Elbasymyzdyng Joldauyndaghy tapsyrmalardy oryndau maqsatymen temirjol salasyn damytu baghytynda sanaluan sharalar oidaghyday jýzege asuda. Tayauda Astanada «Qazaqstan temir joly» últtyq kompaniyasynyng preziydenti A.Maminning tóraghalyghymen ótken Konsulitativtik kenesting otyrysynda osy baghyttaghy atqarylghan júmystar men alda túrghan mindetter turaly keleli әngime boldy.
Konsulitativtik kenesting mýshesi Áby Sarqynshaqov habarlaghanday, Últtyq kompaniyanyng biylghy satyp alu jospary 887 mlrd.tengeni qúraydy. Alghashqy jartyjyldyqta barlyq satyp alu 84 payyz bolyp oryndaldy. 17 mlrd.tenge qarjy ýnemdeldi. Satyp aluda qazaqstandyq ýles 80 payyzdy qúrady.
Qazaqstandyq ýlesti kóbeytu jәne temirjol mashina jasau salasyn damytudyng baghdarlamasyna sәikes Últtyq kompaniya otandyq temirjol mashina jasaudyng kólemin 30 ese úlghaytudy kózdep otyr: 2008 jyly 10 mlrd.tengening ónimi shygharylsa, 2015 jyly búl kórsetkish 300 mlrd.tenge bolmaq. Qazaqstan kәsiporyndarynda jasalghan qozghalmaly qúrammen tolyq qamtamasyz etu mindeti túr. Sol siyaqty temirjol mashina jasau ónimderin shygharu 50-90 payyz dengeyinde qamtamasyz etilmek. 2015 jyly Últtyq kompaniya satyp alularynda qazaqstandyq ýles 95 payyz dengeyinde boluyna kýsh-jiger júmsalmaq.

Elbasymyzdyng Joldauyndaghy tapsyrmalardy oryndau maqsatymen temirjol salasyn damytu baghytynda sanaluan sharalar oidaghyday jýzege asuda. Tayauda Astanada «Qazaqstan temir joly» últtyq kompaniyasynyng preziydenti A.Maminning tóraghalyghymen ótken Konsulitativtik kenesting otyrysynda osy baghyttaghy atqarylghan júmystar men alda túrghan mindetter turaly keleli әngime boldy.
Konsulitativtik kenesting mýshesi Áby Sarqynshaqov habarlaghanday, Últtyq kompaniyanyng biylghy satyp alu jospary 887 mlrd.tengeni qúraydy. Alghashqy jartyjyldyqta barlyq satyp alu 84 payyz bolyp oryndaldy. 17 mlrd.tenge qarjy ýnemdeldi. Satyp aluda qazaqstandyq ýles 80 payyzdy qúrady.
Qazaqstandyq ýlesti kóbeytu jәne temirjol mashina jasau salasyn damytudyng baghdarlamasyna sәikes Últtyq kompaniya otandyq temirjol mashina jasaudyng kólemin 30 ese úlghaytudy kózdep otyr: 2008 jyly 10 mlrd.tengening ónimi shygharylsa, 2015 jyly búl kórsetkish 300 mlrd.tenge bolmaq. Qazaqstan kәsiporyndarynda jasalghan qozghalmaly qúrammen tolyq qamtamasyz etu mindeti túr. Sol siyaqty temirjol mashina jasau ónimderin shygharu 50-90 payyz dengeyinde qamtamasyz etilmek. 2015 jyly Últtyq kompaniya satyp alularynda qazaqstandyq ýles 95 payyz dengeyinde boluyna kýsh-jiger júmsalmaq.
Últtyq kompaniya otandyq kәsiporyndargha 2820 týrli temirjol ónimin shygharudy úsynsa, 43 qazaqstandyq zauyt 484 týrin iygerdi. Jyl ayaghyna deyin búl kórsetkishti 880-ge deyin jetkizu kózdelgen.
Satyp alularda qazaqstandyq ýlesti úlghaytu boyynsha baghdarlamada belgilengen is-sharalar shenberinde Últtyq kompaniya otandyq kәsiporyndar negizinde temirjol ónimderin shygharugha tikeley qatysady. Solardyng ishinde mashina jasau men metallurgiyada 12 iri joba iske asyrylady.
Elbasymyzdyng tapsyrmalaryna sәikes Ekibastúzdaghy «Taman» JShS negizinde jýk vagondary óndirisining birinshi kezegi iske qosyldy. Múnda qosymsha 200 jana orny ashyldy. Paydalanugha beru turaly memlekettik komissiyanyng aktisine qol qoyyldy. Biyl 2500 jýk vagonyn jasaytyn óndiris júmys istey bastady. Ekinshi iske qosu kesheni jyl ayaghyna deyin qoldanysqa engiziledi. Zavod qúrylysynyng ayaqtaluy jәne óndiristik quatyna jetkizilui 2011 jyldyng 1 shildesinde bolady dep kýtilude.
Biyl 28 mausymda Óskemendegi «Vostokmashzavod» AQ-da iri vagon qúi balqymasy shygharyla bastady. Óndiriste germandyq «Vagner Sinto» konsernining tehnologiyasy men jabdyqtary paydalanyluda. Tehnologiyalyq operasiyalardy mýmkindiginshe mehanikalandyru men avtomattandyrugha qol jetkiziledi. Qazir osynda ónimderding ýlgileri sertifikasiyadan ótude. Búl is jyl ayaghyna deyin jýrgiziledi. Osydan keyin jylyna 4000 vagon-komplekt shygharatyn óndiristik quatyna jetkiziledi.

Últtyq kompaniya Pavlodardaghy «KSP Steel» JShS negizinde R-65 markaly relis shygharu jónindegi jobagha qoldau kórsetude. Osy jobany jýzege asyruda belgili bir qiyndyqtar joq emes. Jobagha japondyq «Misui» kompaniyasy qatystyryluda. Onyng mindeti - italiyandyq Danielli kompaniyasymen birge tehnologiyalyq jobalardyng bir bóligin qamtamasyz etu. Osyghan baylanysty Japoniyanyng halyqaralyq qyzmettestik banki (IVIS) jobany Qazaqstan Damu banki arqyly qarjylandyrugha kelisimin berdi. Qarjylandyru mәselesi biylghy 1 jeltoqsangha deyin sheshiledi jәne ónimning alghashqy partiyasy 2013 jyly qantarda shygharylady dep josparlanghan. Sóitip, 2013 jylghy temirjoldy kýrdeli jóndeuden ótkizude qazaqstandyq ónim qoldanylmaq.
Taghy bir jaghymdy janalyq: Ekibastúzda «Prommashkomplekt» JShS-te temirjol strelkasyn jәne tútas donghalaq shygharu jónindegi iri óndiris úiymdastyrylady. Euraziya Banki Europa Qayta qúru jәne damytu bankimen birlesip, jobany qarjylandyratyn bolady. Birinshi kezende Novosibir strelka jasau zauyty, ekinshi kezende Avstriyanyng «VAE» kompaniyasy әriptester qatarynan tabylmaq. 2011 jyly temirjol strelkasy (poezdy bir joldan ekinshisine búru ýshin auystyru mehanizmi), al 2013 jyly vagondargha arnalghan tútas donghalaqtar shygharylady. Ekeui de temirjol salasyna auaday qajet ónimder. Qazir Qazaqstanda ghana emes, TMD elderinde búl ónimder jetpey, qiyndyqtar tughyzuda.
Kenes Odaghy ydyraghannan keyin TMD elderinde alghashqy bolyp bizding elde temirjolgha qajet kólik qúraldary, qosalqy bólshekter jasaytyn kәsiporyndar qúryldy. Búl - jaqsylyq nyshany.
Taghy bir manyzdy mәsele, iri jobalardy jýzege asyru ýshin әriyne, kóp metall kerek. Ol jetkilikti bola ma? Qazir, resmy derekter boyynsha, jylyna 2 mln.tonna metall synyghy basqa elderge arzan baghamen shygharylady. Osy týiindi mәsele Ýkimet nazarynda bolghany dúrys.
«Qazaqstan temir joly» últtyq kompaniyasy ónirimizdi damytugha kóp kónil bólude desek, múnday bastamalar oblys basshylyghy tarapynan qoldau tabuda.
Elimiz boyynsha bizding oblysymyz - temirjol arqyly jýk tasymaldaudaghy iri tútynushy. Osy kezge deyin atqarylghan júmystardy iygi isterding bastamasy deuimiz kerek. Oblysymyzdyng zor әleuetin eskere otyryp, aldaghy uaqytta búl isterdi keninen óristetu qajet dep esepteymiz. Múnday qadamdar oblys ekonomikasyn qarqyndy damytugha iygi әser etetini anyq.

Ó.RÝSTEMOV.