Úighyr audanynyng әkimi Úighyr audanynyng atyn ózgertu kerek deydi

Almatyda «Úighyr audanyna qarasty Tasqarasu eldi mekeninde úighyrlar «Úighyrstannyn» tuyn jelbiretip jýr eken» degen sóz gulep ketti.  Artynsha-aq, búl turaly keybir basylym betterinde habarlar shygha bastady.

Osy әngimening anyq-qanyghyn bilu ýshin «Jeltoqsan aqiqaty» qoghamdyq úiymynan on bir adam (surette) bolyp Tasqarasu auylyna arnayy bardyq.Jolbasshymyz - úiym tóraghasy Beysenghazy Sәduúly. Áueli kóshede kezdeysoq kezdesken sol auyldyng birneshe qazaghyn sózge tartyp, sosyn auyl әkimi - Talghat Mústapaevqa keldik. Osy jerde auyldyng uchaskelik polisiya bastyghyn da keziktirip qaldyq. Oghan «Siz de bizben jýriniz. Ákimge birge kireyik» dedik, kelgendegi maqsatymyzdy týsindirip. Biraq uchaskelik polisiya bastyghy bizben birge әkimge kirmedi. Auyl әkimi: «IYә, onday jaghdaydyng bolghany ras. Biraq Tasqarasuda búdan búryn da, qazirgi kýni de últ arazdyghy oryn alghan emes. Sonda da bolsa, sol jalaudy jelbiretti degen jastardyng ózderin, olardyng ata-analary men auyl aqsaqaldaryn, jalpy barlyq auyl túrghyndaryn shaqyryp, birneshe ret jinalystar ótkizdik. Kinәli degender óz qatelikterin moyyndady. Endigi jerde onday tirlikke barmaytyndaryn aitty. Degenmen, búl ispen ÚQK de ainalysyp jatyr. Álgi jelbiregen jalau da solardyng qolynda. Juyqta nәtiyjesi belgili bolyp qalar» dedi.

Úighyr audanynyng әkimi Úighyr audanynyng atyn ózgertu kerek deydi

Almatyda «Úighyr audanyna qarasty Tasqarasu eldi mekeninde úighyrlar «Úighyrstannyn» tuyn jelbiretip jýr eken» degen sóz gulep ketti.  Artynsha-aq, búl turaly keybir basylym betterinde habarlar shygha bastady.

Osy әngimening anyq-qanyghyn bilu ýshin «Jeltoqsan aqiqaty» qoghamdyq úiymynan on bir adam (surette) bolyp Tasqarasu auylyna arnayy bardyq.Jolbasshymyz - úiym tóraghasy Beysenghazy Sәduúly. Áueli kóshede kezdeysoq kezdesken sol auyldyng birneshe qazaghyn sózge tartyp, sosyn auyl әkimi - Talghat Mústapaevqa keldik. Osy jerde auyldyng uchaskelik polisiya bastyghyn da keziktirip qaldyq. Oghan «Siz de bizben jýriniz. Ákimge birge kireyik» dedik, kelgendegi maqsatymyzdy týsindirip. Biraq uchaskelik polisiya bastyghy bizben birge әkimge kirmedi. Auyl әkimi: «IYә, onday jaghdaydyng bolghany ras. Biraq Tasqarasuda búdan búryn da, qazirgi kýni de últ arazdyghy oryn alghan emes. Sonda da bolsa, sol jalaudy jelbiretti degen jastardyng ózderin, olardyng ata-analary men auyl aqsaqaldaryn, jalpy barlyq auyl túrghyndaryn shaqyryp, birneshe ret jinalystar ótkizdik. Kinәli degender óz qatelikterin moyyndady. Endigi jerde onday tirlikke barmaytyndaryn aitty. Degenmen, búl ispen ÚQK de ainalysyp jatyr. Álgi jelbiregen jalau da solardyng qolynda. Juyqta nәtiyjesi belgili bolyp qalar» dedi.

Mektep diyrektory - Shamshidin Masutov ta osyny aityp otyr. «Biz mektep qabyrghasynda bolyp jatqan oqighalargha ghana jauap bere alamyz. Al «Úighyrstannyn» tuyn jelbiretti degen Adyljan Tohtahunov osydan 4-5 jyl búryn mektepti bitirip ketken bala» deydi Masutov myrza.

Auyl әkimshiligindegi osy jinalystan shyqqan son, uchaskelik poliy­siyany izdep taba almadyq. «Qoldarynnan kelgenin istep alyn­dar» degendey, ne auylda, ne júmys ornynda joq bolyp shyqty sabazyn. Osyghan qarap uchaskelik polisiya bastyghy men Ádiljan Tohtahunov ózara tuysqandar-au dep te oiladyq.

Endi auyl әkimimen birge audandyq әkimge jol tarttyq. Audan әkimi - Koimchan Omarov bizdi kýtip otyr eken. Audandyq Ishki ister bólimining (AIIB) bastyghy - Bolat Ongharov qasynda. Úiym tóraghasy - Beysenghazy sóz bastap: «Jeltoqsan aqiqaty - respublikalyq úiym. Bizding kóptegen aimaqtarda bólimshelerimiz bar. Solar telefon shalyp, osy jaghday turaly qatty alandauda ekenin aituda. Bizge: «Mәseleni tez sheshinder. Bolmasa bәrimiz Almatygha baramyz. Sonda jinalamyz» dep otyr. Biz olardy: «Áueli ózimiz baryp, mәn-jaydy bilip qaytayyq. Asyqpay túra-túryndar» dep qana, ústap otyrmyz. Mәseleni әdil sheshpesenizder, joq memleketting tuyn kóterip, memleket qúrushy últ - qazaqtardyng namysyn taptaghan arandatushyny qatal jazagha tartpasanyzdar, onda jaghday qiyngha soghuy әbden mýmkin. Biz býgin osyny eskertuge ghana keldik. Keyin sizderdi «aytpady, bilmey qaldyq» degen ókinishke soqpasyn dep keldik. Qyrghyzstandaghy jaghdaydy bәrimiz de kórip otyrmyz. Onyng betin aulaq qylsyn. Sondyqtan, býgin bәrine de ýlgeruge bolady. Kesh emes» dedi.

Omarov myrza ózining jeltoqsandyqtarmen tolyqtay bir kózqarasta, Elbasynyng aitqanynday eldegi jetistikterimizding bәri derlik auyzbirshiligimizding ghana arqasynda ekenin basyp aitty. Sonday-aq ol, Úighyr audanynyng atyn ózgertu kerek ekenin de qoldaytynyn bildirdi.

«Joq memleketting tuyn jelbiretude qylmystyq qúram joq» deydi zandy bilmeytin zangerler

IIB bastyghy sóz arasynda audandyq prokuror, әdilet kenesshisi, Tohtahunovtyng isin qylmystyq qúramynyng joqtyghyna baylanysty jauyp tastaghanyn aityp qaldy. Mening qanymdy qaynatqan da osy boldy. Audan әkiminen shygha salyp, sol әdilet kenesshisi, prokurorgha qaray tarttyq. «Aldymen ózim kirip shyghayyn» degen IIB bastyghy prokurorda úzaq-aq otyrdy. Álden uaqytta bizde kirdik-au, әiteuir.

Audandyq prokuror, әdilet kenesshisi Erkinghaly Serikbaevqa: «Men jurnalist retinde erteng búl turaly jazamyn. Sonda «Tohtahunovtyng is-әreketinde qylmystyq qúram joq eken» desem, búghan senetin býkil 12 mln. qazaqtyng ishinde jalghyz Siz ghana! Basqa bir de bir adam senbeydi búghan. Aytynyzshy, sonda Siz turaly, zayyrly, demokratiyalyq memleketimiz turaly júrt ne oilamaq? Tarihty, keleshegimizdi oilasaq she?», - dep qatty aitugha tura keldi.

Osydan keyin Serikbaev myrza «Tohtahunovtyng isin qayta qozghaymyz. Qylmystyq is ashamyz» dedi. Biz óz kezeginde «Búl is bizding baqylauymyzda bolady. Eki aptanyng kóleminde taghy bir kelip-ketemiz» dep qoshtastyq.

IYә, qandastar. Kezinde, 19-shy ghasyrda jongharlar siyaqty joyy­lyp ketpesin dep, janymyz ashyp, qytaylardyng tepkisinen sýirep shygharyp, jerimizding bir shetine qonystandaryp, qanaty­myzdyng astyna alghan úighyr bauyr­larymyzdyng keybir sanasy sayazdarynyng songhy uaqyttaghy qylyqtary kórgensizdik bolyp túr. Biraq búl jalpy úighyr halqyna degen teris úghym emes. Mysaly, audan әkimi, sol úighyr últynyng ókili - Kongmchan Omarov myrza «Últty jikteluge ynghaylaytyn kýshti әserlerding biri - audannyng «Úighyr» dep ataluy. Osyny ózgertu kerek» dep, kóregendilik tanytyp, mәselening týp-tamyryna bilimdi, tereng ýnilip otyr. Konmchannyng búl úsynysyn pәrmendi týrde qoldau kerek. Jalghyz Omarov emes, oqyghan-toqyghan, tarihty biletin kóptegen ziyaly úighyr azamattary da búl úsynysty qoldaydy. Qoldamaytyndar - әlgi joq memleketting tuyn kóterip jýrgender men myna ózimizding biyliktegi keybir kólenkesinen qor­qatyn, zandy bilmeytinder ghana. Búlardyng alghashqysy tarihtyng ne ekenin bilmeytin arandatushylar bolsa, ekinshisi solarmen sanalas óz qúl­qynyn ghana biletin namyssyz ezder.

Endeshe, qazaq jәne úighyr bauyrlar, biz sol arandatushy ezderden joghary bola bileyik. Eshqanday arandatushylyqqa ilesip ketpeyik. Eng dúrysy - jastarymyzdyng әlsiz sanasy ulanyp qalatynday, arandatugha alyp baratynday jaghdaylardy der kezinde joyyp otyrayyq. Osy sebepten shúghyl týrde Úighyr audanynyng atauyn ózgertu - eng alghashqy bitiretin sharua boluy tiyis.

Geroyhan QYSTAUBAEV

"Jas qazaq ýni" gazeti