Қызыл әскердің ашықпауын қамтамасыз еткен

Аты аңызға айналған Семей ет комбинаты 1931 жылы ашылған болатын. Ол әу бастан –ақ бүкілодақтық маңызға ие кәсіпорындар қатарынан саналды. Көп ұзамай –ақ өндіріс орыны қуаттылығы жағынан Мәскеу мен Ленинград (қазіргі Санкт-Петербург) комбинаттарын артқа тастап, Одақта бірінші орынға шықты. Дайын өнім, Кеңестер Одағының барлық дерлік қалаларына жөнелтіліп отырды. Кәсіпорын негізінен қой мен сиыр етін өңдейтін.

Комбинаттың маңызы сол, мұнда соғыс немесе табиғат апаты жайына қажет мемлекеттік қор сақталды. Деректерге сүйенсек, ол қоймада 7000 тонна мұздатылған ет, 2 000 000 банка консервы және 5 000 астам шұжық болды. Атап өтерлігі, ет өнімдерінен бөлек мұнда малдан алынатын альбумин, гематоген, инсулин, пепсин, панкреатин, пептон сияқты медициналық препараттар, ірі қара шегінен жасалатын хирургиялық жіпті шығарылатын еді.

Сойылатын мал сол кездегі Семей, Павлодар, Талдықорған, Шығыс Қазақстан облыстарынан, Ресейден және Монғолиядан жеткізілді.

Майданға- 100 миллион консервы

Соғыс басталысымен-ақ комбинатқа зор салмақ түсті. Ең алдымен жұмысшы ер адамдардың басымы майданға алынды. Олардың орынын әйелдер мен жасөспірімдер басты. Ал цехтар тоқтаған жоқ. Керісінше, өнім көлемін арттыра түсті. Азық-түліктің бәрі толығымен әскер қажетіне жіберіліп жатты. Сиыр мен қой еті, консервылер, шұжықтың сан түрі күнделікті тонналап, «Жеңіс үшін» ұранымен Батысқа жөнелтілді, сондай-ақ осында шығарылатын медициналық препараттарға деген сұраныс та күрт көбейді. Ет жетіспеушілігі сезілген соң, мыңдаған бас мал одақтас саналған Моңғол елінен айдалынып әкелінді.

Мына сандарға назар аударайық, соғыс жылдарында Семей комбинаты майданға 100 миллион қалбыр бұқтырылған ет жіберген.

Соғыс басталғанда комбинаттан екі мыңнан астам адам майданға алынды. Ал олардың орынын шалдар мен әйелдер 13-14 жастан енді асқан жасөспірімдер басты.

Өнімнен бөлек ет кобинатының майданға деп 100 миллион сом  қаржы аударғаны тағы бар. Сонымен қатар, жұмысшылар аш-жаланаш жүріп, әскери ұшақпен танк жасауға да қаражат жинап берген.

Еліміз Тәуелсіздік алған жылдардағы тоқыраудың кезегінде өндіріс орнын да айналып өтпеді. Дегенмен 2003 жылы Семей ет кобинаты серіктестік болып қайта құрылып, кәсіпорынның жаңа тарихы басталды.

Бейсенғазы Ұлықбек,

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі

Abai.kz