Ázimbay Ghali. Elbasy Qytaygha barghanda qazaq mәselesin kóterdi dep oilaymyn
Preziydentting Qytaygha sapary tek kredit alu, ekonomikagha qarqyn beru maqsatynda bolghan joq. Meninshe, osy joly Elbasy qazaq mәselesin kóterdi degen oiym bar.
Qytay óz ishki isterine aralasudy jaqtyrmaydy. Biraq sodyr sayasat jýrgizgen Shynjandaghy biyleushi óz biylik tarapynan qatty synaldy da, ornynan alyndy. Qandastarynyng Shynjanda janshyluy Qazaqstan tarapynan da adekvatty baghalau aldy. Syrtqy Ister ministrligi tarapynan Qytaygha diplomatiyalyq nota tapsyryldy. Almatyda birneshe beyresmy protestik aksiyalar da boldy. Qazaq, qyrghyz hәm úighyr taraptarynan da beyresmy sayasy protestik sharalar ótkizildi. Sol siyaqty halyqaralyq instituttargha jergilikti últtardyng janshyluy turaly aryz-shaghymdar men ótinishter jiberildi. Al AQSh pen Europalyq Odaq búl qújattardy paydalanyp Qytaygha qosymsha sanksiyalar salu yqtimaldyghy bar.
Múnyng bәri ol jaqtaghy qazaqty janshu sayasatyn júmsartady-au dep oilaymyn. Qytay - kommunistik jýieden pәlendey qaytpaghan memleket. Onyng ýstine onyng imperiyalyq dәmesi de bar. Qytay últtyq azshylyqtar mәselesin týpkilikti qytaylandyru arqyly sheshpek. Basqa últtyq azshylyqtardyng birazyn jútyp ýlgergen, biraq músylmandardy qytaylandyru assimilyasiyalau jolyn әli tapqan joq. Tipti tiybettikterdi de sinire alghan joq. Mýmkin oghan úzaq kezeng kerek siyaqty.
Qytaydyng damu qarqyny alda bәsendey týsedi: ekonomikalyq qarqyn 12%- den 6%- gha týsti. Bizding oiymyzsha, Qytaydyng ekonomikalyq ósuining astarynda sosializmge tәn "qosyp jazu" derti bar sekildi. Bolashaqta Qytayda naryqtyq hәm sayasy liyberalizm , qúqyq pen ózin ózi basqaru jýiesinen tai ýrdisi qarqyn alady. Yaghni, býgingindey az últtardy janshu sayasaty jýrgizile berse, týbi tyghyryqqa tireledi.
Týbinde Qytay KSRO-nyng keypin kiyedi, daghdarysqa týsip ydyraydy. Qytay jaqyn bolashaqta birqatar memleketterge agressivti pighyl kórsetui mýmkin. Sonymen birge, Qytaydyng sayasy dәstýrinde ózi jibergen qatelikterin ózi batyl moyyndaytyn dәstýri de bar. Sondyqtan qauip pen ýmit qatar óriler zaman tudy.
Abai.kz