El kónilin alang etetin jayttardy jasyryp-jabugha bolmaydy. Ásirese, tútas әlemdi sharpyghan qarjy daghdarysy men qyrghiy-qabaqtyq teketirester túsynda Tәuelsizdigining jiyrma ýshinshi jyldyghyna qadam basqan Qazaqstan ýshin әrneni oilap, alaghay kýy keshu zandylyq shyghar. Demek, әrqaysymyzdyng kókeyimizde «Áy, qalay bolar eken?» degen saual anyq boldy. Onyng jauabyn izdep Ýkimet ýiine qaray ýnilgenimiz taghy ras. Endi, eldegi barlyq sharuanyng atqaryluyna jauapty kabiynet bolghasyn búqaranyng bir jauap dәmetetinin týsinuge bolady. Dep jýrgende, osy júrt kónilindegi kóp súraqtyng jauabyn Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng ózi berdi. Ýkimetting keneytilgen otyrysynda Elbasy eldegi jaghdaydy alaqangha salghanday bilip otyrghanyn aityp, ertengi kýnning basty baghyttaryn da aiqyndady. Biz aq jaghalylardyng aituly jiynynda sóz bolghan jayttardy el-júrttyng kónilindegi keybir ózekti saualdargha qaray negizdep úsynyp otyrmyz. Sonymen…

QAZAQSTANDA EKONOMIKALYQ DAGhDARYS BAR MA?

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Bizding qazirgi ekonomikalyq sayasatymyzdyng baghyty dúrys. Kelensizdikter – syrtqy naryqtyng әseri. Qazaqstan ishinde ekonomikalyq daghdarys joq. Biz qiyndyqtardy kýtip qarap otyrmay, onyng aldyn alu ýshin jedel sharalardy qolgha aldyq. Ony halyq biledi. Eng jaqsy josparlar zamangha baylanysty iykemdelip, beyimdele bilui kerek.

ÚLTTYQ VALUTANYNG QÚLDYRAUYNA NEGIZ BAR MA?

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Últtyq bankke senbeytindey mende esh negiz joq. Men ótken joly da eskertken bolatynmyn, qazirgi ótkir kezende týrli arandatular, ósek-ayandar, pәleqorlyqtyng barlyghy payda әkelmeydi. Biz olardy jauapkershilikke tartuymyz kerek. Men taghy da Qazaqstan halqyna jariya etemin: biz eshteneni de jasyrmaymyz. Qiyndyqtar bolsa, halyqpen birge kóremiz jәne alda tuyndaytyn mәseleni ashyq aitamyz. Qarjylyq túraqtylyqty qamtamasyz etu, tenge baghamynyng kýrt auytquyna jol bermeu, ekonomikanyng naqty sektoryn qarjylyq resurstarmen qamtu - Últtyq bankting birinshi kezektegi maqsaty.

BUDJETTING QYSQARUYNAN BÚQARAGhA KELER ZIYaN BAR MA? 

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Ýkimetke 2015 jylgha arnalghan respublikalyq budjet shyghystaryn 700 mlrd. tengege nemese jalpy shyghys kólemining 10 payyzyna qysqartudy tapsyramyn. Búl rette halyq aldyndaghy memleketting әleumettik mindettemelerining bir tengesine de tiyispeu qajet.

QANDAY JOBALARDY QARJYLANDYRU KEYINGE QALADY?

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Men әleumettik qajettilikke arnalghan shyghystardy qysqartu turaly úsynys bar ekendigin bilemin. Búl jaqsy úsynys, qarapayym adamdargha qatysty bolmaghanda  ony qoldaugha da bolar edi. Mәselen, ony qarapayym adamgha shyghyn keltirmesten qaydan izdeuge bolady? Mәselen, bizding shyghystar: bankterdi qoldau ýshin 500 mlrd., qysqy Uniyversiadagha - 100 mlrd., metronyng ekinshi kezenine - 227 mlrd. tenge. Qiyn kezende bizderge keybirin kýte túru qajet. Odan keyin jalghastyramyz. Qysqy Uniyversiadanyng bir bóligin Astanada, ekinshisin Almatyda ótkizuge bolady. Búl imidjdik joba, ony sonyna deyin atqaru kerek. Biraq dәl osy sharada shyghys kóp, qarjyny bizderge sol jaqtan qarastyru qajet. Búl uaqytsha.

Sonday-aq, Almaty metrosynyng 2-shi kezeni qúrylysyn toqtata túru qajet.

BUDJET ESEBINEN MEREYTOY JASAUGhA BOLA MA? 

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Bizde mereytoy jalpygha ortaq sýiikti is bolyp otyr. Mereytoy qayda bolsa, bәri sonda. Jiyndargha qatysu, banketterde otyru, osylay jalghasa beredi. Álemning qay jerinde biz siyaqty mereytoy ótkizedi? Úly datalardy atap ótip, baspasózde, telearnalarda, ghylymiy-tәjiriybelik konferensiyalarda aitu kerek. Al dýrkiretip toy úiymdastyru, aidalada myndaghan qazaq ýy tigu mereytoy iyesine ne bererin aityndarshy maghan? Mereytoydy tughan-tuysy, demeushiler ótkizsin. Mening qarsylyghym joq. Biraq, tek memleketting qarjysyna emes.

ÁKIMDERDING KOMANDALYQ BASQARUYNA TIYM BOLA MA?

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Memlekettik qyzmetkerlerding júmysy bizneske ainalmauy tiyis. Memlekettik qarjyny firmalargha, ózderining tanystaryna, dostaryna jәne tuysqandaryna shashularyna jol bermeu kerek. Ókinishke qaray, oblystyng ýsh әkimine qatysty dәl osy sebeppen tergeu amaldary jýrgizildi. Sonymen qatar birqatar ministerlikter men vedomstvolardyng basshylary qylmystyq jauapkershilikke tartyluda. Eger әkimder komanda jinap alsa, ol keyin Atyrau oblysyndaghy sekildi bandygha ainalady.

BILIM SALASYN TAGhY QANDAY REFORMA KÝTIP TÚR?

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

- Bilim beru salasynda «Balapan» baghdarlamasyn jýzege asyrudy, orta bilim beru jýiesinde jan basyna qarjylandyrugha kóshudi, 12 jyldyq mektepte bilim beru modeline kezen-kezenimen kóshudi jalghastyru qajet. Memlekettik balabaqshalardy jekeshelendirmeu qajet. Tipti, AQSh preziydenti mektepke deyingi bilim beru memleketting basty basymdyghy ekendigin aitty. Bizde osy joldan taymauymyz qajet. Al biz bolsaq, ony jekening qolyna bermekpiz...

RESEY RUBLINING ÁLSIREUI BIZGE ÁSER ETE ME?

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Resey rublining әlsireui túrghysynda jәne Qazaqstannyng ishki naryghynda tauarlardyng artuy baghytynda bizding otandyq óndirushilerge zalalyn tiygizude. Alayda, búnyng Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa qatysy joq. Búl - bizding strategiyalyq baghyt. Qúrghan kezde ómirding aghymy ózining týzetulerin engizetindigin aitqan bolatynbyz. Álemdik kapitalistik ekonomika ózining týzetulerin engizude. Qazirgi kezde osy jaghday oryn aldy, biraq ta búghan Euraziyalyq ekonomikalyq odaqty, Keden odaghyn kinәlau - ol tolyq diyletanttyq.

TÝIIN

Elbasy Núrsúltan NAZARBAEV:

– Bizding el aldymyzda túrghan barlyq qiyndyqtardy tabysty enseretinine senimdimin!

Abay.kz

(Maqalagha Aqorda jәne Qazaqparat sayttarynyng materialdary paydalanyldy)