«Otandastar» qorynyng preziydenti
N.Á.Ábiqaevtyn;

Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghy
Tóraghasynyng birinshi orynbasary
Z.Q. Túrysbekovtyng nazaryna!

Elbasymyzdyng 2019 jyldy «Jastar jyly» dep jariyalauy – jalpy júrtshylyq arasynda keremet qoldaugha ie boldy.

Múnday atauly jylda jastardyng óz janalyqtaryn jarqyratyp kórsetuine mýmkindik tuary, qordalanyp kele jatqan kóp mәselening týiini sheshileri shyndyq.

Tipti, 23 qantardaghy Jastar jylynyng saltanatty ashylu jinalysynda Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Nazarbaev Astana, Almaty jәne Shymkent qalalarynda júmys isteytin jastar ýshin jylyna bir mynnan kem emes pәter saludy birden tapsyrdy.  Búl degeniniz – ýkimet qyzmetinde jýrgen jastar ýshin keremet qoldau ekenin aityp jatudyng ózi basy artyq sóz.

Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Nazarbaev «Qayda jýrse de qazaqtyng tarihy otany bireu-aq. Ol – Qazaqstan» degen bolatyn.

Biz – Qarashanyraqta – Qazaqstanda bolyp jatqan osynday tarihy oqighalardan,  dataly jiyndardan shettegi qandastarymyzdy shet qaldyrmauymyz kerek! «Jastar jyly» – sheteldegi etnikalyq qazaq jastaryn Otangha tartudyng tabylmas orayy bolghaly túr.

Qúdaygha tәube, Elimizde shekara syrtyndaghy qandas jastarymyzdyng Atajúrtyna oraluyna, bilim aluyna, qonystanyp qaluyna tolyq zannamalyq negiz qalanghan.

Atap aitar bolsaq, Qazaqstan Respublikasynyng «Bilim turaly» Zanynyng 66-babynda shet eldegi qazaq diasporasynyng bilim alu qajettilikterin qanaghattandyru ýshin jazylghan baqanday ýsh tarmaq bar:

1. Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdardyng Qazaqstan Respublikasynda bilim alugha qúqyghy bar.

2. Memleket shet eldegi qazaq diasporasynyng bilim alu qajettilikterin qanaghattandyrugha jәrdemdesedi.

3. Shet eldegi qazaq diasporasy ýshin bilim beru úiymdaryn qúru jәne oghan qarjylyq-materialdyq kómek kórsetu halyqaralyq sharttarda belgilengen tәrtippen jýzege asyrylady.

Ol az deseniz, «Tehnikalyq jәne kәsiptik, orta bilimnen keyingi jәne joghary bilimning bilim beru baghdarlamalaryn iske asyratyn bilim beru úiymdaryna oqugha týsu kezinde qabyldau kvotasynyng mólsherin bekitu turaly» Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining 2012 jylghy 28 aqpandaghy № 264 Qaulysymen Qazaqstan Respublikasynyng azamattary bolyp tabylmaytyn últy qazaq adamdar ýshin – 4 payyz jenildik qarastyrylghan.

Onyng syrtynda, «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zannyng 33-babynda osy jenildikpen oqugha týsken etnikalyq qazaq studentteri ýshin joghary oqu oryndarynyng jataqhanalaryna uaqytsha tirkeluge, túraqty túrugha jәne jenildetilgen tәrtippen (tirkeu tәrtibimen) Qazaqstan Respublikasynyng azamattyghyna qabyldau turaly ótinishhat beruge qúqyq berilgen.

Sonday-aq, alda qayta qaralatyn «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zannyng «Bilim beru salasyndaghy uәkiletti organnyng qúzyreti» degen 13-babyna «3-1)» etip, sheteldegi qazaq jastaryn aqyly oqugha shaqyru ýshin jana tarmaq qosu turaly úsynys berip qoydyq. Qabyldanady degen senimdemiz.

Ókinishke oray, Tәuelsiz Otanynyng berip otyrghan osy mýmkindigin bizding shettegi qandas jastarymyz óz dengeyinde tolyq paydalanyp otyrghan joq! Onyng ózindik sebepteri de bar!

Eng basty sebep, Dýniyejýzi qazaqtarynyng qúryltaylary qarsanynda bolmasa, atqarushy biylikting barlyq salasy shettegi qandastarymyzdy atauly oqighalar men dataly jiyndar kezinde kóbinde úmytyp ketedi.

Ekinshiden, qazaqtyng irgeli bólimi qonystanghan memleketterdegi sayasy jaghday últy qazaq jastardyng shetke shyghuyna barynsha kedergi jasap otyr.

Odan qala berdi jat jerde tuyp, ana tilindegi mektep bolmaghandyqtan ózge tilde oqyghan jastardyng qalghyp ketken últtyq sanasy da kesirin az tiygizip jatqan joq...

Mine, taghy qaytalap aitayyn, «Jastar jyly» – sheteldegi etnikalyq qazaq jastaryn Otangha shaqyrudyng tabylmas orayy bolmaq.

«Otandastar» qory men Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy búl mýmkindikti barynsha tolyq paydalanyp qaluy kerek!

Al, ol ýshin ne isteu kerek?!

2015 jyly 24 jeltoqsanda «Núr Otan» partiyasynyng «Miras» qoghamdyq kenesi kezekti jinalysyn kóshi-qon jәne shettegi qandastar mәselesine arnap, ziyaly qauym ókilderin jiyp, talqy jýrgizgen bolatyn.

Men sol jinalysqa sarapshy retinde qatysyp, aldymen «AShYQ ESIK» aksiyasyn ótkizu turaly joba úsyndym. Odan beri de tórt jyldyng jýzi boldy, sol úsynys ayaqsyz qaldy.

«Jastar jyly» qarsanynda shettegi qazaq jastaryn eske ala otyryp, bir kezde «Núr Otan» partiyasy jәne onyng «Miras» qoghamdyq kenesine úsynghan ótinishimdi býgin qandastarymyzben tikeley júmys atqaryp otyrghan «Otandastar» qory men Dýniyejýzi qazaqtarynyng qauymdastyghy basshylaryna yqshamdap, qayta úsynudy jón kórdim.

ALDYMEN «AShYQ ESIK» KEREK
(https://abai.kz/post/42897 )

Aldaghy jerde «Núr Otan» partiyasy jәne onyng «Miras» qoghamdyq kenesi osy «AShYQ ESIK» aksiyasyna basa nazar audarsa, tiyanaqty joba jasap, Ýkimetke zannamalyq kýshi bar qújat qabyldatugha yqpal etse eken deymin.

Mysaly, Shyghystaghy kórshimiz Qytay Halyq Respublikasynda, songhy sanaq mәlimeti boyynsha, 1 542 600 etnikalyq qazaq túrady. Onyng 60 myny kәsiptik orta jәne joghary oqu oryndarynyng studentteri. Sol alpys mynnyng 15 myny Qytaydyng ishki ólkelerinde әr týrli mamandyqta oqidy eken. Bir quanarlyghy, osy on bes myng studentting óz betterimen qúrghan «Qytay Qazaq studentter birlestigi» degen úiymy bar. Óz ishinen saylanghan tóraghasy, 22 ólke men Ortalyqqa tike qaraytyn ýsh ýlken qalada bólimshesi júmys isteydi. Ár jyly Qúryltaylar úiymdastyryp, últtyq qúndylyqtardy dәripteytin sharalar ótkizip keledi. Biyl «Qazaq handyghynyng 550 jyldyghyn, Hakim Abaydyng 170 jyldyghyn shama-sharqynsha atap ótkenin men jaqsy bilem. Nauryz merekesin de jyl qúrghatpay toylap otyrady. «Toghyz qúmalaqtan» sporttyq jarystar ótkizip túrady...

Olar Qytaydaghy Qazaqstan Elshiligimen tyghyz baylanysta. Elimizden saparlay barghan Ýkimet basshylaryna tilmәsh bolyp jýrgenderi de bar. Mysaly, jaqynda Premier-ministrding birinshi orynbasary Baqytjan Saghyntaevqa Mәrmәr Qanatqyzy degen qaryndasymyz audarmashy boldy.

Demek, osynday qazaq studentter Mangholiya men Ózbekstanda, Resey men Batys elderinde de kóp... Olardyng da osy tektes studenttik úiymdary bar boluy әbden mýmkin!

Eger qazaq kóshin kólikti etem dese, Qazaqstan tarapy eng aldymen osy jastarmen júmys istegeni jón.

Ol ýshin, osy jastardan jazgha qaray Qazaqstangha arnayy 100 ADAMDYQ jastar delegasiyasyn úiymdastyru kerek.

Delegatsiya qúramy jay studentter emes, ghylymda ashqan janalyghy bar, ýzdik oqityn, óz ortasynda biyik bedeli bar qyz-jigitterden jasaqtalsyn. Olardyng qazaq tilin bilu-bilmeuine shek qoyylmasyn. Student jastar ózderi tapqan, patenttegen ghylmy jobalaryn, mýmkindik bar, birge ala keletin bolsyn...

Kelgen bette, olardy «Núr Otan» partiyasy Tóraghasynyng Birinshi orynbasary nemese «Jas Otan» jastar qanatynyng tóraghasy qabyldap, Partiyanyng bas shtaby ornalasqan ghimaratty aralatuy, óz kensesine kirgizip, fotogha tusuge mýmkindik berui, Bas partiya jóninde týsinik jasauy, maghlúmat jetkizui tiyis.

Sosyn, búl top Parlamentting qos palatasynda qonaqta bolsyn. Qos Tóraghanyng da kәbiynetterin kórsin, tanyssyn. Bir-eki deputat qabyldap, kenes ótkizsin. Senat Tóraghasy Q.Toqaevtyng óz elderinde shyqqan kitaptaryn ala kelip, avtorlyq qoltanba jazdyryp alsyn.

Odan arghy jerde, Ýkimet ýiin aralap, Premier-ministrding kreslosyna otyryp kórsin.

Ary qaray, búl sapar Aqordada jalghassyn. Elbasymyzdyng kәbiynetin, kitaphanasyn, jinalys zaldaryn tamashalasyn.

Sosyn Nazarbaev uniyversiytetine baryp, óz qúrbylarymen kezdessin, tanyssyn, pikirlessin!..

Arnayy uaqyt bólip, qarjy salasynda oqyp jatqan jastarmen QR Qarjy ministri, bolashaq dәrigerlermen Densaulyq saqtau ministri, pedagoktarmen Bilim jәne ghylym ministri, ekonomistermen Ekonomika, energetiktermen Energetika ministrleri... jeke-jeke kezdesip, әngimelessin.

Sonymen qatar, «Astana Opera» memlekettik opera jәne balet teatrynan arnayy qazaq muzykasynyng jauhary – «Birjan – Sara» operasyn kórsin.

Sapar sonyna taman Astananyn, Qazaqstannyng kórikti jerlerin aralasyn.

Bir este bolatyn nәrse, olardyng barghan jerlerinde smartfondarymen  fotogha týsuine, vidiogha jazuyna rúqsat berilsin!

Múnday dәstýr damyghan elderde bar. Mysaly,  Germaniya kansleri Angela Merkeli AShYQ ESIK kýnderin ótkizip, óz reziydensiyasyn halyqqa kórsetip túrady (https://www.youtube.com/watch?v=MABDUyxJy68 ).

Jat jerde jýrgen qandastarymyzdyng biren-sarany ghana ózi túrghan elderining preziydent saraylaryn myqtaghanda syrtynan tamashalaghan bolar. Ministr ataulynyng qolyn alu bylay túrsyn, qarasyn da kórmegeni shyndyq...

Qazaq aitady ghoy, «Myng estigennen, bir kórgen artyq» dep.

Otanymyzdy әlemge odan ary tanyta týsu ýshin, eng aldymen memlket qúraushy últ – qazaqtyng ózi tereng tanyghany jón elimizdi!

Sóitip, «Jastar jylynyn» arqasynda shettegi qazaq jastary da Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaevtyng óz qolymen qúrghan Úly Dala Elin, onyng 28 jylda qol jetkizgen úshan-teniz jetistigin óz kózderimen bir kórsin!

Úly memleketining bar ekenine kózderin jetkizip, kónilderin marqaytsyn!!

Ghasyrda bir tuatyn Núrsúltan Nazarbaevtay arqatiregining bolghany ýshin keudelerin maqtanysh sezimine toltyrsyn!!!

Sóitip, әlemdegi bar qazaqtyng barar jeri – Qazaqstan ekenin aityp, osy bastan olardyng «qúlaghyn búray beru» kerek qoy!

Demek, joghary dengeyde, jaqsy úiymdastyra bilsek, osy shara-aq shetelde jýrgen qandastarymyzdyng Úly Dala eline degen kózqarasyn týbegeyli ózgertetinine mening senimim kәmil.

Aytpaqshy, búl saparlardy otandyq BAQ keng kólemde taratyp otyrsyn.

Kelushi aghayyndardyng ózderi de WhatsApp, Facebook, Twitter, Instagram jelisi arqyly bizding sol BAQ-tan bir kem habar taratpasy taghy anyq...

Sosyn, elimizge eshqayda ketpeytin naghyz últtyq investorlar tartylady, qarjy da qúiylady, mamandar da aghyldy.

Balasy kelse, artynan aruana sekildi ata-anasy da jetedi.

Al, keterde alystan kelgen ini-qaryndastaryna Astana qalasynyng әkimi qonaqasy berip, shygharyp salsyn. Aspa-tók dastarhannyng keregi joq, peyilmen bergen bir shyny sýtti shay jetkilikti.

Auyt Múqiybek

Abai.kz