Sharualargha arzan payyzben nesie beretin «Maksimum» aimaqtyq investisiyalyq ortalyghy 2009 jyly qúrylghan. Onyng «Yrys» dep atalatyn enshiles shaghyn nesie beru úiymy bar. Bir ereksheligi, alghashqysy iri jobalardy qarjylandyrsa, songhysy auyldaghy úsaq fermerlerdi nesiyelendirumen ainalysady. Qos mekeme de – agroónerkәsip kesheni subektilerin tiyisti qarajatpen qamtamasyz etetin oblystyq әkimdikting qarjy operatory.

Resmy mәlimet boyynsha 7 jyl ishinde «Maksimum» arqyly 18 455,7 mln., «Yrystyn» kómegimen 19 180,2 mln., barlyghyn qosqanda 37 635,8 mln. tengening jobalary qarjylandyryldy. Nәtiyjesinde auyldyng jaghdayy jaqsaryp, eldi mekenderde shaghyn jәne orta biznes órkendep, 32 686 jana júmys orny payda boldy. Auyldarda әleumettik ahual týzelip, ekonomikalyq túraqsyzdyq birte-birte qalpyna kele bastady.

Mal sharuashylyghyn damytudyng 2014-2016 jyldargha arnalghan baghdarlamasyna sәikes, ýstimizdegi jyly 145 shaghyn jәne orta mal bordaqylau alany jobasyn jýzege asyrugha «Maksimum» 420,5 mln. tenge nesie qarajatyn bóldi. Sonday-aq, 16 tauarly-sýt fermasyn qúrugha sharualargha 34,2 mln. tenge kóleminde qarjy berdi.

Auyl sharuashylyghy salasy tәuekeli mol kәsip qataryna jatady. Sondyqtan bolar, ekinshi dengeyli kommersiyalyq bankter fermerlik qojalyqtardy nesiyelendiruge asa qyzyghushylyq tanytpaydy. Biraq «Maksimum» aimaqtyq-investisiyalyq ortalyghy men «Yrys» shaghyn nesie úiymynyng jóni bólek. Jogharyda keltirilgen mysaldardan qos qarjy institutynyng sharualardy qarajat kózimen qamtamasyz etude ýlken enbek sinirip jatqanyn angharu qiyn emes. Degenmen, «almaqtyng da salmaghy bar» demekshi, osy kýnge deyin taratylghan qomaqty nesiyelerding qaytarymy qalay bolyp jatyr? Sebebi, biznes bolghan song kópting arasynan ony dóngeletip әkete almaytyndardyng tabylatyny ras qoy. Biraq «Maksimum» AIO basqarmasynyng tóraghasy A.Danaev búl kýdikti seyiltip tastady. Onyng aituynsha, «Maksimum» ýlestirgen qyruar qarjynyng 89,5 payyzy, «Yrystan» alynghan nesiyening 94,2 payyzy memleket qazynasyna tabys bolyp qayta oralghan.

«Maksimum» qarjy instituty tek nesie berumen ghana shektelmeydi. Sonymen birge, sharualargha shetelding qymbat tehnikalaryn lizingke alugha kómektesedi. A.Danaevtyng mәlimdeuinshe, biylghy kóktemgi dala júmystaryn oidaghyday atqaru ýshin sharualargha kómek retinde «Maksimum» AIO tarapynan 5 mlrd. tenge nesie qarastyryldy. Ontýstikte irili-úsaqty su qoymalary men kól-toghandar jetkilikti. Sondyqtan ónirde balyq sharuashylyghyn qolgha alugha әbden bolady. Osyghan oray әkimdik tarapynan «oblysta balyq sharuashylyghyn damytudyng 2015-2017 jyldargha arnalghan jospary» bekitildi. Osy jospardyng ayasynda Bәidibek, Shardara, Ordabasy, Týlkibas audandarynda jәne Týrkistan qalasynda balyq ósiretin 27 ferma qúru kózdelip otyr. Búl rette, «Maksimum» AIO mamandary jylyna 40 tonna balyq ónimin beretin arnayy qojalyqtyng tiptik jobasyn jasap shyghardy. Sonymen qatar, óndiristik quaty jylyna 650 tonna balyq ónimin qúraytyn 3 jobagha 206 mln. tenge nesie bóldi.

«Maksimum» AIO men «Yrys» mikroqarjy úiymynyng Shymkenttegi bas kenselerinen bólek, әrbir qala men audan ortalyqtarynda arnayy ókildikteri júmys isteydi. Shalghay auylda túratyn sharua oblys ortalyghyna qújatyn arqalap kelip әure bolmay-aq, audan ortalyghyndaghy ókilderi arqyly mәselesin sheshe alady.

Ánuar JÚMAShBAEV.

Abai.kz