Fransiya V.Putin men B.Asadty Siriyadaghy әskery operasiyalargha (qylmysty oqighalargha) qatysty Halyqaralyq sotqa bermek. Búl turaly Fransiyanyng Syrtqy ister ministri  (SIM) Jan-Mark Eyro mәlimdedi.

Fransiya preziydenti Fransua Ollandtyng pikirinshe, Resey Preziydentining Siriya aumaghynda jýrgizgen әskery operasiyalaryn qayta tekseru kerek.

OLLAND PUTINMEN KEZDESUDEN BAS TARTPAQ

(Fransua Olland)

«Biz Reseyding jýrgizip otyrghan sayasatymen kelispeymiz. Aleppo qalasyn әueden bombalau – qylmys. Fransiya Aleppo túrghyndaryn saqtap qaludy ghana oilaydy. Beybit adamdardyng Resey bombalarynan óluine jol bermeydi. Preziydent Fransua Olland 19 qazanda Parijde Vladimir Putinmen kezdesui tiyis bolghan. Qazir búl oiynan bas tartyp otyr», - deydi Fransiyanyng Syrtqy ister ministri (France Inter Radio-gha bergen súhbatynda).

Al 9-qazan kýni Fransiya preziydenti Parijde Vladimir Putindi qabyldaghysy kelmeytinin mәlimdegen bolatyn. Búghan qatysty Kremliding óz uәji bar eken.

«Fransiya Preziydenti kezdesuden bas tartu jóninde  resmy týrde eskertu jasaghan joq. Sondyqtan búl provokasiya boluy mýmkin», - deydi RF SIM.

JON KERRI: RESEY SIRIYaNY ÁLI KÝNGE BOMBALAP JATYR

Ayta keteyik, Reseyding Siriya aumaghynda jýrgizgen әskery operasiyalaryna qatysty Euroodaq elderi V.Putin men Bashar Asadty Halyqaralyq sotqa berudi qoldap otyr.

AQSh-tyng Memlekettik hatshysy Jon Kerriy: «Siriya aumaghynda әskery operasiya jýrgizgen Reseyding әreketin әskery qylmys retinde qarastyru kerek. Vladimir Putin men Bashar Asad qúrghan jýie әlem halqy, Siriyanyng beybit halqy aldynda jauap berui tiyis. Áskery operasiyalar toqtatylghanymen RF әskeriyleri әli kýnge qalany bombalaudy dogharghan joq. Qanshama beykýnә jander: әielder men balalar qaza boldy?! Búl - әskery qylmys!», - dedi.

PUTIYN: SIRIYa JÓNINDE RESEYGE TAGhYLGhAN AYYP - «SAYaSY RITORIKA» 

RF preziydenti Vladimir Putin Resey Siriyanyng Aleppo qalasynda ýkimetting әskerine qoldau bildirip, әskery qylmys jasap jatyr degen aiypty «sayasy ritorika» dep atady.

Sәrsenbi kýni, 12 qazanda ol búl mәlimdemeler «shyn mәninde Siriyada ne bolyp jatqanyn esepke almaydy» dedi ol. Putin TF1 fransuz telekanalynyn jurnaliysine:«Siriyadaghy jaghdaygha eng birinshi Batystaghy әriptesterimiz, onyng ishinde birinshi Qúrama Shtattar jauapty ekenine senimdimin» dedi.

Resey liyderi sonymen birge Mәskeu Siriyada Aleppoda beybit azamattar retinde tyghylyp jýrgen «terroristermen» kýres jýrgizip jatqanyn aitty.

BRITANIYa: BÚÚ-NYNG GUMANITARLYQ KERUENIN RESEY BOMBALADY

Britaniyanyng Syrtqy ister ministri Boris Jonson da Aleppodaghy operasiyalargha jauapty Putin men Asad ekenin aityp otyr.

«Resey ózining búl basqynshylyghyn «terrorizmmen kýresu» dep otyr. Búl aqtalu ghana. RF resmy mәlimdemelerine qarasanyz, «Ál-Kaidanyn» Siriyadaghy filialy degen «Ál-Nusra» nemese «Fatih әl-Sham» degen úiymdarmen kýresip jatqan kórinedi. Mýmkin olar terrorister shyghar. Biraq, onda 275 myng beybit túrghyn bar. Solardyng qanshacy qaza boldy?! Búl syltau Resey әskeri men Asad rejimin aqtamaydy. Sondyqtan Siriya preziydenti Bashar Asad pen Resey preziydenti Vladimir Putinge qarsy sanksiyalardy kýsheytuimiz kerek. 19 qyrkýiek kýni Aleppo manynda BÚÚ gumanitarlyq kómek kerueni bombalandy. Sputniktik suretterge qarasanyz, keruen әueden bombalandy jәne qas qaraghay shaqta. Resey Ýkimetining ózi aityp otyrghanday, Siriyada qaranghy uaqytta soqqy jasaytyn әskery tehnika joq. Sonday-aq, RF Qaruly kýshterining ózi mәlimdegendey, olardyng arnayy apparattary sol manda bolghan. Demek, barlyq dәlelder Reseyge qarsy bolyp túr. Sondyqtan, men Halyqaralyq sotqa berudi qoldaymyn», - dedi Britaniya SIM ministri (The Cuardian basylymyna bergen súhbatynda).

Euroodaq elderi men AQSh Reseyge qarsy ekonomikalyq әm sayasy sanksiyalardy kýsheytudy qoldauda. Tipti, Britaniya men Fransiya basshylary basqynshylyq jasady degen aiyppen Reseydi BÚÚ-nyng Gaaga sotyna salatynyn da ashyq mәlimdedi.

2014 jyldan bergi EO men AQSh-tyng Reseyge salghan ekonomikalyq sanksiyalarynyng salqyny Qazaqstangha da tiygeni belgili. Geosayasy jaghdayda Reseyding strategiyalyq seriktesi – Qazaqstan. Al, osy joly da Reseyge salynatyn sanksiyanyng soqqysy onay bolmaytyny týsinikti. Osy tústa qos birdey odaqqa (Kedendik odaq pen EAEO) mýshelik etip otyrghan Qazaqstan preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng bitimgerlik sayasaty qanshalyq ról oinaydy?  Putin Gaaga sotyna týse qalghan jaghdayda Nazarbaev arasha bola ma? Osy mәselege qatysty sayasatker Ámirjan Qosanov «Abai.kz» portalyna pikir bildirgen bolatyn.

Ámirjan Qosanov: «Ortaq ógizden onasha búzau artyq!»

- Resey sekildi shamadan tys geosayasy ambisiyasy bar kóptegen parametri jaghynan on ese ýlken memleketpen bir odaqta boludyng kez kelgen el ýshin halyqaralyq sayasattaghy saldary bolatyny turaly biz o basta aitqanbyz. Biz tek qana bir EAEO qúramynda emespiz, bizding ekeuara qol qoyylghan kelisimimiz bar. Onda taygha tanba basqanday etip «kelisilgen syrtqy sayasat jýrgizu» turaly jazylghan. Búl turaly kóp aityla bermeydi, biraq Batys elderining Reseyge jariyalaghan sanksiyalary EAEO ayasynda ekonomikasy Reseymen birte-birte jaqynday týsken Qazaqstangha da, bizding otandyq biznes qúrylymdaryna әser etui әbden mýmkin ekenin tәuelsiz sarapshylar osy kýnning ózinde aityp jatyr. Mәselen, ol birikken kәsiporyndargha tikeley әser etui yqtimal. Al Siriyadaghy asa shiyelenisken jaghday birikken halyqaralyq qauymdastyqtyng antiyreseylik koalisiyasynyng odan sayyn kýsheyining katalizatory bop otyr. Biraq Ollandtyng «Resey men resmy Siriyany Halyqaralyq qylmystyq sotqa beru» turaly úsynysynyng bolashaghy joq siyaqty, óitkeni búl eki memleket ol sottyng mýshesi emes. Desek te imidjdik túrghydan alghanda, múnday qatqyl bastama eki elge de jaqsylyq әpermesi anyq. Onyng ýstine halyqaralyq zannamany oryndamaghan elderge qoldanylatyn jazalardyng basqa da týrleri bar emes pe? Parij prokuraturasy Alepponyng shyghys bóligin bombalaudy tergep, zertteudi qolgha alatynyn osy kýnning ózinde aityp jatyr. Búl degeniniz – halyqaralyq qauymdastyqtyng Resey men Siriyagha qatysty bastamalarynyng basqa da formagha úlasatynynyng bir dәleli. Óitkeni búdan sәl uaqyt búryn AQSh ta osy ispettes bastama kótergen bolatyn. Úlybritaniya syrtqy ister ministri Boris Djonson odan da qatty ketti: «Eger de Resey óz betinen qaytpasa, búl el órkeniyetti qauymdastyqtan «alastatylghan» elge ainalady» degendi ol ashyq aitty. Reseyding syrtqy sayasatynyng saldary tek qana Europa qauymdastyghymen qatynasqa salqynyn tiygizip jatqan joq. Qaranyz, Niu-Yorktegi BÚÚ Qauipsizdik kenesi sekildi әlemdik dengeydegi eng bedeldi әri ókiletti organnyng ózi Resey vetosy kesirinen bir jaqty sheshimge qol jetkize almay jatyr. Eki týie sýikense, shybyn óledi. Sondyqtan da qazir әlemde qalyptasyp qalghan eki polus – Batys elderi men Resey (jәne onyng qasynda kóp jaghdayda amalsyzdan jýruge mәjbýr elder) arasyndaghy ghalamdyq teke-tireste Qazaqstan ózining osy kýnge deyin jetken kóptegen halyqaralyq jenisteri men tabystarynan bir kýnde aiyrylyp qaluy әbden mýmkin! Búl tyghyryqtan әp-sәtte shyghu qiyn, ol ýshin biraz uaqyt kerek. Onyng ýstine syrtqy sayasattyng da jeke basshylargha tәueldiligi taghy bar. Sóz joq, Reseyding Qazaqstangha qatysty geosayasy yqpalyn eskermeu tarihy qatelik bolar edi. Ortaq 7,5 myng shekaramyz bar. Ekonomikalyq mýddeler taghy bar degendey. Etnostyq túrghydan alghanda da eki elge ghana tәn erekshelikter bar, mәselen, Reseyde bizding milliongha tarta qandasymyz túrady. Sondyqtan negizgi formula mynaghan sai kerek: Reseymen úrysyp-kerisuding keregi joq, kórshilik, әriptestik qarym-qatynasty damyta beru qajet. Biraq EAEO-gha qatysty alghan mindettemelerde qayta qarau qajet: ortaq ógizden onasha búzau artyq! Eki el arasyndaghy «kelisilgen syrtqy sayasat» sekildi formuladan birtindep bas tartu kerek. Damyghan Batys elderimen baylanysty kýsheyte týsuge tiyispiz.

Núrgeldi Ábdighaniyúlynyng saraptamasy

Abai.kz