Қазақстан өз ғарыш аппараттарын іске қосу үшін SpaceX корпорациясымен келісімге қол қойды. Қазақстан «SpaceX» американдық корпорациясының Falcon 9 ұшыру құралымен екі жер серігін іске қосады. Бұл туралы ҚР Қорғаныс және Аэроғарыштық өнеркәсіп министрлігі ресми түрде мәлімдеді. Ұшыру 20 қарашада Калифорниядағы АҚШ әскери базасынан өтеді.

Ресей ғарышты игерудегі ең маңызды бәсекелестік артықшылығын жоғалтты. Бірде Рогозин «Роскосмостың» қызметтерінен бас тартқан жағдайда, NASA ғарышкерлерді батут арқылы ғарышқа жіберетін болады деген мәлімдеме жасады. Ресей ғарыштық ұшыру нарығынан айырылды.

АҚШ-тың NASA ғарыш агенттігінің «Роскосмос» компаниясының басты, ең ежелгі бәсекелесі. Қытайдың ғарыштық бағдарламасы қазіргі таңда жақсы даму үстінде. Еуропалық агенттік ESA кез келген жерде асығыспады, тіпті Француз Гвианада экваторлық космодромнан «Союз» орта деңгейдегі зымырандарды ұшыру бойынша ынтымақтастық орнатуға қол жеткізді.

Өкінішке орай, Роскосмос, әлемдік ғарыш өнеркәсібі 2010 жылдың бастап өте жақсы дамыды. Сол кезде Рогозин американдықтар өз ғарышкерлерін ХҒС (халықаралық ғарыш станциясы немесе МКС/международная космическая станция/) - ға шығару үшін батутты қолдануға мәжбүр болады атақты мәлімдеме жасады.

«Союз-МС-10» ұшағының ХҒС-қа соңғы ұшуы өте жағымсыз апатқа ұшырады, және «Союз-МС-09» кемесі станцияға қонды, күтпеген жерден орбиталық бөлікте тесік пайда болды, комиссияның алдын ала тексеру бойынша Байқоңырда беймәлім жағдайда тесік жасалды екен. Ең бастысы, соңғы онжылдықта Америка Құрама Штаттар өз ғарыштық мәселелерін негізінен шешіп алды және 2019 жылдан бастап ХҒС-ға адам құтқару жұмыстарына байланысты Роскосмостың қызметінен бас тартуға дайын.

Роскосмостың коммерциялық ұшыру нарығындағы перспективалары әлі де қайғылы. Ресейлік «Союз» және «Протон» ұшақтарының құны бұрынғысынша бәсекелестердің бағасымен салыстырылатындығына қарамастан, Ресей ғарыштық ұшырудың жалпы көлеміндегі өз үлесін жоғалтады. 2018 Ресей Ресейге өткен жылы ғана емес, сонымен қатар биылғы жылы үшінші орыннан бірінші орынға шығып келе жатқан Қытайға ғана емес, АҚШ-қа ғана ұтылып бара жатқан ұшыру саны бойынша үшінші орынды иеленгенде бірінші болып қалады.

«Союз» және «Протон», «Роскосмостың» қарамағында орналасқан негізгі зымырандар 1950-1960 жылдардағы құрылымдық және технологиялық өнімдер. Көптеген аспектілерде, мысалы, басқару жүйелерінде, осы зымырандар бастапқы модельдерден әлде қайда қазіргі заманға сай болғанына қарамастан, оларда көптеген нәрселерді жаңғырту қиын. Мысалы, «Союз-2» зымыранға өту процесі тұтас онжылдыққа созылып, болашақ «Союз-5» (Феникс) зымыраға өту 2024 жылдан кейін жоспарланып жатыр. Сонымен, шығыс мәтел бойынша болады - ешек немесе падишах, немесе қазіргі Роскосмос өледі екен.

Керімсал Жұбатқанов

Abai.kz