Túrsyn Júrtbaymen elordanyng sol jaghalauyndaghy Syghanaq kóshesimen jýrip kelemiz. Qalanyng ishi bolghanmen de, «aqshúnaq» soghyp túr. Kenet, jazushy kilt toqtap, shudasy jelpildegen, jaypap keterdey aunap kele jatqan úitqyma borannyng appaq shanytyn qúshty. Ázirge, taqyryp – kóksoqta boran.

– Es bilgeli osy aq týtek jaryqtyqqa janym jaqyn. Yqtasynda túrghannan góri, betimdi «tistetip», «uildekke» qarsy jýrgendi hosh kóremin. Rahattanyp qalamyn. Key kezde keshkisin jarym saghattay seruendeuge shyghatynym da sol, - dedi Túrsyn Qúdakeldiúly.

Abaydyng kók atqa qamshy basyp, aq borannyng ishine qúiyqtyra shauyp kiretini «Qiyada» jazylmap pa edi? Ángimege aralasqym kelip, osyny aittym. Jazushy basyn iyzedi... Sәl ýnsizdikten son, sóz auany basqa jaqqa búryldy... 

«Úranym – Alash!..»

- Bir súhbatynyzda «әdebiyetke degen mahabbatty eshqanday qúdiret suyta almaytynday dertke úshyradym» depsiz. Al, Alash taqyrybyna qaydan «úrynyp» jýrsiz?

- Men ýshin «Alash» atauy auamen birge sinip ketkendey. «Úranym – Alash!..» kitabynyng ýshinshisin jazyp bolghannan keyin, osy taqyryp, shygharma iydeyasy mening sanama qaydan sinip ketti degen súraqqa jauap izdedim. Onyng tarihy sonau mektep kezinde bastalghan eken. 5-synypta oqyp jýrgende «Qosh bol, Dilara!» degen taqyrypta shygharma jazdym. Dilara – «Leninshil jasqa» basylghan bir tәjik jazushysynyng keyipkeri. Men de sony qoya saldym. Ádebiyet pәnining múghalimi Jәngir Isainova jazghanymdy únatyp, tipti: «Qúdageldinnen keleshekte úly jazushy shyghady. Osydan keyin erkin taqyrypta jaz»,-  dedi. Jәngir múghalim sabaq týsindirip, sózdi ynghayymen aitqanda, shybynnyng yzyny ghana estiletin. «Abay joly» epopeyasyn erte oqytty. Bizding auylda Abay men Múhtardy bilmesen, bala qataryna kirmeysin. Tәrbie sonday-tyn. Ne kerek, bala jastan mening barlyq shygharmalarym «Abay jolyna» arnaldy. Qúnanbaydyn, Zerenin, Abaydyn, Dәrkembay men Dәrmennin, qala berdi, Áygerim, Toghjan syndy týrli әielder obrazyn jazdym. Jetinshi synypqa kelgen kezde taqyryp tausyldy.

Sonan song tórtinshi kitaptyng sonynda kezdesetin Ázimhan atty jaghymsyz keyipkerge toqtaldym. Qabyl Kósherbaev, Beken Rayyshanov degen klastastarym bar edi. Solarmen aqyldasa otyryp, Ázimhan beynesin jazdyq. Ázimhan – jaghymsyz keyipker. Biraq, ol qazaqty qazaq etem deydi. Maghan sol keyipker únady. Kitapta Tәkejandardyng qasynda otyrghandar «Danyshpanym-ay, aqyldym-ay, qazaqtyng sózin sóileytin osy eken ghoy» dep sóilep otyruymen erekshe suretteledi. Biraq, Abay ony tóresymaq, últshyl dep keketinkirep otyrady. Abaydyng ózi qazaqtyng qamyn oilaghan aqyn, Ázimhan da solay. Demek, Abay Ázimhandy jek kórip ketui mýmkin emes. Osy obrazdy jasauda M.Áuezov qatelesken dep jazdym. Ústazym shygharmany eshkimge oqytpady, oqyrman retinde pikir aitugha qaqyng bar, búl bir oigha salatyn taqyryp eken dep, «bestikti» ústatyp jiberdi. Birinshi toqsannan keyin Jәngir ústaz dekretke ketti de, ornyna Aqlima esimdi ýlkendeu múghalim keldi. Álgi kisi sabaqqa keledi de, pәlen taqyryp oqyndar dep, ózi shәiin iship otyra beretin. Ol meni únatpady. Shygharmamdy oqyghan son: «Qúdageldiyn, Áuezovke qarsy shyghatyn kimsin? Ázimhan degendi qaydan tauyp aldyn?» - dedi. Biz әdebiyetke auyzdanyp qalghanbyz, pikir talastyq. Al, men «Abay jolyndaghy» adamdardyng bәri ómirde boldy dep qoymaymyn. Sóitip, daulasa kele әdebiyet ýiirmesine saldy. Ýiirmege múghalimderdi shaqyryp, maqalany búrynghydan da damytyp oqydyq. Áyteuir, «ekilikti» qoydy da jiberdi.

Jәngir Isainovanyng joldasy, matematik Tóken Ghabdullin shyn nәrseni bilging kelse, Sәken Seyfullinning «Tar jol, tayghaq keshuin» oqy dep kenes berdi. Sәkenning kitabyn oqysam, әlgi Ázimhanym múnda Álihan Bókeyhanov bolyp jýr. Sodan «Tar jol, tayghaq keshu» jóninde shygharma jazugha kiristim. Sәken Alashty dúrys kórsetpegen degen tújyrym shyghardym. Sebebi, Seyfullin qazaqtyng qamy ýshin kýresken túlgha Álihandy keleke etedi, oniki qate dep keltirdim. Kitapta Maghjannyng «Tóbet» degen óleni baryn jazdym. Demek, eki kitapty salystyra kele, Áuezov óz kitabynda Ázimhan obrazyn basqasha kórsetken dedim. Taghy da klass bolyp taldadyq. Aqyry Áuezovke qarsy shyqqanym ýshin ata-analar jinalysyna salyp, meni dep mektepten shygharyp jiberdi.

Biraq, bir aidan keyin Jәngir múghalim júmysqa shyqty. Mektep diyrektory Meyirhanov degen ýlken bilimdi adam edi. Meni mektepke qayta aldyrdy. Keyin Sәbit Múqanovtyng «Ómir mektebin» oqydym. Onda «Maghjan onbaghan, burjuaz, biraq maghan kostumin berdi, Maghjan mahabbat ólenderin jazushy edi, biraq maghan ayaq kiyim berdi, Maghjan meni Ombygha alyp kelip oqugha týsirdi, qasyna alyp jatty. Ol onbaghan edi, kýidim-sýidim degen ólenderin oqityn, men jasampaz qogham jayly, taptyq ólenderimdi oqimyn» dep bayandalady. Bir jaghynan Maghjandy jamandaydy, biraq, jasaghan jaqsylyghyn joqqa shygharmaydy. Sәbenning oquyna, kiyinuine, alghashqy óleng jazuyna әser etken – Maghjan.

Mine, mening Alash dýniyesine, Abaygha, «Abay joly» men Áuezovke qyzyghushylyghym tobylghynyng týbiri siyaqty shaynasyp, tistesip ósti. Osylaysha, Ázimhan obrazy arqyly Múhtar Áuezov, Maghjannyng jaghymsyz obrazyn jasau arqyly Sәbit Múqanovtyng esimderin bildim. Sol jyldardaghy ýlken jazushylarda osynday tәsil bolghan. Jaghymsyz keyipkerge bar pәleni jabady, is-әreketterin jazyp, jaghymdy keyipkerge teris bagha bergizedi. Basqa amaly bolmaghan. Eger maqtasa, «on shoshqagha toymaghandar» basqasha qaraytyn. Qazaqtyng bir-birin ayaqtan shalmaghanyn, qayta eline qamqor bolghanyn týidim. Sәkennin, Sәbitting arqasynda Alashty ekpindep oqydym. Alash – mening ómirlik taqyrybym.

- Alashtyqtardy tanugha degen qúshtarlyq «Úranym – Alashty» jazugha alyp keldi. Kitap ýlken dayyndyqpen jazyldy. Zertteu barysynda әldebir tyng derek, búryn-sondy aitylmaghan mәseleler boldy ma?

- Búl kitap týrmege týskenderding tergeu hattamasy men jaza ýkimi saqtalghan qújattardyng negizinde jazyldy. Sol Alash turaly týrme derekterine sýienbey, óz betimshe jazsam, kitap maghan әldeqayda jenildey týsetin edi. 1987 jyly 13 qantar kýni Qazaqstan jazushylar odaghynyng sol kezdegi birinshi hatshysy Oljas Sýleymenov: - Pravolyq komissiya qúr, Alash ardagerlerin aqtaymyz, Jeltoqsan oqighasynyng jayyn teksereyik, - dedi.

 Basylymgha tyiym salynghan shygharmalardy qayta jariyalaudyng mýmkindigin qarastyra bastadyq. Aqpan aiynda Memlekettik qauipsizdik komiytetining sol kezdegi orynbasary general-mayor Qopabay Ábdirahmanov bastatqan jeti polkovnik jazushylar odaghyna kelip, osy mәsele tónireginde maghlúmattar berdi. Sóitip, KGB arhiyvine kirgizuge rúqsat berdi.

- Týrmede berilgen kórsetindilerding barlyghy shyndyq emes shyghar...

- Mening mindetim de osy – әr jauaptyng artyndaghy shyndyqtyng ne ekenin bilgim keldi. Óitkeni, týrmedegi materialdardy alghash ashyp jazghan kezde kóptegen týsinbegen tústar kezdesti. Keybir tarihshylar, tipti, jazushylar  A.Baytúrsynúly T.Rysqúlovty jaqtyrmady, Ahmet Maghjandy mensinbedi, alashordalyqtar Qojanovty qabyldamady degen taqyryptarda tarihy maqalalar jazdy. Búl shyndyq emes. Mysaly, Ahan: «Maghjan – aqyn. Al mening aqyndarda júmysym joq. Jelókpe keledi. Rysqúlov – qyzyl komissar. Sondyqtan da ol meni jaqtyrmaydy. Al, Qojanov meni Rysqúlovpen jaqsy dep oilaydy. Ekeui de meni kenes ókimetining jauy dep esepteydi. Men de olargha jolamaymyn», – dep jauap bergen. Osy kórsetindilerge qarap, búl ýsh túlghany ózara jau etuge bolmaydy jәne ony dәleldeuge tyrysqan úshqary jariyalanymdardyng jaryq kórui ókinishti.  Shyndyghyna kelsek, patsha ókimeti men kenestik tergeushilerding arandatu tәsilin әbden mengergen Ahmet Baytúrsynov osy jauaby arqyly Rysqúlovty da, Qojanovty da qylmystyq iske tartudan aulaqtatyp, qorghap otyr. Mine, osynday tәsilding bolghanyn úqpaghan jazushylar adasyp barady. Sol ýshin de әr aitqan nәrsening tarihy deregi bar ma, joq pa, sony tabugha tyrystym. Odan tys qanshama taghdyrlar, kýrester jatyr. Ol bólek әngime.

Alashtyng bes amanaty

- Álihan Bókeyhanovtyng bes ústanymyn bilemiz. Sonyng ekinshisinde «qazaqtyng әrbir tasy qazaqtyng ónirine týime bolyp taghyluy tiyis» delinedi...

- Mening payymdauymsha, 2001 jylghy «Jer turaly» zannan keyin qazirgi Qazaqstan Respublikasyndaghy Alash iydeyasy tolyqtay shettetildi. Jýzege aspady. Árkimning kókeyindegi Alash turaly iydeya ghana bar, naqty zandyq baghyt-baghdar prinsipteri saqtalmaghan. Abay: «Birlik satyp alugha qúrylsa, ol birlik emes, naghyz onbaghandyq, aryn satqanmen birdey» - deydi. Abay men Bókeyhanovtyng iydeyasy – til, din, dil, tәuelsiz ghylym, dәstýrge negizdelgen zan.

- Bizde tәuelsiz ghylym bolghan ba nemese bar ma?

- Bolghan. Kenes kezinde barlyq ghylym ataulynyng barlyghy bir qolda baqylauda bolghanymen, ghylymy baghyttarda qarjy bólinip, әr sala boyynsha óndiris jýrdi. Ghylymy janalyq ashugha kelgende memleket jauapty boldy. Qazirgi bizding ghylym ministrligi ghylymgha jauap bermeydi. Óitkeni ghylym joq. Ghylymgha qarjy júmsau qisynsyzdyng qylyghy siyaqty kórinedi. Amerikada ol erkin damydy deydi. Amerika qalyptasu kezenine ayaq basqanda-aq, kez kelgen ghylymy mekeme ózining jeke laboratoriyasyn ashpasa, onda ony mekeme dep eseptemgen. Ár uniyversiytettin, oqu oryndarynyng ghylymsyz kýni joq. Olardyng oqu oryndarynyng dәerejesin ghylym arqyly baghalaydy. Bizde ghalym, ghylym degening itke tastaghan qu sýiekten qadirsiz! Tek «ol ainalysyp jatyr», «mynaghan jýktelgen» deydi. Nәtiyjege istep jatqan bir ghalymdy bilsen, maghan kelshi, kәne! Mysaly, ataqty Temirtaudyng balqyma zauytynda qanday ghalym bar? Erteng onyng bir jeri setinep ketse, kim sheshuin tabady? Eger bir búrandasy, syzbasy joq bolsa, olardyng injenerlik,  bas injenerlik mamandyqtary týkke qajetsiz ghoy! Kәdimgi mehanikamen ainalysatyn júmysshylar ghylymnan ne «qaghady»? Basqaryp otyrarlyq ghylymy jýie kerek.

- Sizge salsaq, Abaysha aitqanda, «kók túman – aldyndaghy keler zaman» ba? Áytken kýnde, Álihansha payymdasaq, «at úrlaghandy tyshqanday óltiretindermen bir auylda túramyz». Jastardyng boyyna últtyq ruhty qalay siniremiz? Sony aitynyzshy.

- Búl ózi jauap kýtpeytin súraq. Últtyq ruh balanyng "ingәsimen" birge sinedi. «Qazaq, el bolamyn desen, besigindi týze» degen Áuezovting ataqty sózin men tiriltip edim, sondaghy "besigin" mektep qoy. Ruhty damytatyn jol – mektep. Bizding qúrylymdaghy tәrbie betimen ketpese eken dep qorqamyn. Ózgege tiyispeyin, óz basymdaghyny aitayyn. Mening eki ýlken nemerem mektepke barghansha oryssha mulitfilimderdi kórmedi. Ýsh jarym jastaghy kishi nemerem qalay qazaq balabaqshasyna bardy, solay tili oryssha ketti. Ne isteuge bolady? Qalay týsineyin? Ákesi men sheshesi, apasy men aghasy qazaqsha sóileydi. Odan bastauysh synyptardaghy qarapayym muzyka pәnin alayyqshy. Kóbi ýrlemeli, úrmaly aspaptardy ýiretedi. Saksafon men barabannyng ornyna taghy bir saghat dombyra men qobyzdy ýiret. Osynday absurdtyq dýnie sharshatty. Amerikada bala birinshi synypqa barghanda eldi ashqan keme túrghan jerge aparady. Men de sol alghashqy keme toqtaghan búghazgha bardym. Bir mektep oqushysy: «Ózimiz aqsha jiyp keldik. Bizding mindetimiz. Amerikanyng tarihy bastalghan 13 shatatyng tarihyn biluimiz kerek», - deydi. Amerika tarihy – olar ýshin eng qasiyetti úghym. Shirkin, qazaq elin basqaryp otyrghandardyng tariyhqa, til men dilge jany ashymay otyrghanyn eske alghanda, zyghyrdanyng qaynap-aq ketedi. Amal qaysy. Bir jerde aitqanym bar-tyn, bir kýn preziydent bolsam, Qazaqstandaghy kýnine 24 saghat, jylyna 365 kýn qazaqsha mulitfilimder kórsetetin bir telearna ashar edim. Búdan basqa til ýiretuding sheshimin kórip túrgham joq. Memleket til turaly jana baghdarlama jasaghysy kelse, Alashtyng baghdarlamasyn sol kýiinde kóshirip qoldana salsyn. Ánuar Álimjanov aghamyz aitqanday, dala men qalanyng balasy ómir baqy til tabysa almaydy. Shynynda da, qala men dala ekige bólinip bara jatyr. Qala men auyl qazaghy degen shyqty. Múnyng bәri dilding búzyluyna әkeledi. Mysaly, sen jaqta qalay ekenin bilmeymin, Astanadaghy «Jeti bóshkede» myng adam túratyn bolsaq, sonyng bireui ghana basqa últ. Alayda, birde-bireuining qazaqsha sóilep jýrgenin kórgem joq. Dil búzylghandyqtan, tildi «kóshege» shygharugha erterek.

Keshe ghana qabyldanghan bilim turaly әlemdik baghdarlama Qazaqstangha sәikes emes. Biz soghan asyqpyz. Mәselen, ýy tapsyrmasyna sendvich jasaudy beredi eken. Qay atang jasapty? Sen bilersin, mening zamanymnyng soldattary ne týsinedi? Sendvichting ziyanyn bylay qoyghanda, ony bilim baghdarlamasyna kirgizgeni qay mazaq? 

 Myna qolyndaghy shaytanqúlaqty (úyaly telefon) qazaqshalay alsan, shirkin! Bizding mektepting qúraly – osy. Oqulyq jóndeuge sodan keyin kóshemiz.

- Álihan turaly bir bayandama oqyp, ózin alashtanushymyn dep jýrgen jastargha ne deysiz?

- Quanamyn! Týk sezinbegennen góri, ózin alashtanushy sezingeni jaqsy ghoy. Qanday mindet arqalap otyr! Jýrekti eken der edim. Endi ol bolsa da, bolmasa da, Alashty oqugha mindetti. Qanshalyqty dәrejede jauaptylyqty, ýlken bilimdi sezinetinin ózi biledi keyin. Mysaly, mening ýsh әkem bar. Áueli, óz әkem – Qúdakeldi, ekinshi әkem – Abay. Ol joq bolsa, men ózimning qalay ómir sýretinimdi elestete almaymyn. Ýshinshi әkem – Ahmet. Bala kezimnen Ahandy bilemin, әkem Qúdakeldi úly nәubet jyldary osy Alashtyng shyrghalanyna úshyrady. «Aqang ba, Aqang әkemiz ghoy» dep aityp otyrushy edi. Basqagha til tiygizip jatsan, jamandap jatsang ýndemeytin, al bireu Ahmet Baytúrsynovtyng atyn atap birdene dese, sypyrta jóneletin. Sodan keyin: «Qinamaydy atqany, qinamaydy týrmesine japqany. Qinaydy tek óz iytinning balaghynnan qapqany» degen ólenin aityp otyratyn.

- Osy tústa qostanaylyq aqyn Núrqanat Qúlabaevtyng «Tau qúlasa selt etpeytin qoghamnyn, týk kórmeytin bir mýshesi  bop aldym» degen óleni eske týsedi...

- Dúrys aitady! Ótirigi joq! Ruhany tәueldilikten qútyla almay kelemiz. Qayta, torgha toghytylghan balyq qúsap, búrynghydan da matalyp, túnghiyqqa ketip baramyz. Tәuelsizdigin sezinbey, qazaqtyghyna namystanatyn mәjusiylerge ne aitasyn?! Qazaqtyng ar-ojdany azat bolmay, qazaq tolyq tәuelsiz bolmaydy. Qazirgi qazaq qoghamynda kezek kýttirmeytin mәsele bolsa, onyng biri – rushyldyq. «Kommunizmge qazaqtyng qonaqjaylyghymen qosa rushyldyghy da erip barady» degen de Múhang Áuezov. Býgingi bizding últshyl, tarihshyl, ózinshe ozyq oily ziyalylardyng jetken óresin qaranyz: auzynda – әlemdik órkeniyet, oiynda – ózi, istegeni – rudyng mýddesi. Olar osy rulyq jýieni, ómir sýruding formasy sekildi qabyldaydy. Ataq alugha, dýnie jinaugha, qyzmetke otyrugha paydalanatyn qoghamdyq qúrylym. Sodan son, әsirequlyqqa janym qas. Adam keminde ay sayyn, apta sayyn ózin-ózi tekserui tiyis. Mening buynymnyng yshqyrynyng bosaghan jeri osy shyghar. Toghysharlyq pen dýniyeqonyzdyq, ashkózdik pen aramdyq qay qoghamda da erip kele jatqan qúbylystar ghoy. Bir sózben aitqanda, Alashtyng osy bes amanaty jýzege aspay, qazaq qoghamy qalpyna keledi, qazaq algha basady deu – bekershilik.

 «Oqyrmandy oilantpaghan aqynnyng aitary joq»

- Ádeby túlghagha degen talgham qalay qazir?

- Qay uaqytta da túlghagha degen kózqaras bireu bolu kerek. Túlghagha qúrmet – ózinning túlgha boluyna jasalghan qadam. Al qúrmetinning kólenkeli túsy kórinip qalmay ma keyin? Ol qay dengeyde? Osy súraqtardyng jauabyn biletinder ózderi týsiner. 

- Abaysha aitqanda, ras sózding qadirin bilip jýrmiz be?

- Abay aitqan ras sózding qadirining qashqany qashan, súraq qoyyp otyrghan myna sening ózing bar shyndyqty jaza almaysyn. Býgin ras sóz aitsan, kýlip qaraydy. Biz qashan janay qamshylamay, tura osqan kezde ghana shyndyq shyrshyp shyghady. Boldy.

- Ádebiyettegi synnyng qarymy qanday?

- Qazirgi kórkem әdebiyettegi synnyng joqtyghy problema emes. Syny oilau jýiesin joghaltsan, mine, basty mәsele. Ol degeniniz – naqty oidyn, isting dúrys baghyty. Bir qúbylysqa әr qyrynan qarap, sheshim shygharsan, túraqty bolmaq. Syn da retke keledi. Reti keler dep jýre bersen, sol reti kelgen tústan bastap, keyin ózing yqtap ketesin. Kórkem әdebiyet te sol siyaqty. Jazushy qashan da zamangha, qoghamgha qarama-qarsy, tistesip otyruy tiyis. Oy shayqalady, sodan song shygharma payda bolady. Bizde mamyrajaylyq kóbeyip ketti. Soghan aldandaymyn.

- Oqyrmangha auyrlyq etetin shygharmalar qaptap ketti deydi. Osyghan qalay qaraysyz?

- Oqyrman talghamyn arttyrsyn, kerek bolsa! Oqushysynyng talap-dengeyine ghana jauap bere alatyn jazushy jazushy emes. Oqyrmannyng oqu dengeyi ósu kerek, kýrdeli oilau jýiesine kóshu kerek. Taq-túq sóilemmen kórkem әdebiyet jasalmaydy. Álemdik әdebiyetting barlyq mәtinderi kýrdeli. Búrynghyday bayandau formasy joq qazir. Qazaqtyng ertegi bayandaghan sekildi jadaghaylap týsindirip, shaynap berse, sony jútugha erinedi. Ózining kórkem oilau jýiesin arttyramyn demegender qolyna kitap almay-aq qoysyn. Ádebiyettegi iyirimder, kórkem tәsilder jaydan-jay paydalanylmaydy. Kórkem shygharmanyng oiyn ózing tauyp, ishtey jalghastyra aluyng kerek. Midy oilandyryp, jattyqtyryp otyrugha kómektesedi. Ádebiyet tebirendiredi, jylatady. Sezimning osy әserin oigha ainaldyru – óz qolynda. «Mening kәmpit jegim keledi, maghan tәttisin ber» degendi kim kóteredi? Shynayy jazushy sol últtyng kórkem dengeyi men oilau jýiesine ne qajet, soghan dóp týsedi. Talastyng «Taltýs», Túrsynhannyng «Mәngi tas», Túrsynjannyng «Qazaqtyng jany», Bekejan Tilegenovting «Seksen altynshy jyl», Múhtar Maghauinning romandary, Núrghaly Orazdyn, Tynymbay Núrmaghambetting әngimeleri eshqanday synnyng nazaryna ilikpegeni ókinishti. Olardyng dengeyi biyik, kórkem talghamgha layyq. Qaysysy týsiniksiz? Oqyrmandy oilantpaghan aqynnyng aitary joq. Aqyn óleni arqyly taghdyryn ózi jasaydy. Sol taghdyrdyng auany men ansary shynayylyghymen syrtqa shyqqanda ghana oidy úiytady. Ózindi yntyq etedi. Prozadaghy talap ta osynday.

- Álemdik әdebiyetke shyghugha audarma kedergi me?

- Ádebiyetti shetelge shygharu – memleketting mәselesi. Dýnie jýzinde biluge tiyisti әdebiyetting jetpis payyzy qazaq tiline audarylghan. IYdeologiyalyq túrghydan audarylmaghan bir jiyrma payyzdayy ghana shyghar. Mening týsinbeytinim, audarudy kim toqtatyp otyr? Kimning auzyna kim qarap otyr? Myqty әdebiyetshige audarma mәselesi bóget bola almaydy. Belgili bir talgham dengeyine kóterilgen son, әdeby joldyng tarmaghy da ashylady. Al qalghandaryn syltau dep bilemin. 

- Qazir gazet pen kitap tili ózgeshe? Bayqaysyz ba?

- Negizi, toqsanynshy jylgha deyingi til bir basqa, odan keyingi tildik qoldanys, tildik qor tipti ózgerip barady. Endi jiyrma jyldan song bir ózgeriske úshyrauy tiyis. Zaman óz degenin isteydi. Qazirgi ertegi bayandaudy bilmeytin qarakesek shaldardy qoya túrayyq, qyryq jyldan keyin nemere ústaghan atany elestete almaymyn. Al bizdi qúrtatyn da, biyikke jetkizetin de – baspasózding tili. Júrt gazetke qarap, ózining jazuyn týzeydi.

Súhbattasqan Qasqyrbay QOYShYMANOV

Abai.kz