Senbi, 23 Qarasha 2024
Mәiekti 6436 0 pikir 7 Qyrkýiek, 2016 saghat 11:28

T.ÁSEMQÚLOV ShYGhARMALARY QYTAYDA ZANSYZ BASYLDY

Surette: Qytaydyng "Shynjang halyq" baspasynan zansyz, rúqsatsyz basylyp shyqqan T.Ásemqúlovtyng "Taltýs" romanynyng múqabasy


Ózin bes myng jyldyq shúghylaly mәdeniyeti bar bayyrghy el retinde kórsetetin kórshi Qytay elining kitap shygharu, baspa mәdeniyeti qalyptaspaghan sekildi. Ádebiyeti men mәdeniyeti damyghan el sanalatyn kórshimizding mәdeniyetsizdigi qazaq oqyrmandarynyng ashuyn tudyryp otyr. Sebebi, Ýrimshi qalasyndaghy «Shinjiyang halyq baspasy» atty memlekettik baspa qazaq jazushysy Talasbek Ásemqúlovtyng «Taltýs» romanyn eshqanday zandy rúqsat almastan basyp shygharghan.

Talasbek Ásemqúlov – elimiz oqyrmandaryna asa tanymal jazushy, kinodrammaturg, kýishi jәne mәdeniyettanushy. Onyng shygharmalary elimiz ghana emes, kýlli әlem qazaqtary izdep jýrip oqityn shygharmalar qatarynda. Kórshi elding memlekettik baspasy osyny eskerip, paydagha qaryq boludy kózdese kerek. Jәne kommunistik jýiedegi qytay memleketinde avtorlardyng múnday kitaptar ýshin qomaqty qalamaqy alatynyn da bilemiz.

Biz búl mәsele turaly Talasbek Ásemqúlovtyng jary, mәdeniyettanushy, jazushy Zira Nauryzbaevegha habarlasyp pikirin súraghan bolatynbyz.

Zira Naurzbaeva, mәdeniyettanushy:

- Shyghys Týrkistanda "Shynjang halyq baspasynda" "Taltýs" shyqqan eken! Áriyne quanyshty. Biraq baspanyng basshylyghyna avtorlyq qúqyqtar turaly eske salatyn adam bar ma?  Talasbekting avtorlyq qúqyqtargha múragerlik turaly resmy qaghaz qolymda, kez kelgen sәtte is qozghay alamyn. Biraq adamgershilikten ketpey, búl isti jónimen sheshkim keledi. Jәne qazir qolymda dap-dayyn Talasbekting 10 tom qoljazbasy bar, onyng 2-3 tomy orys tilinde jazghandary, qalghany qazaqsha. Talasbekting jazghanyn Shynjandaghy bauyrlary oqyghysy keledi eken, yntasy bar eken. Endeshe, baspa ony sayttan, annan-múnnan kóshirgenshe, tekserilgen, redaksiyalanghan, jýielengen núsqasyn óz qolymnan nege almaydy?

Qytaydaghy gazet-jurnal, sayttar bizding óz aqshamyzgha jasatyp, jýrgizip otyrghan Otuken.kz saytymyzdan kóp kóshiredi, silteme de jasamaydy. Ony bilemiz. Jastar shaghyn tirajben ózderine kitap qylyp shygharyp alghanyn da kórdik. Oghan da maqúl. Biraq «Shynjang halyq baspasy» Shynjandaghy eng iri memlekettik baspa emes pe? Talasbekke tiyesili qalamaqy artynda qalghan balalarynyng nesibesi emes pe?

Qazir Talasbekting alghashqy 5-tomdyghy (Qúday qalasa, kelesi jyly taghy 5 tomyn shygharamyz) memlekettik tapsyrspen shyqty. Odan alghan qalamaqygha óz jighanymdy qosyp, qosymsha azghantay tiraj shygharttym. Talastyng dostary bergen aqshagha óz aqshamdy qosyp, kýilerden CD-alibom shyghardym. Sóite túra, "osy tirligimdi Talas kórse, riza bolmaytyn edi" degen oy jylt etedi. "Balalardyng qamyn oila, men jazdym, sherttim, endi sony sen óz aqshamyzgha shygharatyn bolsan, búl qazaqqa kerek bolmaghany ma", - dep meni úrsyp tastaytyn edi.

Men bir biznesmen bolsam, onyng jóni bólek. Olay emes. Talas aitpaqshy «Kózimizding mayyn tauysyp», sol jazumen balalardy asyrap otyrgham jayym bar. Key kezde, shirkin, balalargha anany alsam, mynany alsam dep otyram da, sosyn «qoy, ol keyin bolar, kazir Talasbekting mynau júmysyn, anau júmysyn jasay salayyn» deymin.

Talasbek Ásemqúlovtyng shygharmalary kýlli qazaqtyng ruhany baylyghy sanalghanymen, ol Ásemqúlov әuletining mýlki bolyp esepteledi. Jәne barlyq avtorlyq qúqyqtary qorghalghan. Múny bizding tiyisti mekemeler qaperinde ústap, jazushy otbasyna tiyeseli dýniyening zansyz basylymyn jasaghan «Shynjang halyq baspasymen» arnayy ainalysuy kerek dep esepteymiz.  

Ómirjan Ábdihalyqúly

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1465
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3236
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5375