Múhtar Sherim. Obshym, adam emes ekensinder!
Qabaghy qatuly, sәlemi satuly" degen osy shyghar.
- Men sizdi ne ýshin shaqyrdym, bilesiz be,-dedi oblys әkimi bas poliysey Tyjban Tәpenovke.
- Maqtayyn dep...
- Joq.
- Jaman júmys istep jatqan joqpyz. Oblys boyynsha 1230 auyr qylmys jasalyp, onyng 1229-y qysqartyldy. Byltyrdan beri 1500 adam ólip, onyng 500-i tirilip ketti. 300 adam endi óleyin dep jatyr. Alty aida alpys qatyn zorlanyp, jetpis kempir zorlanyp qala jazdap, elu bes qyz gýlderinen aiyrylyp...
- Gýl-pýlinizdi qoya túrynyz! Men sizdi ne ýshin shaqyrdym?
- Myjeke, siz oblys әkimi bolyp kelgeli jaman atty bolyp kórgen joqpyn. Ministrlikten alghys hatym da bar. Alty aida alty tonna geroin tәrkilendi. Onyng bes tonnasyn úrlatyp aldyq. Tórt tonnasyn tauyp aldyq. Ýsh tonnasyn órteyin dep jatqanda, eki tonnasy kem bolyp shyqty. Bir tonnasynyng qayda ketkeni belgisiz. Bizding jigitter júmys istep jatyr. Alty aida...
- Túra túrynyz. Sizdi ne ýshin shaqyrghanymdy esime týsireyin. Alty aida, aty aida dep miymdy atala etip jiberdiniz ghoy. Sizding salanyzdaghy ministr mening jan dosym. Generalmyn deysiz, sheninizdi ofiyserge týsirip jibereyin be? Ne ýshin shaqyrdym sizdi?
- Men qaydan bileyin?
- Bilesiz. Bilip túrsyz! Al, mening esimnen shyghyp ketti. Myng san júmys.
Qabaghy qatuly, sәlemi satuly" degen osy shyghar.
- Men sizdi ne ýshin shaqyrdym, bilesiz be,-dedi oblys әkimi bas poliysey Tyjban Tәpenovke.
- Maqtayyn dep...
- Joq.
- Jaman júmys istep jatqan joqpyz. Oblys boyynsha 1230 auyr qylmys jasalyp, onyng 1229-y qysqartyldy. Byltyrdan beri 1500 adam ólip, onyng 500-i tirilip ketti. 300 adam endi óleyin dep jatyr. Alty aida alpys qatyn zorlanyp, jetpis kempir zorlanyp qala jazdap, elu bes qyz gýlderinen aiyrylyp...
- Gýl-pýlinizdi qoya túrynyz! Men sizdi ne ýshin shaqyrdym?
- Myjeke, siz oblys әkimi bolyp kelgeli jaman atty bolyp kórgen joqpyn. Ministrlikten alghys hatym da bar. Alty aida alty tonna geroin tәrkilendi. Onyng bes tonnasyn úrlatyp aldyq. Tórt tonnasyn tauyp aldyq. Ýsh tonnasyn órteyin dep jatqanda, eki tonnasy kem bolyp shyqty. Bir tonnasynyng qayda ketkeni belgisiz. Bizding jigitter júmys istep jatyr. Alty aida...
- Túra túrynyz. Sizdi ne ýshin shaqyrghanymdy esime týsireyin. Alty aida, aty aida dep miymdy atala etip jiberdiniz ghoy. Sizding salanyzdaghy ministr mening jan dosym. Generalmyn deysiz, sheninizdi ofiyserge týsirip jibereyin be? Ne ýshin shaqyrdym sizdi?
- Men qaydan bileyin?
- Bilesiz. Bilip túrsyz! Al, mening esimnen shyghyp ketti. Myng san júmys.
- Alty aida pәter tonaushylar sany kýrt azaydy. Pәter iyeleri úry-qarylardy ýilerine kirgizbey otyr. Bәrinde temir esik. Terezeleri torlanghan! «Biz ashtan ólemiz be?« dep dirdektegen eki úry kabiynetime kelip túr. Ayqaylap quyp shyqtym. «Bizge jospar kerek, davay úrlyq jasandar!« dedim. Jalpy, alty aida 800 pәter tonaldy. Byltyr 801 edi. Demek úrlyq azaydy. Alty aida alayaqtar...
- Tyjban Tәpenovich! Men sizdi ne ýshin shaqyrghanymdy esime týsirgen siyaqtymyn.
- Ne ýshin shaqyrghan ekensiz?-dep súrady oblystyq ishki ister basqarmasynyng bastyghy.
- Bilmeymin.
- Jana ghana esime týsti degen ediniz.
- Jogha, shaqyrghanym esime týsti ghoy. Biraq, ne ýshin? Mәsele osynda!
- Biz alty aida alty qauipti qylmyskerlermen atystyq. Osy qaqtyghysta bir kamaz patron júmsadyq. Eki qapshyq granata jardyq. Otyz eki pyshaq laqtyrdyq. Nәtiyjesinde alty qylmyskerding beseui tiri qalyp, bireui sespey qatty. Biz ony ólgen song tútqyndap, qolyna kisen saldyq. Bizding jigitterding nebәry jetpisi ghana qyrylyp qaldy. Negizinen poliyseylerdi sadaqpen qarulandyrghym keledi. Patron shyghyn bolmaydy. Qauipti qylmysker qatar túrsa, bir oqpen tyz-z etkizip atyp alugha óte qolayly. Jebening úshyna túz, ashy dәri, uksus seuip qoyyp atsa, jýdә jaqsy.
- Múnyng bәrin nege aityp túrsyz? Men sizdi ne ýshin shaqyrghanymdy endi esime týsirip, sizding jigitterding óte nashar júmys isteytinine qapalanyp otyrmyn.
- Nege?
- Nege deydi ghoy. Sizde, sizding polisiya qyzmetkerlerinde ar-úyat joq. Obshym adam emessizder.
- Bizdegning bәri adamnan aumaydy.
- Endi esime týsti! Sizder әsirese, myna siz nege mening úlymdy jazalaugha nege búiryq bermeysiz? Alty aidyng ishinde alpys adamdy qaghyp ketti. Onyng 59-y tiri qalyp, bireui qaytys boldy. Alty aidyng ishinde eki siyr qaghyp ketip, onyng bireui reanimasiyada óldi. Búzauymen qosa. Astynda «Djiyp«, zulap kele jatyp, MAY qyzmetkerin qaghyp ketken. Artyna qarasa joq deydi. Sóitse, ol «Djiptin« astyna jabysyp qalypty. Ne degen masqara! Nege jazalap bir-eki kýn uaqytsha qamap qoymaysyzdar?
- Myjeke... Alty aidyng ishinde...
- Dogharynyz! Obshym polisiya emessinder, mening bedelime qarasandar, bir kýni balamnan aiyrylamyn ghoy!
- Myjeke, biz endi... Sizdi syilap...
- Nemene syilap? Gýl әkelip bereyin dep pe ediniz? Taghy da qaytalaymyn, sizder bar ghoy, obshym adam emessizder! Mening kishi qyzym bir kisini qylqyndyryp óltirgen! Narkobiznesting nәtiyjesi, nege ústamaysyn? Dirildep, qyltyrap ólsin deysing be, әlde?
-Sizding tamyrynyz alysqa jayylghan, qorqamyz.
-Nemene, qorqatynday, men bójeymin be? Halyq bizden ýlgi alsyn! Kýieu balamnyng pistoletin qashan tartyp alasyndar? Keshe kafede eki jigitti atyp ketipti. Úyat qoy, әbden erkinsip kettinder. Ádeyi selqos qaraysyndar! Ájemning ne istegenin bilesing be? Ájem inomarkalardyng qymbat magnitofondaryn úrlaumen ainalysqan. Kәri kempirdi namaz ýstinde ústap alugha bolady ghoy!
-Ájenizding minezi jaman, qarghaydy...
-Qarghystan qoryqpanyz! Áyelimdi, Qúdayym-au, mening әielimdi nege erkinsitip jibergensinder?
-Ol kisi ne istep jýr?
-Bireuding kafesin tartyp alghan. Jekemenshik shashtarazygha shashyn búiralatyp, aqshasyn tólemey ketken. Qylmys qoy! Qylmyspen kýresu kerek! Sening әielinmen qosylyp alyp, «razborka« jasaydy eken!
-Ne deydi?
-Obshym adam emessinder! Halyq bizden qalay ýlgi alady? balalar baqshasyndaghy nemerem ne býldirdi deysing ghoy? Bir qyzdy zorlamaq bolghan. Qyzdyng lypasyn sheship alyp, basyna kiyip alghan. Tilin shygharghan. Alty aida, alty aida dep, aqpar beruden jalyqpaysyz. Kelinim she? Kelinim SPID júqtyryp kelgen! Auyr qylmys! Keshe asylyp óleyin degende, ýiine aparyp tastadyq. Joq, sizder júmys istemeysizder! Bәrin qamau kerek. Sóitip qylmys ataulyny sausaqpen ghana sanau kerek! Estip túrmysyz? Siz kimsiz ózi?
-Men be? Men obshym adam emespin,-degen Bas poliysey kýmiljip qaldy. Basqa ne dey qoysyn?...
«Abay-aqparat»