Belgili jazushy Núrghaly Orazdyn (surette)"Qayyrshynyng júldyzy" әngimesi  alghashqy sóileminen-aq tartymdy bastalady. Oqyrmandy mezi etip jalyqtyratyn artyq bayandaular múnda joq. Ángimening osylay oqystan tartymdy bastalyp ketui de sheberlikting belgisi bolsa kerek. Kelinshek te, jazushy da  alghashqy kórinisinde-aq kópting biri bop qalmay daralana beredi. Jazushy "orta boyly, qara tory sýikimdi" dep surettegen kelinshek búghan qosa batyl da ekenin bayqaymyz. Ol tanymaytyn kisige "Jinishke trotuardyng boyymen ayandap kelip qarsy aldyna toqtap, kýlimsirey" til qata alady. Búl - әngimening alghashqy sóileminen alghan bizding әserimiz. "Kýnshuaqqa arqasyn tósep, aghash sәkide maujyrap otyrghan" adamdy biz alghashqyda asaryn asap, jasaryn jasaghan qariya kisi dep oilap qalatynymyz da bar, onyng ýstine ony jazushy  "tap qazir beytanys kisimen, әsirese әiel zatymen әngimelesuge tipti de zauqy joq edi" dep suretteydi. "Ásirese әiel zatymen" degeni de oqyrmandy  "nege?" dep oilandyryp qoyady. Jazushy ózine etene jaqyn keyipkerin bolmysy bólekteu jan retinde tanyta týsedi. Ol kelinshek qyzyghyp, oqyghyshtap jýretin sózjúmbaq, júldyznama,  әrtýrli testterge tym jenil dýniyeler dep qaraydy. Demek, onyng talap, talghamy joghary bolghany ghoy: "Alayda múnyng bәri sana-sezim men kónil-kýiding sergektigin anghartqanymen, jalpy adam balasynyng kýrdeli bolmysyn tanugha kelgende arzan, arzymaytyn nәrseler siyaqty bolyp kórinushi edi oghan". Kelinshek pen negizgi keyipker arasyndaghy dialogtar qysqa-núsqa, iyelerin tanytugha, oidy órbituge jap-jaqsy qyzmet etip túr. Ekeui de sypayy, ziyaly kisilerge, әsirese ekinshisi oqyghan, oily adamgha úqsaydy. Al, kelinshek boyynda eshkimdi jatyrqamaytyn  ashyqtyq pen batyldyq bar. Jazushynyng suretteuinshe, kelinshek bizge alghashqyda osylaysha kónildi,oynaqy minezdi kórindi. Áytse de kelinshek te qarajayau emes, ol jazushy keyipkerimizding júldyz joramalgha senbeytinin boljap bilip qoyady. Osylaysha kelinshek pen jazushy arasyndaghy súhbat tartymdy da tabighy órbiydi. Ár keyipkerding sózi, әsirese kelinshekting payymdauy jazushyny әngimelesuge tarta beredi.  Mysaly kelinshek: "Biraq siz júldyz joramalgha senbeydi ekensiz" degende, jazushy eleng etip, qarsylasa súraq qoyady: "Ony qaydan bildiniz?"  Kelinshek te búl súraqqa tartymdy da tanymdy týrde jauap beredi: "Óitkeni Biykeshting kemshilikteri aitylghanda eshqanday syr bildirgen joqsyz. Ózinizge qatysy joqtay nemqúrayly qabyldadynyz". Jazushy osylaysha ómirding ózindey ólsheuli de tabighi, shynayy kórinisti kóz aldymyzgha әkeledi. Sóitip eki keyipker zorlyqsyz, jasandylyqsyz, ómirdegidey tabighy tabysady: "Osy sәtten bastap olardyng arasynda mynau kóktem kýnining jaymashuaghynday bir jyp-jyly qarym-qatynas ornady." Ekeuining qarym-qatynasynda anayy, dóreki eshnәrse joq, әsirese er kisi tarapynan tosyn әreket bayqalmaydy. Sodan da bolsa kerek kelinshek jigitke tym jaqynday týsip, bauyryna kire beredi. Yqylas pen iltipat kelinshek tarapynan  basymdau bayqalady. Al jigit bolsa kelinshekting yqylasy men iltipatyna sypayy jauap berip qana jýrgen jayy bar: "...múnyng tarapynan  eshqanday da bir bógde qimyl, tosyn әreket bolghan emes. Ol tipti kelinshekting iyghynan da qúshaqtaghan joq." Múnday ústamdy, baysaldy, sypayy jigitter ómirde kóp kezdespeydi. Jazushymyz sonday jannyng biri bolyp edi. Onyng sauyqtyru ornyna kelgendegi maqsaty "emdelu ýshin de emes", ómir tanu, óner jasau, shygharma jazu. Ol izdegen ómir kelinshek arqyly jasalatynyn biz әngimeni oqu barysynda bile týsemiz.

     Ádette múnday sauyqtyru oryndarynda oiyn-sauyq sonynda jýretinder kóp bolushy edi. Ári jigitter jaghy qyz-kelinshekterdi ainalshyqtap jýretin,  olardy otyrys, kezdesuge shaqyratyn. Al, Núrghaly Orazdyng әngimesinde jigitti kelinshek shaqyrady: "Bir kýni kelinshek  ony óz bólmesine shay ishuge shaqyrghan". Jazushy oghan asa quana da, oghan barugha úmtyla da qoymaydy. Ol múndayda "kókten izdegeni jerden tabylghanday" qonaq bop jetip barmaydy, kerisinshe, "әne baramyn, mine baramyn dep jatyp kózi ilinip ketipti". Avtor әngimesinde kelinshek yqylasyn tanyta týsedi. Keshigip kelmegen jigitti bólmesine izdep kelgen kelinshekti jazushy bylaysha suretteydi: "Samayynan aqyryn ghana sipaghan maqtaday júmsaq sausaqtardyng qimylynan oyandy. Kelinshek múny erekshe bir meyirim men yqylasqa túnghan janarymen aimalap, betine eljirey qarap tónip túr eken." Jazushy oqyrmanyna keyipker jigitting keyingi tosyn әreketin  osylaysha  satylay  dәleldep jetkizedi. Osynday - osynday qarym-qatynas, yqylasty jaghdaydan keyin jigitting әreketin qinalmay qabyldaytyn sekildisiz. Ony týsinip, oghan keshirimmen qaraghanday bolasyz. Búl - anayylau kórinis bolsa da, ómirde oryn alyp jýrgen jaghday. Ekeuining tabysuy men qosyluy da tegin emes sekildi. Ekeuining arasynda kezdesu, seruendeu, sóilesuden bólek ýnsizdikten de tughan týsinistik bar sekildi. Olar bir-birining oiyndaghysyn aldyn ala bilip otyrady. Mysaly jazushy kelinshekting neden qashyp, nege pana izdeytinin "jalghyzdyqtan" dep bilip qoyady. Jazushynyng da óz-ózine kónili tolmaytynyn kelinshek sezip qoyady. Osylaysha olar bir-birin tolyqtyryp, bir-birimen syrttay da, ishtey de úghysyp otyrady.

      Ángimedegi akter jigitting qayyrshy bolyp ketui ýlken tragediya. Onyng osynday ýlken  tragediya ekenin jazushy әngime basynda-aq anghartyp ketedi. Ángime jelisi kelinshek әngimesinen tuyndaydy. Narkoman bolyp ketken kýieuining ómiri de tragediya, biraq búl jazushynyng oiynsha, shaghyn tragediya bolsa, kelinshekting pikirinshe: "búl jay ghana baqytsyzdyq, adam balasynyng ózining sorlylyghynan tap bolghan qasireti ghoy". Demek әngimege negiz bolghan akter jigitting tragediyasy "ózining sorlylyghynan tap bolghan qasiret" emes. Jazushynyng aitpaq bolghan oiy osy ynghayda, osy baghytta dep bilemiz. Sóitip negizgi mәsele endi bastalady, al búghan deyingi jazushy men kelinshekting kezdesui, súhbattasuy әngimenin  prology, kirispesi sekildi. Ári әngimening ómirding ózinen qalay tabighy týrde tuatynyn tanytu maqsaty da bolsa kerek. Ángimede kelinshek aitqanday : "bir súmdyq tragediya" jayy suretteledi.

Keyin tәni de, jany da jýdep, qayyrshylanyp ketken akter jigit o basta qazirgi barymen de bayypty, bolashaghynan da ýmit kýttirgen adam bolatyn : "...bizding teatrda da daryndylar bolgha-a-n... Ásirese sol bir jas, daryndy akterdi әli kýnge júrt úmytqan joq... Mandayy jarqyraghan, er túlghaly, asa symbatty jigit edi. Ol ylghy da tarihy túlghalardy –Edige, Syrym batyrlardy, Tólegen, Qozy Kórpesh siyaqty ghashyqtardy oinaytyn..."  Ángime jelisi ómirding ózimen ózektes shynayy dýnie ekeni anyq. Ony jazushy myna sózimen bayqatyp ketedi: "Keyde ónerding - ómirge, al ómirding -ónerge ainalyp ketetin sәtteri de bolady eken." Ómir men ónerding birigip, bir býtin dýniyege ainaluy әngimening ón boyynan bayqalady. Jazushy men kelinshekting sauyqtyru ornynda oida joqta kezdeysoq  kezdesui, kelinshekting ózi kuә bolghan әngimesi, jergilikti dramaturgtyng "Qayyrshy" piesasy, ondaghy qayyrshy beynesin jasamaq bolghan akter jigitting әreketi – bәri de ómir men ónerding tútastyghyn tanytatyn jaghdaylar. Akter jigit qayyrshynyng beynesin tek qana óz oiy, әreketimen jasaghan joq, kóshedegi qayyrshydan ýirenip baryp jasaugha tyrysty: "Ol kóshede otyrghan qayyrshylargha jaltaqtap qarap, olardyng qimyl-әreketi men kózqarasyn andyp, qúday-au, ózinshe solardy zerttep jýredi eken." Keyinnen rejisser úsynysy da osy tónirekten kórinedi. Ol da akter jigitke ónerin shyn ómirmen baylanystyrudy aitady: "Osy sen qalanyng qaq ortasyndaghy bazargha baryp, shyn qayyrshy bolyp kórseng qaytedi?!.. Sonda olardyng psihologiyasyn, shynayy obrazyn ómiriding ózinen oiyp túryp alasyn!" Múnday ónerdi ómirding ózinen ýirenip jasaudy "teatrdyng asqar biyigi, asqaq abyroyy, Qazaqstannyng enbek sinirgen artiysi bolyp ýlgergen bir agha akter de aitady: –Mynau dege-en tamasha iydeya ghoy! Ómirding ózinen oiyp alyp obraz jasau – qanday keremet!"  Aqyry kópting úsynysy qabyldanyp, akter jigit shyn qayyrshy bolyp jýredi. Nәtiyjesinde qayyrshy beynesi sәtti jasalyp, kýzde jana spektakliding premierasy bolady. Qayyrshy elding bәrin jylatyp, "Qayyrshy" spektakili teatrdyng ataghyn aspangha bir-aq shygharady. Festivalidarda birneshe mәrte bas jýldeni iyelenedi. Basty rólde oinaghan akterding sheberligine tәnti bolmaghan jan qalmaydy. Akter jigit óz mindetin mýltiksiz oryndaghan, kәsibin sheber mengergen jan. Ol jasaghan óner ómirge yqpal jasay aldy:"osy spektakliden keyin qala júrtshylyghy kóshe-kóshedegi qayyrshylargha ózgeshe bir yqylaspen, janashyrlyqpen qaray bastaghanday boldy". Akter jigit ónerde zor jetistikke  jetkenimen, ómirdegi kýn kórisi tym júpyny edi. Jazushy tolghanysynda aitylghanday, "óner adamdarynyng kýnkórisine qazir kim kónil bólip jatyr... Biyik ruh әri ketse bir-aq kýnge azyq bolady". Mәselening mәni osy arada úshtala týsedi. Akter jigitting memleket, halyq qyzmetindegi  enbek, ýlesinde min joq. Mәsele mindetin mýltiksiz, biyik dengeyde  adal da sheber, kәsiby atqarghan óner adamynyng ómirden ógeylik kórui der edik. Ol teatrdaghy qoyylymda ghana emes, ómirde de qayyrshy bolugha ainalady. Ásirese, toghyzynshy klastaghy qyzy aqpannyng ortasynda jyly kurtkasyn úrlatyp alyp, ýige jetkenshe tonyp, artynan ystyghy kóterilip, qaltyrap-dirildep auyryp qalghanda, onyng jan kýizelisi shegine jetedi. Keyipkerimizding sol kýnderi ne kýy keshkenin jazushy bylaysha suretteydi:"Onyng qanday jan azabyna týskenin kórseniz ghoy. Óner adamdarynyng kóbining kónili nәzik, borkemik bolyp keledi emes pe, qatty kýigelektenip, úiqydan da, kýlkiden de qalyp, eki jaghy pyshaq janyghan qayraqtay qushiyp, kózi shýnireyip, bary-joghy bes-alty kýnning ishinde abaqtygha týsip shyqqanday azyp-tozyp ketti. Onyng ýstine әlgi joghalghan kurtkanyng ornyna bir jyly kiyim satyp ala qoyatynday aqshalary da bolmady". "Jigitting qolyn joqshylyq baylaydy" degendey, akter jigit kavkazdyq bay kisimen habarlasugha mәjbýr bolady. Habarlasqan kýni-aq qyzyna qymbat shuba alyp keledi. Arada ay ótkende akter teatrdan qol ýzip, qúpiya tirlikke barymen kirisip ketedi: "Erte ketip, kesh keletindi shyghardy. Qashan kórseng de túnjyrap, auyr oigha batyp jýredi. Ózi joqta habarlasqan dos-jarandaryna, teatrdaghylargha da telefon shalmaydy. Ýiine kelgende keshki asyn apyl-ghúpyl asyghys iship, "meni mazalamandar, sharshap keldim" dep erte jatyp qalady." Óz kýii osynday ayanyshty halde bolsa da, ózining de, otbasynyng da materialdyq jaghdayy kýrt jaqsaryp, tipti tym jyldam bayyp ta ketedi. Jazushy osy arada tym qyzynyp ketken sekildi. Jyldam bayyp ketu jasandylyqqa úqsap ketedi: "Kóp ótpey-aq olardyng túrmysy týzelip, otbasynyng jaghdayy jaqsara bastady... tәuir kiyinetin boldy... eki qyzyn qaladaghy eng jaqsy, aqyly, jekemenshik mektepke auystyrdy... eki bólmeli pәter alyp qoydy. Onyng ishin jarqyraghan shet eldik jiHazdargha toltyra bastady. Bir kýni shet eldik mashinagha da qoldary jetti..."

Búrynghy akter jigitting keyingi qúpiya tirligin әngimege etene aralasyp otyratyn jazushy men kelinshekting myna bir tildesuinen bayqaymyz:

- Ol sonda ne istep jýrgen dep oilaysyz? – dedi.

Búl әngimening qalay ayaqtalaryn ol ishtey sezip jatqan-dy.

-Qayyr tilep jýrgen bolar, – dedi samarqau ghana.

-IYә, - kelinshek jenil ghana kýrsindi.–Qayyrshy bop jýripti..."

Akter jigit alghashqyda qayyrshy boludy  kóshedegi qayyrshylardan ýirenip, olardyng ónerdegi beynesin jasaghan edi. Endi ózi ómirdegi qayyrshynyng kýiine týsti.

Bizdinshe osynyng sebebi men jazushynyng astarly oiy astasyp jatqanday. Talantty, ónerli jigit jetiskennen qayyrshy bolghan joq. Mәjbýrlikten boldy. Onyng keyingi kýii turaly әngime aitushy kelinshek bylay deydi: "Sol eki-ýsh jylda onyng jany men tәni týgel qayyrshylanyp ketken eken. Kózqarasy... әsirese, kózqarasy tym ayanyshty edi. Ýlken-kishi, bala-shagha, kempir-shal demey, ol ainaladaghy adamdardyng bәrinen qayyr-sadaqa dәmetkendey jautandap qaraytyn-dy. Onymen әngimelesuge, kónil kóteruge, qonaqqa barugha, jәy әsheyin birge otyrugha mýmkin bolmay qalghan-dy..." Jazushy qayyrshygha taghdyrdyng osynshalyq qyryn qaraghanyna óz qatynasy men kózqarasyn ashyq, aiqyn bayqatpaydy. Ol bar bolghany bolghan jaydy shynayy qalpynda kórkemdik zanymen óner dengeyine jetkize otyryp oqyrmanyna úsynushy ghana. Tipti әngimeni aitushy da ózi emes, ol tyndaushy ghana. Oqigha, bolghan jaghday kelinshek tarapynan aitylady. Soghan qaraghanda jazushy osynshalyq qayghyly, tragediyaly jaghdaydyng jauapkershiligin moynyna aludan qashqan sekildi. Sóitse de kókirek kózi oyau, bayypty oqyrman әngimening astarynan biraz jaydy anghara alady.

Ángime basynan ayaghyna deyin, oqighasy, keyipkerlerine deyin, qadam sayyn qayyrshylyqqa toly bolyp shyqqan. Osy orayda jazushy óz maqsatyna molynan jetken dey alamyz. Jergilikti dramaturgtyng «Qayyrshy» piesasy, ondaghy qayyrshy beynesin jasaghan akter jigit, әngimeni aitqan kelinshek, onyng búrynghy narkoman kýieui, tipti keyipker jazushy da qayyrshylyqtan alys emes. Ángimeni aitqan sauyqtyru ornyndaghy jigitpen tósektes bolghan kelinshekting jan, tәninen titirkengen jazushynyng oiyn tyndap kóreyik: «Kenet mynau jalanash keudesine basyn qoyyp, jabysyp jatqan әielding tәninen tәni titirkenip, onyng búryn da basqa bir erkekpen dәl osylaysha aiqasyp jatqanyn oilap, qayyrshynyng kirqojalaq kóilegin bayqamay kiyip alghanday óz-ózinen jiyirkenip ketti». Demek kelinshek te ar-úyaty, tazalyghy tonalghan qayyrshy. Tipti jazushy da qayyrshylyq qaupinen sau emes. Múny myna qysqa ghana tildesuden bayqaymyz: «Ol ornynan qozghalmaghan kýii basyn iyzedi. Kelinshek esikting kiltin keri búrap jatqanda:

-               Aytpaqshy, dedi oiyna әldene týsip. – Onyng júldyzy qanday edi?

-               Kimnin?..

-               Qayyrshynyng da ...

-               Ol da Biykesh bolatyn! – kelinshek esikti sart etkizip jauyp, shyghyp ketti.

Onyng jýregi su ete týsti. Jana shygharmasynyng taghy da  jazylmay qalatynyn oilady...» Keremet týiin! Tamasha sheshim! Jazushy basty iydeyasyn әbden shiratyp, taratyp, úshtap jetkizgen. Keyipker jazushynyng da júldyzy Biykesh qoy. Qayyrshynyng kebin kiyip qalam ba degen qauip múnda da bar. «Jýregi su ete týskeni» tegin emes qoy. Óz-ózine senimi joghalghan zamanda tek ózine ghana senu, sonymen ghana maqsatyma jetemin deu qiyn. Ózine, keler kýnine, keleshegine senimdi bolsa, keyipker jazushy: «jana shygharmasynyng taghy jazylmay qalatynyn oilamas» edi.

  Endi alysqa barmay-aq, oidan qúrastyrmay-aq, әngimening óz ishinen-aq ónerli, talantty, óz kәsibin jetik mengergen akter jigitting qayyrshy bolyp, al keyipker jazushynyng «jana shygharmasynyng taghy da jazylmay qalatynyn oilap» abyrjuynyng әleumettik sebebin oilap kóreyik. Ángemeni osy maqsatpen qayta oqyp shyghar bolsaq, ret-retimen myna jaylardy bayqar edik. O basta kelinshekpen bolghan súhbatynda keyipker jazushygha kelinshek bylay deydi: «Siz ómirden erte týnilgen adamgha úqsaysyz». Jazushy ony «dәl taptynyz» dep moyyndaydy. Ádette ómirden týnilu Abay atamyz aitpaqshy, oily adamda bolatyn jaghday. Ári ol oily adamdy qoghamdaghy kelensizdikter qynjyltuy mýmkin. Jýrgen jeri, ortasy, qoghamy jaqsy, jayly bolsa, esi, deni dúrys adam «ómirden erte týnilmeydi». Demek múnda bir syr bar. Ángimeni әri qaray oqy týseyik. Kelinshek jigitke óz basynyng jaghdayyn, narkoman bolyp ketken kýieuining jayyn aita kelip, ekeuining arasynda mynanday súhbat jalghasady:

-   Iya-ya, múnday  shaghyn tragediyalar ómirde óte kóp.

-   Tragediya deysiz be? Meninshe, búl jay ghana baqytsyzdyq, adam balasynyng ózining sorlylyghynan tap bolghan qasireti ghoy. Al tragediya dep... Bilesiz be, men bir súmdyq tragediyany bilemin. Tyndaysyz ba?»

Jigit kelinshekting ómirde joly bolmaghan baqytsyzdyghyn «shaghyn tragediyalardyn» qataryna qosady. Múnyng qatardaghy ýirenshikti qayghy ekenin «búl jay ghana baqytsyzdyq, adam balasynyng ózining sorlylyghynan tap bolghan qasireti ghoy» dep kelinshek te moyyndaydy. Demek alda aitylatyn әngimening ózegi bolghan qayyrshy oqighasy múnday qatardaghy qayghynyng biri emes, kelinshek sózimen aitqanda «bir súmdyq tragediya».Ári ol, bayqauymyzsha, «adam balasynyng ózining sorlylyghynan tap bolghan qasireti ghana» emes. Yaghny basqa bir sebebi bar. Biz sol sebepti biluge tyrysyp kelemiz. Ári qaray jazushy rejiyser auzyna mynaday sóz salady: «Jә, bylay... jalynyshty, mýsәpir kýige týsip otyrsanshy. Óz kýnin әreng kórip jýrgen mynau elden soqyr tiyn súrap alu onay ghoy dep pe edin?» Demek «Qayyrshy» piesasy sahnalanyp jatqan kezendegi elding kýii mәz emes, «óz kýnin әreng kórip jýrgen» jayy bar. Spektakliding qoyyluy kezindegi qayyrshynyng kópke qarap: «...Iya...iya, men senderdi synau ýshin otyrmyn!» degeni de ras. Shynynda da qayyrshylary bar qoghamdy әli de quatty, әli de myqty dep aitugha bolmas. Qogham men memleketting belsendi mýsheleri, olardy jasaushylar – jeke  adamdar desek te, qogham men memleket óz kezeginde qarauyndaghy búqarasyna qamqor bolsa kerek edi. Ángimedegi akter jigit qogham men memleketke óz óneri arqyly jap-jaqsy qyzmet etti. Al qogham men memleket oghan ógeylik kórsetkendey me dep qalamyz. Bayy men kedeyining arasy tym alystap ketken zaman sekildi. Óz әlinshe kýni-týni dayyndyqta jýrip enbek etken akter jigit kýnin kóre almay jýrgende, kavkazdyq kisi basqasha sóileydi, onyng mýmkindigi de moldau, jaghdayy da hannyng qyzynday dese bolady: «Qúdaygha shýkir, kenshilik zaman tudy. Býgin múnda otyrsaq, erteng Antaliyada, býrsigýni Parijde degendey.» Búl da qoghamdaghy tepe-tendikting búzyluy degenge keledi. Bizding oiymyzsha, baryn salyp enbek etken adamnyng jaghdayy da jaqsy bolsa kerek edi. Beynet etken adam zeynetin de kóruge tiyis edi. Biraq olay bolmady. Jazushy eshkimge ashyq týrde kinә taqpaydy, tek bar shyndyqty, bolghan jaghdaydy syrttay baqylap, tyndap, hatqa týsirushi ghana. «Kórgen kózde jazyq joq» degendey, jazushy bardy ghana aityp, ómir shyndyghyn qaz qalpynda oqyrmangha kórkemdik zanymen jetkizushi ghana. Jazushy birde bylaysha tolghanady: «Onyng oiyna songhy jyldary kýrt ózgeriske úshyraghan taghdyrlardyng kóbeyip ketkendigi oraldy. Osydan on jyl búryn sureti qalanyng ortalyq skverindegi Qúrmet taqtasynan týspeytin shahter aghayynyng býginde bazarda teleshka sýiretip, alyp-satarlardyng zatyn tasyp jýrgenin esine aldy.

Iya, jazushy aitpaqshy, «búl dýniyede bәri bir-birimen sabaqtasyp jatyr.

  - Qayyrshylardan bastap qaharly әmirshilerge deyin, qara baqyrdan  bastap memleketting altyn qoryna deyin, bazardaghy janjaldan bastap kontiynentaralyq  qaqtyghystargha deyin...»

Sirә, bizding oiymyzsha, óz isine adal qaraghan, tirligi tiyanaqty, qogham júmysyna jauapty, kәsibine jetik, talantty óner adamdarynyng bolmysy adam tanymastay ózgerip, býlinip, qayyrshylanyp ketuinde qogham men kezenning de kinәsi bar-au dep oilaymyz. Osy orayda oiymyzgha әigili jazushy aghamyz Marhabat Bayghúttyng «Shymkent kelbeti» gazetinde (23.08.02) B.Tәjibaevpen bolghan súhbatyndaghy sózi oralady: «Kóbinshe túrmysqa iykemsiz keletin talant iyeleri naryq zandylyqtaryna baylanysty qatty qinalysqa týsti, qalamnan qol ýzip, kýiki tirlikting kýibenine jútylyp kete jazdaghandar da joq emes.» Múndaghy basty mәsele - naryq ekonomikasy biylegen zamannyng naqty materialdyq ónim bermeytin, alys-beris, payda degennen aulaq óner adamdaryna jaysyz tiygeni.   Naryq zandylyqtaryna baylanysty qiyn kezenning auyrtpalyghy turaly Núrghaly Orazdyng ózi de «Týrkistan» gazetindegi «25.10.95» maqalasynda jazady: «Bәlkim, býgingi qiyn-qystau ómirdin, qatal uaqyttyng ókpek jeli men qara suyghy ol suretterdi sanamyzdan óshirip, sarghayta bastaghan da bolar.» Jazushy aityp otyrghan «suretter» – M.Bayghúttyng «Shilde» kitabyndaghy «azdap úyandau, úyalshaqtau keyipkerlerding móldir búlaqtay taza da shynayy sezimderi, ishki jan dýniyesining nәzik qúbylystary.» Biz Núrghaly Orazdyng әngimesindegi óner adamynyng azyp-tozyp, qayyrshy bop ketui – bir jaghy ol ómir sýrgen qoghamgha da baylanysty desek, oiymyz negizsiz bolmas. Naryq zamanyndaghy ruhaniyat dýniyesining qojyrauy turaly ataqty jazushy Dulat Isabekov aghamyz da jazghan: «Naryqtyq qarym-qatynas búrynghy qúndylyqtargha basqasha qarap, kórkem әdebiyet tuyndylaryna kirpish zauytynyng ónimderi siyaqty jappay «tauar» túrghysynan baghalaytyn kózqaras qalyptastyra bastady.» («Egemen Qazaqstan», №118, 28.05.05j.)

 Qanday bir kórkem shygharma bolsyn qoghamdaghy, ómirdegi, tirshiliktegi qúbylystargha, adamdardyng әreketterine degen jazushy kózqarasy, beretin baghasy. Jazushy qalamynan qazirgi zamannyng syryn aghytatyn, zamandas túlghasyn tanytatyn әdemi әngime tuyndaghan. Suretkerding sheberligin kórseterliktey dýniye!

Masaliyev Aydarbek Bolatúly, Ontýstik Qazaqstan oblysy, Týrkistan qalasy

Abai.kz