2016-2017-jyldar  qúqyq qorghau jәne ózge de memlekettik organdardyng ekstremizm men terrorizmge qarsy is-qimyl salasyndaghy qyzmeti radikalizm belgilerining sebepteri men jaghdaylaryn boldyrmaugha baghdarlanghan.

Osynyng negizinde radikaldy iydeologiyamen әuestengen túlghanyng tiptik beynesin jasadyq. Búl kóbinese ótken ómiri kriminaldy, túraqty júmysy jәne joghary bilimi joq jastar. Olardyng diny sauaty joq. Diny әdebiyetterdi oqymaghan jәne oqyghysy da kelmeydi.

Ózderining din, jaqsylyq jәne jamandyq turaly kózqarastaryn internetten alynghan kýmәndi materialdargha negizdeydi. Terrorizmdi nasihattaytyndargha oilanbastan senedi.

Olardyng dәl osy jerde radikalizmge tartylularynyng birinshi satysy bastalady.

Azghyryp kóndirushiler azamattardyng materialdyq jәne әleumettik-túrmystyq problemalaryn paydalana otyryp, ýstemdik jýrgizedi. Osynday nasihattaushylardyng yqpalyna týskender jana ekstremisterdi jasaudyng qolayly qúralyna ainalady.

Nәtiyjesinde olar ekstremistik jәne terroristik qylmystardy jasau jolyna kóshedi. Osynday ister boyynsha 2016 jyly sot ýkimimen 143 adam jazagha tartyldy.

Osy faktorlardy eskerip, Aqtóbe oblysynda onyng túrghyndarynyng әleumettik-ekonomikalyq problemalaryn sheshu jónindegi joba iske asyryldy. Oghan bilikti degen 230 maman qatysty. Búl - teolog, tәjiriybeli imam, dәriger, qarjyger, psiholog jәne júmyspen qamtu ortalyghynyng qyzmetkerleri.

Olar bir aidyng ishinde 2,5 mynnan astam is-shara ótkizdi. Shara 145 myng adamdy qamtydy.

Sarapshylar jastar, studentter jәne oqushylar, múghalimder jәne enbek újymdarymen kezdesti. Olar radikaldy iydeologiyanyng mәnin, terrorister adamdardyqalay azghyryp kóndiretindikterin, qanday әdisterdi qoldanatyndyghyn týsindirdi.

Sol jerlerdegi әleumettik mәselelerdi sheshti. Azamattardy júmysqa ornalastyrdy. Jalaqy boyynsha qaryzdardy óteu boyynsha sharalar qoldandy, azamattardy qabyldaudy úiymdastyrdy.

Astana men Almaty emhanalarynyng bilikti dәrigerleri 4 mynnan astam adamdy qarady, olargha em taghayyndady. Mýgedekterdi óz ýilerinde qarap, olargha protez salyp berdi.Kreslo-kolyaskalar jetkizildi. Jergilikti jerlerde jedel otalar jasaldy. Ong myngha juyq adam profilaktikalyq tekserulerden ótti.

Auyl әkimderin biznes iydeyalarmen qamtamasyz etti. Endi olar kәsipkerlerge kómektesude. Jergilikti mamandar toby oqytylyp, dayyndaldy. Olar bastalghan júmysty oblystyng basqa audandarynda jalghastyrdy.

Atalghan top júmys  qorytyndysy boyynsha әkimshilik tosqauyldar, sonyng ishinde Aqtóbe oblysynyng damuyna kedergi bolyp túrghan qúqyqtyq tosqauyldardyng tizilimin jasaqtady. Búl - shaghyn biznesti, auyl sharuashylyghy jәne basqa әleumettik-manyzdy salalardy damytu mәseleleri. Qazir Ýkimet olardy sheshu joldarynmen ainalysuda.

Jalpy, Aqtóbe oblysynda qol jetkizilgen tәjiriybe әdistemelik qúralgha jinaqtalyp, basqa aimaqtargha da taratyluda. Mysaly, dәl osy tәsildi qoldana otyryp Astanada «Elordadaghy qauipsizdik pen jaylylyq» jobasy iske asyryluda. Ol qala túrghyndarynyng ózekti problemalaryn sheshuge baghyttalghan.

Ekstremizm men terrorizmge qarsy is-qimyldyng basqa manyzdy qúramdas bóligi - qarsy nasihattau bolyp tabylady, sonday-aq jahandyq jelide de nasihattau.

Sondyqtan búqaralyq aqparat qúraldarynda jәne әleumettik jelilerde radikaldy diny iydeologiyanyng jaghymsyz mәnin әshkereleytin materialdardyng ornalastyryluy, radio – telebaghdarlamalardyng shyghuy qamtamasyz etilude.

Mysaly respublikalyq jәne jergilikti BAQ-tarda prokurorlardyng bastamasymen «Adasqandar» jәne «Beybitshilik mekeni» derekti filimderi kórsetildi. Onda óz kózqarastarynyng qateligin týsingen adamdarmen súhbat kórsetilgen.

Bizding bastamamyzben әleumettik jelilerde terrorizmge shaqyratyn beynetýsirilimderdi joy boyynsha núsqaulyq ornalastyryldy.

Osy rette bizdipaydalanushylar qanday internet-resurstargha kóbirek jýginedi eken degen súraq oilandyrdy.

Izdeu jýielerin taldadyq. Izdeu qyzmetterining birinshi betterinde ornalasqan resurstar eng kóp qaralady degen qorytyndygha keldik. Ol «TOP-10» dep atalatyndar. Olargha paydalanushylardyng 95% astamy nazar audarady.

Qazir biz osy izdeu qyzmetterining birinshi betterine bizding nasihat materialdarymyzdy engizu jobasymen ainalysudamyz. Internetti qúqyqqa qayshy kontentten tazartu sharalaryn belsendiligin arttyrdyq.

Jalpy, 2016 jyly Bas prokuratura Aqparat jәne kommunikasiyalar ministrligineinternet-resurstardyng 33 materialyna qol jetimdilikti uaqytsha toqtatu boyynsha sharalar qabyldau turaly 7 úigharym engizidi. Mazmúnynda ekstremizm men terrorizmdi nasihattaytyn 95 silteme oqshaulandy.

Prokurorlardyng aryzdary boyynsha sot 19 aqparattyq materialdardy ekstremistik, 13 terroristik dep tanyp, olardyng elde taratyluyna tyiym saldy.

Álbette, birde bir memleket terrorizmmen, sonyng ishinde Internette radikalizm nasihatymenjalghyz ózi kýrese almaytyndyghy barlyghymyzgha týsinikti. Búl salada halyqaralyq qúqyqtyq akt qajet.

Búl júmys Qazaqstanda býgingi kýni BÚÚ Bas Assambleyasynyng alanynda Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti N.Á. Nazarbaevtyng Halyqaralyq terrorizmmen kýres boyynsha jahandyq jelini qúru turaly 2015 jylghy 29 qyrkýiekte Niu-Yorkta aitylghan bastamasyn iske asyru ayasynda jýrgizilip keledi. Osy júmysqa Bas prokuratura belsene qatysuda.

Atalghan hylyqaralyq qúqyqtyq aktini elimizding Syrtqy ister ministrligining «Halyqaralyq terrorizm turaly Barlyghyn qamtityn konvensiya jobasyn әzirleuding teoretikalyq-tәjiriybelik aspektileri» atty dóngelek ýstel bastamasynyng barysynda әzirleu qajettiligi boyynsha 21 aqpandaprokurorlarmen konstruktivti úsynystar engizildi. Ekstremiz men terrorizmge qarsy is-qimyl boyynsha júmys jalghasuda.

Qazaqstan Respublikasynyn
Bas prokuraturasy
Qoghamdyq qauipsizdik turaly
zannamanyng qoldanyluyn qadaghalau
departamenti bastyghynyng orynbasary –
Ekstremizmge jәne terrorizmge qarsy is-qimyl
turaly zandardyng qoldanyluyn qadaghalau
basqarmasynyng bastyghy
Q. Sәkenov

Abai.kz