Almaty әkimdiginde el Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng «Qazaqstandyqtardyng әl-auqatynyng ósui: tabys pen túrmys sapasyn arttyru» atty halyqqa Joldauynyng qalay oryndalatyny turaly aityldy. Ol ýshin megapolis basshylyghy bilim, densaulyq saqtau, túrghyn ýy salalaryn sapaly damytu jәne qalalyqtar ýshin jayly әri qauipsiz orta qalyptastyru maqsatynda 100-den astam arnayy sharalar engen qalalyq jospar qabyldady.

Almaty әkimi Bauyrjan Baybek qala aktiyvimen kezdesude Elbasy jýrgizip otyrghan ekonomikalyq túraqtylyq, birlik pen kelisim syndy saliqaly sayasattyng arqasynda halyqtyng túrmys jaghdayyn jaqsartu ýshin memleketting әleumettik shyghyndardy arttyrghanyn atap ótti. Tek Joldaudy jýzege asyru ýshin ghana 1,5 trln. tengeden astam qarjy júmsalatyn bolady, al búl jekelegen memleketterding jyldyq budjetterine ten.

Memleket basshysy Joldauynyng basty baghyttarynyng biri urbanizasiya mәselesin oidaghyday sheshu men qalalardy odan әri damytu bolyp tabylady. Qazirgi kezde әlemdik ekonomikanyng 70%-y qalalarda qalyptasady, Almaty osynday 600 megapolisterding qataryna engen.

Almaty әkimi Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha halyqaralyq kenesshilermen birge megapolisting úzaq merzimdi bolashaqqa boljamy – Qalanyng 2050 jylgha deyingi damuynyng Sheberlik- josparynyng jasalyp jatqandyghyn aitty.

«Bizding mindetimiz Almatyny jayly, ynghayly etu jәne әr adamnyng túrmystyq jaghdayyn jaqsartu. Ol ýshin qalada jyl sayynghy ekonomikalyq ósim orta eseppen kem degende 5% boluy, enbek ónimdiligi 2 ese artuy, 15 jylgha jan basyna shaqqanda JÓÓ 1,5, 30 jylgha 3 ese ósui tiyis. Múnyng basty sharty ekonomikanyng qúrylymyn jýieli ózgertu bolyp tabylady. Sarapshylardyng boljamy boyynsha 2035 jyly Almaty túrghyndarynyng sany 3 mln. adamnan asady. Demek, qaladaghy ekonomikalyq belsendi túrghyndarynyng qatary 700 myngha kóbeyedi, olardy IT sektorynda, bilim berude, densaulyq saqtauda,injiniringte, joghary tehnologiyaly óndiriste, ónerde, turizmde júmyspen qamtu qajet. Al búl ýshin qolayly innovasiyaly ekologiyalyq orta, OESR elderindegideyi joghary sapaly bilim men densaulyq saqtau qamtamasyz etilui tiyis», -dedi Bauyrjan Baybek.

Preziydent Joldauynyng basty baghyttarynyng biri kólenkeli ainalymdy 40%-gha qysqartu. Qazirgi kezde Almaty ekonomikasynyng 80%-dan astamy- sauda men qyzmet kórsetu. Songhy jyldary Almaty әkimdigi sauda salasyn kólenkeden shygharu ýshin jýieli әri túraqty sharalardy jýzege asyruda, bazarlar modernizasiyalanuda. Tek songhy 3 jylda sauda salasyn damytugha 240 mlrd. tengeden astam jeke qarjy júmsaldy.

«Sifrlandyru – ekonomikanyng ashyqtyghyn qamtamasyz etudin, burokrattyqty, azamattardyng jәne biznesting kedergilerin jongdyng eng útymdy mehanizmi. Qazirgi kezde Almatyda «Smart Almaty» 40-tan astam jobasy jýzege asuda. Situasiyalyq ortalyq pen BigData júmys jasay bastady. «Onay» men «A-parkingtin» tólemdi jýieleri iske qosyldy. Nәtiyjesinde 9 ay ishinde salyq týsimi ótken jyldyng osy kezenimen salystyrghanda 12,7%-gha artyp, 1,3 trln. tengeni qúrady. Óz kezeginde salyqtyng kóp jinaluy bizneske qoldau kórsetuge jәne qala túrghyndarynyng әleumettik shyghyndaryna júmsalatyn qarjyny arttyrady», - dep atap ótti qala әkimi.

Ayta keterligi, biylghy jyly «Núrly Jer» baghdarlamasy boyynsha 6 myng otbasy jana pәter alady, búl ótken jylmen salystyrghanda ýsh ese kóp. «7-20-25» baghdarlamasy belsendi jýzege asuda. Eski ýilerdi modernizasiyalaudyng investisiyalyq әleueti 320 mlrd. tengeni qúraydy. Aldaghy bes jylda jeke investorlardy tarta otyryp 23 myng jana pәterdi iske qosu josparlanghan.

PIYK-terdi reformalau jýiesi qatar jýrude. Zangha ózgeris engizu ýshin әkimdik tarapynan 30 úsynys berildi.Qalanyng túrghyn ýy qoryn ústau Erejesi qabyldandy. 2019 jyly barlyq PIYK-ter birynghay qolma-qol aqshasyz jýiege kóshetin bolady. Tek 3 jyl ishinde ghana PIYK-terding qarjysymen 4 mynnan astam ýiler jóndelip, lifterding 20% -dan astamy auystyryldy.

Elbasy bastamasynyng manyzdy bóligi eng az jalaqyny kóteru bolyp tabylady. Tek Almatynyng ózinde ghana aldyn- ala esepteu boyynsha búl mәsele 25 mynnan astam adamdy qamtidy eken. Búlardan ózge, Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha elimizde memlekettik qyzmetkerlerge enbekaqy tóleuding jana modeli engizilude. Osy aidan bastap Almaty jalaqy tóleuding jana modeline kóshedi. Tiyimsiz shyghyndardy ontaylandyru arqasynda memlekettik qyzmetkerlerding jalaqysy orta esppen 2 ese ósedi. Onyng ýstine 49 memlekettik kәsiporyn qysqardy, olardyng 32-i bәsekeles ortagha berildi.

ShOB túraqty qoldau sharalary barysynda jyl basynan beri 24 myng júmys orny qúryldy. Jyl ayaghyna deyin taghy 8 myng júmys orny ashylady. Meminvestisiyanyng әr tengesine 4 jeke tengeden keledi. Qazirgi, 8 ay ishinde qala budjetine ótken jylmen salystyrghanda 13,2%-gha kóp salyq jinaldy, shaghyn jәne orta biznesten salyq 6% gha artyq týsti.

Qala kenistigin jaqsartu ayasynda megapolisting tarhy ortalyghynyng ýshten ekisi janardy, 524 kóshe men 1400 eski aulalar qayta jasaldy. 300 km aryq, 800 km astam injenerlik jýie rekonstruksiyalandy. Qalanyng barlyq jer asty joldary kýrdeli jóndeulerden ótti. Kóshedegi barlyq jaryq kózderining ýshten biri diodty jәne energiyany saqtaytyn shamdargha auystyryldy. Trotuarlar men aulalardaghy jaryq baghanalary auystyryluda. Jyl ayaghyna deyin jana qoghamdyq kólikting ýlesi 80%-gha jetedi.

Ortalyqtandyru qaghidasy boyynsha qalagha qosylghan Alatau jәne Nauryzbay audandaryna 512 mlrd. tengeden astam memleket qarjysy investisiya retinde júmsaldy. 240 km jol, 1300 km injenerlik jeli, 11 mektep, 156 bala baqsha jәne 10 medúiym iske qosyldy. Jeke investisiya kólemi 252 mlrd. tengeni qúrady, kәsiporyndar sany 4 ese, salyq kólemi 10 ese ósti. Nәtiyjesinde qyzmet kórsetu sapasy jәne audandardyng 400 mynday túrghyndarynyng әleumettik senimi artty.

Abai.kz