Latyn grafikasyna kóshu turaly jarlyqqa Qazaqstan Preziydenti qol qoyghanymen, búl taqyryp tóniregindegi talqy әm talas әli bitken joq.

Kirilisadaghy qazaq әlipbiyin latyngha kóshiru mәselesinde qazaq qoghamynyng pikiri ekige jaryldy. IYә, latyn grafikasyn dýiim kópshilik qoldaghanymen, onyng núsqalary  kónilden shyqpay túr. Apostrof pa, әlde digraf pa? Búl uaqyttyng enshisindegi әm qazaqtyng óz qalauyndaghy mәsele.

Qazaq - latyngha kóshedi. Bitti. Búl bizding tandauymyz, qazaqtyng tandauy. Biz ýshin eng manyzdy osy bir prosesske kórshiler ne deydi? Kórshilerding kónili kýpti kórinedi.

Ádettegidey, Kremliding kýshikqorasyna toptasqan saryjaghal sayasatkersymaqtary auyzdaryna kelgenderin qúsyp әlek. Solardyng birsypyrasynyng sózderin sholyp shyqtyq.

Mysaly, Aleksey Juravlev deytin Dumanyng deputaty Qazaqstannyng latyngha kóshui - Reseymen integrasiyagha әserin tiygizedi deydi.

Aleksey Juravlev Kremli Dumasynda nemese Putin Dumasynda "Rodina" degen partiyanyng ókili bolyp otyr.

"Búl taqyryp birazdan beri aitylyp keledi. Eger búl jýzege assa, Qazaqstan men Resey arasynda, qazaq pen orys arasynda ýlken dau tuyndauy mýmkin. Búl sózsiz Qazaqstannyng bizden demonstrativti týrde alshaqtauy.

Basqa bir kórshi memlekette dәl osynday jaghday bolghanda, biz ýndemegen edik. Aqyrynda ózimige "Moskalyaki, na gilyaku!" dep atyldy. Sondyqtan, qazir bir sheshim qabyldap, eng keminde  Reseyding Memlekettik Dumasy atynan alandaushylyq bildireyik", - deydi deputatsymaq. Aleksey sóidepti. "Regnum.ru" solay dep jazady.

Orys baspasózindegi osy taqyryptaghy kontentterding deni birsydyrghy, synarjaq jazylghan. Ádettegidey Kremli dezinformasiyasynyng iyisi mýnkip túrady.

Mysaly, "Nezavisimaya" deytin "zavisimaya" gәzette "Qazaqstannyng latyngha kóshui Resey ýshin signal" atty maqala jariya boldy.

Reseyding Últtyq strategiyalyq institutynyng mamany Yuriy Solozobov pikir bildiripti. Qazaqstan Reseyden alshaqtap, týrki әlemine, týrki integrasiyasyna kónil audara bastady deydi.

"Qazaqstanyng latyngha kóshui - týrkilik jobagha enuining belgisi. Múnda minus kóp. Uaqyt óte kele geosayasy basymdyq ózgeredi. Latyngha ótuding saldaryn biz 10-15 jyldan keyingi, jana buyn sayasatkerlerding әreketinen kóretin bolamyz. Qazir, biylikte Nazarbaev otyrghanda Reseyge qarsy qatty bir qarsylyq bolmaydy. Bizde EAEO bar. Biraq, búl Mәskeuge berilgen signal", depti әlgi Solozobov.

Kelesi kezekte "Vzglyad" iskerlik gәzetining maqalasyna nazar audarayyq. Onda "Nazarbaev qazaq tilin latyngha ne ýshin kóshirip jatyr?" atty maqala jariyalandy.

Orta Aziya memlekettirining ishki sayasy ahualyn baqylap jýrgen Andrey Groziyn deytin sholushy býideydi.

"Nazarbaevtyng múrageri kirilisany keri qaytaruy әbden mýmkin. Jospar boyynsha latyngha kóshu 2025 jyly jýzege asuy kerek. Yaghni, qazirgi Preziydentting túsynda emes.

Onyng ýstine jalpy halyqtyq saualnama jasalghan joq. Búl Preziydent Nazarbaevtyng subiektivti qalauy. Marat Tajin óte sauatty adam. Biraq, jelding qay baghyttan soghyp túrghany týsinikti. Esterinize bolsa, 2014 jyldyng ózinde Qazaqstan Ukrainaning izimen jýre bastady degen әngime taraghan. Qazir sol pikirler rastalyp jatyr", depti Groziyn.

"Gazeta.ru" sayty "Qazaqtar Kirill men Mefodidy úmytady" dep maqala jariyalady.

Ol jerde sóz búiyrghan Euraziyalyq kommunikasiyalyq ortalyqtyng diyrektory Aleksey Piliko Qazaqstan realdy týrde latyngha kóshui mýmkin emes jaghday degendi aitady.

"Óte úzaq uaqyt boyy qazaq tili kirilisada boldy. Tipti, latyngha kóshken kýnning ózinde kirilisa qalady. Men osy latyngha realdy týrde ótetinine kýmәnim bar. Sebebi, búl tiyimsiz qadam", - deydi Aleksey Piliko.

Dәl osy tústa Qazaqstanda elshi bolyp jýrgen Kremliding ókili Milail Bochkarnikov latyngha kóshu prosessine ong qabaq tanytqan dúrys dep mәlimdeme jasaghan.

"Qazaqstan - orys tili Konstitusiyalyq statusy bar elderding qatarynda. Resey Qazaqstannyng búl sheshimine dúrys qaraydy. Onyng ýstine Preziydent Nazarbaevtan bastap, barlyq jogharghy lauazymdy biylik ókilderi orys tiline qatysy joq ekenin jәne orys tilining statusy saqtalatynyn aitty. Sondyqtan, dauryghatyn sebep joq", - deydi Elshi.

Týiin. Mine, solay. Qazaqstanyng latyngha kóshu prosessi turaly odaqtas eldegi oy osy. Pro-putindik iydeolgiya әm dezinformasiyanyng jalpy kórinisi búl.

Esterinizeg sala keteyik, Qazaqstan Preziydenti jarlyqqa qol qoydy. Endi keri sheginis bolmaydy.

Onyng ýstine, post-kenestik kenistikte Baltyq ederi, Moldaviya men týrkitildester tobynan Ázirbayjan, Týrkimeniya men Ózbekstan latyn grafikasyna kóshken. Qazaqstan 2025 jylgha qaray latyngha tolyq kóship bolady.

Bir qyzyghy, qyrghyz Jogharghy Kenesining deputtary qazaqtarmen birge kóshuid úsynghanymen, qazigi Preziydent Almasbek Atambaev ynta-shyntasymen qarsy túrdy.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz