(Ángime)

Týn jarymynda jazushy dosym qonyrau shaldy.  Qashanghy әdeti osy onyn: shabyt qysyp sharyqtaghan shaghynda, keyde, әldebir shygharmasynyng sonyna nýkte qoyyp tynys tapqan rahman sәtinde mening úyaly telefonymdy bezildetip otyryp jarty auyz sóz aitady: «Elektrondy jәshigindi qaray sal». Men de mәselening mәn-jayyn súrap, artyq sózge uaqyt shyghyndaghan emespin. «Maqúl» deymin de  elektrondy jәshigimdi aqtarugha kirisemin.

Jazushy dosym maghan әl-әzir ghana jazyp bitken әngimesin jiberipti. 12 qantar, 20... jyl. Saghat týngi 03:27.  Kópke úzatpay pikirimdi, oqyghan-oqymaghanymdy súrap tyqaqtaytyn jazushymnyng talapshyldyghyn biletindikten men «Búrynnan syralghy dostar  A qalasyndaghy mynau degen meyramhanada kezdesti» dep bastalatyn әngimening alghashqy jolyna ýnile berdim.

hhh

"Búrynnan syralghy dostar  A qalasyndaghy mynau degen meyramhanada kezdesti Ekeuining búl kezdesui kezdeysoq kezdesu emes, aldyna ala kelisken, uaghdalasqan kezdesu edi. Auqan Janbozgha qonyrau shaldy da, kóniline jelik bitkendegi әdetin anghartyp, aqtaryla sóilep, lekitip kýle bergen.

-         Boyynda әldebirdenening buy bar siyaqty ghoy? - dedi dosynyng kónil-kýiin alystan tanityn qagilez Janboz. Keyingi kezderi Auqan etjendi, tolyq adamdardyng dauysynda bolatyn mayly, manghaz maqam tauyp jýr edi, sol maqamyna salyp Janbozgha aldymen:

-         Áy, - dep aldy. - Áy, nening buy ekenin ózimiz әredik jolyghysatyn meyramhanada otyryp bilsenshi.  Álgi bir qysqa jauaptasudan song dostar meyramhanada qashan, qay kýni, qay saghatta  bas qosatyndaryn naqtylap alysqan

Auqan rasynda auqymdy is tyndyrghangha úqsaydy. Betining bezeuden qalghan oily-shúnqyrynan  jylt qyzyl ter teuip, jýzinde sәule oinaytyn sekildi. Abajaday jaryqty qoyyp qalghanda, Auqan siyaqty shoyyn qaralardyng kenetten, tap qasynnan tabyla ketkendey jarq etip kórinetini bar dep oilap ýlgergen Janboz sәl ezu tartty.

-         Operator joldas, qalaysyn? – dedi Auqan amandyq súrap jatyp, - ne, jýdep ketkensing be? Qaqshandap ýide túrmaytyn qatynyng dúrys tamaq bermeydi-au deymin osy senin?

-         Tannan keshke deyin tapyraqtap shabamyz da jýremiz...sondyqtan shyr júqpaydy da bizdeylerge. Al, tamaq jaghyn talghamaymyz, biraq, qara sugha qaryn baylaytyn sizdey bola almadyq, Auqa.

Osyny aityp Janboz Auqannyng aqtarylyp kete jazdap túrghan qarnyn ýzip aldy:

-         Nemene, buazsyng ba, tanqitpay tartshy әri qúryghyrdy. Sodan song shynymen tanqalghanday synay tanytyp:

-         Begimaydyng beline artyp qoymasang myna shertiyip shenbirek atqan pәlemen erkektik mindetindi atqaru saghan qiynnyng qiyny shyghar? – dep súraghan. Auqan yrsylday kýldi:

-         Adamnan aila artylghan ba, qajet emes sәtinde bú qaryndy joq qyla salamyz.

Aldymen osylaysha az-kem qarjasyp, qaqtyghysyp baryp tabysatyn dostardyng qúshaqtary aiqasa ketken.

-         IYә, amansyndar ma?

-         Amanbyz.

-          Begimay begim bylq-sylq etip ýide otyrghan shyghar?

-         Aytpa, aptalap ýiden shyqpaydy. Jýzimdi shang qabady deydi. Ózinde bәri jaqsy ma? Dosyndy shaqyryp shanda bir efirden kórsetip qoidy da bilmeysin?

-         Oi, ony produser, redaktor degender bar, solar sheshedi. Biz ne, «bar» degen jerine baramyz, «týsir» degenin týsiremiz. Boldy.

-         Jә, sózden jaltarma. Kim edi әlgi... Auqan jorta oilanyp, tilin búrap sóilegen: «Prәiduser» deytin bәstyq  «әperator» tәspagha tәrtqandi tegis sypyryp tәstaydy degendi estisem qúlaghym tas kereng bolsyn.

Auqan men Janbozdyng mәslihaty týn jarymyna deyin sozylghan. «Otty sudan» molyraq jútyp, aldyndaghy asqa japyra kirisken Auqannyng auzy әngimeden de bosar emes. Janboz – erqara kisi, tabaqqa kóp qol sala bermey, tartynyp otyrghan onyng kónilinde alang bar siyaqty.

-         Áy, sen je, je de, iship ala ber. Qasynda men barda qúlashtap silte, - dedi Auqan Janbozdyng jabyranqy jýzin jadyratpaqqa baryn salghan dos peyilmen dabyrlay sóilep. Áytkenmen de әriqarayghy aitpaghy mýlde basqa eken: – Auqang ótkende bir isti qolgha alyp edi, sonyng sony júnyttay «Djiyp» bolyp keldi. Býgingi otyrysymyzdyng mәnisi sol, Janbozym. Al, kórimdigindi dayynda. Toqta, kórimdiging «kók qaghazdan» bolsyn. Ózim sony yrym etip edim. Sende dollar joq shyghar.  Joq qoy, әriyne, ony bilemin. Sondyqtan jyrtyq tengendi jyltyndatpa maghan. Úqtyng ba? Qane, jýr, «Djiyp» degenning qanday bolatynyn kórseteyin saghan.

Auqan Janbozdy jeteley jónelgen. Syrtta, meyramhananyng avtokólikter túraghynda,  baghanalardyng basynan tógilgen shamnyng jaryghyna shomylyp maqpal qara «Djiyp» túr eken. Alqymy zor, ensesi biyik, tap qazir gýrr etip otala ketse, aldyndaghynyng bәrin japyryp,  tapap tastarday boyynan alapat ses anghartady. Qataryndaghy ózge kólikterge múrnyn shýiire, aspandap qaraytyn sekildi: terezesining әinegi shytynap, әldebir jandy maqúlyqtay ynyranghan dybys bildiredi. «Rasynda ol alyp qonyzgha ainalyp ketse, qayter edi?» Janbozdyng kóz aldynda qap-qara «Djipten» qap-qara pәle týtep shygha kelgendey eles jýgirip ótti.

-         Ay, ne boldy sonsha kózinning súghyn qadap? Mashina kórmep pe edin? Dos degen búndayda quanushy edi, qútty bolsyn aitushy edi? Sen neme tilindi jútyp qoyghanday melshiyding de qaldyng ghoy! Búnynyz jaramaydy, joldas operator! Jýr endi, mashinany jaqsylap «juayyq». Sen tost ait.

-         It te, itke itayaq ýshin keregi shamaly temir kólik te iyesine úqsaydy eken-au, - dep kýldi Janboz. – Myna «Djiypin» osy túrghanda: «Men – Auqanmyn» dep isip-keuip túr. Senbeseng qarashy ózin. Auqan avtosalonnan suyryp alghan su jana «Djiypine» qarap mәz boldy:

-         Ras-ey, ózime úqsaydy!

-         Kórgen bette tilimning baylanyp qalghany shyn. Ónerdi baghalay biletin adam aldymen men siyaqty ýnsiz túryp baryp tilge keledi. Sen oghan aiyp etpe, Auqa. Mysaly, әiel zatynda asqan súludy kórseng sening de auzyng ashylyp, tanday qaghuyng mýmkin ghoy?

-         Janboz, men súlulyqqa tanday qaqpaymyn, qansha túrady eken dep oilaymyn.

-         Al, onda aita qoyshy, Begmay súlu qansha túrady?

-         Býginge deyin qyrghyn aqshagha kelgen  kóilek-kónshegin, opa dalabyn, iyis-suyn qosyp bir esepteu kerek eken. Sol kezde  qansha túratynyn aitamyn.

-         Sen endi mynaghan qara, - dedi Auqan Janboz ekeui meyramhangha oralyp, ilkidegi oryndaryna jayghasa bere, - 2 myng dollargha satyp aldym. «Ayfon». Songhy ýlgi. Sening iyghyndaghy zilbatpan kameradan әldeqayda kýshti. Mine, iynening kózindegini kóredi.

-         Auqan-au, sen ózi dýniyedegi bardyng bәrin satyp alghansyng ba, qalay? Býgingi әngimenning bәri «satyp aldym» boldy ghoy.

-         Kerek deseng men sen qyzmet etip jýrgen telearnany da týgel satyp alamyn. – Auqannyng kózi aqshiyp, әukesin әueletip sóileytin kezge tayap qalghan eken:

-         Jә, boldy, - dep toqtatty ony Janboz, - bóse berme. Mening jaurynymdy jauyr qylghan telearna kimdi ekenin bilesing be? – Janbozdyng súq sausaghy qúlaghynyng týbinen antenagha úqsap qyltiyp shyqty da, kókke qadalyp túryp qaldy. – Myna sózindi menen ózge pende balasy estimesin. Estise.., ana jaqqa.., - súq sausaq  meyramhananyng shanyraghynda oinaghan qyzyldy-jasyl sәulelerge ilinip, qúiyn ýiirgendey qúbylys anghartty, - bireu-mireu jetkizip qoysa, seni taqymyndaghy «Djiyp-miybinmen» qosa qúrdymgha bir-aq atady, bilding be?.. Sen kimsin? Sen janqaltasyna kesheli-beri jarmaq týsken jartykesh bireusin. Sondyqtan, dostym, auyzdaghy sózge әrkez abay bolghan abzal.

-         Solay ma-ey, Janboz? Shynymen solay ma-ey? Jaraydy, men mas bop qappyn. Kóp simirip jibersem kerek. Men qayttym. Ýige qayttym. Aqshamnyng bar-joghyn da bilmeymin. Ámiyanyma qol salghym kelmey túr. Shashyp alatyn siyaqtymyn. Osy men baylyghymdy shashyp alatyn siyaqtymyn. Jaqosh, renjimeshi. Sen tóley salshy býgingi otyrysta iship-jegenimizdi.

Osyny aityp Auqan auyr denesin tenshey almay, yrghala basyp syrtqa bettegen. Janboz dayashy qyzben esep aiyrysyp qala berdi.

hhh

Studiyada kezekti bir baghdarlamany týsiruding qarbalasy bastalar tústa úyaly telefony әuendetip qoya bergen. Janbozdyng janyna jaghatyn әuen. Asyghyp telefonnyng týimesin basty: tanys nómir, tanys dauys. Begimay!

-         Jake, priyvet! Qalaysyn? Eto – Begimay. Izviniyte, chto prishlosi vas prervati  ot muzy.

-         Qaydaghy muza, Begim? Bizdiki kәdimgi qara júmys. Pashiym. Nikakoy udovolstviye. Shabyt ta joq, shattanu da joq.

-         Qoyynyzshy. Ne delayte sebya jertvoy sami. Saq hanzadasy turaly derekti filim týsirip sanlaq shyqqan, alda keng tynysty kórkem dýniyege qúlash úrmaqqa  dayyndalyp jýrgen bolashaq rejisserimiz qayda?

-         Mening bar ghúmyrym sol «keng tynysty kórkem dýniyeni» týsiruge dayyndyqpen ótetin shyghar? «Saq hanzadasynan» keyin iyghymyzgha qara kamerany qayta ilip, «operator» deytin ornymyzgha aman-esen oralghanbyz.

-         Tuuu, osy óner tudyramyn dep jýrgen erkekterdi-ay... janyna jaqyndap ketseng boldy, әielden әrmen jylap-enirep, kózining jasyn kóldetip shygha keledi. – Begimay Begimaygha ghana jarasatyn synghyr kýlkisin ýzip, synyq sóileuge kóshti:

-         Sonymen qayta tabysatyndar ma?

-         O, ne degenin, Begim? Áredik bir-birimizge kerek bolghan kezde ghana tabysamyz. Nekelesken emespiz. Ony ózing bilesin. Sonymyz bir esepten dúrys shyqty: júptasyp birge túrudan júlqysymyz kóp.

-         Janboz myrza, siz býgin kónilssiz siyaqtysyz.

-         Senimen sóileskende osylay aqtarylyp ketetinim bar, Begim. Áytpese...bylayghy júrtqa tomagha-túiyq bireumin. «Áyel jany qúpiya» desedi. Jo-joq, qúlyptauly qúpiya myna bizdermiz.

-         Bәring emes, - dedi Begimay, - bizdiki mysaly qotyr eshkining qorasy sekildi – anghal-sanghal birdene. Keshe toylapsyndar ghoy?

-         Toyladyq. Arqyraghan arghymaqtaryng qútty bolsyn!

-         Da, ladno. Rahmet. Anau saghan maqtanyp «ayfonyn» kórsetip pe edi?

-         Kórdik.

-         Kórseng sonysyn joghaltypty. Qaltasynan týsip qalghan ba, әlde restorandaghy jylpostardyng biri jyp etkizip qaghyp ketti me, bilmeydi.

-         Tabylady, - dedi Janboz, - alandama, tabylyp qalar. Begimay kýldi.

hhh

«Osy da dos pa? Dos bolsa, búniki qanday dostyq?» Begimay adam súlbasy beynelengen suretke sýzile qarap otyryp oy aulaytyn әdet tapqan. Jiyegine altyn jalatqan, kýmis shashqan, zýbarjat tókken, gauhardyng buyna boyalghan dýniye-mýlik, asyl jihazdardy kýnde qydyrystap ótetin Begimaydyng kózi osy bir týsiniksiz kartinagha tayaghanda baylanady da qalady. Bylayynsha alyp bara jatqan eshtenesi joq. Kerilgen kenepting betin әldebir kemdaryn suretshi mayly boyaumen ary sýikektetken, beri sýikektetken, sóitkende auzyn ashyp anqighan domalaq basty pendeni  dolbarlap jasay salghan. Onyng ózinde de әlgi bәkene boyly bәle boyaulardyng tasqynynan әreng kórinedi. Tek auzy, qashan qarasang da anyrayyp ashyq túratyn auzynnan alapat aiqay estilerdey key-keyde Begimaydyng janyn yshqyntyp jiberetin. «Ýy qyzmetshilerining birine aityp qoqysqa laqtyrta salsa qayter eken?» Begimay búrynda búl oigha talay bekigen, talay bekip, talay ainyghan. Býgin de sóitti. «Dos pa osy?»

Janboz ben Auqan birge oqypty. Aytularynsha, «qúshaqtary jazylmay balalyq shaqtan beri birge kele jatyr».  Begimay, biraq, Janbozdy Auqanmen bas qúraghan toylarynda ghana kórgen. Sodan beri qúlaghynan Janboz aty bir ketken emes. Yzyndayda da túrady. «Mening jauym da – Janboz, dosym da – Janboz, - dedi alghashqy neke týnin ótkergen Auqan entigin basyp, ekpinin tejegen bir uaqytta, - bayqa, ol sezip qalyp jýrmesin». Janbozdyng esimin ekeuara qúpiyagha qosaqtap otyryp Auqan Begimaydyng bar kýnәsin osylaysha betine basqan-dy. Sol kezde Begimay Janboz deytin súmyraydan jaman shoshynyp, qoryqqan edi. Búnyng búrynghy sylqym jýristerin, kónilding shymyldyghyn tolqytqan duly keshterin, kelisti, kelbetti jigitterding belinen lәzzat tauyp qúmyqqan qúshaqqa qúmar týnderin Janbozdyng anau suyq janary tintip tabarday titirenip ketetin. Sóitkende Begimay Auqangha: «Janbozyndy janyna búdan bylay jolatpa», - deuge san oqtalghan. Biraq, әieldik týisik әlgindey búiryqqa yryq bermedi. Al, aitsyn. Al, búiyrsyn. «Jolatpa, kórmesim Janbozyng bolsyn» desin. O, onda erkekting qyzghanyshyn, qyzghanyshyn ghana emes, kýlli kýdik, kýmәnin búrynghydan beter qozdyra týstim de. Auqandar tegi arlanbaydy ghoy. Kýnderding kýninde ybyrsyp otyryp: «Seni jek kóredi, soghan qaraghanda mening qatynymnyng ótken-ketkeni turaly birdene biletinge úqsaysyn?» -dep búl airanbas Auqan jylym Janbozdyng ózinen súrauy mýmkin. Sodan song janyqsa, Janboz janyqsyn. Ári dosy: dosy retinde Begimaydyng belden tómen, belden joghary bar mýshesin jiliktep әkelip Auqannyng aldyna aqtaryp tastay salady.  Ári jauy: jauy retinde Begimaydyng belden tómen, belden joghary bar mýshesin jiliktep әkelip Auqannyng aldyna aqtaryp tastay salady da aiyzy qanady. Búnday dostyq qyzmet pen búnday dúshpandyq tabanyng sony – Begimaydyng kóz jasy, Begimaydyng ghana taghdyry. Sonday súmdyqty ishinen bek týigen Begimay Auqannyng Janboz jayyndaghy sózin әrkez pikirsiz qaldyratyn. Áytkenmen de Auqan búny búghaghy tolyp, әukesi salbyray bastaghan iyegining astyna alyp jatyp: «Janboz - Janboz» dey bergesin bir otyrysta Janbozgha bayyptap zer salghan. Birden anghardy: zerek jigit eken. Oqyghany, týigeni, bilgeni, bile týskisi keletini bayqalyp túr. Boyyn ortadan oqshaulau ústaydy. Eshkimning jýzine tura qaramay, bir jaqtan bireudi izdep otyrghanday sóileytini de ony myna ortadan ózgeshelep túr. IYә, eshkimning jýzine tura qaramaydy...qarasa, qaryp týsedi eken. Qayda barsa da erkekterding janaryn jalt etkizbey qaytpaytyn Begimay ómirinde birinshi ret Janbozdyng kózine týspeuge tyrysyp, tasalanyp baqqan. Tasalanbay qaytsin, mahabbat mashaqatynda maytalman shyqqan jigitterding jetegine jelpildey erip kete barghanda qimay-qimay ýnsiz ghana qoshtasqan bala jigitting múnly kózin Janbozdyng kózinen kórip otyrsa; erkektik ebi tausylghan kәrtamysqa da etegin týrip tastap, qyzday joghaltqan qytyghyn izdep jatqanda týnile qashqan bala jigitting ýrgedek janaryn Janbozdyng janarynan andasa, Begimay bereke tauyp otyra alsyn ba, «mazam bolmay túr» dedi Auqangha. Auqan alqa qotan otyrghan júrttan rúqsat súrady. Sosyn jol boyy, ýige jetken son, ýige jetip keng kereuetke jambas batyryp, jastyqqa bas qoyghan song da jalpyldap Janbozdy jamanday bergen. Sondaghy aitqany: Janboz qol jetpes biyikke shyrqap ketui kerek eken, oquy kýshti bolghan eken, qay-qashanda ozat atalypty, búlar qara bazardy jaghalap jýrgende ol Óner akademiyasyna týsipti, biraq sonyng birin baghalamaghan, basyna qonghan baqty tepken, qazirgi týri – anau. Oqu da joq, qyzmette ósip, órleu de joq. Arqalaghany – kamera. Alatyny – qara baqyr. Biraq, sonda da – kókirek. Kekireyip  eshkimdi mensinbeydi. Auqannyng jynyn qozdyratyny sonysy eken. Tili de ashy. Usoyqy. Ishi tar. Auqannyng baylyghyn, tabysyn, shalqyghan túrmysyn, súlu әielin qyzghanady.

-         E-e, ol dosymnyng jayy solay de.

-         Solay.

Osyna aityp Auqan alqymynan qolqa qabar terding demin atyp, úiqygha ketken. Begimay kýrsindi...

Mine, sol týnnen beri ol: «Osy da dos pa? Dos bolsa, búniki qanday dostyq?» deytin súraqtyng sonyna týsip alghan. Bir qyzyghy qymbat mýlik pen jasauly jihazdyng muzeyine úqsaytyn bólmelerdi aralaghanda kózi rahattana qydyrystap, jany jay tabatyn әiel әlgi suretting aldyna kelgende ghana selt etip, Auqannyng Janbozgha degen syrttayghy qarym-qatynasyna, sózine qaytyp oralatyn. Oralatyn da boyaular tasqynyna kómilgen surettegi adam súlbasynan alapat aiqay estilerdey shoshynatyn. Janboz syilaghan kartina.

-         Auqanynnyng aulaghany dýniye, baylyq qoy. Sol baylyqtyng bir búryshynan ónerge de oryn berilsin, - degen ol kartinany qabyrghagha óz qolymen ilip túryp. Begimay bas iyzep qúptaghan synay tanytty. Auqan ezuine mysqyl ýiirip: «Áy, jyndy-ay, - dep qolyn samarqau siltey salghan, - jyndynyng syiynyng týrin qarashy».

Janbozdyng syiyna, Auqannyng sózine Begimay sonau bir jyldary pәlendey mәn bermey jýrdi. Janbozdyng tirligi oghan ómirde joly bolmaghan adamnyng júpyny tirligi siyaqty kórinetin de, Auqannyng ol turasyndaghy sózi joly bolmaghan joldastyng tirligin shenep-miney beretin pәruaysyz pendening sózi siyaqty seziletin. Bir keshte... iyә, bir keshte bәri anyqtaldy. Anyqtalghanda... Begimay Auqannyng kim ekendigin ózine aqtaryp saldy.

Janbozdyng arheologtar ashqan ghajayyp janalyqty týsirip, janalyqtan júrt jappay tamashalaghan derekti filim jasaghanyn jәne osy tyrnaq aldy júmysymen-aq bolashaghynan ýlken ýmit kýttiretin rejisserlik qabileti әigilengenin, ony baspasóz bitkenning jarysa jazghanyn әldekimderden estigen Auqan ýige jarylarday bolyp kelgen.

-         Álgi neme jetisip qapty. Qyryp-joyyp jatqan kórinedi. «Saq qorghany» dey me, «maq qorghany» dey me, әiteuir, altyn-gauharlar ýiilip jatqan ýngirge baryp, birdene týsirip qaytypty. Onysyn barlyq telearnalar jarysa kórsetip jatqangha úqsaydy, - dedi Auqan alqynyp.

-         Týsirsin, kórsetsin. Dúrys qoy. Basqa-basqa, soghan aldymen sening quanatyn jóning bar ghoy? – Begimay Auqangha alghash ret  súrauly jýzben antaryla qaraghan.

-            Endi ol kekireyip mensinbey ketetin shyghar bizdi...

-         Nege mensinbeydi? Osynday sózindi týsinbeymin senin? Bayqauymsha, Janboz úsaq-týiekke mәn bermeytin jigit. Saghan adal. Dostyqqa adal. Ol seni ózine bәsekeles sanamaydy. Jalpy sol jigit eshkimdi ózine bәsekeles, baqas sanamaytyn siyaqty.

-         Sen bilmeysing ony. Bilseng búlay demes edin!

-         Al, bilmedik. Bilseng aitshy: syrtynan kýndep, betine kýletin dostyq –  dostyq pa? Osy Janboz ekeuing kimsinder? Eger janyna Janbozdyng jer basyp tiri jýrgeni batatyn bolsa, úmyta sal ony. Aralaspa. Aytpa da.

-         Jo-oq, olay bolmaydy. Men ony oilamay túra almaymyn.

-         Mine, qyzyq? Nege? Ne ýshin?

-         IYә, qyzyq. Sony ózim de bilmeymin.

-         Bilmeseng aitayyn, sening boyynda Janboz siyaqty ónerge qúshtar, biraq, qorghansyz jandardy taptap, ezip-janshyp tastaghysy kep túratyn qyzghanysh bar. Dýmbilez, topas qyzghanysh. Odan basqa týk te joq. Áytpese, ómirde joly basqa, múraty bólek Janbozda neng bar senin?!.

-         Saldaqy! Janyndy Janbozgha berip ýlgeripsing ghoy, sayqal! Bәse, ol anau nekesiz qatynynan nege birjola ainydy dep jýrsem, seni tapqan eken ghoy? Tabysqan ekensinder ghoy, bútynan azghan búralqylar!

Otau qúrghannan beri Begimaydyng búrynghy jenil jýrisin aimanday etip betine basa almaghan Auqan júdyryghyn ayamay siltep baqty, býktetilip týsken beysharany tepkileuge ayaghyn da ayamay júmsady.   Sóitip, ishindegi yza-kegin, kýmәn-kýdigin aqtaryp,  Begimaydy Janboz qabyrghagha ilgen kartinanyng astyna súlatyp tastaghan song baysal tapqan.

hhh

... Begimay bir ýiding búla ósken jalghyz qyzy edi. Áke-sheshesining ishim-jemge, jýrip-túrugha taryqpay jetetin qontorghay túrmysy da boldy. Ákesi Uniyversiytette әdebiyet pәninen studentterge dәris oqityn da, anasy әldebir shaghyn mekemede «shot qaghatyn». Ákesi solay deytúghyn. «Shot qaghady». Esepshi. Esep-qisaby kóp pe, әlde júmysy auyr ma, Begimaydyng anasy qabaghyn ashpay, ensesi týsip jýretin jan edi. Begimay bala jýregimen әldebir jamanshylyqty sezingendey anasynyng túnjyranqy jýzin kórgende ýnsiz uayymgha batatyn. Anasymen birge ýiding ishindegi bar dýnie kýngirt tartyp, jylusyz, jýdep túratyn-dy. Tek әkesi...meyirban, aqjarqyn әkesi esikti shalqayta ashyp kirip kelgende ghana bólme-bólmeni aralap, núr-jaryq sәule alaqaylay jýgirip ótetin. «Papiy!» Begimay qúshaghyn jaya úmytylyp kelip papiyining moynyna asyla ketedi.

-         Papi, men býgin bar sabaqtan bes aldym.

-         Papiyining qyzy bar sabaqtan bes almaghanda, kim alady?

Sodan keyin-aq ekeuining әngimesi tausylmaytyn. Tek, asqa shaqyrghan anasynyng dauysy estilgende baryp dastarhan basyna jayghasatyn. As iship otyrghanda anasy әdettegi kýnkiline kóship:

-         Bildey bir Uniyversiytette sabaq beresin, elding erkegi siyaqty tabysyng joq. Bәri bayyp jatyr. Bizding túrmysymyz mynau, mine: qyryq jyl búrynghy stol, qynyrayghan shkaf, - deydi.

-         Oi, qoyshy, Janna Tasybekovna, keletin dýnie orayymen keledi ózi. Eshkimnen kem emespiz, tәuba! Basymyzda baspanamyz bar. Qansha qazaq ýisiz-kýisiz dalada, әldekimderding jalgha ústaytyn jamau-jasqauly tar kepesinde tarshylyq kórip jatyr.

Janna Tasybekovna – әkesi Begimaydyng anasyn qyzmet babymen sóilesetin adamdarsha resmy ataytyn,  – búl sózge toqtamaydy:

-         Olar, - deydi qasyn әntek kerip, - mәmbety, auyldan kelgen. Biz – qalalyqpyz. Biz qalalyqtargha tәn sivilizovanny túruymyz kerek. Sen ózindi olarmen salystyrma.

-         Mamasy-ay, - deushi edi sonda әkesi tausylyp, - mening bar arman-tilegim Begimaydyng jarqyn bolashaghy. Mening Begimayym óz ómirinin, óz zamanynyn  begimayy bolsa eken dep tileymin. Jana zamannyng talghamy men talabyn eskere aitsaq, mәrtebeli ortanyng asqaq hanshayymy atansa, úrpaghynnyng úrpaghynan dәulet ýzilmey, qoghamda orny bar әuletke ainalasyn. Osy kýnderi keleshek әuletterding qalyptasu kezeni bastalyp jatyr.

-         Ol ýshin búl qyz baydyng balasyna tiii kerek. – Sózding sypayy sylyghyn eskermey sóiley salatyn anasy dastarhan ýstindegi әngimeni osylaysha short kesetin. – Baydyng balasyna tiii kerek.

Al, papii onashada búghan әdebiyet, óner, muzyka әlemindegi әigili túlghalar jayynan qyzghylyqty oqighalardyng bayanyn tarata aityp, balausa, balghyn janyn qiyal-ghajayypqa bóleytin edi. Sondaghy bir әngimesi – «Begimaydyng jyry». Esinde qalghany: qyrghyz júrtynda Begimay atty súlu qyz bolypty. Ol ózinen jasy kóp ýlken qazaq jigitine ghashyq bolypty. Yntyzar jýregining lebizin Begimay súlu sýigen asyghyna әnmen jetkizipti. Biraq, bir-birin qúlay sýigen qos ghashyq arman-tilekterine jete almay ómirden qúsamen ótipti.

-         Papi, mening atymdy nege Begimay qoydyn? Mening Begimay bolghym kelmeydi, - deytin sonda ol.

... Begimay 9-synypty tәmamdaghan jyly jazda әkesi kenetten, auyrmay-syrqamay dýnie saldy. «Jýike júqarghan, jýrekke artyq salmaq týsken» dep qortyndy jasady dәrigerler.

-         Jýken, Jýnis marqúm, Jýnis Saliyhúly, turashyl, aitqanynan qaytpaytyn, qylday qiyanatqa tózbeytin jan edi ghoy. Bizding Uniyversiytettegi bylyq-shylyqqa әbden ashynyp jýrdi. Jana basshymyz, rektorymyzdy aitamyn, toyymsyz neme eken. Kele sala oqu ornynyng jataqhanasyn tegis jekeshelendirip aldy da, ash-aryq studentterdi, jataqhanada túratyn otbasyly, balaly-shaghaly jas mamandardy aidap shyqty. Apyray, eshkimning kóz jasyna, shyrylyna qaraghan joq qoy, qaraghan joq. Qazir jataqhanamyzdyng jartysy týngi «kóbelekterdin» mekeni, jartysy kense, sauda-sattyq orny. Soghan kýiingen Jýkeng әne-mine fakulitet dekany bolghaly túrghanyna qaramastan rektormen jii sharpysyp qalatyn. Jalmauyz rektordyng dými myqty eken, qoldaushylary ýlken ýiden deydi biletinder, Jýkenning týbine jetip tyndy ghoy, - dep edi mәiitti jer qoynyna tapsyryp, adam ayaghy basylghan bir kýni әkesining eng jaqyn dosy Múrat aghay.

Ákesining qazasynan song anasy mýlde kýirep, qayghynyng qaranghy qapasyna qamalyp qalar dep oilaghan. Joq, olay bolmady. Janna Tasybekovna qaydan qayrat tauyp, qayralghanyn kim bilsin, qaraly әielge úqsamay qaynap-jaynap shygha keldi.

Sergek oyanyp, serpile basyp, ol әne, júmysyna erte ketip bara jatyr. Serpile basyp, sergek kónilmen, ol әne, júmysynan erte kele jatyr. Begimay keyingi kýnderi әbden anghardy: anasy tym ajarly eken.  Qabaghyn japqan qara kýiedey qasyn sәn salonyna qaldyryp, sýrmelinip shyghyp edi, janary jәudirep, jasanghyrap sala bergen. Kiygen kiyimning de elen-jeleng etek-jeni tartylyp, talshybyqtay búratyla qalghanyn qaramaysyng ba? O, mine figura! Janna Tasybekovna 90h60h90 standartyna say salqy tós, saqina bel, salqam myqyn Sabrinanyng ózi eken ghoy. Dúrys emes, Sabrina – ótken shaq. Ayshvari. Naghyz Ayshvari. Ýndining eng súlu aktrisasy. «Ma-mma». Begimay anasyn «mama» deuge tosylyp, tanyrqaghanday kýy keshetin. Qúrbysy siyaqty..."

Ángimening tolyq núsqasyn "Jambyl" jurnalynan oqugha nemese avtordyng ózine habarlasyp, alugha bolady.

Abai.kz