Jazda jaylaugha, qysqa qystaugha, kýzde kýzdeuge, kóktemde kókteuge kóship, dýniye-mýlikpen, bala-shaghamen oryn auystyru kóp qajyrlyqty talap etedi. Jana qonysqa ýy tigip, tirshilikting bәrin qayta bastau - qiynnyng qiyny. Sonymen qatar, qazaq xalqy tastan qashalghan ýide emes, esigi әr uaqytta qonaqqa aiqara ashyq túratyn kiyiz ýide ómir sýrgen. Keng dalada qorghansyz bolsa da, esh qorqynyshsyz ómir sýrgen. Sondyqtan da balalardyng sporttaghy qabiletterin jetildirip, barynsha shynyqtyryp, el qorghaytyn batyr qylyp ósirgen. Biz - osynday úly dala xalqynyng úrpaghymyz. Jastayyn úldargha "Sen erteng әke bolasyn", al qyzdargha "Sen - bolashaq anasyn" dep qúlaqtaryna qúiyp, әrdayym aqyl-kenesterin aityp, tәrbiyelep-ósirgen.

Eki jas shanyraq qúrghanda olardy bólek ýige shygharyp, mal-ýy bólip bergen. Keyinnen eki jastyng tuysqandary "qúdalyq" qarym-qatynasta aralasqan, qazirgi tilde arnayy kelisim-shart týrinde desek te bolady. Kelinshek kerek kezde ghana ózining tórkinine baryp, nemerelerin kórsetken. Mine, bizding úly babalarymyz osy dәstýrdi salt retinde ústanyp, jastardy da dәl osylay ósirgen. Jastar sol mýmkindikting arqasynda baqytty ómir sýrip, baba jolymen ghúmyr keshken.

Al qazirgi aldynghy buyn aghalarymyz jastargha ýlgi bola alyp jýr me? Salt-dәstýr de, qarym-qatynas ta týsiniksiz, әdep pen tәrbiyeden alshaqtap bara jatqanday. Osynday beybereket kezde jastar qalay ómir sýrmek? Býginde mektepte oqityn balada arman-maqsat bar ma? Altyn úyasynan úshyp, kәmiletke tolghan jastargha jolyn tauyp ketuge mýmkindik qarastyryla ma? Zang olardy qorghay ala ma?

Qazirgi tanda eldegi qarapayym jastardyng bolashaghy búlynghyr dep oilaymyn. Mysalgha Denis Tendi óltirgen jastar búl iske amal joqtyghynan, mýshkil xalden, kýnkóris tómendiginen bardy. Olar kólik ainasyn úrlau sebebi retinde búl qylmysqa ómirde basqa mýmkindikti kórmegen song barghandyghyn aitqan edi. Denis kәsiby sportshy retinde úrylardy quyp jetip, ainany qaytarmaq bolghan kezde úrlyq jasaghan jigit polisiya qolyna týsuden qorqyp, ainany tastap shyghayyn degen kezde tóbeleske ainalyp, pyshaq tyqqan eken. Áriyne, әlemge әigili sportshymyz qaytys bolghany ókinishti, biraq búl arnayy josparly týrde jasalghan qastandyq dep aita almaymyn. Deniske pyshaq tyqqan Núraly kinәsin moyyndady, mamasynan keshirim súrady, býgin sot onyng jazasyn kesti.

Sonymen qatar, bir úly bar jýkti qyz osy jaghdaydyng kuәgeri bolyp qaldy. Osy tústa bizdegi zannyng sonshalyqty dúrys emestigin bayqaugha bolady. Ol qyzdyng búl qylmysqa qatysy qanday? Shetelmen baylanysty dep jalghan aiyp taghylyp, ony bostandyqtan úzaghyraq aiyru ýshin taghy da kýsh salynyp jatyr. Jýkti anagha qalaysha jandary ashymaydy eken dep jýregim auyrady. Talay adamdardy qaqqan Ýsenovter de bostandyqta jýr ghoy. Áygili sportshy bolghandyqtan da jaghdaydyng osylay ushyghyp ketkenin bәrimiz de ishtey bilip otyrmyz. Qazaqstanda dәl osynday jaghday kýnine qansha ret oryn alady? Kóp bolmasa, az emes.

Qarapayym auyldan kelgen jastardyng kóbi osynday ya bolmasa osyghan úqsas jolgha týsip ketetini shyndyq. Ony bәrimiz bilgenimizben búl mәsele kóterilmeydi, qolgha alynbaydy. Áriyne olardyng arasynda júlyp-júlqynyp ósip shyghatyndary da bar. Biraq ol bolashaqta qanshalyqty kóterile alady? Sonyng bireui - bizbiz. Kezinde bergenning qolynan, bermegenning jolynan aldyq. Biraq búl bizge onay tiygen joq. Tәjiriybeli ailakerler bizdi qoldarynsha kelgenshe paydalandy, aram isterine júmsady. Qyl kópirding ýstinde júmys jasap jýrip payda taptyq desem de bolady. Qazir ózimizdi tәjiriybe aldyq dep júbatyp qoyamyz. IYә, tәjiriybe. Biraq jabayy qasqyrgha ailanyp ta ýlgerdik. Ishimizdegi ókpe men yza keybir kezde jep qoyady. Býginde jastargha ýlgi bolar kim bar? Jastardyng bolashaghy qalay bolmaq? Men jastardyng sonday jolmen óskenin qalamas edim...

Azamathan Ámirtaydyng facebook paraqshasynan

Abai.kz