- «Shyn.kz» sayty «Týrki әlemining birligi degen syltaumen jii bas qosyp túratyn bir top bar. Songhy kezderi búl toptyng jiyndary jii ótedi. Búlar memleketting tútastyghyna qauip tóndiretin  «tónkeris tehnologtary». Úiymdastyrushylardyng biri Aydos Sarym» dep aidy aspangha biraq shygharypty. Siz ne deysiz?

- Shynyn aitsam, «shyn.kz» saytynyng jazghandaryna nazar audara bermeymin. Shynnan góri jyny basym sayt dep sanaymyn. Alayda atym atalyp, týrki birligi degen qasiyetti, strategiyalyq manyzy bar taqyrypqa qarsy pikir aitylghandyqtan ghana qysqasha jauap beruge tyrysayyn. Týrki birligi, týrki memleketteri men dәuletterining integrasiyasy elimizding tәuelsizdigi men tútastyghyn saqtap qaludyng birden bir joly, tәsili. Eger әldebireuler búdan qauip kórip túrsa, olar qazaq tәuelsizdiginin, týrki iydeyasynyng jauy demekpin. Búghan qarsy tek euraziyashyl, reseyshil kýshter boluy yqtimal. Jәne de ózining diny kózqarastaryn últynan, jerinen biyik sanaytyn, "Islam halifatyn" ishtey armandap jýrgen toptar da búnday iydeyalargha qarsy shygha alady. Óz basym әr baghyttaghy, saladaghy týrki birligin ansaytyn ýlkendi-kishili jiyndargha qatysyp, keybirine múryndyq bolugha tyrysyp jýrgenimdi eshqashan jasyrghan emespin. Kezinde Reseydegi týrkilerdin, onyng ishinde tatar, bashqúrt siyaqty aghayynnyng imperiyagha qarsy kýresi elimizding otarlanuyn kem degende 200-300 jylgha deyin shegerdi. Býgin osy últtardyng basyna qauip tónip otyr. Últ, etnos retinde joyylyp ketu qaupi de bar. Olargha ruhani, aqparattyq, sayasy qoldau kórsetu - bizding aghayyndyq, adami, úrpaqtyq, tuysqandyq boryshymyz, tarihy mindetimiz dep sanaymyn. Sondyqtan ómiri men últynyng shynyn ayaqasty etip, ony jalghan utopiyalyq kózqarasy men nanymyna auystyryp alghandargha osylay ghana jauap berer edim. Biraq, dәl býgingidey jalghan aqparat taratugha negizdelgen tirligin jalghastyra beretin bolsa, óz basym qarap otyrmaymyn. Sot bar, qúqyq organdary bar degendey.

- Jalpy bir bayqaghanymyz osy kýnderi shyn.kz  sekildi sayttarda, әleumettik jelilerde bir toptyng «janayqayy» jiyilep ketti. Memleket atynan, memleketting zang shygharushy organdarynyng atynan sóileudi qúzretine aldy. Búlargha múnday qúqyqty kim bergen jәne nege sonsha ózderine senimdi?

- Meni tang qaldyratyn mynaday jaghday bar. Býgingi biylik, onyng janyndaghy keybir toptar qazaq eli men memleketining jayyn, taghdyryn, bolashaghyn oilap jýrgen últshyl toptargha emes, ózining shynayy oiyn jasyryp, qazaq degen taqyrypty betperde etip, taqiya kiygen diniy baghyttaghy toptargha arqa sýiegisi keledi. Shyndap keletin bolsaq, osy baghyttaghy keybir azamattargha qazaq memleketi de, onyng preziydenti de bes tiyn. Týpki armandary kez-kelgen jolmen biylikke jetu, osynda IGIL siyaqty halifat ornatu. Soghan bola preziydentti qúdaygha da, payghambargha da teneuden qoryqpaydy. Osynysymen jaqyndap alghysy bar. Qazaq últshyldary, shynayy qazaq últshyldary, mysaly, preziydentti synauy mýmkin, ony jaqsy kórui nemese jek kórui mýmkin, biraq últ, jer, mýdde mәselesine kelgende memleketi men últyna eshqashan qarsy kelmeydi. Biylikpen sóz talastyruy mýmkin, biraq biylikti qúlatu ýshin memleketti qúlatugha eshqashan barmaydy, oghan jol bermeydi.

- Cizdi «keri tónkerisshi» sanaushylar taksiymen jýretininizge de "alandapty". Kólik satyp alu oiynyzda joq pa?

- Óz basym avtokólik degendi bilmeymin, týsinbeymin. Bayaghyda bir-eki ret rulige otyryp, dosymnyng kóligin úryp alghanym bar. Sosyn búl maghan jaqpaytyn dýnie eken dep sheshkem. IYkemim joq, ne qylayyn?! Sondyqtan kóptegen jaghdayda keshikpeu ýshin taksiymen jýretinim shyndyq, ghylymy fakt. Mýmkindigi bolsa, asyghatyn jer bolmasa jayau jýrer edim. Bir jaghynan densaulyqqa paydaly, adamnyng aghzasy shiryghady, kýsh alady. Jәne de osynday qisyq pikir jazushy jigitterge tanym bar. Ne degen bisharalyq desenizshi! Qyryqqa kelip, otbasymdy asyray almasam, ózimning jýris-túrysyma jaghday jasay almasam maghan syn emes pe? Álde olardyng týsiniginde últ mәselesin aityp jýrgenning barlyghy kedey-kepshik bolyp, tezek terip jýru kerek pe eken? Tandanamyn! Qazaq mәselesin aitu ýshin krestiyannan shyqqan jarly-jasybay bolu kerek degen tap-taza sovettik ústanym emes pe? Eger últ mәselesin aityp jýrgen azamattar ózining basynyng jaghdayyn jasay almasa, otbasysyn qamtamasyz ete almasa, qajet kezinde taksiyge mine almasa, onda elinin, últynyng jaghdayyn qalay jasamaq? Atalmysh maqalada "memleketten ýy alghan" degen siyaqty da jalghan pikirler de bar eken. Shynym mynau: túryp jatqan ýiimdi óz aqshama satyp alghanmyn, mysaly. Sondyqtan auyzna kelgendi aityp, júrtty shatastyryp, ýre beruding ózi olardyng diny ústanymymen qalay janasatynyna tanym da joq emes. Ózderine únasa ýre bersin. Memleketting soty bar, odan qalsa Qúdaydyng soty da joq emes. Qaysysynan kóbirek qorqady eken ózderi?

Súhbattasqan Yrysbek DÁBEY

Derekkóz: skifnews.kz