Toqaevtyng sózinen son, "ardager" әkimder ordenderin qaytara ma?
Qazaqstan preziydentining mindetin atqarushy, preziydenttikke ýmitker retinde tirkelgen Qasym-Jomart Toqaev Jetisugha kelgen. El-júrtpen kezdesip, Taldyqorghandaghy Saltanat sarayynda alqa-qotan jiyn ótkizgen. Sol jiynda Qasym-Jomart Kemelúly osyghan deyin itbay-shortbaylardyng barlyghyna derlik ondy-soldy berilip kelgen marapattar turaly, onda da memlekettik marapattar turaly sóz etipti. Sol turaly jazbaqpyz...
Qasym-Jomart Toqaev jyl sonynda ministr, deputat, әkimderding keudeleri týrli nagradalargha tolatynyn synaghan.
«Birde-bir ministr, deputat, әkim nagradasyz qalmaghan. Barlyghynda orden bar. Ár bes jyl sayyn olar orden alady. Men týsine almaymyn. Al jýz myndaghan ústazdar, dәrigerler, jurnalister, júmysshylar memleket tarapynan marapatsyz qalyp jatady. Olar basqalardan az enbektenip jýrgen joq qoy. Sondyqtan, olar da nazardan tys qalmauy kerek», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qasym-Jomart Kemelúlynyng búl sózin estip, bәrekeldi destik. Rasynda býl kýni memlekettik jogharghy nagradalardy tek әkim-qaranyn, shendi-shekpendining keudelerinen kóretin boldyq.
Búl turaly «Abai.kz» aqparattyq portalynda birneshe mәrte jazdyq ta. Mysaly, portal betinde jariya bolghan «43 medali bar Bojkolar «qanday soghysqa» qatysyp jýr?» atty maqalada Mәjilistegi 107 deputattyng memlekettik marapattary jipke tizgendey jazylghan edi. Kim qanday orden taqqany taygha tanba basqanday etip kórsetilgen...
Senbeseniz, mine qaranyz: Mәjilistegi 107 deputattyng (erkegi bar, әieli bar) ishinde medali joq, marapaty joq birde-bir adam joq.
«Qúrmet» ordeni – 54 deputatqa berilipti. Senesiz be, 54 deputatqa... «Parasat» ordenin baqanday 18 deputat keudelerine taghyp jýr. Taghy 24 deputat «Eren enbegi ýshin» degen medalimen marapattalghan. «Barys» ordeni – 9, «Dostyq» ordeni – 7, «Danq» ordeni – 3, «Aybyn» ordeni – 3, «Otan» ordeni – 2 deputatta bar.
Ol az deseniz «Enbek sinirgen qayratker» ataghy – 2 deputatqa, «Enbek sinirgen әrtis» ataghy – 1 deputatqa, «Enbek Eri» ataghy – 1 deputatqa, «Halyq Qaharmany» degen ataq – 1 deputatqa berilgen eken.
Jogharyda Qasym-Jomart Kemelúly әkimderdi de tilge tiyek etti. Osy orayda biz Qazaqstandaghy 14 oblys pen 3 megapolisting әkimderin «әshkereleudi» jón kórdik. Búl 17 әkimde qanday ataq-marapat bar? Bile jýrinizder...
«Qúrmet» ordeni 11 әkimge, «Parasat» ordeni 10 әkimge, «Barys» ordeni 3 әkimge, «Eren enbegi ýshin» medali 3 әkimge berilgen eken. Mine, qaranyz:
Aqmola oblysynyng әkimi – Ermek Marjyqpaev
Ermek Boranbayúly 49 jasta. Aqmolada (búrynghy Selinograd) tughan. 2019 jyldyng 19 nauryzynan beri әkim bolyp qyzmet etude. Búryn Zerendi audanynda, Arshaly audanynda, Kókshetauda әkim bolghan. Ol Aqmola oblysynyng 12 әkimi.
Marapattary:
«Eren enbegi ýshin» medali (2004 jyl),
«Qúrmet» ordeni (2011 jyl).
5 medali, 2 qúrmetti ataghy bar.
Aqtóbe oblysynyng әkimi – Ondasyn Orazaliyn
Ondasyn Seyilúly 55 jasta. Aqtóbening óz tumasy. Aghylshyn tili múghali, zanger degen mamandyqtardyng iyesi. Búryn Preziydent әkimshiliginde biraz jyl júmys jasaghan. Tipti, PÁ jetekshisining orynbasary lauazymyna deyin kóterilgen. 2019 jyldyng 26 aqpanynan beri oblys әkimi bolyp taghayyndalghan. Ondasyn Seyilúly Aqtóbe oblysynyng 8 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2008 jyl).
Almaty oblysy әkimi – Amandyq Batalov
Amandyq Ghabbasúly 66 jasta. Ózbek SSR-nyng Nýkisinde tughan. 1995 jyldan beri Jetisuda jýr. 2014 jyldyng 20 tamyzynan beri oblys basqaryp keledi. Amandyq Ghabbasúly Almaty oblysynyng 8 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2008 jyl),
«Parasat» ordeni (2014 jyl).
2 medali, 2 qúrmetti ataghy bar.
Atyrau oblysy әkimi – Núrlan Noghaev
Núrlan Asqarúly 51 jasta. Aqtóbening Múghaljarynda tughan. Aqtóbe, Mәskeu, Almaty qalalarynda biraz jyl júmys jasaghan. Batys Qazaqstanda әkim boldy. 2016 jyldyng 26 nauryzynan beri oblys basshylyghynda. Ol Atyrau oblysynyng 8 әkimi.
Marapattary:
«Parasat» ordeni (2016 jyl).
Shyghys Qazaqstan oblysynyng әkimi – Danial Ahmetov
Danial Kenjetayúly 64 jasta. Ol Pavlodardyng tumasy. Pavlodar oblysynyn, Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi boldy. QR premier-ministri, QR Qorghanys ministri qyzmetterin de atqardy. 2014 jyldyng 11 qarashasynda oblys әkimdigine taghayyndalghan. Danial Kenjetayúly ShQO-nyng 11 әkimi.
Marapattary:
«Znak Pocheta» ordeni (1986 jyl),
«Barys» ordeni 3 dәreje (1999 jyl),
«Barys» ordeni 2 dәreje (2004 jyl),
«QR Túnghysh Preziydenti – Elbasy Núrsúltan Nazarbaev» ordeni (2012 jyl),
«Otan» ordeni (2017 jyl).
Búdan bólek 6 merekelik medali bar.
Batys Qazaqstan oblysynyng әkimi – Altay Kólginov
Altay Seydirúly 41 jasta. Preziydent әkimshiliginde júmys jasady. Oralda әkim boldy. 2016 jyldyng 26 nauryzynda oblys әkimi bolyp taghayyndalghan. Ol BQO-nyng 7 әkimi.
Marapattary:
«QR Tәuelsizdigine 25 jyl» merekelik medali (2016 jyl),
«Astanagha 20 jyl» merekelik medali (2018 jyl).
Jambyl oblysynyng әkimi – Asqar Myrzahmetov
Asqar Isabekúly 56 jasta. Shymkentte tughan. Premier-ministrding kenesshisi boldy. Auylsharuashylyghy viyse-ministri qyzmetin atqardy. Auylsharuashylyghy ministri bolyp taghayyndaldy. Keyin Ózbekstandaghy elshikti basqardy. Ontýstik Qazaqstan oblysynda әkim boldy. Onan song «Núr Otan» partiyasynyng basshylyghyna bardy. Ol jerden de bosatylyp, aqyry búryn ózi basqarghan Auylsharuashylyghy ministri lauazymyna qayta oraldy. Al 2018 jyldyng 10 qantarynda oblys әkimi bolyp taghayyndaldy. Asqar Isabekúly Jambyl oblysynyng 8 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2010 jyl),
«Dostyq» ordeni (Resey. 2013 jyl).
Qaraghandy oblysynyng әkimi – Erlan Qoshanov
Erlan Jaqanúly 56 jasta. Jezqazghannyng tumasy. Premier-ministrding kanselyariyin 3 mәrte basqarghan. 2 mәrte orynbasar bolghan. Transport jәne kommunikasiya ministrliginde viyse-ministr bolghan. 2017 jyldyng 14 nauryzynda oblys әkimi bolyp taghayyndaldy. Ol Qaraghandy oblysynyng 9 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2007 jyl),
«Parasat» ordeni (2013 jyl).
Qostanay oblysynyng әkimi – Arhiymed Múhambetov
Arhiymed Bekejanúly 46 jasta. Aqtóbening tumasy. Aqtóbede qala, sosyn oblys basqarghan. 2015 jyldyng 11 qyrkýieginde oblys әkimi bolyp taghayyndaldy. Ol Qostanay oblysynyng 7 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2014 jyl).
Qyzylorda oblysynyng әkimi – Qyrymbek Kósherbaev
Qyrymbek Eleuúly 63 jasta. Qyzylordanyng Qazalysynda tughan. 1991 jyly Preziydent apparatynda referent boldy. Premier-ministr orynbasarynyng kenesshisi de bolyp kórdi. Ministrler kabiynetinde bólim basqardy. Ýkimetting qúramynda boldy. Bir jyldary preziydentting baspasózin basqardy. Bilim, mәdeniyet jәne densaulyq saqtau ministri qyzmetterin de atqardy. Reseyde, Armeniyada jәne Finlyandiyada elshi bolyp ta kórdi. Manghystauda oblys basqardy. Preziydentting kenesshisi boldy. Tipti premierding orynbasary da boldy. 2013 jyldyng 17 qantarynda oblys basshylyghyna kelgen. Kósherbaev Qyzylorda oblysynyng 7 әkimi.
Marapattary:
«Parasat» ordeni (2003 jyl),
«Dostyq» ordeni (Resey. 2006 jyl),
«Astrahani oblysynyn» ordeni (2008 jyl),
«Barys» ordeni 2 dәreje (2009 jyl),
«QR Túnghysh Preziydenti – Elbasy Núrsúltan Nazarbaev» ordeni (2015 jyl).
Búdan bólek 5 merekelik medali bar.
Manghystau oblysynyng әkimi – Eraly Toghjanov
Eraly Lúqpanúly 55 jasta. Oraldyng tumasy. Institutta, uniyversiytette sabaq bergen. Dekan bolghan. Qaraghandyda oblys basshysynyng orynbasary boldy. Ádilet ministrliginde komiytet basqardy. Assambleyagha da baryp kórdi. Qazir Manghystau oblysynyng 10 әkimi. 2017 jyldyng 14 nauryzynda taghayyndalghan.
Marapattary:
«Dostyq» ordeni 2 dәreje,
«Parasat» ordeni (2018 jyl).
Búdan bólek 3 merekelik medeli bar.
Pavlodar oblysynyng әkimi – Bolat Bakauov
Bolat Júmabekúly 47 jasta. Pavlodardyng óz tumasy. Zanger, ekonomist. Qashyrda, Aqsuda, Pavlodarda әkim bolghan. 2016 jyldyng 25 nauryzynda oblys әkimi bolyp taghayyndalghan. Ol Pavlodar oblysynyng 9 әkimi.
Marapattary:
«Eren enbegi ýshin» medali (2002 jyl),
«Qúrmet» ordeni (2015 jyl).
Búdan bólek 3 merekelik medali bar.
Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi – Qúmar Aqsaqalov
Qúmar Irgebayúly 53 jasta. Qostanayda tughan. Mendiqarada, Beyimbette (búrynghy Taranda) әkim, Jambyl oblysynda әkimning orynbasary bolghan. Preziydent әkimshiliginde de qyzmet jasady. 2017 jyldyng 14 nauryzynda oblys әkimi bolyp taghayyndalghan.Ol SQO-nyng 9 әkimi.
Marapattary:
«Eren enbegi ýshin» medalii (2005 jyl),
«Qúrmet» ordeni (2011 jyl),
«Parasat» ordeni (2018 jyl).
Búdan bólek 3 merekelik medali bar.
Týrkistan oblysynyng әkimi – Ómirzaq Shókeev
Ómirzaq Estayúly 55 jasta. Týrkistannyng óz tumasy. Mәskeu kórgen. Preziydent әkimshiliginde әr jyldary konsulitant, bólim mengerushisi, PÁ jetekshisining orynbasary boldy. Ýkimette de biraz qyzmetter atqardy. Sonyng ishinde Ekonomika, ekonomika jәne sauda, auylsharuashylyghy ministrleri mindetterin atqardy. 5 mәrte premier-ministrding orynbasary bolyp taghayyndalghan. «Samrúq-Qazynada» basshy boldy.
Ontýstik Qazaqstan, Qostanay oblystarynda, Astana qalasynda әkim boldy. 2019 jyldyng 26 aqpanynda Týrkistan oblysynyng әkimi bolyp taghayyndaldy. Ol Týrkistannyng 2 әkimi.
Marapattary:
«Parasat» ordeni (2000 jyl),
«Barys» ordeni 3 dәreje (2012 jyl),
«Dostyq» ordeni (Belorussiya. 2015 jyl).
Búdan bólek birneshe merekelik jәne sheteldik medalderi bar. Oghan qosa Núr-Súltan jәne Shymkent qalalarynyng qúrmetti azamaty degen ataghy bar.
Núr-Súltan qalasynyng әkimi – Baqyt Súltanov
Baqyt Túrlyhanúly 47 jasta. Almatyda tughan. Fizmattyng týlegi. Qarjy ministrliginde qyzmet jolyn bastaghan. Ekonomika jәne budjetti josparlau, qarjy viyse-ministri boldy. Statistika agenttigin basqardy. Preziydentting kenesshisi boldy. Premier-ministrding orynbasary, Qarjy ministri qyzmetin atqardy. 2018 jyldyng 11 qyrkýieginde qala basshysy bolyp taghayyndaldy. Ol Elordanyng 9 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2006 jyl),
«Parasat» ordeni (2012 jyl).
Búden bólek 5 merekelik medali bar. QR preziydentinen de, premier-ministrinen de alghys hat alghan.
Almaty qalasynyng әkimi – Bauyrjan Baybek
Bauyrjan Qydyrghaliyúly 45 jasta. Almatyda tughan. 2 joghary bilimi bar. Qazaq, orys, nemis jәne aghylshyn tilderin mengergen. K.Bayseyitova atyndaghy muzykalyq mektepting týlegi. Qúrmanghazy konservatoriyasyna oqugha týsken. «Bolashaqpen» Germaniyagha bardy. Gete institutynda nemis tili mamandyghyn tәmamdady. Keyin Lubekte muzykalyq bilim aldy. Germaniyada elshilikte qyzmet etti. Keyin Preziydent әkimshiligine referent bolyp auysty. Preziydentting shef-protokoly boldy. Sosyn PÁ jetekshisining orynbasary atandy. Partiya basshylyghynda boldy. 2015 jyldyng 9 tamyzynda Almaty qalasynyng әkimi bolyp taghayyndalghan. Ol Almaty qalasynyng 6 әkimi.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni (2008 jyl),
«Parasat» ordeni (2014 jyl).
Búdan bólek 2 merekelik medali bar.
Shymkent qalasynyng әkimi – Ghabidolla Ábdirahmanov
Ghabidolla Rahmatollaúly 44 jasta. Memlekettik qyzmet agenttiginde kenesshi, orynbasar, keyin tóragha bolghan. Premier-ministrding kenesin basqardy. PÁ-de orynbasar qyzmetin atqardy. Bas partiyanyng tóragha orynbasary bolyp kórdi. 2018 jyldyng 20 mausymymen beri qala basshylyghynda.
Marapattary:
«Qúrmet» ordeni,
«Parasat» ordeni.
Týiin. Rasynda jyl ayaqtalyp, jeltoqsan tuysymen bizding әkimder Aqorda jaqqa telmirip, temir-tersek dәmetudi daghdygha ainaldyryp alghan ba dersin... Áytpese, jogharydaghy jasy bar, kәrisi bar, 17 әkimning ishinde orden-medali joq birde-bir әkimdi tappadyq...
Barlyghynda derlik «Qúrmet», barlyghynda derlik «Parasat»... Al endi sol «Qúrmetti» taqqan әkimderdin0 qanshasy qúrmetti, qanshasy parasatty? «Parasatty» taqqan әkim parasatty bop ketedi degenge siz senesiz be? «Qúrmet» ordenin taqty eken dep, halyq eshkimdi qúrmettep ketpeydi!
Sondyqtan preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng býgingi sózinen keyin bizding «ardager» әkimder ordenderin qaytaryp beruge mindetti! Qyryq jyl ústaz bolghan adam almaghan «Qúrmetti» býgin әkim, erteng kim ekeni belgisiz adamdardyng aluy qanshalyq әdiletti?
Núrgeldi Ábdighaniyúly
Abai.kz