Japondardyng ýidegi әieline deyin ýlken Ýiding qamyn oilaydy...
Bizding alashordalyqtar Japoniyany ýlgi etti degende, imperator Meydziyding túsyn ýlgi etken. Osy adam basshy bola salysymen, bir orynda qozghalmaghannan borsy bastaghan jýiening talqanyn shygharyp, qanshama reformany qabyldap tastaghan. Jayau әskerin prussiyalyq, teniz kýshterin britandyq, mektebin fransuz ýlgisinde qúrady.
Halyq ta múnday tez ózgeristerge tez beyimdele qoymaydy basynda. Mysaly, eng alghash telegraf baghandaryn salghan kezde, júrt onyng poshtashydan jyldam habar jetkizetinin biledi. Sóitip, telegraftyng baghanyna shyghyp, onyng symyna anasyna jiberer hatyn ne balasyna jiberer sәlemdemesin ilip qoyady eken) Bolmasa, poyyz jýre bastaghan kezde japondar ýige kirgendegi әdetimen syrtyna ayaqkiyimderin sheship ketedi basynda. Poyyz jýrip, ol basqa stansadan toqtaghanda, eshkim ayaq kiyimin taba almay qalady) Óstip jýrip, damyghan ghoy búlar..
Biraq, eng basty sabaqty búlargha tabighat bergen sekildi. Jer az. Jer silkinisi jiyi. Tenizden sunamy soghyp túrady. Biz sekildi kóship keteyin dese, jer joq taghy da. Amaldyng joghynan oilanady. Oilanghan son, birdene oilap tabady ghoy. Mysaly, múnda jer silkinisining magnitudasy 9 balgha jetse de, birde-bir ghimaraty qúlay qoymaydy. Sәuletin shyndaghan. Jer silkinisi bolardan 6-10 sekund búryn úyaly telefongha, teledidargha signal jiberiledi. Seysmologiyasy súmdyq damyghan. 6-10 sekund búryn su, gaz, jaryq - barlyghy avtomatty týrde óshedi. Sol 6-10 sekund ishinde saghatyna 300 shaqyrym jyldamdyqpen kele jatqan poyyz da toqtap ýlgeredi. Aytpaqshy, osy songhy derekti Japoniyadaghy Tohoku uniyversiytetining professory Núrbosyn Janpeyisovtyng jeti jyl búryn bergen súhbatynan aldym.
Tabighattan qorqu emes, onymen ýilesimde ómir sýru jaghynan japon ýlgi ekeni anyq. Mysaly, janaghy Núrbosyn aitqanday, ýide otyrghan әielderine deyin ghalamdyq jylynugha qarsy qanday ýles qosu mәselesin oilaydy deydi. Mәselen, olar mayly ydystyng mayyn shýberekpen sýrtip alyp baryp qana juady. Óitkeni mayly su, birinshiden, qúbyrdy kirletedi. Ekinshiden, múhiytqa baryp qosylsa, qorshaghan ortagha zalalyn tiygizedi. Ýidegi әieline deyin ýlken Ýiding qamyn oilaydy... Al biz ne istep jatyrmyz?
Órken Kenjebekting facebook paraqshasynan
Abai.kz
