Lәila Súltanqyzy, telejýrgizushi: «Telearnalarda jetispeytin dýniyeler barshylyq»
Keskin-kelbeti kóz sýrindiretin Lәila Súltanqyzyn kórermen qauym búrynghy «Shahar» - qazirgi «Hit TV» arnalary arqyly jaqsy biledi. Ánebir jyldary ótken «Super star» jobasy da onyng tanymaldyghyn birshama «algha sýirep» tastaghan-dy. Desek te, Lәilanyng qonyraudyng synghyrynday kýlkisine, әuezdi dauysyna qúmar júrt ony әjeptәuir uaqyt joghaltyp alghan bolatyn. Kópten beri kórinbey jýrip, «Balapannan» jarq ete qalghan telejýrgizushini «Sәrsenbining sәtinde» jolyqtyrdyq.
- Lәila hanym, ilgeride ekrannan týspeushi ediniz, keyingi kezde kórermenderiniz sizdi joghaltyp alghan sekildi...
- IYә, kórinbey ketuime negizgi sebep - otbasyly bolghanym. Óitkeni qyz balanyng basty armany jar sýiip, dýniyege úrpaq әkelu ghoy. Qayrat esimdi jarym bar. Saghadat, Sardar atty eki úldy dýniyege әkeldim. Degenmen qol qusyryp, ýide otyrghan joqpyn. Respublikalyq telearnalardyng arnayy shaqyrtuymen baghdarlamalar jýrgizip túramyn. Sonday-aq kishigirim studiyamyz bar. Onda jergilikti arnalardan týsken tapsyrystar boyynsha júmys isteymiz. Sonymen qatar «Qazaqstan oryndaushylarynyng qúqyqtaryn basqaru» qoghamynda alqa tórayymymyn.
- Qoghamynyzdyng aty qyzyq eken... «Qúqyqtardy basqaru» qalay jýredi?
- Múnda kez kelgen oryndaushynyng avtorlyq qúqyghy tirkeledi, oghan bireu qol súqsa, arnayy zandar boyynsha qorghalady.
Keskin-kelbeti kóz sýrindiretin Lәila Súltanqyzyn kórermen qauym búrynghy «Shahar» - qazirgi «Hit TV» arnalary arqyly jaqsy biledi. Ánebir jyldary ótken «Super star» jobasy da onyng tanymaldyghyn birshama «algha sýirep» tastaghan-dy. Desek te, Lәilanyng qonyraudyng synghyrynday kýlkisine, әuezdi dauysyna qúmar júrt ony әjeptәuir uaqyt joghaltyp alghan bolatyn. Kópten beri kórinbey jýrip, «Balapannan» jarq ete qalghan telejýrgizushini «Sәrsenbining sәtinde» jolyqtyrdyq.
- Lәila hanym, ilgeride ekrannan týspeushi ediniz, keyingi kezde kórermenderiniz sizdi joghaltyp alghan sekildi...
- IYә, kórinbey ketuime negizgi sebep - otbasyly bolghanym. Óitkeni qyz balanyng basty armany jar sýiip, dýniyege úrpaq әkelu ghoy. Qayrat esimdi jarym bar. Saghadat, Sardar atty eki úldy dýniyege әkeldim. Degenmen qol qusyryp, ýide otyrghan joqpyn. Respublikalyq telearnalardyng arnayy shaqyrtuymen baghdarlamalar jýrgizip túramyn. Sonday-aq kishigirim studiyamyz bar. Onda jergilikti arnalardan týsken tapsyrystar boyynsha júmys isteymiz. Sonymen qatar «Qazaqstan oryndaushylarynyng qúqyqtaryn basqaru» qoghamynda alqa tórayymymyn.
- Qoghamynyzdyng aty qyzyq eken... «Qúqyqtardy basqaru» qalay jýredi?
- Múnda kez kelgen oryndaushynyng avtorlyq qúqyghy tirkeledi, oghan bireu qol súqsa, arnayy zandar boyynsha qorghalady.
Yaghny oryndaushylar men fonogramma shygharushylardyng tuyndylaryn kópshilik aldynda oryndaghany ýshin, sonymen birge kommersiyalyq maqsatta jariyalanghan fonogrammalardy efir nemese kabeli arqyly taratqany ýshin beriletin syiaqyny jinap, tiyesili qúqyq iyesine qaytaramyz.
- Qazir el arasynda: «Ómirine razy bolsan, «Qazaqstan» men «Habardy» qara, týnilsen, «KTK» men «31» arnalaryn qos» , - degen sóz bar. Jurnalist retinde qazirgi tandaghy otandyq telearnalardyng qyzmetine kóniliniz tola ma?
- Men arnalardy qyzyqtaghannan góri, balalarmen taza auada seruendegendi únatamyn. Tura auyldaghyday!
Al telearnalarda jetispeytin dýniyeler barshylyq. Izdenisimiz az. Jurnalisterge joghary jalaqy berilmeydi. Al búdan keyin talaptyng da joghary bolmaytyny - týsinikti jayt.
Degenmen osydan 15 jyl búrynghy telearnalarmen salystyrghanda, kóp nәrse uaqytymen rettelip keledi. Búl - «kósh jýre týzeledi» degen sóz.
- «Sabyn serialdar» kópirip ketken telearnalar kórermendi jenil-jelpi jobalarmen aldandyryp, eldegi әleumettik-túrmystyq zәrulikten oqshaulandyryp tastaghanyn qalay týsinesiz? Búl memlekettik sayasattyng salqynynan tughan ýrdis pe, joq әlde әlemdik tәjiriybening ýlgisi osy ma?
- Ár arnanyng ústanghan baghyty bar, solay bolugha da tiyis. Onyng ýstine, býgingi tanda kórermen óz talghamyndaghy baghdarlamany tauyp alatyn mýmkindikke ie ghoy.
Sondyqtan da shyghar, el-júrt otandyq arnalardan góri, basqa elding arnalaryn kóbirek qaraydy. Bizde jýielengen, talghammen jasalghan baghdarlamalar tym az.
- Shou-bizneske aralasyp, ózinizdi produser retinde synap kórdiniz. Jalpy, bizde «produser» degen kәsip tolyq jetildi me?
- Tolyq pisip-jetildi dep aita almaymyn. Bizde eng qyzyghy, aqsha bólushi de, ony tabushy da, jaratushy da produser bolyp túr ghoy. Sondyqtan mashaqaty kóp búl júmys - ekining biri iygerip keter kәsip emes. Túshymdy qarjylay kómek bolmaghan son, joqtan bar jasau da qiyn. Demek, shou-biznesting de, produserlikting de damuy ýshin bizge biraz uaqyt kerek.
- «Balapan» telearnasynda jýrgen kәsiby maman retinde aitynyzshy, balalardy baurap alghan Bakugan men Spanch Bob siyaqty keyipkerler bizde qashan payda bolar eken?
- Atalmysh keyipkerleri bar mulitfilimderdi bizding orta jaratpaydy ghoy. Degenmen, óz basym, osy kórsetilimderdi balalarymnyng kýnine 20-25 minut tamashalaghanyna qarsy emespin.
Sebebi, ondaghy әsem boyaular da, әdiletsizdikke qarsy kýres te, tipti Spanch Bobtaghy keybir qaljyndar da óte әdemi keltirilgen. Qúptaymyn. Ókinishtisi, bizde osynday mulitfilimderdi jasaytyn shygharmashylyq toptar az. Sonday-aq bizde bylay ghoy, mәselen, sóileytin oiynshyqtar bolsa, ol tek qazaqsha kóilek kiige tiyis, qazaqsha sóilese, maqaldatyp sóileui kerek.
Qazirgi balanyng tili arnadaghy tilden әjeptәuir alshaq ekeni de ras. Taghy bir aita keterligi, bizding mulitfilimderde jansyz nәrseler, mәselen, kólikter sóilemeydi. Balagha bәri qyzyq qoy, kólikke «til bitirgen» Molniya Makkuin milliardtap (Molniya-Disneyding «Tachki» dep atalatyn mulitfilimindegi kólikting aty) payda tauyp jatyr. Aldaghy mausymda «Kólikter-2» atty mulitfilim qazaq tiline audarylmaq. Kórermen retinde múny asygha kýtip jýrmin.
- Til demekshi, juyrda «Astana radiosyna» súhbat bergen estrada júldyzy Avraam Russo óz elinde qazaqsha bilmeytin qazaqtargha qaratyp: «Pozor!» - degen eken. Qazaq telearnalarynyng túralaghan tirligine osy «pozordyn» tikeley qatysy bar dep oilamaysyz ba?
- Men osynday dep laghyp ketetin júldyzdardy jek kórem! Áriyne, tilimizding túralap túrghany ras, búl -kózge kórinip túrghan aqiqat. Keyde shymshyma sózdermen namysqa tie sóilesek, ilgerileushilik bayqalar dep te ýmittenemiz. Bәlkim, maqsatqa jetu jolynda barlyq әdisti qoldanghanymyz da dúrys shyghar. Jalpy, til mәselesining qalay sheshim tauyp, qalay oryndalatyny myna siz ben bizge de baylanysty.
- Lәilanyng qazirgi jeke ómirinde qanday janalyqtar bar eken?
- Balalarymnyng әr kýni men ýshin - janalyq. Mening baylyghym da, baqytym da osy ekeui. Allagha shýkir, ayauly jar, baqytty anamyn. «Kina+serial » degen jurnal shygharyp jatyrmyz. Al materialdyq mәselege keler bolsam, әzirshe sýiinshileytindey janalyq bolmay túr.
- Sizge birqaqpaydyng ynghayymen songhy súraq qoyayyn: «Bir qazaq qyzy otyrynqyrap baryp, keshtetip túrmysqa shyqqan eken. Sodan ol jyl sayyn bosana bergen son, bir qúrbysy súramay ma: «Saghan ne bolghan?» - degen synaymen. Sonda әlgi qyz aitqan eken: «Klastastarymdy quyp jeteyin dep jýrmin...» - dep. Siz quyp jettiniz be, joq әlde jetu jospary kókeyde jýr me?
- Ha-ha, óltirding ghoy... Qysqasha jauap bereyin: klastastarymdy quyp jettim, endi asyp týssem be degen oiym bar...
Ángimelesken -
Ardaq Imanbekqyzy,
«D»
«Obshestvennaya pozisiya»
(proekt «DAT» № 20 (103) 01 mamyr 2011jyl
Týpnúsqadaghy taqyryp: «Klastastarymdy quyp jettim...»