2009 jyl qazaq animasiyasynyng jana dəuiri bastalghan jyl retinde este qalmaq. Dəl osy jyly Elbasy Núrsúltan Nazarbaev Shəken Aymanov atyndaghy "Qazaqfilim" kinostudiyasyna kelgen saparynda atalmysh kinostudiyanyng jay-kýiimen tanysa kelip, qazaq kinosyna jana serpin beru mәselelerin kóterdi. Sonyng ishinde jas úrpaqty otanshyldyq ruhta tәrbiyeleude balalar kinosynyng orny erekshe ekendigine airyqsha toqtalyp, animasiyalyq filimder óndirisin qoldaugha, damytugha pərmen berdi.

Sol-aq eken júmys qyzyp sala bergen. Qarausyz qalghan eski mulitfilim sehy qayyra jóndeuden ótkizilip, qayta janartylyp, zamanauy talaptargha say qúral jabdyqtarmen, qajetti tehnikalarmen jabdyqtaldy. "Qazaqfilim" óndiris kompleksi ghimaratynyng bir qanaty animasiya sharuashylyghyna berilip "animasiyalyq kino" shygharmashylyq, óndiristik birlestigi qúryldy. Endi tek sapaly mulitfilim týsiru qalghan edi...

Əriyne, búrynghy animasiyalyq kino mamandary qayta janghyrghan birlestikte bas qosysyp, ózderining animasiyalyq jobalaryn jandandyryp, jýzege asyra bastaghan. Alayda zaman talaptaryna say janasha mulitfilimder týsiru ýshin ozyq tehnologiyalardyng tilin biletin, jana kózqarastaghy jas maman, eng bastysy talantty rejisserler kerek edi.

Onday jas kóp kýttirgen joq, Ol - Jýrgenov atyndaghy Óner akademiyasynyng týlegi, atalmysh akademiyany "Animasiyalyq kino rejissery" mamandyghy boyynsha təmamdaghan Aday Əbdilda edi. Jas rejisser "Qazaqfilimge" kele sala birden iske kiristi. Sóitip óz zamandastarynyng arasynan alghashqylardyng biri bolyp suyrylyp shyghyp, qazaq animasiyasyna tynnan týren saldy. Kezindegi Əmen Qaydarov ústazy siyaqty jana zaman animasiyasynyng kóshin bastady.

Sonyng aighaghynday, kelesi yaghny 2010 jyly jas rejisserding "Anshy" mulitfilimi kógildir ekran jýzinde jarq etti. (Búl filim Tatarstanda ótken "Qazan kinofestivalinde" jýlde aldy). Jas rejisserding shygharmashylyq qarymyn bayqaghan "Qazaqfilim" basshylyghy Aday Əbildagha taghy bir tyng jobanyng tizginin ústatty. Ssenariyin marqúm Talasbek Əsemqúlov, Zira Nauryzbaeva, Tamara Múqanova jazghan "Ottan jaralghandar" filimi 2011 jyly jaryqqa shyqty. Abylay hannyng ataqty "Kókbalaq" túlpary jayly anyzdyng jelisimen týsirilgen búl qysqametrajdy mulitfilim Adaydyng rejisserlik qoltanbasyn anyq tanytqan animasiyalyq filim boluymen erekshelendi.

Kýlli dýniyeni úmytyp, taza shygharmashylyqqa den qoyghan enbekqor rejisser 2013 jyly "Jerúiyq", 2014 jyly úighyr halyq ertegisining jelisimen týsirilgen "Bergiz turaly anyz" mulitfilimderin jaryqqa shyghardy.

Arasynda jas rejisserler: Túrdybek Maydan, Jənibek Núrbekúly, Tilek Tóleughazy, Dilshat Rahmatullindey zamandas-əriptesterining shygharmashylyq jobalaryna qol úshyn berip, atsalysyp, aqyl-kenesin aita jýrip, óz buynynyng kósh basshysy bola bildi.

2017 jyly Aday Əbilda ózi armandaghan "Kýltegin" tolyqmetrajdy filimin týsiruge qol jetkizdi. Ayy onynan tughan ol quanyshy qoynyna syimay, jana tuyndyny týsiruge zor ynta, kýsh-jigermen bilek sybana kirisip ketti. Alayda onyng jolyna kóptegen qiyndyqtar kiylikti. Sonyng biri atalghan filimdi sol jylghy EKSPO kórmesine ýlgerip, kórsetu edi. Tóten talap, qisynsyz qiyndyqqa Aday moyymady. Janyna jighan ónkey saydyng tasynday animator qyryq qyz-jigitimen kýni-týni bel sheshpey enbek etti. Tura Kýltegin jazuyndaghyday "Kýndiz otyrmady, týnde úiyqtamady". Aqyry asa auqymdy bir saghattyq filimdi segiz aidyng ishinde ayaqtap ýlgerip, Ýkimet aldyndaghy uədesinde túrdy.

Shynynda da búl rekordtyq kórsetkish edi. Məselen əlemge əygili Disney studiyasy ataqty "Arystan patsha" (Koroli Lev) mulitfilimin jaryqqa shygharugha 5 jyl uaqyt júmsaghan eken. Jəne búl filimde Disneyding myngha juyq ýzdik animator mamandary irkilissiz enbek etken. Əriyne "Qazaqfilim" men əlemge əygili Disneyding əleuetin salystyrugha əste bolmas. Degenmen, osydan-aq Aday Əbildanyng qanday jankeshtilikke barghanyn baghamday beriniz. Men əlgi "100 esim" degen atyshuly jobagha osy Aday Əbilda, kórermen jyly qabyldaghan "Múzbalaq" mulitfilimin týsirgen "Túrdybek Maydan, Tilek Tóleughazy siyaqty jas suretker, rejisserlerding nege ilikpeytinine qayranmyn... Osylar ghoy, naghyz jana esimder!

Jə, "Kýlteginge" keleyik. Qysqasha týiindesek, "Kýltegin" - arghy babalarymyz qúrghan Týrik qaghanatynyng (552-744) Kýltegin, Bilge men Qapaghan qaghandar zamanyndaghy aishyqty oqighalardy animasiya tilimen sheber beynelegen, naghyz týrkilik ruhta, kóne saryn jelisimen 3D formatynda týsirilgen kórkem tuyndy. (Osy orayda 3D formatyn óte kýrdeli tehnologiya ekenin, ony iygerip, iske jeguding asa qiyndyghyn aitqym keledi. Desek te Aday Əbilda bastaghan jas buyn animasiya sheberlerining búl tehnologiyany mengerip ýlgergen jayy bar.)
"Kýltegin" - təuelsizdik jyldary shygharmashylyq túlghasy, ózindik oi-pikirleri qalyptasqan jastardyng eren enbegining jemisi. "Kýltegin" - azat sananyng kórinisi! "Kýltegin" - jas úrpaqtyng týrkilik sanasyn oyatudy kózdeydi...

Mine, aghayyn, kópten kýtken sol "Kýlteginnin" býgin túsauy kesilmek!
"Kýltegin" tolyqmetrajdy animasiyalyq filimining kórsetilim premierasy býgin, 19.11.18 TRS "Globus " (Abaya-Əuezov danghyly) "Bekmambetov siynema" kinoteatrynda 18:00 de bolady.
Balalarynyzben - bizding bolashaq el azamattarymen kelinizder, filim sol jetkinshekterimizding tarihy sanasyn jatqa, jaugha bermeu ýshin týsirildi ghoy... Kórinizder, baghasyn berinizder, aghayyn!

Erlan Tóleutaydyn

Facebook-tegi jazbasy

Abai.kz