Esil elim-ay, «Kýshtining qúiryghy diyirmen tartady» degendi qalay ghana dóp aitqansyn...

Ýkimet basynyng oryntaghynda (arasynda ýzilis jasap) segiz jyl omalyp otyrghan, tughan әkesi qaymana qazaqty aldap-soghyp, qanbaqsha «laqtyrghan», qazaq últynyng sayasi, әleumettik, ekonomikalyq ómirine jazylmas jara, óshpeytin tanba qaldyrghan Kәrim Mәsimovting 2012 jyly qyrkýieginde Premier ministrlikten týsken boyda arasyna jarty saghat salyp, Preziydent Ákimshiligining basshylyghyna taghayyndaluy – bizding biylikting bet perdesin anyq kórsetken edi...

Qazaqtyng tәuelsizdikten keyin: «Ýkimet tarasyn!» deytin úrany osy Mәsimovtyng komandasyna eng kóp aityldy. Álemdik qarjy daghdarysy kezinde «Daghdarysty jenu baghdarlamasyn», «Jol kartasy» tújyrymdamasyn, jana industriyalandyru baghytymen «Ótkir jobalardy» ýsti-ýstine qabyldap, salyq tóleushilerding (yaghni, siz ben bizdin) ondaghan-jýzdegen milliard qarjysyn jútyp, halyqty «qarq qylghan» Mәsimov, shyn mәnisinde, kóldeneng shópti de kósep almady.

Mәselen, «túraqtylyghymen tang qaldyrghan» bank sektory qúldyrap, BTA sekildi asa iri qarjy instituty tizerlep qaldy. Myndaghan adamdar búl banktegi qarjylarynan aiyryldy. Basqa bankterding de «tizeleri qaltyrap» qúrylys mekemelerine nesie audarmady, osynyng kesirinen halyqtyng túrghyn ýilerge salghan qyruar qarjylary «jansyzdanyp», qazaqtyng әrbir qalasynda «Ipotekalyq qaryzdar» dep atalatyn mәseleler payda bolyp, jalpy júrttyng narazylyghyn tughyzdy.

Ýkimette әlemdik dengeydegi sauatty qarjygerler men daghdarysqa qarsy basqarushy mamandar bolmaghandyqtan, halyqtyng әl-auqaty qúldyray berdi. Esesine, qazaqsha dymbilmes bolsa da, qytay tilinde sandughashtay sayraghan Mәsimov pen onyng niyettesteri qazaqtyng baylyghyn qytay men jóitke, orys pen ýndiske púldap, emin-erkin «ýrlep iship, shayqap tókti»...

«Ótkir jobalar» órkendemegenmen – ótimdi «qajetti» kelisim-sharttargha qol qoyyldy, «Daghdarysty jenu baghdarlamasy» batpaqqa batqanymen – qaysybir túlghalardyng sheteldik bankilerdegi jeke esep-shottary lyqa toltyryldy, «Jol kartasy» jolda qalghanymen – túmandy qala men arab jaghalaularyndaghy «qazaq» (dúrysy, «úighyr, jóit, ýndis» deseniz de bolady!) kottedjderi kóbeye berdi...

Jastayynan ekonomikadan góri, tynshylyq qabiletti tereng sinirgen Kәrim Mәsimov (Bolashaqta orystyng qoldauyna arqa sýiedi me eken?!.) qazaq halqynyng qarsylyq kónil-kýiine pysqyrmastan, Keden Odaghy men Evraziyalyq Ekonomikalyq Yntymaqtastyq úiymdaryna Qazaqstandy qúlaghynan sýirep kirgizdi.

Qytaydyng mýddelerin ashyq qoldap-qorghaghan Mәsimov qazaqtyng milliondaghan gektar jerin shýrshitke ótkizip jiberuge shaq qaldy.

Al, tәuligine 24 saghat boyy múnayymyzdyng tynymsyz Qytaygha aghyp jatuyna Mәsimov orasan-zor enbek sinirdi.

Qazaq halqy kýnnen-kýnge ash-jalanash kýy keship, kedeyshilikting shynyna jetti.

Múnayshylardyng mún-zaryna Mәsimovtyng ýkimeti eshqashan qúlaq aspady. Mineki, osy Masimovtyng kezinde Manghystau týbegining Janaózen qalasynda qandy qasiret oryn aldy...

***
Jasyratyny joq, Mәsimovtyng qazaqqa jany ashymaytynyn әu basta-aq esi dúrys, aqyly týgel әrbir qazaq týsindi. Sondyqtan, onyng ornynan ketuine bar kýsh-jigerlerin salyp baqty. Biraq, Mәsimov әrkez: «Men Elbasynyng mәngilik kómekshisimin» dep mýlәiimsip, orynynda qala berdi.

Tipti, resmy moyyndalmasa da, qaybir jyly úzynqúlaq bir qauasetti ýrlep jetkizdi. «Halyq aitsa, qalt aitpaydy» demekshi, qazaqtyng namysyn jyrtyp, ar-újdanyn qorghaghan Imanghaly Tasmaghambetov Ýkimetting bir otyrysynan keyin qany qyzyp, Mәsimovty bir soqqymen tonqalang astyrghan kórinedi...

***
...«Men qazaqpyn» degen mónireuinen tanbaytyn Kәrim búl sózinen Qazaqstannan aua kóshse nemese baqilyqqa attansa ghana bas tartady. Meyli ghoy, er-azamatqa joghary lauazym da, mol baylyq ta, múnsyz túrmys ta kerek shyghar, biraq, óz qanyn satu, yaghni, tughan teginen jerinu, ayauly anasynan bezinu – naghyz satqyndyq, dep oilaymyn. Álde, búl – qúrt-qúmyrsqa men shybyn-shirkeydi as sanap, asay beretin aidahardyng «tiri qalu» әdisining negizi me eken?!. Kәrim-әka shýrshitting tilinde ósip-óngen ghoy...

Qayran, danyshpan Abayym, qalay-qalay qiystyrghan:
Arsyz bolmay ataq joq, 
Aldamshy bolmay baq qayda?!.

Qajymúqan GhABDOLLA

Facebook-tegi paraqshasynan