Qazaqstanda jana sayasy partiya qúrylmaqshy. Partiya «Alash» Halyqtyq Sosialdy-Demokratiyalyq partiyasy dep atalady eken. Ony qúratyn jigit – Syrym Ábdirahmanov. Tanymal bloger. Biylikting monopolist partiyasy atanyp ýlgergen «Núr Otannyn» eks-mýshesi. Ótkende ghana jariyagha jar salyp, «Men Núr Otannan» kettim degende, Tәuelsizdikting 27-jylynda «Núr Otannan» osqyrynyp ketken osy jalghyz Sәkeng shyghar dep edik. Sóitsek, Sәkeng partiya qúrmaqshy eken.

Ol jayly orys aqparaty orasholaq oilaryn, sal-qúlash sayasatyn kiristirip, «Qazaqstannyng bolashaq Preziydenti ýshin sayasy jobalar әzirlenip jatyr» dedi. Sóitip, Ábdirahmanovtyng әli qúrylmaghan partiyasy jayly pro-kremlidik propoganda "sheberleri" shimay-shatpaq birdene jazghan boldy.

Sóz jýzinde bar, biraq әli resmy tirkelmegen HSDP jayly qazaq qoghamynda da qyzu pikir-talas jýrip jatyr. Áleumettik jeli qoldanushylary men qogham qayratkerleri, sayasatkerler men sayasattanushylar  Ábdrahmanovtyng partiyasy jayly әrtýrli pikirde. Biri, qoldap jatsa, endi biri kerisinshe, Ábdirahmanov «Aqordanyng jobasy» degenge keltirude.

Kimdiki dúrys, kimdiki búrystyghyn bolashaq kórsete jatar, degenmen, júrt jata kep sóz etken mәsele - bolashaq part-predsedateli Syrym Ábdirahmanovtyng sayasatker Ámirjan Qosanov, sayasattanushy Aydos Sarym men «Dat» gazetining bas oqyrmany, agha jurnalist Ermúrat Bapy myrzalardy sózben týirep ótkendigi boldy.

Ámirjan Qosanovty da, Aydos Sarymdy da, Ermúrat Bapiydi de myna júrtqa tanystyryp jatudyng ózi orynsyz.

Syrekeng búl azamattargha nege shýilikti? Qazaqstannyng aqparat kenistiginde oiyp túryp oryn alatyn, onysy Aqordagha jaqpay qalyp, qit etse qudalanyp, sotqa sýireletin súrapyl «Dat»  gazetining sol bir sanynda ne aityldy?

Áueli Syrym Ábdirahmanovtyng әleumettik jelidegi jazbalaryna bir toqtala keteyik. Syrym Ábdirahmanov Ámirjan Qosanov pen Ermúrat Bapy jayly bylay dep jazdy:

«Biylikting jobasy dep "OSDP"-men Qosanovty ait»!

«Dosy Ermúrat Bapiyding 11 qantarda shyqqan "Dat" basylymynda "Alash" Halyqtyq Sosial-Demokratiyalyq partiyasynyng biylikting jobasymen qúrylyp jatqandyghy turaly kópirgen "OSDP" partiyasynyng serkesi Ámirjan Qosanovtyng ózi biylikting jobasy ekenin úmytqan bolar!

Jarmaxan Túyaqbaymen auyz jalasqan Ámirjan Qosanovqa mýmkin "OSDP"-nyng qalay qúrylghanyn esine salu kerek shyghar?!

Elding búlynghyr bolashaghyna kóne almay, "Alash" úranyn kótergen jastardy jau qylyp alghan ózderi! Aytylghan sóz, atylghan oqqa ten! Esine múzdatyp salyp bereyik!

2004 jyly, Ámirjan Qosanovtyng qazirgi kuratory jәne sol kezdegi Qazaqstannyng Parlament Mәjilisining Spiykeri, әri "Otan" partiyasynyng birden bir basshysy Jarmaxan Túyaqbay baspasóz mәjiliske shyghyp, oppozisiyagha ketetinin mәlimdedi! Eng basty qyzyghy - Jarmaxan Túyaqbaydyng mәlimdemesin Ýkimetke qarasty "Habar" Últtyq arnasy keshki janalyqtardan ashyqtan ashyq kórsetti!

Áy, Ámirjan, Preziydent Ákimshiliginen búiryq bolmasa oppozisiyany "Habar" qay uaqytta kórsetken edi? Ol bir!

Ámirjan Qosanovpen qosa "OSDP" partiyasynyng biylikting quyrshaghy ekeni onyng birden tirkeuden ótkeni!

"OSDP"-nyng qúryluynyng aldynda Jarmaxan Túyaqbay Elbasymen kezdesip, 2006 jyldyng 10 qyrkýieginde qúryltay sezin ótkize salysymen 3 aidyng ishinde, yaghny Jana 2007 jyldyng 25 qantarynda tirkeuden ótti!

Al "Alash" partiyasynyng qúryluyna týrtki bolghan Halyqaralyq Jemqorlyqqa qarsy Burosyn tirkete almay jýrgenimizge jarty jyldan astam uaqyt ótti! Sonyng ózinde, biylikting quyrshaghy Qosanov bizdi biylikting jobasy dep múrtynan jarylyp otyr!

Minekey aghayyn, dos, bauyrlar! Biylikting naghyz jobasy dep "OSDP"-men Qosanovty ait!»

Al Syrym Ábdirahmanovtyng әleumettik jelidegi әlgi pikirine sayasatker Ámirjan Qosanov ta jauap qatyp, ýshbu hat joldady.

 Nege «Núr Otandy» debatqa shaqyrmaysyz?

«Sizdi tanymaydy ekenmin. Biraq birneshe kýn boyyna osy FB-da Sizding maghan qatysty syny pikiriniz talqylanyp jatyr. Sondyqtan óz pikirimdi bildireyin.

Bauyrym! Men 20 jyl oppozisiyada jýrgen qazaqpyn. Osy uaqyt ishinde eshqashan da biylikting jobasy bop kórmeppin.

Sony bilgeysiz! JSDP-da da jýrip te halyqtyng sózin sóilegenimdi Siz bayqamasanyz, el biledi. Al 2012-jyldan beri men ol partiyanyng basshylyghynda joqpyn.

Ózinizge aitarym mynau:

Jәne ol turaly men óziniz qaralap otyrghan "Dat" gazetine bergen súqbatymda aittym.

Birinshiden, men partiyalardyng kóp bolghanyn qalaymyn. Sondyqtan da shynymen de halyqtyn, últtyng joghyn joqtaytyn, biylikting kózin shúqyp túryp, syn aita alatyn úiym qúratyn oiynyz bolsa, iske sәt. Onday úiym bolsa, ózim de qoldaugha dayynmyn. Biraq Sizding Elbasyn maqtap jazuynyzgha qaraghanda, men onday oppozisiyalyq potensial bayqap otyrghan joqpyn. Qatelessem, týzetersiz. Al eger de ol biylikti sylap-sipap qana tirlik jasaytyn jәne biylikke narazy qauymnyng bir bóligin ózine tartu ýshin ghana qúrylatyn partiya bolsa, әriyne, men onday jobany synaymyn, әshkereleymin.

Ekinshiden, qoghamdyq ómirge belsendi aralasudy osy uaqyt boyyna demokratiyalyq kýshter qatarynda kele jatqan azamattardy qaralaudan bastamaghan jón, bir sәtte qoldaushylardyng biraz bóliginen aiyrylyp qalasyz. Jәne de mәdeniyetti adamgha «kópirgen», «auyz jalasqan», «jau qylyp alghan», «biylikting quyrshaghy» degen әsire sózder kelinkiremeytin siyaqty.

«Qosanovtyng kuratory» dep, meni kemsitkiniz kelipti. Mening kuratorym – kózi tiri anam men maghan osy jyldar boyyna qoldau kórsetip kele jatqan halqym!

«Áy, Ámirjan!», - dep men sekildi Ózinizden jasy ýlken adamgha әkirendeu de bolashaq partiya liyderine ghana emes, kórgendi de әdepti qazaq balasyna jarasa qoymas.

Halyqtyng senimine tek qana halyqshyl baghdarlama men naqty ister arqyly ie bolugha bolady. Bizdi synaytyndar Sizsiz de jetedi.

Ýshinshiden, búryn da biylik sanatta bar oppozisiyalyq partiyalargha qarsy әrtýrli qúityrqylyqtar jasaghan. Mәselen, sol partiyalardyng atyna úqsas úiymdar tirkep, júrttyng basyn qatyrghan. Siz de ondaydan aulaq bolynyz. Qazir, jaqsy ma, jaman ba, JSDP partiyasy bar, endi oghan úqsas atpen HSDP partiyasyn qúru sonday joba emes pe degen oy da joq emes. Sondyqtan jana partiya qúrsanyz, mýldem jana, eshkimdikine úqsamaytyn atau tabynyz, Qúdaygha shýkir, qazaq tili bay, onday ataular barshylyq.

Basqa ne aitayyn?

Menimen debatqa shyghamyn depsiz. Ol da dúrys bolar. Biraq, jaqsylap oilanynyz. Ol maghan kerek emes, Sizge kerek pe? Talaptanyp jatqan Sizge kesirim tiyip ketpesin dep men de alandap otyrmyn. Oppozisiyalyq oiynyz bolsa, nege biylik partiyasy «Núr Otandy», onyng basshysy Nazarbaevty debatqa shaqyrmaysyz?».

Búl - Ámirjan Qosanov pen Syrym Ábdirahmanovtyng әleumettik jelidegi sóz tartysy. Osy eki pikirdi qolpashtay ala jónelgen kópting auzyndaghy pikir sóz órshy bergen son, biz Ámirjan Qosanov pen Syrym Ábdirahmanovqa habarlasyp, bir-bir auyz pikir súradyq.

Syrym Ábdirahmanov:

- Mәselening toqeteri bylay. Ermúrat Bapy aghamyzdyng "Dat" basylymyna bergen kólemdi súhbatymen birge gazetting sol nómirinde Ámirjan Qosanovtyng da materialy basylypty. Ony men birneshe kýn ótkennen keyin ghana kórdim. Tartysty Ámirjan aghamyzdyng ózi bastap ketti! Onda, «Janadan qúrylyp jatqan «Alash» Halyqtyq Sosial-Demokratiyalyq partiyasy Aqordanyng jobasy» degen synaydaghy aiyp taghyldy. Áuelde, mәn bergen joqpyn. Keyin, jigitter habarlasyp, «búl qalay» degen son, men óz pikirimdi jazdym. Mýmkin artyqtau ketken de shygharmyn. Degenmen, myna bir mәseleni aitqandy jón dep esepteymin.

Núreke, men "Núr Otan" partiyasynan óz erkimmen shyghyp, elding bolashaghyna nemqúrayly qaray almaytyn jastarmen birigip, partiya qúryp, elimizding sayasiy-qoghamdyq ómirine aralasyp jatsaq, nege biz mindetti týrde Aqordanyng nemese basqa bireuding jobasy boluymyz kerek?! Men "Núr Otannan" shyghyp, osy bastamany iske asyra bastaghannan keyin-aq, Qúl-Múhammed te, Ábdiraimov ta, qogham da oyandy. Týrli sharalar ótkizip, keshe ózderiniz kórgendey biylik beyresmy kezdesuler úiymdastyryp, belsendi júmys rejiymine kóshe bastady. Demek, ol bәsekelestikting joqtyghyn bildiredi jәne biz ony tudyruymyz qajet. Halyqtyng oghan әbden kózi jetti. Sebebi, sayasy bәsekelestik bolsa, xalyqtyng mún-múqtajynyng sheshiluine naqty sheshimder qabyldanar edi. Múnayy tasyghan elde janar-jagharmaydyng tapshy boluy, kómir keni qyruar Qazaqstanda kómirding jetispeushiligi ne degen masqara?! Shahtadaghy kenshilerding jaghdayy ol bar. Qytaydyng 51 kompaniyasyn elge әkelmekshi, ol taghy bar. Halyqtyng aqshasy talan-tarajgha týsip, jemqorlyq órshude. Auyldaghy qazaq amalsyzdyn  kýnin keshude. Osy sekildi qyruar problemalyq mәseleler kóp. Sondyqtan, Tәuelsizdigimizding túghyrlyghyna qauip tónip túrghan son, biz "Alash" úranymen bas kóteruge bel budyq. Biz jastar partiyasy, «Alash» partiyasy býgingi Qazaqstannyng sayasiy-qoghamdyq ómirine belsene aralasuymyz kerek. Onsyz bolmaydy.

Bizding «Alash» býgingi «Alash». Biz Tәuelsizdigimizdi saqtap qalu ýshin júmys jasaymyz. Men, búryn jalghyz Syrym edim. Qazir mening janymda, partiyanyng qúrylymynda onyng jarghysyn әzirlep júmystar jasap jýrgen jýzdegen adam bar. Biz osy baghytta júmys jasaymyz.

Núreke, mynaghan nazar audarsanyz, men Qazaqstanda sayasy partiyalardyng neghúrlym kóp bolghanyn qoldaymyn. Osyny kópti kórgen, qoghamda jýrgen azamattarymyz da birinshi sapta qoldauy qajet. Meyli, 50-100 partiya bolsyn. Kóptik etpeydi. Tek, әrqaysysy naqty júmys jasasyn.

Men, Ámirjan Qosanovqa da, Aydos Sarymgha da, Ermúrat Bapiyge de syn aitqanymmen olardy býgingi intelegensiya, qazaqtyng betke shyghar qaymaqtary degen pozisiyadan ainyghan joqpyn. Tek, últtyq mýddede júmyla júmys isteu qajettigin aitpaqpyn.

Biz sekildi, jastar partiya qúryp, qadam jasap jatsa, Ámirjan, Aydos, Ermúrat aghalarymyz qol-ayaqqa kisen salmay, qayta qoldau bildirui kerek. Tipti, birigip júmys jasaugha da dayynmyn. Osy -  mening pikirim!

Syrym Ábdirahmanovtan keyin Ámirjan Qosanovqa habarlasyp edik, ol kisi jogharydaghy óz pikirine alyp-qosary joqtyghyn aitty da:

«Men ne aitamyn, halyqtyq, últtyq mýddege júmys jasaytyn kez kelgen jasty qoldaymyn. Núrgeldijan, erteng sen de partiya qúramyn desen, men seni de qoldaymyn. Men óz pikirimdi jazdym, jariyaladym. Ony qayta-qayta aita bergen de dúrys emes qoy.  Ári qaray, búl daudy qozdyrghym joq. Dúrys, júmys jasasyn, istesin. Bәrin uaqytynda kóre jatarmyz», - dep sózin qysqa qayyrdy.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz