Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2536 0 pikir 14 Qazan, 2010 saghat 05:15

Ghabbas QABYShÚLY. Namyssyzdan namys izdegenshe Goby shólinen qamys izde

Goby shólin auyzgha almay-aq qoyyma bolar edi, óitkeni kesirtke kólenke taba almaytyn qúm dala Qazaqstanda da jetkilikti. Biraq bizde songhy jyldary alys-jaqyn shetelderding anausy men mynausyna jatyp-túryp tamsanatyn  «jana dәstýr» qalyptasty. Sony «silap», Goby shólinen bir-aq shyqtym. Ekinshiden, tandayymyzdy sora sol tamsanuymyzdyng bir kuәsi - Almatynyng Kóktóbesindegi bayaghy «Bitlz» tobyna eskertkish túrghan seruen kóshening (alleyanyn) eki jaghyna tiziltip tamasha aghashtar otyrghyzylghanyn estip, ol «tarihy saltanatqa» qatysa almaghan «ókinishimnin» ornyn osy maqalammen toltyrudan basqa sharam qalmady. Qalanyng dizgin-shylbyryn ústap otyrghan jaysandar men qasqalar, olardyng kópshikterin qúshaqtap jýrgen basqalar sol toptyng kókesi bolghan Djon Lennon marqúmnyng aruaghy aldyndaghy paryz-qaryzdarynan qútylghan eken. Al Djokene qúran baghyshtap pa, joq pa, - ony súrau esime kelmepti. Mәsele qyzdyrma әnshining músylman bolghan-bolmaghanynda emes, aruaghyna bas iishilerding erkinde ghoy.

Goby shólin auyzgha almay-aq qoyyma bolar edi, óitkeni kesirtke kólenke taba almaytyn qúm dala Qazaqstanda da jetkilikti. Biraq bizde songhy jyldary alys-jaqyn shetelderding anausy men mynausyna jatyp-túryp tamsanatyn  «jana dәstýr» qalyptasty. Sony «silap», Goby shólinen bir-aq shyqtym. Ekinshiden, tandayymyzdy sora sol tamsanuymyzdyng bir kuәsi - Almatynyng Kóktóbesindegi bayaghy «Bitlz» tobyna eskertkish túrghan seruen kóshening (alleyanyn) eki jaghyna tiziltip tamasha aghashtar otyrghyzylghanyn estip, ol «tarihy saltanatqa» qatysa almaghan «ókinishimnin» ornyn osy maqalammen toltyrudan basqa sharam qalmady. Qalanyng dizgin-shylbyryn ústap otyrghan jaysandar men qasqalar, olardyng kópshikterin qúshaqtap jýrgen basqalar sol toptyng kókesi bolghan Djon Lennon marqúmnyng aruaghy aldyndaghy paryz-qaryzdarynan qútylghan eken. Al Djokene qúran baghyshtap pa, joq pa, - ony súrau esime kelmepti. Mәsele qyzdyrma әnshining músylman bolghan-bolmaghanynda emes, aruaghyna bas iishilerding erkinde ghoy.
«Bitlzdyqtargha» eskertkish  kókten top etip týskendey qoyyla salghan kezde jaghamyzdy ústap, Almaty qalasynyng sheginde qazaqtyng kýy atasy Qorqyt pen búlbúly Kýlәshke, Aqan seri men Birjan salgha, Ámire men Qúrmanghazygha...  nemese, eng bolmaghanda, Qojanasyr men Aldar kósege, Tazsha balagha yrymgha joq belgining jateldik jelkildek-selkildekterge búiyrghanyn ashynyp aitqanbyz da, jazghanbyz da. Ol oryndy narazylyghymyz «mәsele sheshkishterimizdin» qúlaghyna shalynyp, «qúptalyp», kóp úzamay Tarazda anau «Sәttilik serkeleri» («Djentelimeny udachiy») kinofilimining keyipkerlerine eskertkish ornatylghanyn estidik. Keyipkerlerining bireui: «Ya iz Djambula» degeni ýshin. «Ghajap», ә?!.  «Ghajap» bolghanda qanday,          Krylovtyng «Vasika qúlaghyn týrip qoyyp jey berdisi»  boldy da shyqty.
Eskertkish degende eske týsetin jәitter jetkilikti jәne kóbi júrtshylyqtyng talap-tilegine kereghar. Mysaly, sonau jyldary, Almatyda Sәken Seyfullin danghyly ashylghanda, Sәbit agha Múqanov bastaghan onshaqty aqyn-jazushy Qazaqstannyng partiya men ýkimet basshylaryna hat jazyp («Qazaq әdebiyeti» gәzetinde jariyalandy), danghyldyng ynghayly bir túsyna Sәkenge eskertkish qoyylsa eken degen tilek aitty.  Ol tilekti qoldaushylar az bolmady. Biraq eskerilgen joq. Ortalyq stadiongha Qajymúqan Múnaytpasov aty berilip, aldyna baluannyng eskertkishin ornatu súraldy. Eskerilmedi.
Tәuelsizdik aldyq. «Bar pәle sonda!» dep biletin Kremliden qútyldyq. Aqmola Astanagha ainalyp, apyl-ghúpyl ózgeris bastaldy, qyruar qúrylys qolgha alyndy. Sharua biraz enserilgennen keyin eskertkish mәselesi qolgha alyndy. Kóshe boylary men alanshalargha jan-januarlardyng mýsinderi qoyyla bastady: kókala, qyzylala, jasylala jylqylar men týieler kóbeydi. Beyneli top eskertkishting ortasyna preziydent N. Nazarbaevtyng tik túrghan keypi oralastyryldy. Kerey men Jәnibek handardyng eskertkishi «әlәulәy men hәlәulәi» bolyp, aqyrynda tiyanaq tapty. Ózim әli kórgen joqpyn, al kórgenderding aituyna qaraghanda, eki hannyng bireui dulyghasyn kiyip, bórkin qolyna ústap túrsa kerek.  Netken «tapqyrlyq» desenizshi!
IYә, tәuelsizdik búiyrghaly on toghyz jyl boldy. Osy merzimde Astanada: ne Abylay men Búqargha, ne Qabanbay men Bógenbaygha, Kókjal Baraq pen Nauryzbaygha... Shәkәrim men Mahambetke... nemese Alash arystaryna eskertkish qoyylmady. Kenesary eskertkishi bolsa, qala ortasyna jolatylmay, ózenning jaghasynda túr. Búl «júmbaqtardyn» da sheshuin izdep, talay aittyq ta jazdyq, - biylik jaq jym-jyrt.
Búl jәitterding bәri biylik basyndaghylardyn, Kóktóbe men Tarazdy jaylaghan qaltalylardyng qazaqy namysyna baylanysty. Bar namys eshqayda qashpas edi-au, biraq joq bolyp túr ghoy! Goby shólinde nu qamys payda bolghansha tosatyn shygharmyz, sirә.

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1472
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3248
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5439