Qyrghyzdyng ketip bara jatqan basshysy Almasbek Atambaev taghy da tulady. Atambaevtyng ambisiyasy eki elding resmy biyligin daulastyrdy. Bakiyev biyligin tónkerip tastap, tizgindi qolyna alghan búl baykemiz beysauat sózderimen qonsylas jatqan qazaq pen qyrghyzdyng ortasyna ot salghan әkki provokator boldy.

Almasbek Sharshenovichtin  qazaq halqynyng jýregine oqtay qadalghan sózi Han Kenening әruaghyn tildegeni boldy. Sonysymen býtin últtyng keshegi tarihyna týkirdi, ol.

Qyrghyz Preziydenti Almazbek Atambaev Ala-Arsha reziydensiyasynda múghalimderge marapat tapsyru kezinde emosiyagha berilip, Qazaq elining kóshbasshysyna  taghy da til tiygizdi. Jeke adam retinde, әriyne, qanday oy aitsa da qúqyly edi. Biraq, Almazbek Atambaev kórshi elding Preziydenti, memleketting resmy birinshi adamy emes pe?. Osynday lauazymdy túlghanyng ózin-ózi ústay almauynyng astarynda ne jatyr? Sauatsyzdyq pa, joq әlde syrtqy kýshterding yqpaly ma?

Ábden mýmkin. Jaqynda ghana Atambaev Resey Preziydenti Vladimir Putinnen arasha týsudi súrady. "Eger sizge EAEO kerek bolsa, onda Qazaqstan men Qyrghyzstannyng arasyndaghy daugha beyjay qaramanyz!" dedi.

2011 jyly qyrghyz taghyna ýmitker bolghan Atambaev Mәskeuge barghan edi. Ol kezde "premierziydent" lauazymynda bolghan Putin Atambaevtyng bir auyz sózin jerge tastamady, qoldau kórsetti. Sóitip Almasbek Preziydent boldy. Batyspen jasaghan kelisimderdi búzyp, Soltýstikpen integrasiya jasady.Odaqqa kirdi. Ortaq qazannan as ishuge maqúl boldy.

Ótkende Atambaevtyng qolyna sharap toly bokaldy ústap túryp: "Men Reseydi sýiemin!" deui sonyng nәtiyjesi.

Kýni keshege deyin (qyrghyzdaghy preziydenttik saylaugha deyin) sәlemi týzu Almasbekti ne týlen týrtti?  Kezinde Almasbekting ózi aghalap-jaghalap, qoltyghyna kirip, kólenkesinen shyqpay jýrgen Preziydent Nazarbaevtyianattap, oghan nebir ókpesin aityp, aqyrynda kәri sýiek, qubas deuge tili jetti.

Elbasshysyn tildese de Atambaev dúrys aitty degen "tobyr" da tabyldy, qazaqtyng arasynda.

"Eki týie sýikense, arasynda shybyn óledi". Atambaev "týie-sayasatker" emes. Sondyqtan da "atangha" baryp sýikengenin týsinip, eki el arasyndaghy týsinispeushilikti tez joigha tyrysuy kerek. Kórshi elding biyligin minbede túryp alyp Otynbaevany, Tekebaevti sókkendey sógu - keshirilmeytin is.

Aytpaqshy, Atambaevtyng aljyghanyn biz týgili tuysqan qyrghyzdyng óz tumalary aityp jatyr.

Keshegi saylau dodasynda alghashqy ýshtikke kirgen Adahan Madumarov deytin azamat bar qyrghyzda.

Qyrghyz sayasatyndaghy halyqshyl túlgha. Ony qoldaushylar da kóp. Biylikting әkimshilik resurstardy emin-erkin paydalanyp, dauysty búrmalap qol jetkizgen Jiyenbekovting jenisin әshkerelegen alghashqy adam da osy - Madumarov. Oshta túryp sóilegende: "Myna júrtty ary tart ta, beri tart qylmayyq. Eger turashyl adam bolsa, men-aq beremin jolymdy. Biraq, júdyryqtay júmylyp, qyrghyzdy ayaqqa túrghyzayyq", degen edi.

Sol Adahan bayke jaqynda qyrghyzdyng "Shyndyq" saytyna súhbat beripti. Biz Adahan myrzanyng qazaqqa qatysty degenderin qazaqshagha qotaryp bergendi jón kórdik.

"Mynau shekarada ondaghan shaqyrymgha sozylghan kósh túr. Qyrghyz diqandarynyng 6 aighy manday terleri, ónimderi shekarada irip-shirip jatyr. Mine, jana preziydent sheshuge tiyis birinshi mәsele osy boluy kerek! Óitkeni ol jerde 100 millionnyng tauary kýiip jatyr.

Osylardy kóre túra, Jiyenbekovting "mәseleni sheshemin" deuding ornyna "dosymnyng jolyn jalghaymyn" degeni sorlylyq?!

Sol dosy ketuine 20 kýn qalghanda demalysqa ketti. Aynalayyn, osynsha halyqty qinap qoyyp qalay dem alasyn, sen?!",- deydi Adahan Madumarov.

Shekaradaghy shekteu men Atambaev biyligining Qazaqstan tarapy úsynghan gumanitarlyq kómekten bas tartuy turaly da aitqan Adahan bayke, "búl qyrghyz biyligine emes, qyrghyz halqyna kerek qarajat edi" deydi.

"Reseyding qalalaryna jetkizilgen jemis-jiydekter qaytarylyp jatyr. Keshe ghana Jana Sibirge jetkizilgen almalar qaytaryldy. Qazaqstan Qyrghyzstannan shyghatyn sýt ónimderine shekteu qoydy. Búnyng barlyghyn eseptese, millionerding qaltasy kótermeytin qyruar qarajat.

Onyng ýstine Qazaqstan úsynghan gumanitarlyq kómekten bas tartty. Ne,  qaltasyn tesip bara ma, Atambaevtyn? Búl Atambaevqa emes, qyrghyz halqyna kerek aqsha edi!", - deydi "Býtin Qyrghyzstan" partiyasynyng jetekshisi.

"Manasta aitylghanday, "Jaratqan Alla bólmese, basqa eshkim bóle almaghaydy" dep. Bizding aramyzdy qalmaq ta bóle almaghan.  Qazaq pen qyrghyzdyng arasyn asa zalym dúshpan bóledi. Qazir kimning bólip otyrghanyn kórip otyrsyzdar!"

Búl-  Adahan Madumarovtyng Atambaev jayly aitqan ashy pikiri. Alyp-qosarymyz joq.Turasyn aitty.

Sózdi Adahan bayke Madumarovtyng myna bir pikirimen týiindegendi jón kórdik.

"Eger de Núrsúltan Ábishúlynyng ornynda basqa bireu bolghanda, tipti, men bolsam da osyny jasar edim. Nege? Bóten elding adamy mening Memleketimdi mazaq etip, últtyq namysyma tiyse... olardy qanday han basqaryp kelgen, kimder basqaryp kelgen dep, mening elimning tarihyn tildese, kim bolsa da osylay jasaydy.

Búnda Nazarbaevqa ókpeleuge sebep joq. Namysy bar, reaksiya kórsetti. Biraq, Atambaevqa kórsetken reaksiyasynyng zardabyn halyq tartyp jatyr. Osyghan qapalanamyn.

Núrsúltan Ábishúly, elding ishinde әrqanday adam bolady. Óziniz aitpaqshy, jetekshi bolu ýshin pilding terisindey teri boluy kerek.

Bizding balalardyng yryzghysy qiylyp jatyr. Osyghan bir amal qylynyz. Azapty Atambaev tartsyn. Qazir azapty halyq tartyp otyr, dep aityp em. Qazir taghy aitamyn...".

IYә, Nazarbaev pen Atambaev arasyndaghy daudyng zardaby qazaq-qyrghyz shekarasyndaghy sharua júrtqa әbden tiydi.

Al Atambaev bolsa, aqylgha keler týri joq. Mәskeuge moyyn soza qarap, arasha týspeseng bolmay kettining kerin keltirdi.

Jә, "Betege keter, bel qalar, Bekter keter, el qalar!"  Preziydentter kelip-ketip jatady. Qazaq-qyrghyz jaqyn elmiz. Tatu túruymyz qajet. Bir-birimizben bet jyrtysyp, dýrdaraz bolyp jýrgenning týbi jaqsylyqqa aparmaytynyn biz de, qyrghyzdar da biledi. Sony endi Preziydentter týsinse...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz