Jeksenbi, 20 Qazan 2024
Betbúrys 6604 6 pikir 11 Qyrkýiek, 2017 saghat 17:08

Latyn әrpi dýniyejýzindegi qazaq últyn tútastyratyn mýmkindikke ie

 

«Jebeu» respublikalyq qoghamdyq birlestigi latyn alfaviytine kóshudi qoldaydy

Elbasy jyl basyndaghy  halyqqa joldauynda  Qazaqstannyng ýshinshi janghyruy  bastalghanyn jariyalady. Sodan keyin 2017 jyly 12 sәuirde «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» atty maqalasynda  «qazaq tilin birtindep latyn әlipbiyine kóshiru júmystaryn bastauymyz kerkek» – dep atap ótti.  Elbasynyng búl úsynysy tәuelsizdikten keyin sayasi, ekonomikalyq reformalar sәtti jýrgizilip, yrys pen yntymaqtyng úyasyna ainalghan Qazaqstan halqynyng jýregine jol tauyp, qoldau tapty.

«Bir til, bir morali, bir memleket» degen úghymdardy mәngilik elding ústanymdary dep qarasaq, tәuelsizdikten keyin  Atamekenge tabany tiyip, mamyrajay ómir sýrip jatqan  milliongha tayau qandastarymyz ýshin búl habar naghyz aq týiening qarny jarylyp, qút ornaghan merekening ózi boldy. Últtyq memleketting manyzdy qúndylyqtary til men jazu bolsa, Altay men Atyraudyn, Jetisay men Bayanauyldyng arasynda esh mýdirmey dialektsiz sóilesetin halqymyz songhy 80 jylda jazudyng tauqymeting tәuir-aq tartty.

Álemdik  órkeniyetke qarap boy týzeu, Biriken Últtar Úiymyna bir tútas últtyq memleket bop kirgen  elimizding kem- ketigin tolyqtap, strategiyalyq baghytyn aiqyndau – Tәuelsiz elimizdin, onyng kemenger kóshbasshynyng mandayyna jazylghan eken. El bolyp Elbasymyzdy qoldayyq. Búl – ýsh ghasyrdan asqan bodandyq ajyrghynyng alynuy, ketken esemizdin, tógilgen qannyng tólenui. Jýzden asqan últ pen úlysty airanday úiytyp otyrghan keng peyil, kesek minezimizge tәnirding tartqan syiy dep bilemiz.

«Jebeu» respublikalyq qoghamdyq birlestigi 2014 jyly aqpannyng 24 kýni Almaty qalalyq últyq baspasóz klubynda últ kóshbasshysy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaevtyng merziminen búryn preziydenttik saylau ótkizuin qoldap, әri sol saylaugha Elbasynyng qatysuyn ótinip baspasóz maslihatyn ótkizgen edi. Sonymen birge elge oralghan qandastarymyzdy últ kóshbasshysyna dauys beruge shaqyrghan-dy. 2017 jyly 26 qantarda baspasóz ben qoghamdyq jelilerde  “Uniyversiyadany el bolyp qoldayyq” dep jar salghanbyz.

Elimizding erteni ýshin oilanyp, tolghanyp baryp sheshim qabyldaytyn taghy bir sәt tudy. Dili bir, dini bir týrki memleketterining basym bóligi latyn qaripine bet qoyyp jatyr. Jastarymyzdyng bәri latyn әripinen habardar. Agha buynnyng latynnan qol ýzgeni kýni keshe ghana. Ruhany dýniyelerimizding deni osy latyn qaripinde jazylghan. Demek, latynnyng bizding últtyq sanamyzdaghy simvoldyq mәni men mazmúny mýlde joyylyp ketken joq. Tek ony sanamyzda qayta janghyrtyp, týletuge tiyispiz. Onyng ýstine latyn qaripi dýniyejýzindegi qazaq últyn tútastyratyn mýmkindikke iye. Týrkiya men Batys memleketterindegi qandastarymyz osy latyn qaripin tútynady.  Qandastarymyz kóp ornalasqan Ózbekstan da latyn qaripin qoldanysqa engizip aldy. Qytay qazaqtary ýshin de latynnyng tarihy tanymdyq manyzy zor, әri onyng býgingi shynayy shart-jaghdayy pisip jetilude. Qysqasy, Qazaqstannyng ýshinshi janghyru kezeni bastaldy. Siz ben biz osy tarihy kýnderding kuәsimiz әri osy bir tarihy kezende ómir sýrip, ortaq iygilikke ýles qosushy azamattar bolyp tabylamyz. Ýlken tarihtyn, últ tarihynyng bir kýni – osy, ardaqty, aghayyn!

Omarәli Ádilbekúly,

«Jebeu» respublikalyq qoghamdyq birlestigining tóraghasy

Abai.kz

6 pikir