- Erkek bolghym kelmeydi-i-i-i...- dep ayaq astynan shynghyra jylaghan jas balanyng dauysyna eriksiz jalt-jalt qaradyq. Ishi-syrty tilmen jalaghanday jaltyraghan ýp-ýlken supermarketting ishinde aryly-berili qayshy alysyp jatqan kópshilik te dauys shyqqan jaqqa antarylyp qaldy. Aynaladaghy adamdardyn, adamdar bolghanda da antarylyp qalghan qazaqtardyng qarasynan úyalyp ketti me, әlde basqa bir sebebi boldy ma – әiteuir shynghyra jylaghan bes-alty jastaghy úl balanyng janyndaghy... anasy bolsa kerek, jap-jas kelinshek әldekimderden aqtalghanday, ainalasyndaghylargha bylay dep saldy: «...osy bir televizory qúrghyrdaghy әieldershe kiyingen erkekterden-aq kóretin boldym ghoy, kóresini! Qosyp qalsang boldy, jap-jas jigitter әieldershe kiyinip alyp, neshe týrli qyzyqtyng kókesin kórsetedi de jatady. Endi kelip mine, sony kóre-kóre әbden miy ainalyp qalghan myna balam dýkenge kelsek boldy, «erkek bolghym kelmeydi, maghan qyz balanyng kiyimin alyp ber, televizordaghy kókeler siyaqty bolghym keledi» dep qighylyq salady. Ne isteuge bolady búghan, a? Týsindireyin desen, týsinbeydi ghoy búl... kishkentay ghoy әli...»

Kishkentaydyng qylyghyna kópshilik sol jerde әlbette, ishek-sileleri qatqansha kýlip aldy. Al әlgi kelinshek bolsa... qolyna qyz balanyng gýldi-gýldi kóilegin qysyp alghan úl balasymen әure bolyp ketti. IYә-ә-ә, kýleyin desen, kýletindey-aq әreket – әlgi kishkentay balaniki. Al biraq men kýle almadym. Óitkeni esime synshy-jazushy, kinodramaturg Aygýl KEMELBAEVAnyng osydan birneshe jyl búryn belgili bir baspasóz betinde «...kógildir ekrandaghy kinodan artyq qanday iydeologiya kerek?! degen sózderi týsti. Shynynda da, býgingi kýni bizding telearnalarymyz eki kýnning birinde bizding elimizdegi «sany bar da, sapasy joq» qaptaghan kóp satira teatrlarynyng әr jyldardaghy, әr mausymdardaghy ózderi qyzyqty da qyzyqty dep esepteytin qoyylymdaryn búrqyratyp kórsetedi de jatady. Kórsete bersin, meyli ghoy. Áytse de mәsele mynada: mening biluimshe, qazaq elinde er adamdardan góri, әiel adamdardyng sany basymyraq, múny ekining biri jaqsy biledi. Sonda deymin-au, satira teatrlaryndaghy erkeksymaqtardyng «erkekting obrazyn jasau» qoldarynan kelmegendikten әielderding rólderin oinaghany ma sonda, qalay búl ózi? «Áyel adam az bolghandyqtan әielderding rólderin erkekter oinap jatyr ma?» deyin desen, elimizde әiel degeniniz «jyrtylyp aiyrylady». Olardyng ishinde kez-kelgen obrazgha oidaghyday kirip ketetin talanttylar da az emes. Sonda múnymyz ne masqara? Ras, ózge elderde, әsirese bizding qazekeng qatty elikteytin soltýstik kórshimizde keybir akterler әielderding rólderin oinady. Birneshe ret. Onyng ózinde de ózimiz kórgen birdi-ekili telehabarlarda ghana. Sony kórip alghan bizding «talantty jastarymyz» kelsin-kelmesin qyz bolyp ta, әiel bolyp ta, tipti kempir bolyp ta oinay beretin boldy. Al endi ana bir Núrtas ADAMBAEV degen jap-jas talantty jigitimizding erkek ekenine keybireuler kýmәn keltiretin de boldy, óitkeni ony er adam retinde keybireuler kóz aldyna elestete almaydy eken. Shyndyghy osy. Múnday qaradýrsin «әiely әreketter» aty darday «Shanshargha» da, «Nysanagha» da, «Aldaraspangha» da, «Bazar joqqa» da... basqasyna da tәn. Búl ne sonda, Europa elderindegi bir jynystylardyng otbasylyq әreketterin qazaq elinde nasihattau ma? Nasihattaghanda da ony ózgeler emes, ózimiz nasihattap jatyrmyz ghoy! Olay emes deyin desen, supermarkettegi әlgi kishkentay úl balanyng «erkek bolghym kelmeydi-i-i-i...» dep shynghyra jylaghanyn qalay týsinuge bolady? Ras, búl jerde balanyng tittey de kinәsi joq, óitkeni kishkentay bala óte-móte eliktegish bolady. Kórgenin istegisi keledi.

Ótken jyly Qaraghandyda orystyng eki jigitining ýilenu toyy dýrkirep ótti. Eki «goluboydyn» osynau toyyn telearnalar da, internet jelisi de qoldarynan kelgenshe әspettep, madaqtap... jarnamalap jatty. Bizding elimizde «múnday nekege» zang túrghysynda tiym salynghanymen, sol kezde sol toy   gha bir de bir qúqyq qorghau organy, bir de bir deputat... «TÁYT!» degen joq. Ony qoyshy, onyng jarnamasy bir rettik qana ghoy, boldy da – joq boldy deymiz. Al myna ózimizding «talantty jigitterimizding talantty әiel» bolugha qatty úmtylatyny... bizdi qatty oilandyratyn boldy. 31-shi arna degenimiz qúdaydyng qútty kýni kórsetedi osylardy. Songhy kezderi. Búghan qalay tosqauyl qoygha bolady ózi, a? Birdene deyin desen, «jeke adamnyng ómirine qol súqqan» bolyp shygha kelesin. Birdene demeyin desen, búlardyng kópshiligi әi-shәigha qaramay «balalardy búzyp» jatyr. Álde satira teatrlary óz qoyylymdaryna «kәmelet jasyna tolghandar ghana kórsin» degen habarlama ilsin dep talap qoyayyq pa! Ne isteymiz sonda, a, halayyq-au?

Marat MADALIMOV.

Abay.kz