(Жалғасы. Басы мына сілтемеде)

Зара С. 2018-02-04 18:51:40

Оразалы Сабденович, сәлеметсіз бе? Абайдың қара сөздеріне қатысты және өзге ғылыми жұмыстарыңызды оқыдым. Үлкен рухани әсерде болдым. Сіз елдің қамы және ғылымның дамуы үшін көптеген жұмыстар атқарып жатқаныңызды білеміз. Осы жерде сұрайын дегенім, Нобель сыйлығын иегері болуға не себепті тарсырыс бермейсіз? Қазақстанның ғалымдары елімізді әлемге бір дүр сүлкіндірсе, Нобель сыйлығын алып, болашақ жас ғалымдардың ғылыми жұмыс атқаруына мотивация болар еді.

Бұл әрине төтесінен берілген деликатный сұрақ. Жалпы шетелде айтады екен, Нобель сыйлығын үш жағдайда алуға болады деп. Бірінші, ол үміткер – американец болуы керек; екінші – еврей болуы керек; үшінші – физик болуы керек. Міне, осы жағынан қарағанда ешқайсына жатпаймын. Кейінгі жылдары Нобель сыйлығын алған экономисттердің өздері үлкен сынға ұшырауда. Жалпы, Нобель сыйлығын беретін ұйымдар біздің Орта Азия халықтарына түркі және мұсылман әлеміне жоғарыдан екінші сортты адам ретінде қарайтындары мені қыңжылтады. Бізде ғылым жоқтай көрінеді. Ал тереңірек қарасақ, IX ғасыр әл-Фараби, Ұлықбек, Ибн-Сина және көптеген ғұламалар бізден шыққан. Математика да, медицина да, философияда бізде болды. Дәл сол уақытта, Европа елдері дамымаған, жік-жік болып, бір-бірімен соғысып жатқан уақыт еді. Ал қазір болса, бізге көзқарасы жанағы мен айтқандай. Енді XXI ғасырда шығыс ғалымдарына осы көзқарасты өзгертетін уақыт келді. Мен болмасам да, осы жоғары деңгейге алда біздің талантты ғалымдардың шығатынына кәміл сенемін.

Бегімай 2018-02-04 17:48:17

Билуiмiзше Сиз алемдик денгейдеги галымсыз. Неге енбегинизди Нобель сыйлыгына усынуга болмайды? Биздин Азия мусылман Турки халыктарынан биреуiде болган емес. Осыган не аитар единиз?

Бұл әрине төтесінен берілген деликатный сұрақ. Жалпы шетелде айтады екен, Нобель сыйлығын үш жағдайда алуға болады деп. Бірінші, ол үміткер – американец болуы керек; екінші – еврей болуы керек; үшінші – физик болуы керек. Міне, осы жағынан қарағанда ешқайсына жатпаймын. Кейінгі жылдары Нобель сыйлығын алған экономисттердің өздері үлкен сынға ұшырауда. Жалпы, Нобель сыйлығын беретін ұйымдар біздің Орта Азия халықтарына түркі және мұсылман әлеміне жоғарыдан екінші сортты адам ретінде қарайтындары мені қыңжылтады. Бізде ғылым жоқтай көрінеді. Ал тереңірек қарасақ, IX ғасыр әл-Фараби, Ұлықбек, Ибн-Сина және көптеген ғұламалар бізден шыққан. Математика да, медицина да, философияда бізде болды. Дәл сол уақытта, Европа елдері дамымаған, жік-жік болып, бір-бірімен соғысып жатқан уақыт еді. Ал қазір болса, бізге көзқарасы жанағы мен айтқандай. Енді XXI ғасырда шығыс ғалымдарына осы көзқарасты өзгертетін уақыт келді. Мен болмасам да, осы жоғары деңгейге алда біздің талантты ғалымдардың шығатынына кәміл сенемін.

Трамп 2018-02-05 00:40:07

Халыққа шын пайдаңыз тиетін экономист болсаңыз, онда маған мынаны айтыңызшы, алаяқ жемқор шенеуніктермен сыбайласқан олигархтарға өтіп кеткен қазақ жерінің қойнауындағы қалған, яғни долларға айналып оффшорға тығылуға әлі үгермей жатқан шикізат байлықтарын қазынаға қайтарудың мүмкіндіктері бар ма? Ондай болмаса онда бұл байлықтар қанша жылдан кейін түбегейлі таусылып бітеді және ол біткеннен кейін содан түскен азын аулақ салықпен жан бағып отырған мынау халық, сол түсімнен жалақы алып режимді қорғап отырған әртүрлі типтегі итаршылар қайтіп күн көрмек? Және бұл байлықтардан қазынаға қанша пайыз үлес түсіп отыр және шет елдердің банктерінде қанша пайызы қордаланып қалып отыр?

Қазір әлемдік өзгерістерге қарасақ, біздің 25-26 жыл бойы тек сеніп келген және сол арқылы байып келген табиғи, жер қойнауындағы ресурстарымыз 40-50 жылдан кейін бітеді. Мұнай-газы көп Норвегияның өзі, күніне 2 млн баррель мұнай шығаратын, мұнайдан түскен қаржысын, біз сияқты шашпастан, эконом жасап, тек келшекке сақтауда. Оларда мұнай саласы қанша дамыса да,  қаржыны бұл салаға салмай отыр. Себебі, мен жоғарыда айтқанмын, алда бізді не күтіп тұрғаны белгісіз. Қай сала болашақта басымдылыққа ие болады, біз оны білмейміз. Ал бірақ, адам капиталына байланысты ғылым, білім сияқты салаларға аталған қаражатты салсақ, қателік болмайды. Міне сізге жауап арқылы осы ойымды да айтқым келді.

Елбасы айтты, 22 млрд ақшаны қайтарындар деп, бірақ мен қайтарып жатқан адамды көріп жатқан жоқпын. Сол себепті, мен біраз жылдар бұрын айтқандай, «ҚР Оффшор туралы" заң қабылдау керек. Мысалы, Түркістанды рухани даму жобасына салса, онда сіздің заңмен қорғалады, ешкім алып қоймайды. Соңғы уақтты банктерді сауықтыру саясатымен бюджеттен үлкен қаражат бөлінді, бұл банктердің артында кімнің мүдделері тұрғаны да белгілі. Осы дұрыс па? Сондықтан, коррупциясы өте жоғары мемлекетте заң  арқылы үлкен мемлекеттік деңгейде гарантия болмаса, қаражатты шетелде салмайды, өзіміздің кәсіпкерлер де бермейді.

Өзім сақалды, қызым мектепте кіре алмай отырған орамалдағы қазақ 2018-02-05 01:37:36

Пайғамбар с.а.с. "қойыңдар" деп бұйырған сақал мен сахаби әйелдерден сүннет болып қалған, әйел сұлулығын жат еркектерге көрсетпеуге арналған қара орамалдарға қарсы мемлекеттік науқан басталғалы тұр екен. Айтыңызшы, менің сақалым кімнің көзіне тікен болып қадалып отыр? Қызымның орамалы кімнің мойнын қылғындырып, дем алдырмай тұншықтыруда? "Қазақтың салт-дәстүрінде қара жамылмаған, сапситып сақал қоймаған, дәстүрді сақтаумыз керек" дейді, сонда қазақтың салт-дәстүрінде қазақ қыздары мини юбкамен ашық шашық жүрген, ер балармен жалаңбас отырған, некесіз зина жасап бала тапқан, түнімен парктерде қыдырған, христианның жаңа жылын тойлап шампан ішкен, сауық сайран кештерде қазақ шалдарына белін құштырып валс билеген ба екен? Неге қазақтың салт-дәстүрлерін өздері айтады да, бірақ ұстамайды? Неге өздері ұстамайтын салт-дәстүрді басқаларға таңады? Неге Пайғамбар с.а.с. салып берген ең жақсы, ең дұрыс салт дәстүрді ұстанатын азаматтарды "қазақ салт дәстүрі", зайырлылық дегендерді сылтау қылып заңмен мәжбүрлеу арқылы қуғын сүргінге ұшыратқылары келіп отыр?! Неге біз жүздеген жылдардан бері христиан дінінде болып келе жатқан Батыс елдерінің қорғану шараларын ата-бабалары мұсылман болған елге әкеп жүзеге асыруымыз керек? Бұл діни радикализмді, қоғамдағы қарсылықты одан сайын күшейтіп жібермейді ме?

Бұл жерде біз(крайностьтан кетіп) орта жолды табуымыз керек. Себебі, жоғарыдағы Трапт сұрағындай, 25 жылда мұнайдан келген табысты ойлап, шикізат елі болып, идеологияны артқа тастадық. Міне соның теріс жемісін көріп отырмыз. Жалпы идеологияға, тәрбиеге, дінімізге, тілімізге уақытысында дұрыс мән бермегендіктен, қазір сақалға келіп жармасып отырмыз. Міне, қазір ғана ТВ көріп отырмын, Евроспортта снукерден чемпионат мира болып жатыр, тола халық. Бірінші орын алған Уиллямс, мұрты-сақалы тола, сонда бұны кім деп айтуға болады? Ол дамыған Европа елінің азаматы, сондықтан біз крайностьке кетпеу дегеніміз осы. Ал осыдан біраз жыл бұрын заң қабылдадық, сонда Қайрат Лама Шәріп айтты, Қазақстанды 4500 секталар жайлап кетті. Ал енді ойлап қараңыздаршы, әр сектаға 200 адамнан кірсе, миллиондаған адам уланып отыр ғой. Ал мына дамыған ваххабиттер, салафиттер оларға мыңдап халқым кіріп жатыр. Міне осының бәріне сол үкімет басындағылар ма, дін басындағылар ма, кім жауап береді екен. Сол себептен, мұндай мәселеде, біз тереңнен қарап, бір жағынан қазақтың салт-дәстүрін, мәдениетін, мынау Мұхаммед Пайғамбардың бір масхабын ұстайтын түбегейлі ұстаным жасау керек, бұл - іргелі фундаментальды нарсе. Әңгіме сақалда емес, әңгіме мида болып отыр. Ал біздің мұсылмандық ерекшеліктеріміз Мұхаммед Пайғамбардың махабын тора алып жүрсек, онда бұл біздің артықшылығымыз болады. Қазір капиталисттік елдер баимыз деп руханияттан жұрдай болып жатыр, мысалы, біржыныстық некелес және т.б. келеңсіздіктерге ұшырап отыр. Сондықтан, радикалды іс-шаралардан біз аулақ болуымыз керек. Егер, руханиатты алатын болсақ, қазақ халқы шетелге еліктеудің арқасында руханияттан кеңже қалып бара жатырмыз.  Бұл туралы мен «Абай жәнеқазақ болашағы» атты кітабында толыққанды қарастырған болатым, қарасаңыздар болады.

Тура Бидеде туыс бар 2018-02-05 08:23:36

Тақырыптан шығып кетсекте айтайын. Аталарымыз айтушы еді, кеңес өкіметінің құйыршықтары ауылдағы Төрелердің көзге түсерлерін айдатып, сібір асырып жіберген соң, енді не істеу керек? Үйреніп қалған әдетті қалай қоймақ? Қара қазақтар енді өздерініің ағайындарында ұстатып жібере бастады. Бұны неге айтың десең, - Төре сен өзбекке кетпей-ақ қой? Сен кетсең қаралар кімді талап жұлмалайды? Онда бірін-бірі жұлмалай бастайды. Ол болмайды.Сондықтан сен "өкпелеме", әзірше қала тұр, жарайма? ...

Әрине өкінішті-ақ, тарих қойнауындағы бай-кедей деп бірін-бірі көре алмағандықтан біз сабақ алуымыз керек. Мынау XXI ғасырдың үрдісіне қарасақ, қазақ халқы тек бір-бірімізді қадірлей біліп, бірігіп іс жасасақ, дамытсақ сонда ғана көсегеміз көгереді. Онсызда оймақтай-ақ  халықпыз.Мына қыруар байлықты қалай ұстап отыра аламыз, әңгіме осыда, ол үшін өте   білімді болуымыз керек, өте ынтымақта болуымыз керек. Басқалардың білмегендігін білдіріп, соларды пайдалануымыз керек. Қазақ халқының санын күрт көбейтетін іс-шаралар, амал жасауымыз керек. Міне, осы жерде қаражатты аямау керек. Өткенде айттым гой, мысалы, бала туған үшін кем дегенде 10 мың доллар беру керек. Міне осында ғана қазақ халқын көбейте аламыз. Жоғарыда айтып отқан миллиардерлер, неге осы халыққа ақшасын салмайды. Менің ойымша, ол миллиардерлер патриот болса, халыққа ақшасын салады ғой деп.

Нурбол 2018-02-05 12:02:43

Ассалаума алейкум Оразалы Сабденұлы! Қазақстан Республикасында білім және ғылым саласы қандай деңгейде, қажетті деңгейде Үкіметтен қолдау тауып қаржыландыруда ма, шет елмен салыстырғанда білім, ғылым жүйесінің дамуы жағынан бәсекелес мемлекетпіз деп өзімізді есептей аламыз ба?

Бұл сұрағыңызға жауап дәлелді болу үшін, кеше ғана өткен әлемдік Давос форумында Трамптан бастап, бүкіл дамыған мемлекеттер лидерлері сөйлеген, глобальды бәсекелестік индексі бойынша Қазақстан жалпы 57 орында болса, ал сіздің айтқан ғылым, білім саласы бойынша біздің бәсекелестігіміз өте төмен. Мысалы, Денсаулық сақтау және бастапқы білім саласында – 94, қаржы нарығының дамуы 104, бизнестен –97 орында . Осының барлығынан-ақ айтуға болады, білім, ғылым нашар екенін, ал VI технологиялық уклад бойынша, онда нанотехнология, биотехнология, гендік инженерия, біз тіпті кем дегенде 30-40 жыл арттамыз. Сонда ойлаңызшы, біз дамыған мемлекет бола аламыз ба?  Өткенде айттым, қайталамай-ақ кояйын, жалпы біз білім саласына ,ЖІӨ-нің кем дегенде 1,5-2 % салмай ешуакытта дамыған 30 ел қатарына кіре алмаймыз. Білімді, ғылымды қолдамаған мемлекет ұзаққа бармайды. Ал ғылымның мүшкіл жағдайы туралы жоғарыда мысалдар келтірілді. Қазір ғылымға бөлінетін қаржы дамыған елдермен салыстырғанда 25-30 есе кем. Мұндай жағдайда бәсекелестік туралы әңгіменің өзі артық. Нақты ұсыныстар жоғарыда берілді.

Төре 2018-02-05 14:42:20

Оразалы СӘБДЕН мырза, мына менің ТОҚАЛ мәселесі туралы сұрауыма толық емес сізде "деликатно" жауап беріпсіз. Рахмет! Келесі сұрағым: Ата-Бабамыздан біздерге МҰРАҒА қалған ұшан-теңіз байлықта, Сізбен Біздердің ҮЛЕСІМІЗ қайда, ол барма, бар болса оған кімдер Иелік етіп отыр? Ертең басқасын қайдам, олардың шамасы келмесе, Төрелер Ел-Жұртын бастап осыны талап етіп көшеге шықса, Сіз қай жақта боласыз? Халқы ұшін қайда қалмаған Төрелердің басы? Тура қойылған сұраққа, туры жауап күтем? Қорықсаңыз жауап бермей-ақ қоярсыз? Рахмет!

Қазақстан – әлемдегі ең бай мемлекеттердің бірі. Оның жер қойнауында Менделеев таблицасының 110 элементінің 99-ы бар, ал пайдаланатынымыз 60-тан астам. Біз, Қазақстан, абсолютті ресурс қоры жағынан және де оларды әр адам басына шаққанда дүниежүзінде алдамыз. Мысалы, дүниежүзілік вольфрам за- пасының 50%, уранның 25%, хром рудасының 23%, қорғасынның 19%, цинктің 13%, мыс пен темірдің 10 пайызы Қазақстанда. Бұған қоса - барит, марганец, фторит т.б. бар. Сондықтан да біз алдыңғы орындамыз. Оған қосымша сирек кездесетін, қымбат түрлітүсті металл құрамдарында рений, осмий, берилий, титан, тантал, таллий, алтын, күміс, т.б. мол. Мұнай, газ, көмір, минералды, сутекті ресурстарымыз жеткілікті, тіпті шаш етектен десе де болады [13]. Осындай қыруар байлықтың үстінде отырып, Абайдың сөзімен айтқанда, неге «шеңгел шайнап жүрміз»? Қазақтың көбісі (5 млн.) несиеден көз ашпай, төлей алмай отыр.

Неге біз арабтар сияқты бай-қуатты тұрмаймыз? Неге солар сияқты жаңа туған баланың келешегі үшін жүз мың долларлап ақша банкке салмаймыз? Жоқ, әлде олардан біліміміз кем бе?

Есептесек, керісінше, артықпыз. Сонда бізге не кедергі? Дұрыс жолды қалай таңдаймыз? деген ойлар бәрімізді мазалайды. Қазақстанның мұнайы бар аймағының көлемі 1 млн 700 мың шаршы км (62 %) алып жатыр. Табиғи газ қоры 3 триллион шаршы метр шамасында екен. Ұлан-ғайыр  аумағымыздың  тек 50 пайызына ғана біздің мамандар зерттеу жүргізген.  Олар еліміздің батыс, орта, шығыс аймақтарында. Академик Қ.И. Сәтбаевтың  басшылығымен  табылған  (академиктер  Г.Н. Щерба, А.К. Каюпов, А.А. Абдулин, Г.Б.  Жилинский) жер, қазба байлықтарын 26 жыл бойы тек  шетелдерге  сатумен келеміз. Осылардың арқасында шетел де байыды, бізде де миллиардерлер бар. Жалпы қара халыққа тигені аз. Осы жылдары геологиялық барлаулар күрт азайды. Халық кедейшілікте. Өкініштісі ‒ сол қазба байлық көздерін ашқан ғалымдардың өздері, олардың отбасылары үкіметтен жаңалық иесі ретінде көк тиын пайда көрген жоқ.

Байлығы көп Жоңғар, Алтай, Қалба жоталарында, Қаратау, Мұғалжар, Торғай, Маңғыстау, т.б. жерлерде гео- логиялық экспедиция арқылы ізденістер күтуде мен мұндалап тұр

Енді не істеу керек?

Біріншіден, біздің барлық жерасты және жерүсті байлықтарымызды зерттеп, електен өткізу керек. Аудит  жасап, ең алдымен барымызды түгендеп алайық. Бір мысал, Ресей ғалымдарының космостан түсірген ізденістері бойынша тек Қостанай өңірінде өте үлкен жердің жеті қабатын алып жатқан көмірсутегі қоры бар екен. Ал егер ертең машинадан бастап басқа да техника-технологияның бәрі, тұтыну мәселелері көмірсутегінің арқасында болатынын ескерсек,  бұл шексіз байлықты игеруді тез арада бастау керек. Бұл да біздің бағымыз.

Екіншіден, Парламентте заң қабылдау қажет. Сол заңда жер, қазба байлықтың иесі Қазақстандық болуы керек, немесе Мемлекеттің атынан Үкімет болуы керек. Ал арабтардағыдай, біздің мамандар өскенше, олардың орнын басқанша шетел мамандары жалданып істесін, менеджер болсын, тіпті топ-менеджер, тиісті контрактпен жалақысын алсын. Мұнайдың жылдық көлемін 100 млн баррельге көбейтпекшіміз. Сонда біз келешекке не қалдырамыз? Мысалы:  Норвегия  Парламенті  мұнай  елдің   болашағы  деп оны реттейтін заң қабылдап отыр. Мұнай, энергияны тұтынушы алыптардың бірі – АҚШ табиғи қорларын, әсіресе мұнайды болашақ еншісіне сақтап келеді.

Өз еңбегімен байыған қазақ азаматтарына осы меншіктерді жаңаша басқарып, елін алға жетелеу үшін мүмкіндік берілсін. Әсіресе, қазіргі өсіп келе жатқан үшінші буын жастарының әлеуеті жоғары. Сондықтан отаршылдық санадан азат, жаңа заман технологиясын меңгерген, әлемдік тілдерге жетік жастар осы ата-баба мұрасының бірден-бір заңды иегері болуы тиіс. Ол үшін сол жастардың білімі, кәсібилігі, еңбегі сарапқа салынатын «әлеуметтік лифт» арқылы өсуіне біз, аға буын жағдай жасауымыз керек.

Мұрат 2018-02-05 19:09:03

Ассалаумахалейкум, Оразалы Сәбден мырза, төмендегі сұрақтарға жауап беруіңізді сұраймын. 1.Еліміз дамыған елдердің қатарына қосылу үшін үкімет ғылымға қатты көңіл бөлу керек, бұл "аксиома", бірақ интернеттен көріп отырғанымыздай, ғылымға бөлінетін қаржы өте жартымсыз, бұл неліктен?. 2.Білім саласы неліктен көп сынға ұшырайды, оқушы оқулықтары оқуға өте ауыр, өйткені оқулықтар түпнұсқасы мемлекеттік тілде жасақталмайды, басқа тілдерден аударылатын сияқты, болашағымызды тәрбиелеп жатқан мұғалімдердің еңбекақысы төмен, мысалы, бүкіл қала оқу жұмысын реттеп отыратын қалалық білім бөлімінің мамандары 50-60 мың теңге еңбекақы алады екен. Неге еліміздегі білім дәрежесі басқа елдерді айтпағанда Белоруссиядан да төмен. 3.Ауыл шаруашылығында ертеде алтынға бағаланған жүн мен тері өтпей шіріп жатыр. Еліміздің мүмкіншіліктерін пайдаланып, байып алған байлары қаржыларын шетелден вилла, замок, яхта т.с.с. сатып алғанша, немесе офшорға салып басқа елді байытқанша осыларды өңдейтін кәсіпорындар неге салмайды екен. Солардың сөздерін тыңдап отырсаң, олардан өткен патриоттар жоқ. Ауыл шаруашылығы министрлігін ауылдың жағдайын жақсы білетін, ауылға жаны ашитын, ауыл шаруашылығының мамандары басқаруы керек деп ойлаймын, біздерде біресе заңгер, біресе тарихшы. Мырзахметовтай мамандар келгенмен, ұзаққа бармайтыны өкінішті. Ауыл шаруашылығы үлкен сауаттылықты талап ететін күрделі сала екенін көбіміз біле бермейміз. 4. Рухани жағынан көп нәрсені жоғалтып алдық. Патшалық Ресейдің, Кеңес Одағының шовинистік саясаттары, тәуелсіздік алғаннан бергі қалыптасып, өмірлік салтқа айналған сыбайлас жемқорлық, елімздегі әділетсіздіктер, заңның барлығына бірдей болмауы бізді рухани жағынан күйзелте түсуде, Отанымызға қауіп төндіруде, Сіз қалай ойлайсыз С.Ж. қалай жеңуге болады. Біздің елімізде С.Ж. қарсы жақсы заңдарымыз бар, үгіт-насихат жиналыстары жер-жерде өтуде, бірақ жемқорларды халық көріп отыр, құқық қорғау мекемелері де біліп отыр, бірақ жоғарыдан тапсырма берілмесе олар қозғалмайтын сияқты. 5.Көріп, естіп жүргеніміздей билікте отырғандардың көпшілігі ана тілін, мемлекеттік тілді білмейтіндер, не шала білетіндер, осыған байланысты жоғарғы билікте жұмыс жасау үшін мемлекеттік тілді еркін меңгеру керек деген заң қабылдану керек деп ойлаймын. 6. Жер мәселесі жөнінде интернетте және халық арасында үлкен әңгіме жүруде, оған сіздің көзқарасыңыз қандай. Атыраулық Талғат Аян мен Макс Боқаевтарды отандық және шетелдік сарапшылар кінәсіз сотталған деп жазуда, және биліктің шетелдерге жер беру жоспарына қарсы шыққаны үшін, әрі халыққа сабақ болсын деп сотталды деген ой халықтың басымкөпшілігінде. Осыған сіздің көзқарасыңыз. Рахмет.

Сұрақтар қайталануда. 1-2 Ғылым мен білімге тек үлкен серпіліс беру арқылы біз алға шыға аламыз. 3. Ауылшаруашылығын дамыту туралы ұсыныстар жоғарыда айтылған. 4. Әрине біз тамыры терең тарихы бар өркениеттен шыққан халықпыз. Мұны мақтан ету керек. Бірақ кейінгі жылдары аймақтарда болып жатқан әртүрлі келеңсіздіктерді қарасаң сол рухани мәдениетімізді төмендетіп алғанымыз көрініп ақ тұрады. Керек болса осы интернет конференциядағы берілген кейбір сұрақтар мен пікірлерді қарасаңыз кейбір азаматтардың мәдениеттен жұрдай екені көрініп тұрады. Ал мәдениет жетпеген жерде кәсіби біліктілігімізде төмен. Ол үшін мен ойлаймын бізге әлеуметтік мәселелерді көтеру керек. Өз тарихымызға, мәдениетімізге, дінімізге, тілімізге терең мән беру керек. Саясатты осы жаққа қарай бұру керек. Ал  рухани жағына келсек Түркістанды рухани жаңғырту жобасын жасап, ұсындым. Сыбайлыс жемқорлықтың деңгейі дамыған мемлекеттерде өте төмен. Мұны тежеу үшін бір жағынан қатал заң керек, екінші жағынан үлкен саяси ерік-жігер қажет. Мысалы уақытында Грузия президенті болған Саакашвилидің өзі бұл мәселені шешкен. Оны өткенде Грузияға барғанда Грузия азаматтарымен сөйлескенде көзім жетті, әсіресе құқық қорғау жүйесінде. 5. Тіл туралы ұсынысыңыз дұрыс. Мемлекеттік органдарда мемлекеттік тілді білмесе жұмысқа қабылдамау керек. Ал қазіргілерге қатаң талап қойса, жарты жыл немесе бір жылда барлығы біліп шығады. 6. Жер мәселесі туралы ұсыныстарымды жоғарыда бергенмін.

тТт 2018-02-06 15:12:33

Жуырда ғана Америка банкінде қазақстанның ұлттық қорына тиесілі 22млрд доллар ақшаның тұтқындалғаны жайлы жазылды. Қазақ қоғамы бұған дейін де талай қаржы мақсатсыз шашылғанын көргесін бе,«е солай ма» деп селт еткен жоқ. Осы жерде қызықтыратыны, осындай қомақты қаржыны шет ел банкіне кімнің атынан салады. Өз куәлігімен шарт жасасқан батырдың атын біле аламызба. Сотта жеңілген билік тарабы әлдебір молдова кәсіпкеріне 500 млн доллар төлеуі кеоек дейді. Осының бәрі қазақстаннан талай адам қаржы ұрлап қашты, ендігісі «афера века» деп аталатын елден қаржы шығарудың жетілдірілген түрі емес па деген rap к ұялатады. Осы дауға сіз не айтар едіңіз.

Қазақстанда қаржы саясатын реттейтін жүйені қалыптастыруымыз керек. Бір жағынан заң қабылдаушы орган Парламентке талапты күшейту, екінші жағынан Ұлттық банк туралы заңға үлкен өзгерістер енгізу. Осы екі жүйе қаржы мәселесіне талапты күшейтсе бұл мәселені реттеуге болады. Жалпы Қазақстанның сыртқы, ішкі қаржы жүйесіне кешенді аудит жасаған дұрыс болар еді.

Əділбек 2018-02-05 23:00:00

Ассалаумағалейкүм Ораза мырза! Солтүстік көршімізді Батыстың санкциясы қысып əлсіретіп барады! Қанша анау мынау десек те евразия одағында болған соң бізге де салқыны тиіп жатыр! Сіздің ойыңыз??? Рақмет!

Дұрыс айтасыз. Қазір қиын заман: жаһандану мәселелері, кризис, саяси өзгерістер, аймақтардағы соғыс, санкция т.б. Бұл жерде біздің көоп векторлы саясатымыздың тиімді жолдарын іздестіруіміз керек. Қазір әлемде интеграциялық идеялар, жобалар ұтымды болады. Біз егеменді ел болған соң ешкімге жалтақтаудың қажеті жоқ. Ата бабаларымыздың қалдырған қыруар байлығын ақылмен қазіргі халық және ертеңгі болашақ үшін тиімді пайдалануымыз керек. Осындайда бойды құйтырқы саясаттан тыс ұстағанымыз дұрыс. Ертең тұзаққа түсіп қалмауымыз керек. Қытайды қараңызшы, ол социализмнің негізгі принциптерін де ұстап отыр және капитализмнің де нарық жүйесін де енгізіп, жақсы дамып келеді. Өкінішке орай біздің билік осы салиқалы саясатты  уақытысында ескермеді. Айтылды да, талай жақсы ұсыныстарда болған.

Арлан 2018-02-05 14:14:48

Оразалы мырза ! Жауап бергеніңізге рахмет. Дегенімен өндірістен хабарыңыз нашарлау екені көрініп қалды. "Қазмұнайгаз" атты құрлым Қазақстанда - екеу. Бірі С.Мыңбаев басқаратын Ұлттық компания болса, екіншісі - Қ.Есқазиев басқаратын "Қазмұнайгаз" Барлау Өндіру акционерлік компаниясы. Екеуінің офисі - Астанада. Менің сұрағым екіншісі туралы. Қазіргі мұнай барлау, өндіруді осы компания атқарып жатыр. Оның құрлымында бірнеше "Қазгермұнай", "Өзенмұнайгаз","Ембімұнайгаз" сияқты ірі мекемелер бар. Компания 2014-15 ж.ға дейін отандық мұнайшыларға девидент жақсы төлеп келді. Оны ІРО-ға қатыспады деу бекер. Байырғы мұнайшылар акциялары осы компанияға орналастырылған, Алматыдағы бағалы қағаздар, қаржы орталығына тіркелген еді. Соңғы жылдары аз-мұз тиын-тебен төлей бастады деп естиміз. Биылдан бастап не болатынын білгіміз келеді. Отандық мұнай компаниясы бір жағынан елдің әл-ауқаты, эконимкасы көрсеткіші екенін белгілі. Әлі де нақты жауап күтеміз. Назарыңызға рахмет.

Жаңа бір азамат орысша жауап бермейсің деп мені кінәлайды. Осы сұрағыңызға орысша жауап берейін.

Я не являюсь компетентным специалистом нефтегазовой отрасли,сведущим во всех её тонкостях и проблемах. Но хочу отметить, что АО "Разведка. и добыча "КазМунайГаз" является дочерней компанией национальной компании. КазМунайГаз ( КМГ), так же как другие дочки - КазТрансОйл, КазТрансГаз, Переработка и маркетинг и другие. Несколько лет назад в целях эффективного привлечения инвестиций, повышения открытости и прозрачности деятельности компании было проведено первичное размещение акций РД КМГ. Поэтому компания выплачивает дивиденды своим акционерам - прежде всего КМГ, а через него ФНБ "Самрук-Казына", и другим акционерам. В настоящее время в целях достижения   независимости от зарубежных инвесторов и большей самостоятельности в принятии решений решается вопрос выкупа акций у иностранных владельцев и выхода из обязательств по IPO. Не могу сказать, что это правильное и дальновидное решение. Но для оперативного управления ресурсами и быстрого принятия решений в условиях непредсказуемых изменений в мировой нефтегазовой конъюнктуры возможно оно правильное, не утверждаю, особенно в перспективе резких прогрессивны изменений в энергетике, спросе на энергоносители ит.п.

Соңы. 

Біз оқырмандардың сұрағына жауап берген белгілі қоғам қайраткері, саясаткер, Қазақстан Ғалымдар одағының Президенті, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, МАГИ, РАЕН, ҚР ҰИА академигі, э.ғ.д., профессор Оразалы Сәбден мырзаға Abai.kz ақпараттық порталы атынан алғыс айтамыз!

Abai.kz