30 قازان 2019 جىل.

استانا (نۇرسۇلتان) قالاسى.

اۋدانارالىق مامانداندىرىلعان سوت. («اسكەري سوت» عيماراتى)

ساعات 10.00

قر سۋ رەسۋرستارى كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى توراعاسى، دۇنيەجۇزىلىك «قازاق كۇرەسى» فەدەراتسياسىنىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى يسلام ابىشەۆتىڭ جانە  فەدەراتسيانىڭ بۇرىنعى ۆيتسە-پرەزيدەنتى سەرىك تۇكيەۆتىڭ ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ءىس بويىنشا اشىق سوت وتىرىسى ارى قاراي جالعاستى.

سوت قۇرامى:

سۋديا – ق.م.مەكەمتاس

سوت حاتشىسى – س.س.مالىك

پروكۋرور – س.ش.سۇلەيمەنوۆ

ادۆوكاتتار – ا.ت.قۇسپان، ە.م.ماكەنوۆ، ا.ا.ابدراحمانوۆ، س.جۇنىسباەۆ، م.ەسقاراەۆ.

قوعامدىق قورعاۋشىلار – ە.ا.ابىشەۆ، گ.ي.ابىشەۆا، م.يسلام، اداموۆ، تۇكيەۆ.

اۋدارماشى – ا.قازىبەكقىزى.

سوت پريستاۆى –

يسلام الماحانۇلى ابىشەۆكە قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 24-بابى 3-بولىگى، 366-بابى 4-بولىگى بويىنشا «پارا الۋعا وقتالدى» دەپ، ال سەرىك ادامۇلى تۇكيەۆكە قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 28-بابى 5-بولىگى، 366-بابى 3-بولىگى 1,3 تارماقتارى بويىنشا «پارا الۋعا كومەكتەستى» دەپ ايىپ تاعىلىپ وتىر.

ەكى ازاماتتى قولداۋعا جيىلعان حالىقتىڭ سانى ەلۋگە جۋىق. بۇعان دەيىن بىرنەشە كۋادەن جاۋاپ الىندى...

سۋديا: سوت زالىندا سۇرالماعان كۋاگەرلەر بار ما؟

ادۆوكاتتار: قورعاۋ تاراپىنان جوق.

سۋديا: سوت باستالار الدىندا ءوتىنىش-ارىزدارىڭىز بار ما؟

پروكۋرور، ادۆوكاتتار، سوتتالۋشىلار: جوق. ازىرگە جوق.

سۋديا: سوتقا كۋاگەر كەلىپ وتىر. كۋانى شاقىرىڭىزدار... اتى-ءجونىڭىز كىم

كۋا: جامپوزوۆ اسىلجان ومىربەكۇلى.

– قاي ءىس بويىنشا سوتقا شاقىرىلىپ وتىرعانىڭىزدى بىلەسىز بە؟

– ءيا.

(سوت كۋانىڭ قۇقىقتارىن ءتۇسىندىردى. كۋا انت قابىلدادى).

– مەملەكەتتىك ايىپتاۋشى، سۇراي بەرىڭىز.

پروكۋرور: مىناداي سۇراققا جاۋاپ بەرىڭىزشى. 2017-2018 جىلدار ارالىعىندا «سمپ-610» جشس-نە قانداي قاتىسىڭىز بولدى؟ سول جەردە قانداي دا ءبىر لاۋازىم اتقاردىڭىز با؟

– 2017 جىلدىڭ سوڭىندا سول جەرگە جۇمىسقا كىردىم. زاڭگەر بولدىم. ول كەزدە باسقارۋشى پورتۋگاليالىق بولدى. 2018 جىلدىڭ ناۋرىزىندا ما، ساۋىرىندە مە، پورتۋگاليالىقتار كەتىپ قالدى. كوپ ۇزاماي ازامات شايمەردەنوۆ ديرەكتور بولدى. مەن ءبىر اي ىشىندە جۇمىسسىز جۇرگەنىمدە مەنى ازامات شايمەردەنوۆ قايتادان جۇمىسقا شاقىردى. جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىك باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردىم.

– ءسىز سول لاۋازىمدا بولعاندا «سمپ» قانداي جۇمىستار اتقاردى؟ قانداي بيزنەس تۇرىمەن اينالىستى؟

– قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىستارىمەن اينالىستى.

– سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى «پرەسنوۆودسك» توپتىق سۋ قۇبىرىن قايتا جوندەۋ تۋرالى نە ايتا الاسىز؟ ونىڭ ءسىز اتاپ كەتكەن سەرىكتەستىككە قاتىسى بار ما، جوق پا؟ «سمپ-610» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى سول جۇمىستى اتقارىپ ءبىتىردى مە؟ اتقارعان جوق پا؟ قانداي ءمان-جاي بار؟

– مەنىڭ ول جوباعا اسا قاتىسىم بولعان جوق. «جۇمىستى قالاي اتقاردى؟» دەگەن سۇراعىڭىزعا كەلسەم، جۇمىس دۇرىس ورىندالعان جوق، گرافيكتەن قالىپ قويدى، سول سەبەپتى كەلىسىمشارتتى بۇزدى.

– ەگەر ءسىز اينالىسپاساڭىز، وندا جوبا بويىنشا كىم اينالىستى؟

– ازامات شايمەردەنوۆتىڭ ءوزى. سوسىن سۋبپودريادچيكتەر.

– ازامات شايمەردەنوۆ وسى نىسانمەن اينالىسۋ بارىسىندا جۇمىس بارىسى تۋرالى سىزگە قانداي دا ءبىر مالىمەتتەر ايتىپ وتىردى ما؟

– ول اسا كوپ ەشتەڭە ايتقان جوق.

– سوتتالۋشى يسلام ابىشەۆ پەن سەرىك تۇكيەۆتى تانيسىز با؟

– تانيمىن.

– ازامات شايمەردەنوۆ ابىشەۆپەن قارىم-قاتىناسى تۋرالى بىردەڭە ايتتى ما؟ نە ءمالىم سىزگە؟

– ىسكەرلىك قارىم-قاتىناستا بولدى. ازامات شايمەردەنوۆ باس مەردىگەر بولدى، يسلام ابىشەۆ – تاپسىرىس بەرۋشى.

– شايمەردەنوۆ ازامات يسلام الماحانۇلىنا اقشا تۋرالى، قارىز با، باسقا دا ءبىر ءمان-جايلار تۋرالى ايتتى ما سىزگە؟

– پروتوكولدا ايتقانمىن، «2014 جىلى ابىشەۆكە 1 ملن دوللار بەردىم» دەگەن.

– نە ءۇشىن بەرگەنىن ايتتى ما سىزگە؟

– جوبا ءۇشىن بەردىم دەگەن سياقتى...

– «جوبا ءۇشىن» دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى سوت، جامپوزوۆ «حاتتامادا ايتقانمىن» دەدى. پروكۋرور سونى انىقتاپ سۇراپ الۋ كەرەك قوي، قانداي حاتتاما؟

پروكۋرور: قۇرمەتتى سوت، ول جاۋاپ بەرگەن جوق مەنىڭ سۇراعىما.

سۋديا ادۆوكاتقا: ءبىرىنشى جاۋاپ بەرىپ السىن، سۇراعىڭىزدى كەيىن قوياسىز. پروكۋرور، سۇراي بەرىڭىز.

پروكۋرور كۋاعا: حاتتاماعا توقتالماي-اق قويىڭىز. قازىر بىلەتىن نارسەڭىزدى عانا ايتىڭىز. حاتتاماعا ارتىنان كەلەمىز. ءسىز باعانا ميلليون دوللار تۋرالى ايتىپ كەتتىڭىز. شايمەردەنوۆ ابىشەۆكە بەرگەنى تۋرالى، «شارت ءۇشىن» دەپ ايتتىڭىز. وسى جەردە ناقتىلاڭىزشى، نە شارت؟ شارت جاساسۋ ءۇشىن بە، الدە باسقا ءبىر ءمان-جاي ما؟ سول تۋرالى ايتىپ كەتسەڭىز. سىزگە ول تۋرالى شايمەردەنوۆ ايتتى ما؟

– ول ماعان قىسقاشا ايتقان. قازىر، ەسىمە ءتۇسىرىپ وقيىن. (قولىنداعى پروتوكولعا قارادى).

– جوق، وقىماڭىز. الىپ تاستاڭىزشى حاتتاماڭىزدى. مەن سىزدەن بىلەتىن نارسەڭىزدى سۇراپ وتىرمىن.

– ول ايتتى، ياكوبى، «جوبا ءۇشىن 1 ميلليون 200 مىڭ دوللار بەردىم» دەدى.

– ءسىز قازىر شايمەردەنوۆتىڭ ءسوزىن ايتىپ وتىرسىز ءيا؟

– ءيا.

– ەندى 2018 جىلدىڭ اياعىنا، 2019 جىلدىڭ باسىنا كەلەيىك. وسى كەزدەرى سوتتالۋشىلار ابىشەۆ، تۇكيەۆ جانە شايمەردەنوۆتىڭ اراسىندا ءسىزدىڭ قاتىسۋىڭىزبەن قانداي ءمان-جايلار بولدى؟ سول تۋرالى ايتىپ كەتسەڭىز.

– بۇل تۋرالى مەن تەرگەۋ بارىسىندا تەرگەۋشىگە ايتتىم، حاتتامادا بار. «موناكو» كافەسىندە جانە «رەديسسونداعى» كەزدەسۋ تۋرالى.

– سول «موناكوعا» توقتالايىق. وندا نە بولدى؟ كىم كىمگە حابارلاستى؟ قانداي كەزدەسۋ، قاشان بولدى؟

– 15 جەلتوقساندا بولدى. مەن كەلدىم. ستولعا وتىردىق. يسلام ابىشەۆ ازاماتتى شاقىرۋىمدى سۇرادى. شايمەردەنوۆكە حابارلاستىم، ول 40 مينۋتتان كەيىن كەلدى. ادەتتەگىدەي وتىرىس. ازاماتقا «شترافنوي» دەپ، ءۇش ستاكان اراق قۇيدىق. ماس بولىپ قالدى. بارلىق ءمان-جايلارعا ءمان بەرگەن جوقپىن، ەسىمدە دە جوق. ول جەردە جاس بولعاننان كەيىن قوناقتارعا قىزمەت ەتىپ ءجۇردىم. شامالى ۋاقىتتان كەيىن ازامات قايتامىن دەگەسىن، شىعارىپ سالدىم. جانىمدا سەرىك تۇكيەۆ بولدى. سىرتتا تەمەكىمدى تارتتىم دا، ىشكە كىرىپ كەتىم.

– دالاعا شىققان كەزدە نە بولدى؟ دالاعا ناقتى كىم-كىم شىقتى؟

– مەن، سەرىك تۇكيەۆ جانە ازامات شايمەردەنوۆ شىقتى. مەن دە، ولار دا تەمەكى شەكتى. ولار سويلەسىپ جاتتى، مەن ەستىگەن جوقپىن. دالا قاتتى جەل، اياز بولدى، مەن جەڭىل جەيدەمەن بولعاسىن تەمەكىنى جارتىلاي شەگىپ، ىشكە كىرىپ كەتتىم.

– سوسىن نە بولدى؟

– ىشكە كىردىم. وتىرىس ءارى قاراي جالعاستى.  12-گە تامان تارقادىق.

– «رەديسسون» جايلى دا تولىعىراق ايتىپ كەتسەڭىز. قاشان بولعان؟ نە بولدى؟ قانداي ءمان-جايلار بولدى؟

– پروتوكولدى جاقىندا قاراپ كوردىم.

– ءسىز ءوزىڭىزدىڭ كورگەنىڭىزدى ايتىڭىز. سول جەردە نە كوردىڭىز؟

– «رەديسسونعا» مەن، ازامات شايمەردەنوۆ، يسلام ابىشەۆ، سەرىك تۇكيەۆ كەلدىك. ىشكە كىرىپ وتىرا بەرگەنىمدە، كولىكتەن قاعازدار الىپ كەلۋ ءۇشىن جۇمسادى. بارىپ، جۇرگىزۋشىمەن امانداسىپ، قاعازداردى الىپ، ىشكە قايتىپ كىرگەنىمدە ولار سويلەسىپ وتىردى. ماعان قاتىسى بولماعان سوڭ، اسا قاتتى نازار اۋدارمادىم.

– ول كەزدەسۋدىڭ سەبەپكەرى كىم بولدى؟ كىم كىمدى شاقىردى؟ «رەديسسونعا» ءسىزدى بىرەۋ شاقىردى ما؟

–  ءبىر كۇن بۇرىن يسلام الماحانۇلى زۆونداپ، ازاماتتى سول جەرگە ساعات 2-گە شاقىرشى، سوندا كەلىڭدەرشى دەگەن. سوندا بولدىق.

– كىم بولدى، ناقتى ايتىپ كەتىڭىزشى.

– مەن بولدىم، يسلام الماحانۇلى، سەرىك تۇكيەۆ جانە شايمەردەنوۆ.

– ول جەردە نە تۋرالى نە اڭگىمە بولدى؟

– ول جەردە يسلام الماحانۇلى ازاماتقا: «سەن مەنىڭ اتىمدى جامىلىپ، اتىما كىر كەلتىرىپ ءجۇر ەكەنسىڭ عوي. سەن ءوز شارۋاڭدى ىستەي بەر. نە ىستەيسىڭ، ونى  ىستە، جاعدايىڭدى ىستە. ماعان ەشنارسە كەرەك ەمەس. مەندە، قۇدايعا شۇكىر، ءبارى بار. ماعان ەشتەڭە كەرەك ەمەس. تەك ۋادە بەرگەن نارسەڭدى ورىنداسايشى» دەگەن سياقتى  اڭگىمە ايتتى.

– تاعى نە اڭگىمە بولدى؟

– ەسىمدە جوق، شىنىمدى ايتسام. ءسويتىپ ايتىپ جاتقان كەزدە، ءبىر كەلىنشەك كەلىپ قالدى. بىزگە «شىعا تۇرىڭدار» دەدى. ازاماتقا «داۆاي، جاقسى، جولىڭ بولسىن» دەدى. ازاماتتى شىعارىپ سالۋعا دالاعا شىقتىق. ولار تەمەكى شەگىپ تۇرىپ، سويلەستى. مەن جاندارىنان 5-10 مەتردەي كەتىپ، تەلەفونىمدى قارادىم، تەمەكى شەكتىم. حاتتارعا جاۋاپ بەردىم. سوسىن جاندارىنا كەلدىم. نە ايتقاندارى ەسىمدە جوق. سوسىن ازامات قايتىپ كەتتى.

–  ءسىز ەسىمدە جوق دەپ جاتىرسىز. ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىزشى، نە بولدى؟ بۇكىل اڭگىمەلەردى ەستىدىڭىز عوي؟

– ءبىراز ۋاقىت ءوتتى عوي. ەسىمدە جوق. ول نەلەردى ماعان تەرگەۋشى كورسەتكەن. تەرگەۋشى ماعان ايتقان، ءبىرىنشى پروتوكولدى جازعان كەزدە. «سەنى سولارمەن «سووبششنيك» ەتەمىن، سولارمەن بىرگە باراسىڭ. ەسىڭە ءتۇسىر» دەدى. مەن ول كەزدە قورقىپ كەتتىم. ءوزىم ءۇشىن، شەشەم ءۇشىن، بالام ءۇشىن قورىقتىم. مەنى قاماپ تاستاسا نە بولادى دەپ. شەشەمنىڭ ونسىز دا، اكەم قايتىس بولعالى بەرى، دەنساۋلىعى ناشار. قولىمدا بالام تۇرادى. ءوزىم اجىراسىپ كەتكەنمىن. «ءبىز سەنى «پوسوبنيك» قىلامىز، جاۋىپ تاستايمىز. ءبىز ايتقاندى ورىندا» دەپ ايتتى دا، پروتوكولدى تولتىردى. سول كەزدە ماعان قاعازدى كورسەتىپ، قارا دەدى. مەنىڭ ەسىمدە جوق، قاتتى قوبالجىپ كەتتىم. ايتقان سياقتىمىن، بىراق ول سوزدەر شىن مانىندە ەسىمدە جوق.

– كورسەتتى دەپ وتىرسىز، حاتتامالاردى. سول كەزدە كورسەتكەن دوكۋمەنتتەر سايكەس كەلدى مە ايتقان سوزدەرىڭىزگە؟

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: پروكۋرور، بىرىنشىدەن، قانداي دوكۋمەنت ەكەنىن ايتساڭىزشى. مىناداي دوكۋمەنت پا، قاي دوكۋمەنت دەپ سۇراساڭىزشى. ءبىز قانداي دوكۋمەنت كورسەتكەنىن قايدان بىلەمىز؟

سۋديا: تۇرا تۇرىڭىزدار!.. ءسىز سىلتەمە جاساپ سۇراساڭىزشى، قانداي قۇجات، جاراي ما؟

پروكۋرور: ءوزىم ايتپاي، كۋانىڭ ايتقانىن قالاپ وتىرمىن. سونىمەن،  اسىلجان ومىربەكۇلى، «ەسىمە تۇسىرە المادىم» دەدىڭىز بە؟ «سيگارا بار»  دەدىڭىز. ءىشى ۇلكەن بە، كىشكەنتاي ما؟ ادام سويلەيتىن بولسا، ءبارى ەستىلە مە؟

– ەستىلەدى.

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى سوت، بۇل سۇراقتى الىپ تاستاۋىڭىزدى سۇرايمىن. «ادام سويلەسە ەستىلە مە؟» دەگەن سۇراققا كۋا بولجام رەتىندە عانا جاۋاپ بەرە الادى. كىمگە قالاي ەستىلەدى، بۇنى ايتا المايمىز.

سۋديا: تۇرا تۇرىڭىز. ءبىرىنشى جاۋاپ بەرسىنشى.

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋا: ول جەردە قارسى تۇرعان ادام قالاي سويلەسە، سولاي ەستىلەدى. ادامداردىڭ داۋسى ەستىلىپ تۇردى، بىراق ەشنارسەگە ءمان بەرىپ تىڭداپ وتىرعان جوقپىن.

پروكۋرور: ول جەردە كىم كىممەن سويلەستى؟

– ابىشەۆ پەن شايمەردەنوۆ.

– ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى اڭگىمەگە تۇكيەۆ ارالاستى ما؟

– ەسىمدە جوق. باعانا «قاعاز اكەلدىم» دەدىم عوي، سول قاعازدى قاراپ وتىرعانمىن.

– قۇرمەتتى سوت مىرزا! قر قىلمىستىق كودەكستىڭ 372 بابىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، مەنىڭ ويىمشا قازىرگى كۋانىڭ جاۋابىندا قاراما-قايشىلىق بار، سوتقا دەيىنگى بەرگەن جاۋابىنا قاراعاندا. سوندىقتان كۋاگە قازىر ءبىر-ەكى ناقتىلايتىن سۇراق قويىپ، ودان كەيىن ءسىزدىڭ رۇقساتىڭىزبەن، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ كەزىندەگى حاتتاماعا سىلتەمە جاساپ، ءۇزىندىسىن جاريالاۋعا  رۇقسات سۇرايمىن.

 سۋديا: ءبىز ءبىرىنشى كۋاگەردى سۇراپ ءبىتۋىمىز كەرەك. ونداي سۇراقتارىڭىز بولسا، جازىپ الىڭىز. اياعىندا تاراپتاردىڭ ءبارى سۇراپ بولعاسىن، ءسىز سۇراۋعا قۇقىلىسىز. جاراي ما؟ ارى قاراي سۇراي بەرىڭىز.

پروكۋرور: ءسىز سەكۆەستيروۆانيە تۋرالى بىردەڭە ەستىدىڭىز بە؟

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: سەكۆەستيروۆانيە تۋرالى قايدا، قاشان؟ مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن كەزىندە مە؟ ماماندىعى بويىنشا ەكونوميست پە بۇل كىسى؟ جوعارى وقۋ ورنىندا وقىپ جۇرگەن كەزىندە مە؟ الدە، جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزىندە مە؟ قاي ۋاقىتتا؟

سۋديا: ادۆوكاتتىڭ قارسىلىعىن سوت قابىلدايدى. ءسىز سۇراساڭىزشى، نە، قاشان، قاي جەردە، ناقتى سۇراڭىزشى.

پروكۋرور: قۇرمەتتى سوت، مەن سۇراعىمدى اياقتاعان جوقپىن. ناقتىلايىن دەپ وتىرعانمىن. قورعاۋشىلار ءسوزىمدى ءبولىپ وتىر. مەن ايتايىن دەگەنىم، باعاناعى وتىرىستار كەزىندە «سەكۆەستيروۆانيە» دەگەن ءسوزدى ەستىدىڭىز بە؟ ەستىسەڭىز، نە تۋرالى اڭگىمە بولدى؟ ەستىمەسەڭىز، ەستىمەدىم دەپ ايتىڭىز.

– ەستىدىم.

– تولىعىراق ناقتى ايتىپ كەتىڭىزشى. نە تۋرالى اڭگىمە بولدى؟ كىم-كىمنىڭ اراسىندا بولدى اڭگىمە؟ قاي جەردە بولدى؟

– «رەديسسوندا». (پروتوكولعا ۇزاق ءۇڭىلدى). ول ءسوز ابىشەۆ پەن شايمەردەنوۆ سويلەسكەن كەزدە بولدى. بۇل سۇراقتى ماعان تەرگەۋشى دە قويدى.

–  جوق، ءسىز ەستىگەنىڭىزدى ايتىڭىزشى. كىمنەن ەستىدىڭىز ول اڭگىمەنى؟

– «سەكۆەستيروۆانيە بولادى» دەدى مە، سونداي بىردەڭە ايتتى ماعان.

– كىم كىمگە ايتتى؟

– ابىشەۆ شايمەردەنوۆكە.

– سەكۆەستيروۆانيە بولادى دەپ ايتتى ما؟

– ءيا.

– سوسىن؟ ونى نەگە ايتتى؟

–  شىنىمدى ايتايىن، ەسىمدە جوق. ونىڭ ءبارىن ماعان تەرگەۋشى كورسەتتى. جاۋابىمنىڭ ءبارى باسىندا پروتوكولدا بولعان. ءبىرىنشى 26 ناۋرىزداعى پروتوكولدا بولعان.

– حاتتامادا ايتقانىڭىزداي، 26 ناۋرىزدا تەرگەۋشىگە جاۋاپ بەردىڭىز بە؟

– ءيا. بىراق ول جاۋاپ مىنا جەردە جوق. ماعان جىبەرگەننەن كەيىن ءوزىم ءبارىن قاراپ شىقتىم دا، ءوزىم شوشىدىم، قورىقتىم.

– تۇرا تۇرىڭىز. تەرگەۋشى جاۋاپ العان كەزدە سوڭىندا جاۋاپتى وقىپ، حاتتاماعا قول قويدىڭىز با؟

–  قول قوي دەدى، قويدىم. ول پروتوكول 3-4 بەت ەدى. ال مىناۋ باسقاشا. مەن تۇسىنبەدىم.

– باعانا ايتىپ كەتتىڭىز عوي، شايمەردەنوۆ پەن ابىشەۆتىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى ىسكەرلىك قارىم-قاتىناس دەدىڭىز. ايتىڭىزشى، «موناكودا»، «رەديسسوندا» كەزدەستىك دەدىڭىز، وسى كەزدەسۋلەردىڭ اراسىندا ما، كەزدەسۋگە دەيىن، نە كەيىن، مۇمكىن كەزدەسۋگە قاتىسى جوق شىعار، ابىشەۆ سىزدەن شايمەردەنوۆ تۋرالى بىرنارسە سۇرادى ما؟ قانداي ادام دەپ، بولماسا باسقا ءبىر ءمان-جايلار تۋرالى.

– جوق.

– ولار ءبىر-ءبىرىن تانيدى دەدىڭىز ءيا؟

– تانيتىن ەدى. «موناكودا» كەزدەسكەن كەزدە كۇلىپ-ويناپ، دوس رەتىندە سويلەستى. ول جەردە ىسكەرلىك اڭگىمە بولدى. وعان دەيىن تالاي كەزدەسكەن، جينالىستاردا. «قالىڭ قالاي؟» دەپ قول الىسىپ امانداسىپ، «جۇمىس ىستەپ جاتىرسىڭ با؟..، ءيا ىستەپ جاتىرمىن» دەگەندەي. (قولىنداعى قاعازعا قاراپ): مەن مىنا جەردە تۇسىنبەي جاتقان سەبەبىم، مەن بۇل تۇسىنىكتەمەلەرمەن (پوكازانيە) كەلىسپەيمىن.

– قازىر سۋديانىڭ رۇقساتىمەن جاريالاعان كەزدە، ول سۇراققا جاۋاپ بەرەسىز. سوت مىرزا، رۇقسات ەتسەڭىز، 372 باپقا سىلتەمە جاساپ، قاراما-قايشىلىق بولعان سەبەپتى، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ بارىسىندا بەرگەن جاۋابىنىڭ ءۇزىندىسىن جاريالاۋعا ۇسىنىس بىلدىرەمىن.

مارات اداموۆ، قورعاۋشى: قارسىلىق بىلدىرەمىن، قۇرمەتتى سوت!

سۋديا: تۇرا تۇرىڭىزشى، ا؟!. تۇرا تۇرىڭىزشى... پروكۋرور مىرزا، سىزگە باعانا ايتىپ كەتتىم، ءبىرىنشى كۋانى ءبارىمىز سۇراپ الايىق. قاراما-قايشىلىق بولعان جاعدايلاردا جازىپ الىڭىز، سودان كەيىن سۇرايمىز. باسقا سۇراعىڭىز بار ما؟

پروكۋرور: ازىرگە جوق.

سۋديا: ادۆوكات، سۇراي بەرىڭىز.

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: قۇرمەتتى كۋا، ايتىڭىزشى، ءسىز جاۋاپ بەرىپ جاتقان كەزدە جاۋابىڭىزدى مەملەكەتتىك ايىپتاۋشى ءۇزىپ تاستادى. «ءسىزدىڭ بۇل سەكۆيستيروۆانيە جايلى سۇراعىڭىزدى تەرگەۋشى دە قويعان» دەپ ايتىپ قالدىڭىز. وسى جەردەن باستاپ جالعاڭىزشى. جاۋاپ الا الماي قالدىم. سەبەبى، جاۋابىڭىز ءۇزىلىپ كەتتى.

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋا: ءيا، ول ءسوزدى ەستىدىم. تەرگەۋشىگە جاۋاپ بەردىم. ءبىرىنشى پروتوكولدا بولعان.

– ءبىرىنشى پروتوكول دەگەن قانداي پروتوكول؟ داتا بويىنشا ايتساڭىز.

– بۇلاردى مەن ءوزىم ۋاتساپتان كەلگەننەن كەيىن رەتتەپ الدىم دا، وقىپ شىقتىم. (الدىنداعى قاعازدارىن قاراپ تۇرىپ). رەتى بويىنشا 1, 2, 3 دەپ بەلگىلەپ قويعانمىن. ءبىرىنشى دەپ وتىرعانىم – 26 ناۋرىزدا بولعان تەرگەۋ. ول مۇلدەم باسقا ەدى. سەبەبى، ول «دوپروس» بىتكەننەن كەيىن، يدريسوۆپەن سويلەسكەننەن كەيىن، قول قوي دەدى، قول قويىپ كەتتىم. بولدى. ويلادىم، «قۇدايعا شۇكىر، ءبارى جاقسى، ماعان تيىسپەسە بولدى، مەنى «پوسوبنيك» قىپ قاماپ تاستامادى، بولدى» دەپ ويلادىم دا كەتتىم. ودان كەيىن 4 مامىردا مەنى شاقىردى. 4 مامىر كۇنى مەنى كابينەتكە اپارعان كەزدە اگيباەۆ دەگەن جاڭا تەرگەۋشى وتىردى. ماعان سۇراقتار قويدى. ماعان تانىس سۇراقتار، ءبىرىنشى تەرگەۋدە بولعان سۇراقتار. مەن ايتتىم، «بۇل سۇراقتار ماعان قويىلدى عوي» دەدىم. «ول دوپروستى قايتا جاساۋ كەرەك. دۇرىس ەمەس» دەپ ايتتى. ول دوپروس بىتكەننەن كەيىن، (قاعازدى كورسەتىپ) مىنا دوپروس سول، داتاسى تۋرا سونداي، 26 ناۋرىز. «قول قوي» دەدى، قول قويدىم. ەشتەڭە ويلاعان جوقپىن، قاتە كەتكەن بولار دەپ ويلادىم. فورمالنوستتارعا قول قويدىم. سوڭعى جاعىنا قول قويىپ، ەندى وقيىن دەپ جاتقاندا، «اكەل، بارىپ قول قويدىرتا سالايىن» دەپ الىپ كەتتى. ودان كەيىن قايتا كابينەتكە كەلگەندە ءبىرىنشى بولعان دوپروستى جىرتىپ تاستادى. ودان كەيىن «دوپولنيتەلنىي دوپروسقا» كىرىستى. مەن 4 مامىردا كەلەر الدىندا ەسىكتىڭ الدىنان اتاشەۆ قارسى العان. سول ايتتى، «داۆاي، ەسىڭدە مە، كەلىسكەنىمىزدەي بولادى، سەن ارتىڭدى ويلا... ءوزىڭدى ويلا. قازىر تەرگەۋشى جۇمىس ىستەيدى. سەن وتىرا بەر. سوسىن قول قويا سال...» دەدى. ارى قاراي نە ايتقانى ەسىمدە جوق، تۇسىنگەن دە جوقپىن، قاتتى قوبالجىپ كەتتىم. سوسىن تەرگەۋشى ايتتى، «قازىر ابىشەۆتىڭ ىنىسىمەن بەتتەستىرۋ («وچنايا ستاۆكا») بولادى. سەن وتىرا بەر، تەرگەۋشى ءوزى جاۋاپتى جازادى. ءبارىبىر ابىشەۆ وتىر» دەدى. «جارايدى، ماقۇل» دەپ كەتتىم. ودان كەيىن انا قاعازدى جىرتىپ تاستاعاننان كەيىن، مىنالاردى ىستەدى. مىناۋ «پروتوكول وچنوي ستاۆكي». مىنانى وقىعان كەزدە، مۇندا جازعاندارىمەن دە كەلىسپەيمىن.

– ءسىز مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپ بەرىپ جاتقان كەزدە، ايتتىڭىز، «ۋاتساپتان كەلگەن جاۋاپتار» دەپ. وسىنى ناقتىلاڭىزشى. ۋاتساپتان نە كەلدى، قانداي جاۋاپ، كىمنەن، قايدان، قاشان كەلدى؟

– وسى پروتوكولدار مەندە جوق ەدى. ۋاتساپتان جىبەرگەننەن كەيىن، ءوزىم شىعارىپ الدىم. قاراپ شىعايىنشى دەپ.

– بىردەن داتاسىن ناقتىلاي كەتسەڭىز، قاي كۇنى، كىمنەن كەلدى؟

– داتاسى – ەكىنشى سوت وتىرىسى بولاردان الدىن ءبىر كۇن بۇرىن.  ەكىنشى سوت وتىرىسى قاشان بولىپ ەدى؟ قاراپ الۋعا، تەلەفونىمدى تومەندە قالدىرىپ كەتتىم. سول ەكىنشى سوت وتىرىسىنان ءبىر كۇن بۇرىن تەرگەۋشى جاردەم حابارلاستى. «اسىلجان، قازىر تەرگەۋشىگە بەرەمىن» دەدى.

– تەرگەۋشىنىڭ فاميلياسى كىم؟

– تەرگەۋشى – اتاشەۆ. ول ماعان ايتتى: «قازىر ساعان ۋاتساپپەن پروتوكولدار جىبەرەمىز. جاتتاپ ال، سوتتا تۋرا سولاي جاۋاپ بەرەسىڭ. ەگەر ناقتىلايتىن سۇراقتار بولسا، پروتوكولدا بار دەپ ايتا سال» دەدى. جارايدى، ءتۇسىندىم دەدىم. ءسويتىپ ولار ماعان جىبەردى. مەن شىعارىپ الدىم. ولار ماعان ايتتى، «ەرتەڭ سوتقا بار» دەدى. «سووبششەنيە كەلگەن جوق قوي، نەسىنە بارام؟» دەگەنىمدە، «مەن قازىر ءتۇن بولسا دا، جىبەرتەمىن» دەدى. «كەلسە بارام، كەلمەسە نەسىنە بارام؟» دەدىم. «جوق، مەن قازىر سەكرەتارعا ايتىپ جىبەرتكىزەمىن، سەن بار» دەدى.

– «سەكرەتار» دەپ سوتتىڭ سەكرەتارىن ايتىپ وتىر ما؟

–  كىم جىبەرۋشى ەدى؟ سەكرەتار دەدى مە، سوتقا ايتام دەدى مە، سولاي دەپ ايتتى ايتەۋىر. ءسويتىپ سووبششەنيە كەلدى، 10-15 مينۋتتان كەيىن.

– سوسىن؟

– سوسىن مەن مىنانىڭ ءبارىن وقىعاننان كەيىن ءوزىم شوشىدىم. ءبىرىنشى پروتوكول مۇلدەم باسقا. ەكىنشى، ءۇشىنشى پروتوكولدارمەن كەلىسپەيمىن، باس تارتامىن. ونىڭ الدىندا دا اتاشەۆ ماعان زۆونداعان، 14-ءى كۇنگى سوتقا مەنى شاقىرعان. سوت دۇيسەنبى كۇنى بولاتىن. ال سەنبى كۇنى اتاشەۆ زۆونداعان، ترەنيروۆكادا ەدىم. جۇگىرۋ جولاعىندا ەدىم، قۇلاعىمدا «ناۋشنيك» بار ەدى. ولاردىڭ زۆونداعانى ۇنامايتىن. «بەيسەنبى كۇنى ساعان سووبششەنيە كەلدى مە؟ سوتقا بارعاننان كەيىن ەشكىمدى تىڭداماي، دۇرىستاپ جاۋاپ بەر» دەدى. مەن ترەنيروۆكادا ەدىم دەپ، تەلەفوندى قويا سالدىم. ودان كەيىن وسى ۋاتساپپەن زۆونداعانى. اتاشەۆ جاردەمنىڭ تەلەفونىنان زۆوندادى. سول تەلەفوننان جىبەردى. ودان كەيىن مەن مىنانىڭ ءبارىن كورىپ، شوشىدىم، مەن ويلادىم، «بارمايمىن سوتقا، مىنالاردىڭ ءبارىن ۇعىپ الايىن، مەنىڭ جاۋابىمدى نەگە وزگەرتكەن...» دەپ. سودان كەيىن ولار ماعان كوپ رەت زۆوندادى. مەن تەلەفونىمدى كوتەرمەدىم. سويلەسكىم كەلمەدى. «نەگە كەلمەدىڭ؟» دەپ، قوقان-لوققى جاساپ، قالا سىرتىنا اپارىپ، ماعان بىردەڭە ىستەۋلەرى مۇمكىن دەدىم. مىنە، مەن تەلەفونىمنان سكرينشوت جاساپ العانمىن.

– ول سكرينشوتتا نە جازىلعان؟ وقىپ بەرسەڭ. داتاسىمەن ايتىپ بەرسەڭ.

– داتاسى سكرينشوتقا تۇسپەگەن ەكەن، بىراق، تەلەفونىمدا بار. ۋاقىتى كەشكى 17:18-دە جىبەرگەن. مەن پروتوكولداردى جۇكتەپ العانمىن. مەن مىنالاردى كورگەننەن كەيىن شوشىدىم. جاردەم بىرنەشە رەت زۆوندادى، تەلەفوندى المادىم. ول زۆونداي بەردى. سودان كەيىن «سويلەسۋىمىز كەرەك، حابارلاس» دەپ جازدى. جاۋاپ بەرمەدىم. «ەركەكشە سويلەسەيىك. كەزدەسەيىك. ءبارىن تۇسىندىرەمىن» دەپ حابارلاما جىبەردى. مەن ولاردان حابارلاما كەلگەن كەزدە، ولار زۆونداعاندا اشۋعا بەرىلە باستادىم. الدىم دا، تەلەفونىمدى پەرەادرەساتسياعا قويدىم، قوڭىراۋلار كەلمەسىن دەپ. قايتادان زۆونداعان. ودان كەيىن اتاشەۆ زۆونداعان. 14-ءى كۇنى 2-3 رەت زۆونداعان، سمس كەلدى. اتاشەۆتان كەيىن ازامات شايمەردەنوۆ زۆونداعان.

– شايمەردەنوۆ؟

– ءيا. مەن ويلادىم، «اتاشەۆ زۆوندايدى، نەگە ارتىنشا شايمەردەنوۆ زۆوندايدى» دەپ ويلادىم. ويتكەنى، ەسىمدە، ازامات بۇرىن جۇمىستا جۇرگەن كەزدە، وسى سالادا دوستارى بار ەكەنىن ايتاتىن. «مەنىڭ فين.پوليتسيادا دوستارىم بار، قالاساڭ، سەنى سول جەرگە جۇمىسقا كىرگىزەيىن، ءتىپتى، دەپارتامەنت باستىعى مەنىڭ دوسىم، ەش كەدەرگىسىز سەنى سوندا جۇمىسقا ورنالاستىرامىن» دەيتىن. سول سەبەپتى مەن ويلادىم، «اتاشەۆ ماعان ءوزى شىعا الماي وتىرعاسىن، ازامات ارقىلى شىعىپ وتىر» دەپ ويلادىم. كەيىن تەلەفونىمدى قوسقاندا دا قايتا-قايتا زۆوندادى، «قابىلدانباعان قوڭىراۋ» دەپ تۇر، اتاشەۆ 3 رەت زۆونداعان، ارتىنان ازامات شايمەردەنوۆ زۆونداعان. ەشقايسىسىن المادىم. 0101 نومەرىمەن اياقتالاتىن بەيتانىس نومەر زۆوندادى. الدىڭگۇنى (28 قازان) تاعى زۆوندادى، مەن تۇتقانى كوتەرمەدىم، تەلەفونىمدى ءوشىرىپ تاستادىم.

– سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ قىزمەتكەرى جاردەم زۆوندايدى، تەرگەۋ توبىنىڭ جەتەكشىسى اتاشەۆ ايدار زۆوندايدى. ودان كەيىن ازامات شايمەردەنوۆ زۆوندايدى. ولار سىزدەن نە تالاپ ەتىپ جاتىر؟ نە سۇراپ جاتىر؟ قانداي ءوتىنىش ءبىلدىرىپ جاتىر؟

– ءوتىنىشىن ترەنيروۆكادا جۇرگەن كەزىمدە ايتتى، «سەن ەشكىمدى تىڭداما، دۇرىستاپ جاۋاپ بەرەسىڭ» دەپ. «ترەنيروۆكادامىن» دەپ ترۋبكانى تاستاي سالدىم. ەكىنشىسى، ۋاتساپپەن جىبەرگەن كەزدە، ماعان ايتقان سوزدەرى «ساعان قازىر ۋاتساپپەن جىبەرەمىن، ەرتەڭ سوتقا سمس جىبەرتكىزەمىن، پروتوكولداردى جاتتاپ ال، تۋرا ءسويتىپ جاۋاپ بەرەسىڭ. ناقتىلايتىن سۇراقتار بولسا، پروتوكولدا بار دەپ ايتا سال» دەدى.

– وسى سوزدەردى كىم ايتتى؟

– ايدار اتاشەۆ ايتتى.

– جاڭا ماعان بەرگەن جاۋابىڭىزدا ءسىز سكرينشوتتان وقىپ بەردىڭىز. «شىق، ەركەكشە سويلەسەيىك. كەزدەسەيىك. ءبارىن تۇسىندىرەمىن» دەگەندى. وسى سوزدەردى كىم جازدى؟

– جاردەمنىڭ تەلەفونىنان جازىلعان حابارلاما.

–  «ەركەكشە سويلەسەيىك» دەگەن ءسوزدى قالاي قابىلدادىڭىز؟

– مەن ولارعا سەنبەيمىن. نامىس دەپ، قازىر بارسام، قالانىڭ سىرتىنا الىپ كەتە مە، كىم بىلەدى، ءولتىرىپ كەتە مە؟ مەن ءوزىم ءۇشىن قورقىپ، بارعان دا جوقپىن، جاۋاپ تا بەرمەدىم.

– بۇل ءسوزدى، ودان كەيىنگى بىرنەشە تەلەفون قوڭىراۋلارىن «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل» ۇلتتىق بيۋروسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جاساعان ءىس-ارەكەتىن ءسىز وزىڭىزگە تونگەن قاۋىپ-قاتەر دەپ باعالادىڭىز با؟

– قىسىم، قوقان-لوققى (ۋگروزا), ماعان جانە مەنىڭ وتباسىما جانە  جاقىندارىما قىسىم دەپ ءتۇسىندىم. ۇنەمى جان-جاعىما قاراپ جۇرەمىن.

– قىلمىستىق ءىس ماتەريالدارىندا ءسىزدىڭ قاتىسۋىڭىزبەن راسىمدەلگەن ءتورت قاۋلى بار. ءبىرىنشىسى 16-شى توم 40-45 بەتتە، 26 ناۋرىز 2019 جىلى  جاۋاپ بەرىلگەن. تەرگەۋشى يدريسيوۆ. ەڭ العاشقى جاۋاپ. مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىنىڭ سۇراعىنا وسى جاۋاپقا بايلانىستى ايتتىڭىز با، باسىندا بەرىلگەن جاۋاپ دۇرىس ەدى، 4 مامىر كۇنى وزگەرتىلدى دەپ. مەن ءسىزدى دۇرىس ءتۇسىندىم بە؟

– ءيا. ويتكەنى، تەرگەۋشى جازىلعان سوزدەردى الدىنا الىپ، سوعان ساي ىستەپ وتىردى.

– ناقتىلاپ كەتىڭىزشى، نەنى نەگە ساي ىستەپ وتىردى؟

– تەرگەۋدىڭ سۇراعىن ستەنوگرامماعا سايكەس. ول جەردە نە جازىلعانى ەسىمدە جوق. كورسەتتى، ءبىر قارادىم. بولدى.

– مىناۋ 26 ناۋرىز كۇنى بەرگەن ەڭ العاشقى جاۋابىڭىزدىڭ حاپتتاماسى. سوندا بۇدان باس تارتاسىز با قازىر؟ حابارلامامەن تۇسكەن پروتوكول ءىس جۇزىندە ءسىزدىڭ بەرگەن جاۋاپتارىڭىزعا سايكەس كەلمەي مە؟

– ءيا.

– ەكىنشى جاۋابىڭىزدى انىقتاي كەتەيىن. 4 مامىر 2019 جىلدىڭ كۇنى ەكى رەت قوسىمشا جاۋاپتالعان ەكەنسىز. ءبىر رەت قوسىمشا جاۋاپ بولعان. ءبىر رەت بەتتەستىرۋ بولعان. ءبىرىنشىسى – قوسىمشا جاۋاپ، ول 16-شى تومدا 53-55 بەتتەردە تىركەلگەن، 4 مامىر 2019 جىل. ءسىزدىڭ قولىڭىزدا وسى جاۋاپ بار ما؟ سمسپەن جىبەرىلگەندەردىڭ ىشىندە؟

– بار.

– وسىعان بايلانىستى ناقتى سۇراق. وسىنى باسىنان باستاپ تۇسىنە الماي وتىرمىز. قۇرمەتتى سوت، مىنا قاۋلىدا، مىنا حاتتامادا تۇپنۇسقامەن دە سالىستىرۋىڭىزدى سۇرايمىز. تەرگەۋ كەزىندە ءوزىم دە ۇلكەن سۇراق بەلگى قويىپ قويعانمىن. باستالعان كەزدە ءبىرىنشى بەتىندە «جاۋاپتاعان يدريسوۆ» دەپ تۇر دا، بىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، بۇكىل جەردە اعىباەۆ قول قويعان. ەڭ سوڭىندا «دوپروسيل اگيباەۆ» دەپ تۇر. وسى جاعداي قالاي وسىلاي بولدى؟ ءتۇسىندىرىڭىزشى.

– ءبىرىنشى جاۋاپتى باستاعان يدريسوۆ، اياق جاعىندا اگيباەۆ.

– وسى جەرگە بايلانىستى، فاكتيچەسكي 4 مامىر كۇنى ءسىزدى يدريسوۆ جاۋاپتادى ما، الدە اگيباەۆ پا؟

– اگيباەۆ. يدريسوۆتى ءبىر-اق رەت كوردىم. بۇل دوپروستاردى العان اگيباەۆ.

–  يدريسوۆتى ءبىر-اق رەت كوردىم دەدىڭىز. قاي كەزدە كوردىڭىز؟

– 26 ناۋرىز كۇنى.

– وسى جەردە تاعى ءبىر ناقتىلاي كەتەيىك. وسى كۇنى، قوسىمشا جاۋاپ الىپ جاتقان كۇنى اگيباەۆ 26 ناۋرىزداعى جاۋاپتى قايتا جاسادى ما، ءسىزدىڭ سوزىڭىزشە؟

– ءبىرىنشى يدريسوۆ العان جاۋاپتى قايتا جاسادى دا، ءبىرىنشى نۇسقانى – وريگينالدى جىرتىپ تاستادى.

– بۇل 4 مامىر كۇنى بولدى ما؟

– ءيا. جاڭا ءسىز ايتقاننان كەيىن ويلاپ وتىرمىن، العاشقى جاۋاپتى «كوپيروۆات» ەتىپ، جوعارىداعى فاميلياسىن اۋىستىرۋدى ۇمىتىپ كەتكەن بە دەپ. اياعى اگيباەۆ، باسى يدريسوۆ، مەن دە تۇسىنبەي تۇرمىن.

– ونى تەرگەۋشىدەن سۇرايمىز. وسى قوسىمشا جاۋاپ ۋاقىتى تۇسكە دەيىن، ياعني 12:40-13.40 مينۋت دەپ كورسەتىلگەن. سايكەس كەلە مە؟ ءتۇس ۋاقىتىندا بولدى ما؟

– ءيا، سونداي.

– ودان كەيىن ءدال سول 4 مامىر كۇنى ءسىز بەن ابيشەۆ ك.ا. (قانىبەك الماحانوۆيچ) ەكەۋىڭىزدىڭ اراڭىزدا  بەتتەستىرۋ حاتتاماسى جاساقتالعان. بۇل ءىس جۇزىندە ءسىزدىڭ بەرگەن جاۋاپتارىڭىزعا سايكەس كەلە مە؟

– جاڭا  سوت 11-دە باستالىپ كەتتى. مەن ون جارىمداردا ۋاقىتىم بولىپ، ەرتەرەك كەلدىم. ءبىر كەزدە اتاشەۆ شىقتى. «ون ۆسە راۆنو ۆ وتكازە سيديت. سەن ۇندەمەي وتىرا بەر، نا وتۆەتى بۋدەت ناۆوديتسيا» دەدى.

– سىزگە سۇراق: وسى كەزدە تەرگەۋ توبىنىڭ باسشىسى اتاشەۆ بولدى ما، الدە اگيباەۆ پا؟ ءسىزدىڭ سوزىڭىزشە، اگيباەۆ دەپ تۇر.

– قارسى العان اتاشەۆ. جاۋاپ العان اگيباەۆ.

– سوندا ەكەۋى دە بولدى ما؟

– جوق، مەن كەلگەندە سىرتتان كۇتىپ العان اتاشەۆ. ال 4 مامىر كۇنى تەرگەگەن، ءتورت پروتوكولدى جاساعان جاساعان اگيباەۆ.

– بەتتەستىرۋ حاتتاماسىنداعى ءسىزدىڭ جاۋاپتارىڭىز ءىس جۇزىندە بەرگەن جاۋاپتارىڭىزعا سايكەس كەلە مە؟ سمسپەن كەلگەندەرمەن مازمۇنىن تەكسەردىم دەپ وتىرسىز عوي.

– سايكەس كەلەتىن جەرلەرى بار. كەزدەسكەنىمىز تۋرالى سايكەس كەلەدى. «جامپوزوۆ، سكاجيتە...» ء(ۇزىندى وقيدى)

سۋديا: تۇرا تۇرىڭىز. ءسىز وقىپ وتىرعان فاكتيچەسكي حاتتاماسى عوي، ءيا؟

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: ءيا، 16-شى توم  59-61 بەتتەر. سول تولىق سايكەس كەلە مە؟ سونىڭ قاي بولىگى سايكەس كەلەدى؟

– سوڭعى ابزاتس، الدىڭعى ابزاتستار سايكەس كەلمەيدى.

سۋديا: قاي جەرى ول؟

– «ا يمەننو چتو ون يز سەبيا پردەستاۆلياەت؟ چەستنىي نە چەستنىي؟ پري ەتوم ۆحوديت رازگوۆور، يا نە گوۆوريل، چتو حوچەت دەنەجنىە سرەدستۆا...» دەگەن جەرلەر. ونىڭ ءبارىن مەن ايتقان جوقپىن، وزدەرى جازدى. ودان كەيىنگى سۇراقتارى. «ۆام ياسنى پوكازانيا، جامپوزوۆ؟..» دەپ ونى ءوزى جازىپ وتىردى. باسىندا ماعان اتاشەۆ تا ايتتى، «ءوزى ىستەيدى، سەن كەلىسىپ وتىرا بەرەسىڭ» دەپ.

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: ءسىزدىڭ جانە ءبىر جاۋابىڭىز بار. ول 28-ءشى توم 48-49 بەتتەردە، 19 ماۋسىم كۇنى الىنعان، «كۋادان قوسىمشا جاۋاپ الۋ حاتتاماسى» دەپ ساقتالعان. تەرگەۋشى ايدار اتاشەۆ العان. وسى حاتتاما ءسىزدىڭ قولىڭىزدا بار ما؟ سمس-پەن كەلدى مە؟

– بار، كەلدى.

– وسىنداي جاۋاپ بەردىڭىز بە، بەرمەدىڭىز بە؟

– مەنى جاۋاپقا شاقىردى. باردىم. قازاقشا جازۋ كەرەك دەدى. «مەن قازاقشا تۇسىنبەيمىن عوي، قالاي جازامىن؟» دەدىم. «ءوزىم جازامىن، قورىقپا» دەدى. سەبەبى، مەن توعىزىنشى سىنىپقا دەيىن ورىس مەكتەبىندە وقىدىم. پريوزەرسكتا، قاراعاندىدا. اكە-شەشەم كەيىن قازاق مەكتەبىنە اۋىستىردى. بىراق، ويلاۋ دەڭگەيىم، وي بارىسىم ورىسشاعا لايىقتاۋ. قازاقشا تۇسىنەمىن. تۇسىندىرە الامىن. بىراق، وقىعاندا، جازعاندا قينالامىن. سول سەبەپتەن ول «ءوزىم جازامىن، وتىرا بەر» دەدى. جازىپ بىتكەننەن كەيىن قول قوي دەدى، قول قويدىم.

– ءىس جۇزىندە ءسىز سونداي جاۋاپ بەردىڭىز بە، بەرگەن جوقسىز با؟

– ءوزى سۇراقتارىن قويادى، ءوزى جاۋاپتارىن ايتادى. «بىلاي ءيا؟.. بىلاي ءيا؟..» دەپ. مەن تەك قانا «ءيا» دەپ كەلىسكەننەن باسقا، ەشتەڭە ايتقان جوقپىن.

–  جاقسى. سول ساتتە تەرگەۋشى اتاشەۆ سۇراقتى دا ءوزى قويىپ، جاۋاپتى دا ءوزى جازدى دەيىك. ارتىنان...

پروكۋرور: كەشىرىم سۇرايمىن، سوت مىرزا. كۋاگەر ولاي جاۋاپ بەرگەن جوق.

ابزال قۇسپان، ادۆوكات:  سولاي ايتتى. (زالدا «سولاي ايتتى، ايتتى» دەگەن شۋ.)

سۋديا: تىنىشتىق ساقتاڭىزدار. پروكۋرور، نە دەيسىز؟ ەستىمەي قالدىق.

پروكۋرور: قورعاۋشىنىڭ جاڭاعى سۇراعىنا كۋا ولاي جاۋاپ بەرگەن جوق. كۋا ايتتى: «تەرگەۋشى مەنەن سۇرادى. مەن «كەلىسەمىن نەمەسە كەلىسپەيمىن» دەپ جاۋاپ بەردىم» دەدى. (زالدا شۋ.)

سۋديا: قايتا جاۋاپ بەرىڭىزشى.

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋا: ءوزى سۇراقتاردى قويدى، ءوزى سول سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى. مەن تەك قانا «ءيا، ءيا» دەپ وتىردىم.

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: سۇراقتى دا، جاۋاپتى دا تەرگەۋشى ايدار اتاشەۆ جازىپ وتىرعان بولسا، سوڭىندا قاعازعا باسىپ شىعارادى عوي. سول كەزدە وقىپ تانىستىڭىز با؟

–  وقىپ، تانىسۋعا مۇمكىنشىلىك بولعان جوق. «تەز قول قويا سال» دەدى.  ءبىر قاراپ شىقتىم، بىراق ماعىناسىن تۇسىنگەن جوقپىن. وقىمادىم دەپ ايتۋعا بولادى. ءوزىم قورقىپ، «مەنى پوسوبنيك قىپ قاماپ تاستاي ما» قوبالجىپ وتىرعاندىقتان..، شەشەم ءولىپ قالادى عوي دەپ، شەشەم ءۇشىن قورىقتىم، ءوزىم ءۇشىن قورىقتىم.

– «شەشەم ءۇشىن قورىقتىم، ءوزىم ءۇشىن قورىقتىم» دەيسىز. جالپى، مەن ءسىزدىڭ ءتورت جاۋابىڭىز بويىنشا عانا سۇراقتار قويىپ شىقتىم قازىر. وسىعان دەيىن، تەرگەۋدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، اياعىندا جالپى سىزگە «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسى» قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان قانداي دا ءبىر قىسىم نەمەسە شارت قويىلدى ما؟  «بىلاي بولسا، تاعدىرىڭ بىلاي بولادى. بولماسا، بىلاي بولادى» دەگەن سياقتى.

– باسىندا ءبىرىنشى تەرگەۋ كەزىندە دە ايتتى. «مى تەبيا سدەلاەم پوسوبنيكوم، پويدەش ۆمەستە س نيمي» دەپ سول كەزدە دە ايتتى، كوريدوردا دا ايتتى.

– ناقتى كىم ايتتى؟

– يدريسوۆ.

– سول كەزدەگى تەرگەۋشى عوي؟

– ءيا.

سايان جۇنىسباەۆ، ادۆوكات: «سمپ-610» جشس تۋرالى. «مەردىگەرلىك شارت بويىنشا گرافيكتەن قالىپ قالاتىن» دەدىڭىز. سول جەردە قىزمەت اتقارىپ جاتقان كەزدە بانكتەگى ەسەپشوتتارىنىڭ بۇعاتتالىپ قالۋى بولدى ما؟ ەستىدىڭىز بە؟

–  ءيا، بولدى.

–  نە سەبەپتەن ەكەنىن بىلەسىز بە؟

– «استانا بانكىنىڭ» جابىلۋى سەبەپ بولىپ، سول جەردە 500 ملن تەڭگە «زاموروزكا» بولىپ قالدى.

– سالىق ورگاندارىمەن ماسەلە بولدى ما؟

– ەسىمدە، كۇزدە مە، جازدا ما، بىزگە باسا كوكتەپ كىردى. قاراعاندى وبلىسىنىڭ دگد باسقارماسىنىڭ – سالىق ورگاندارى. ءبىر توپ. ەسىكتەردى جاۋىپ الىپ، «پروتوكول، سانكتسيا بار، وبىسك جاسايمىز، بارلىق زاتتاي ايعاقتاردى الامىز» دەپ، كومپيۋتەر ءبارىن الىپ كەتتى، ەكى كابينەتتى قوپارىپ كەتتى. سونداي جاعداي بولدى.

– ودان كەيىن سول دگد-عا ءسىزدى شاقىرتتى ما؟

– شاقىرتتى، پوۆەستكا كەلدى، مەن بارعان جوقپىن.

– شايمەردەنوۆتى شاقىرتقانىن ەستىدىڭىز بە؟

– شاقىردى، بارلىعىن شاقىرتتى، شايمەردەنوۆتى دە.

– دگد-نىڭ نەگىزگى كوتەرگەن ماسەلەسى نە بولدى؟

– قاۋلىسىن وقىعانىمدا، «سمپ-610» جشسمەن بىرنەشە فيرما اراسىندا «وبناليچيۆانيە» بولعان دەگەن سەبەپ.

–  تۇسىنىكتى. ودان كەيىن 2018 جىلدىڭ كۇز ايلارىندا، جىلدىڭ اياعىندا، 2019 جىلدىڭ باسىندا دگد وسى ىسكە بايلانىستى سىزدەردى قايتادان شاقىرتتى ما؟ ءبىر مالىمەتتەر بەلگىلى بولدى ما؟

–  ءبىر-ەكى رەت شاقىرتتى. مەن بارعان جوقپىن.

– شايمەردەنوۆتەن سۇرادىڭىز با، دگد بويىنشا ماسەلە نە بولىپ جاتىر دەپ؟

– كومپيۋتەرلەردى قاشان الىپ كەلەدى دەپ سۇرادىم. «دا، ءىس بارىسىندا شەشەمىز» دەدى. سەن دوپروسقا باردىڭ با دەپ سۇراعانىمدا، «دا، ماعان ءبارىبىر، س درۋزيامي راسكيدايۋياس» دەپ ايتقان.

– كىمدى ايتىپ تۇر؟

– ونى بىلمەدىم.

– ەندى ايتىڭىزشى، جاڭاعى جاۋابىڭىزدا شەت-جاعاسىن ەستىپ قالدىم. شايمەردەنوۆ بۇرىن قارجى پوليتسياسى قىزمەتكەرى بولعان. «ونداعى قىزمەتكەرلەر بۇرىنعى دوستارىم دەپ ايتتى» دەدىڭىز. سىزگە شىنىمەن دە «قاجەت بولسا، ءسىزدى جۇمىسقا ورنالاستىرامىن» دەپ ايتتى ما؟

– ءيا. ماعان ەكى-ءۇش رەت ايتتى. «قالاساڭ، فينپولعا ورنالاستىرامىن، ايلىعى 400-500 مىڭ  تەڭگە دەپ ايتتى.

– ءسىزدىڭ جانە ءوزىڭىزدىڭ  وتباسىڭىزعا قاۋىپ ءتونىپ تۇر دەدىڭىز. وسى زوت زالىنان شىققاننان كەيىن، ءارى قاراي ءسىزدىڭ جەكە باسىڭىزعا، وتباسى مۇشەلەرىنە قاۋىپ ءتونۋى مۇمكىن دەپ سانايسىز با؟

–  مۇمكىن. ونى دا ويلاپ ءجۇرمىن. ءوزىم ءۇشىن جاۋاپ بەرۋگە شامام جەتەدى، كىم بولسا دا، قالاي بولسا دا. تەك شەشەم ءۇشىن، كىشكەنتاي بالام ءۇشىن قورقامىن. سولار ءۇشىن الاڭدايمىن. ءوزىم ءۇشىن ەمەس، وتباسىم ءۇشىن قورقامىن. ەگەر ولارعا بىردەڭە بولسا، مەن وزىمە جاۋاپ بەرمەيمىن.

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى كۋا، جاڭا ۋاتساپقا حاتتامالاردى جىبەردى دەپ ايتتىڭىز. سول تەلەفونىڭىز وزىڭىزبەن بىرگە مە؟

– استىندا، جاشىكتە.

– قۇرمەتتى سوت، بىزدە ءوتىنىش بار. كۋاگەر سوتكاسىن الىپ، نومەرىن، قاي كۇنى، قاي ۋاقىتتا ەكەنىن كورسەتسە. ءوزىنىڭ جاۋابىن دالەلدەۋ ءۇشىن.

سايان جۇنىسباەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى سوت، جاڭا عانا كۋانىڭ جاۋابىندا ايتىپ وتىرعان سكرينشوت ماتەريالدارىن ىسكە تىركەۋ جونىندە ءوتىنىش جاريالايمىز. كەلگەن حابارلامالاردىڭ ۋاقىتى، كۇندەرى سكرينشوتقا تۇسپەي قالعان. سونى انىقتاۋ ماقساتىندا تەلەفونىن قاراۋعا ۇسىنساق.

سۋديا: بىرىنشىدەن سكرينشوتتاردى تاپسىرسىن. ءوتىنىش-ارىزدار ءتۇسىرۋ ءۇشىن ونى زاڭ تالاپتارىن سايكەس جاساڭىزدارشى. باسقا سۇراقتارىڭىز بار ما؟

ەرلان ماكەنۇلى، ادۆوكات: قۇرمەتتى كۋا اسىلجان، يسلام الماحانۇلىنىڭ قاسىنداعى سەرىك ادامۇلى تۇكيەۆتى تانيمىن دەپ وتىرسىز. قاي كەزدەن باستاپ تانيسىز؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋا: بۇل كىسىمەن كافە «موناكودا» تانىستىم.

– ونىڭ الدىندا سەرىك تۇكيەۆپەن تانىس بولدىڭىز با؟

–  جوق، تانىستىعىم جوق.

– «موناكودان» سوڭ بۇگىنگى كۇنگە دەيىن نەشە رەت كوردىڭىز؟

– «رەديسسوندا» كوردىم. بولدى.

– ونىڭ الدىندا باسقا جۇمىستارمەن، بەلگىلى ءبىر سەبەپتەرمەن كەزدەسپەدىڭىز بە؟

– جوق.

– سول «موناكودا»، «رەديسسوندا» كەزدەسۋ بارىسىندا سەرىك تۇكيەۆتىڭ اتىنان سىزگە قانداي دا ءبىر سوزدەر، اقپاراتتار ايتىلدى ما؟  نەمەسە ءوتىنىش؟

– ءبىر-اق ءوتىنىش بولدى، دالاعا شىققان كەزدە، ازامات كەتىپ قالعاننان كەيىن. «ازاماتتى تانيسىڭ عوي، ءبىر-ەكى كۇننەن كەيىن مەنىڭ ءوتىنىشىمدى ەسىنە تۇسىرە سالشى» دەدى. ۇلكەن كىسى ايتقان سوڭ، جارايدى دەدىم.

– قانداي ءوتىنىش؟

– بىلمەيمىن. «ازاماتقا وسى جەردەگى اڭگىمەمىزدى، دەمەۋشىلىك كومەك جايلى ەسىنە تۇسىرە سالشى، ۇمىتىپ كەتپەسىن»  دەدى. سول. تولىق ەسىمدە جوق.

– «دەمەۋشىلىك كومەك» دەپ ايتىپ وتىرسىز. ازاماتتىڭ بەرەيىن دەپ وتىرعان دەمەۋشىلىك كومەگى جايىندا سەرىك تۇكيەۆتىڭ تاراپىنان ازاماتتان تالاپ ەتۋ نە بولماسا قىسىم كورسەتۋ، دەمەۋشىلىك كومەكتى قىسىم كورسەتۋ ارقىلى مىندەتتەپ جۇكتەپ، باسقا جولدارمەن تالاپ ەتۋ امالدارى بولدى ما؟

– جوق، ءويتىپ ەشكىم قيناعان جوق.

– ءسىز ازاماتپەن بىرگە جۇمىس ىستەدىم دەپ وتىرسىز. ياعني، ءسىز ازاماتتى سەرىك تۇكيەۆتەن بۇرىن تانيسىز. دۇرىس پا؟

–  ءيا.

– 2017 جىلدان باستاپ بىرگە جۇمىس ىستەگەنسىز. ازامات جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا سىزگە «تۇكيەۆ سەرىك دەگەن ماعان قىسىم جاساپ جاتىر، دەمەۋشىلىك كومەك بەرمەسەڭ، كۇش قولدانامىن ءيا باسقا ارەكەتتەر جاسايمىن دەپ جاتىر» دەپ، سونداي اڭگىمەلەر ايتتى ما سىزگە؟

– جوق، ونداي اڭگىمە ايتقان جوق.

حاتشى: قۇرمەتتى سوت، كەشىرىم سۇرايمىن، اۋديو جازىلىپ جاتىر. بىراق ۆيدەو توقتاپ قالدى. 5-10 مينۋت ءۇزىلىس كەرەك.

ادۆوكاتتار: كۋا قاي جەردە بولادى؟

سۋديا: سوت پريستاۆى، كۋا ءسىزدىڭ قاسىڭىزدا وتىرسىن.        

ءۇزىلىس كەزىندە:

ءۇزىلىس ۇزاققا سوزىلدى. حاتشى تۇسكى ءۇزىلىس جاريالادى.

مارات اداموۆ، قورعاۋشى. سوت بارىسىندا سوت ءوزى كەلىپ، تۇسكى ءۇزىلىس جاريالاۋى كەرەك. قانشا ۋاقىتقا، قاشانعا، نە ءۇشىن؟ سەبەبىن ايتۋ كەرەك. قازىر ونىڭ ورنىنا حاتشى ايتىپ جاتىر. ولاي بولمايدى. ول زاڭ بۇزعانى. بىزدە كۇدىك تۋىپ جاتىر، ايىپتاۋشى جاقتىڭ كۋاگەرى ءبىزدىڭ پايدامىزعا سويلەي باستاعان كەزدە بەينەتاسپا ىستەمەي قالدى، ءۇزىلىس جاريالاپ شىعارىپ جىبەردى. زاڭ بويىنشا حاتشى ارقىلى ەمەس، سوت ءوزى كەلىپ ءۇزىلىس جاريالاۋى كەرەك. سوندىقتان، حاتشى، ءسىز زاڭدى بۇزباڭىز. ايىپتاۋ جاعىنىڭ كۋاگەرى ءبىزدىڭ پايدامىزعا شىندىقتى ايتىپ جاتقان كەزدە بەينەتاسپاسى ىستەمەي قالدى. بۇل ءبىرىنشى مارتە ەمەس. وتكەندە دە بولعان وسىنداي جاعدايلار. نەلىكتەن وسىنداي زالدا بەينەتاسپالار قايتا-قايتا بۇزىلا بەرەدى؟ كۇماندى نارسە. بۇل جينالىس ەمەس، سوت ءماجىلىسى. بىلدەي ەكى بىردەي نار تۇلعانىڭ تاعدىرلارى شەشىلىپ جاتىر.

يسلام ابىشەۆ: بۇل ايىپتالۋشى جاقتىڭ كۋاسى، ءبىزدىڭ كۋا ەمەس. قانداي شىندىقتى ايتقاندىعىن ەستىدىڭىزدەر. ول ۇلتتىق بيۋرونىڭ ناعىز ارعى بەتى. ءدال وسىنداي ىسپەن ءبىر ەمەس، ءبىر تريلليون اقشا ۇنەمدەۋدە اتپالداي ەكى ازاماتىمنان، ەكى دوسىمنان ايىرىلدىم. مەملەكەتتىڭ اقشاسىن ۇنەمدەۋدە باسىنان اياعىنا دەيىن كومەكتەسكەن ەكى مىقتى ماماننان ايىرىلدىم. ءبىرىنشىسى – جالاعا شىداماي، زاڭسىزدىق بەلەڭ الىپ كەتكەنىنە قوعامنىڭ نازارىن اۋدارۋ ءۇشىن ءوزىن-ءوزى ولتىرگەن جامپوزوۆ ومىربەك. ودان كەيىن التى ايدان كەيىن  «كازۆودحوز» الماتى وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى سەيىلحان مۇحاماديەۆ تە ءوزىن-ءوزى ءولتىردى. ەكەۋى  دە مەنىمەن قاتارلاس ەدى. مىنە، ەندى ءۇشىنشىسى مەن. ءسويتىپ ەكونوميستەرگە نۇكتە قويسا بولادى. مىنە، سىزدەر بۇگىن مەملەكەت قارجىسىن ويلايتىن ادامداردىڭ كوزىن «كاسىبي» تۇردە قالاي جوياتىنىن كورىپ وتىرسىزدار.  ەكەۋى دە ومىردە جوق بولسا دا، ولار وزدەرىنىڭ ادالدىعىن دالەلدەۋ ءۇشىن ولسە دە، ولاردىڭ ۇستىنەن قوزعالعان ءىس «پو نەرەابيليتيرۋيۋششيم پريچينام» دەپ ىستەرى توقتاتىلدى، اقتامادى. بۇگىنگى كۋاگەر جامپوزوۆ سول ومىربەك جامپوزوۆتىڭ ۇلى. مەن ءىس ماتەريالدارىمەن تانىسقاندا جاعامدى ۇستاعانمىن. تاڭعالعان ەدىم. ونىڭ پروتوكولداعى سوزىنە العاشىندا سەنبەگەم، سوڭىنا دەيىن سەنبەدىم. نەگە ولاي ايتقانىن بىلمەدىم. سەبەبى، اكەسى سوڭعى حاتىن وتباسىنا جانە ماعان جىبەرگەن. ونىڭ مەن جايلى سولاي ايتقانىنا، ماعان جالا جاۋعانىنا تاڭعالعان ەدىم. مىنە، بۇگىن شىندىق وسى جەردە اشىلدى. وسى سوتتىڭ بولعانىنا قۋانىشتىمىن. ماعان 10-15 جىل بەرەر، ويتكەنى وسىعان دەيىن «جامپوزوۆ ءىسى» بويىنشا سوتتالعانداردىڭ بارىنە سولاي بەردى. ول ىستە ءبارى بۇدان دا ايقىن، «اق جىپپەن تىگىلگەندەي» انىق ەدى. ەشكىم ەشتەڭەگە قاراعان جوق. ءتىرى بولسام، وسى ەكى ءىستى مىندەتتى تۇردە قايتا كوتەرەمىن، ءتىرى بولسام، سول ەكى ازاماتتى – جامپوزوۆ پەن مۇحاماديەۆتى اقتاۋعا قول جەتكىزەمىن، ولار ءۇشىن سوڭىنا دەيىن كۇرەسەمىن.

يسلام ابىشەۆ: وسىندا تاسپاعا ءتۇسىرىپ جۇرگەن جۋرناليستەر، سىزدەردە ينتەرنەت ىستەمەي قالىپ، ءتۇسىرىلىم ءۇزىلدى مە؟ جوق. ال مىناداي ەڭ وزىق تەحنيكامەن جابدىقتالعان زالدا، كۋاگەرلەر شىندىقتى ايتا باستاسا بولدى، تەحنيكالارى ىستەمەي قالادى. وتكەندە ايىپتاۋ جاعىنىڭ كۋاگەرى شىنداۋلەتوۆ تە ءىستىڭ ءمان-جايى بويىنشا بار شىندىقتى ايتىپ، ءبىزدىڭ پايدامىزعا كۋالىك ەتە باستاپ ەدى، ول كەزدە دە تەزنيكا بۇزىلىپ قالدى. بۇگىن دە سول. جامپوزوۆ شىندىقتى ايتا باستاپ ەدى، تاعى سول.

حاتشى: ورىندارىڭىزدان تۇرۋلارىڭىزدى سۇرايمىن.

سۋديا (كەلدى): سوت حاتشىسى، نە بولدى؟

حاتشى: سوت مىرزا، كەشىرىم سۇرايمىن. تەحنيكالىق اقاۋعا بايلانىستى كومپيۋتەر تاعى دا وزىنەن-ءوزى ءوشىپ قالدى.

سۋديا: تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر، نە بوپ جاتىر؟

باعدارلاماشى (پروگرامميست): جۇيەدە سبوي بوپ تۇر.

سۋديا: قانشا ۋاقىت كەرەك سىزدەرگە؟ ساعات 15.00-گە دەيىن ورنىنا كەلتىرە الاسىزدار ما؟

باعدارلاماشى: ءيا.

سۋديا: وندا 15.00-گە دەيىن ءۇزىلىس جاسايمىز.

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: كەشىرىڭىز، قۇرمەتتى سوت، قىلمىستىق-پروتسەسسۋالدىق كودەكستىڭ 97 بابىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس، بۇگىنگى كۋاگە بايلانىستى، بۇل كۋا جاي كۋا ەمەس، تەگىن كۋا ەمەس، بۇل ايىپتاۋ جاعىنىڭ ەڭ باستى كۋاسى. بۇگىنگى جاۋابىن ءوزىڭىز ەستىپ وتىرسىز، بىرىنشىدەن، الدىڭعى بەرگەن جاۋاپتارىنىڭ بارىنەن باس تارتتى. ەكىنشىدەن، «جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل» ۇلتتىق بيۋروسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇستىنەن، ولاردىڭ قىسىم جاساعاندىعى تۋرالى ولارعا قارسى مالىمدەمە جاسادى. ساعات 15.00-گە دەيىن ءبىز بۇل كۋاگە تاعى دا قىسىم جاسالا ما دەپ قورقامىز، ويتكەنى قىسىم بۇگىنگە دەيىن جالعاسىپ جاتىر دەپ ءوزى ايتتى. قازىر ءۇزىلىستى پايدالانىپ، ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرى قىسىم جاساۋى مۇمكىن دەپ ەسەپتەيمىز. كۋاگە قاۋىپسىزدىك شارالارىن قولدانۋىڭىزدى سۇرايمىز.

– سوت پريستاۆى، ءبىز كۋاگەردى ءالى سۇراپ بىتكەن جوقپىز عوي. كۋاگەر، سىزدەن تولىق جاۋاپ الماعان سەبەپتەن قازىر سوت پريستاۆى قاسىڭىزدا بولسىن. سوت پريستاۆى، وسىندا بىرگە تۇسكى اس ءىشىپ، قاسىندا بولىڭىز. 15.00-گە دەيىن ءۇزىلىس.

ۇزىلىستەن كەيىن:

سۋديا: سوت وتىرىسىن ارى قاراي جالعاستىرامىز. كۋاگەر قايدا، شاقىرىڭىز. ادۆوكات، جالعاستىرا بەرىڭىز.

مارات اداموۆ، ادۆوكات: جامپوزوۆ، ءسىزدىڭ مالىمدەۋىڭىزشە، «موناكو» كافەسى مەن «رەديسسون» قوناق ۇيىندەگى كەزدەسۋ بارىسىندا «دەمەۋشىلىك كومەك» تۋرالى سەرىك تۇكيەۆ ايتتى عوي. سولاي ما؟ ءسىزدى دۇرىس ءتۇسىندىم بە؟

– ءيا.

– وزگە اڭگىمەلەردى ەستىدىڭىز بە؟ سەرىك تۇكيەۆتىڭ تاراپىنان ازامات شايمەردەنوۆكە تالاپ ەتۋ، قىسىم كورسەتۋ، ماجبۇرلەۋ سياقتى سوزدەر بولدى ما؟

– جوق.

– باسقا سۇراعىم جوق.

سۋديا: قوسىمشا سۇراقتارىڭىز بار ما؟

پروكۋرور: جاڭا ءسىز قورعاۋشىلاردىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەردىڭىز، «دەمەۋشىلىك كومەك» تۋرالى اڭگىمە بولدى دەدىڭىز.  سول اڭگىمەلەردىڭ اراسىندا ابىشەۆ بولدى ما؟

– «رەديسسوندا» بولدى عوي ول اڭگىمە. يسلام الماحانۇلى، سەرىك تۇكيەۆ، ازامات شايمەردەنوۆ تورتەۋمىز بولدىق قوي.

– سوندا، دۇرىس ءتۇسىندىم بە، يسلام الماحانۇلى دا سول «دەمەۋشىلىك كومەك» تۋرالى اڭگىمەنى قوزعادى ما؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋا: بىرگە اڭگىمەلەسىپ وتىردى. «ۋادەڭدى ورىندايسىڭ با؟» دەگەندەي اڭگىمە بولدى.

– ۋادەنى كىم بەرگەن؟

– مەنىڭ تۇسىنىگىمشە، ازامات شايمەردەنوۆ.

– سول سۇراقتاردى ابىشەۆ ايتتى ما؟

– «ءاي، بالا» دەپ ايتتى ازاماتقا. «سەن مەنىڭ اتىمدى جامىلىپ، اقشا الىپ ءجۇر ەكەنسىڭ، ءوزىڭنىڭ ماسەلەلەرىڭدى شەشىپ ءجۇر ەكەنسىڭ، مەنىڭ اتىما كىر كەلتىرىپ ءجۇر ەكەنسىڭ عوي. سەن ءوز شارۋالارىڭدى ىستەي بەر، ماعان ەشتەڭە كەرەك ەمەس. قالاعانىڭدى ىستە، جاعدايىڭدى ىستە. مەندە قۇدايعا شۇكىر، ءبارى بار. تەك ۋادە بەرگەن نارسەڭدى ورىنداسايشى» دەگەن سياقتى  اڭگىمە ايتتى. ناقتى ەسىمدە جوق كوپ نارسە.

پروكۋرور: قۇرمەتتى سوت مىرزا، باعانا مەن ايتىپ كەتكەنىمدەي، جاۋاپ بەرۋ بارىسىندا قىلمىستىق كودەكستىڭ 372-ءشى بابىنا سىلتەمە جاساپ، كۋا جامپوزوۆتىڭ بۇگىن «جاۋابىندا ايتىلعان حاتتامانىڭ كەيبىر مالىمەتتەرىمەن تولىقتاي كەلىسپەيمىن» دەگەن جاۋاپ بەردى. سول سەبەپتى، سونى انىقتاۋ ءۇشىن حاتتامانىڭ ءۇزىندىسىن جاريالاپ كەتكىم كەلىپ وتىر.

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: بىرىنشىدەن، «حاتتامادا كورسەتىلگەن جاۋاپتاردى كۋا بەرگەن جوقپىن» دەپ جاۋاپ بەردى. ەكىنشىدەن، ول جاۋاپتاردى بەرمەگەندىگى ۋاتساپتاعى نومىرىنە ءار حاتتامانى جىبەرىپ، «مىنانى وقىپ، جاتتاپ الىپ، سوتقا بارىپ ايتىپ بەر» دەگەنى دالەل. بۇل كىسىنىڭ ول حاتتامالارداعى جاۋاپقا قاتىسى جوق.  ونى باعانادان بەرى ايتىپ وتىر. ءبىز سودان كەيىن ۇسىنىس جاسادىق. ۋاتساپتان كەلگەن حاتتامالاردى كىمنەن كەلگەنىن، سونىڭ ءبارىن زەرتتەپ الايىق دەدىك. ەگەر، پروكۋرور مىنا حاتتامالارعا سىلتەمە جاساعىسى كەلسە، حاتتاماداعى جاۋاپتاردى زاڭدى تۇردە، قىلمىستىق-پروتسەسسۋالدى كودەكستىڭ بۇزىلماي الىنعانىن دالەلدەسىن. ودان كەيىن بارىپ حاتتاماعا سىلتەمە جاساي بەرسىن. ونداي دالەل جوق. قازىرگى تاڭدا  حاتتامالاردىڭ زاڭسىز ەكەندىگى تولىق انىقتالىپ تۇر.

ەرلان ماكەنوۆ، ادۆوكات: تولىعىمەن قوسىلامىز، پروكۋرور ول حاتتامالارعا سىلتەمە جاساي المايدى.

سايان جۇنىسباەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى سوت، قىلمىستىق كودەكستىڭ 372-ءشى باپتىڭ جاۋاپتارىنا سايكەس، سوتقا بەرىلگەن جاۋاپ پەن تەرگەۋ كەزىندە بەرىلگەن جاۋاپتىڭ اراسىنداعى  قاراما-قايشىلىقتى جويۋ ءۇشىن جاريالانادى. ەندى ءبىز قوعاۋشى تاراپ باعانادان بەرى سۇراقتاردىڭ ءبارىن قويدىق، قاراما-قايشىلىق انىقتالدى. ونىڭ سەبەبىن دە سىزگە اشىپ بەردى. سەبەبى، «ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرىنىڭ قىسىمشىلىق كورسەتۋىنە بايلانىستى سول حاتتامالارعا قول قويدىم، سوعان ءماجبۇر بولدىم. ءتورت حاتتامادا بەرگەن جاۋابىمدى قولدامايمىن، وسى سوتتا بەرگەن جاۋابىمدى قولدايمىن» دەدى. بۇدان كەيىن پروكۋرور قانداي قاراما-قايشىلىق سەبەبىن انىقتاعىسى كەلەدى؟

سۋديا: تۇسىنىكتى. سوت حاتشىسى، مىنانى كۋاگەرگە كورسەتىڭىزشى. 16 توم 40-44 بەتتەر. قول سونىڭ قولى ما ەكەن؟ كۋاگەر، ءسىزدىڭ قولدارىڭىز با؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋا: ءيا.

سۋديا: قورعاۋشى ادۆوكاتتار، بۇعان باعا بەرۋگە پروكۋروردىڭ قۇقىعى بار. سول سەبەپتى سۇراي بەرىڭىز.

پروكۋرور: 16-شى توم، كۋادەن جاۋاپ الۋ 40-شى بەتتەن باستالىپ، 45-ءشى بەتتەن اياقتالادى. كۋادەن جاۋاپ الۋ حاتتاماسى. كۋا مىرزا، تەرگەۋشىنىڭ: «ابىشەۆ پەن شايمەردەنوۆتىڭ ارا-قاتىناسى جايلى سىزگە نە بەلگىلى، ولار ءجيى كەزدەستى مە، قاي جەردە، قانداي ماقساتتا كەزدەستى؟» دەگەن سۇراعىنا ءسىز بىلاي جاۋاپ بەرىپسىز: «مەنىڭ بىلەتىنىم، ولاردىڭ اراسىندا ىسكەرلىك قارىم-قاتىناس بولدى. ابىشەۆ تاپسىرىس بەرۋشى تاراپتىڭ وكىلى، ال شايمەردەنوۆ تاپسىرىس ورىنداۋشى «سمپ-610» جشس-ءنىڭ وكىلى بولدى. مەنىڭ كورگەنىم، ولار «كازۆودحوزدىڭ» جينالىستارىندا، سونداي-اق «رەديسسون» قوناق ۇيىندە، شامامەن، 2019 جىلى قاڭتار ايىنىڭ سوڭىندا كەزدەستى». وسى جاۋابىڭىزدى راستايسىز با؟

– ءيا. ءبىرىنشى پروتوكولدا بولدى.

– «پري ەتوم حوچۋ دوپولنيتەلنو سووبششيت، چتو ابيشەۆ يسلام الماحانوۆيچ گوۆوريل منە، چتو پلانيرۋيۋت پولۋچيت دەنەجنىە سرەدستۆا زا پرەدوستاۆلەنيە ەگو درۋزيام تەندەرا پو سوكولوۆسكومۋ گرۋپپوۆومۋ ۆودوپروۆودۋ». مۇنداي جاعداي بولدى ما؟

– بۇل ابزاتس ءبىرىنشى پروتوكولداعى مەنىڭ جاۋابىمدا مۇلدە بولعان جوق.

– راستامايسىز با؟

سۋديا: قاي جەرى، قاي ابزاتس؟

– 2, 3, 4 ابزاتستار مۇلدە بولعان جوق ول جەردە.

– 2, 3, 4 ابزاتستار بولعان جوق دەيسىز ءيا؟

– مەن ول پروتوكولدى دا سوڭىنا دەيىن وقىعان جوقپىن.

پروكۋرور: مەن تاعى ءۇزىندى جاريالايىن، سوسىن ءسىز ايتىڭىز، راستايسىز با، راستامايسىز با: «تاك ەتي سوبىتيا منە ستالي يزۆەستنو پريمەرنو 14 يلي 15 دەكابريا 1918 گودا، كوگدا ابيشەۆ يسلام الماحانوۆيچ گدە-تو ۆ 23 چاسا پوزۆونيل منە نا سوتوۆىي تەلەفون ي پوپروسيل پريەحات ۆ گوستينيتسۋ «ريكسوس-استانا» پو ۋليتسە كوناەۆا. كوگدا پريەحال پو ەگو پروسبە، ابيشەۆ يسلام الماحانوۆيچ ۆ تۋالەتە نا پەرۆوم ەتاجە ناچال ينتەرەسوۆاتسيا ۋ مەنيا و ليچنوستي شايمەردەنوۆا. كوگدا يا سپروسيل ۋ نەگو، زاچەم ەمۋ نۋجنى ەتي داننىە، توگدا ابيشەۆ منە سكازال، چتو حوچەت پولۋچيت ۋ شايمەردەنوۆا دەنەجنىە سرەدستۆا 120 ميلليونوۆ تەڭگە زا پرەدستاۆلەنيە ەگو درۋزيام تەندەرا پو سوكولوۆسكومۋ گرۋپپوۆومۋ ۆودوپروۆودۋ. پو سلەدۋيۋششيم يا پونيال، چتو درۋزيامي شايمەردەنوۆا ياۆليايۋتسيا پرەدستاۆيتەلي تو «قازبايلىق-استانا». بۇل جاۋابىڭىزدى راستايسىز با؟

– ونداي بولعان جوق.

– راستايسىز ءيا؟

سۋديا: پروكۋرور، نەشىنشى ابزاتس؟

– 4-5-6 ابزاتس.

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: «قازبايلىق» دەگەن ءسوزدى مەن ءبىرىنشى رەت تەرگەۋشىدەن ەستىدىم.

پروكۋرور: قازىر ايتاسىز. «ۆ يانۆارە تەكۋششەگو گودا ابيشەۆ ۆنوۆ پوزۆونيل منە نا سوتوۆىي تەلەفون ي پوپروسيل پريگلاسيت نا ۆسترەچۋ ۆ گوستينيتسۋ «رەديسسون» شايمەردەنوۆا. ۆ توت جە دەن يا سۆيازالسيا س شايمەردەنوۆىم ي پەرەدال، چتو زاۆترا ۆ گوستينيتسە «رەديسسون» ۆ 14 چاسوۆ س نيم حوتيات ۆسترەتيتسيا كوكەشكي، «كوكەشكي» يا يمەل ۆ ۆيدۋ ابيشەۆا، تاك كاك ابيشەۆا نە وفيتسيالنو نازىۆال شايمەردەنوۆ. نا سلەدۋيۋششي دەن شايمەردەنوۆ ي يا پريەحالي ۆ ۋكازاننۋيۋ گوستينيتسۋ، گدە ستالي وجيدات ابيشەۆا ۆ رەستورانە نا پەرۆوم ەتاجە ۆ زالە دليا كۋرياششيح. سپۋستيا نەكوتوروە ۆرەميا پريەحال ابيشەۆ س سۋپرۋگوي ي س دوچەريۋ، ا تاك جە تۋكيەۆ. سۋپرۋگا س دوچەريۋ وستاليس ۆ حولە، ا مى پروشلي زا ستول ۆ رەستورانە. سيديا زا ستولوم ابيشەۆ ناچال ۋپرەكات شايمەردەنوۆا ۆ توم، چتو پوشلي سلۋحي و توم، چتو ەگو كۋپيلي. ۆ سۆويۋ وچەرەد شايمەردەنوۆ گوۆوريل، چتو نيكومۋ نيكاكۋيۋ ينفورماتسيۋ و ەگو ۆزايمووتنوشەنياح س نيم نە راسسكرىۆال. پوسلە ەتوگو ابيشەۆ ناچال ۋزناۆات، پو كاكوي پريچينە ون زاتياگيۆاەت پەرەداچۋ دەنەگ تۋيكەۆۋ. كاك يا پونيال، رەچ شلا و توي ساموي سپونسورسكوي پوموششي فەدەراتسي «قازاق كۇرەسى». ۆ وتۆەت شايمەردەنوۆ گوۆوريل و توم، چتو ۆوپروس و پرەدستاۆلەني سپونسورسكوي پوموششي زاتياگيۆايۋت پرەدستاۆيتەلي تو «قازبايلىق-استانا». كوگدا ابيشەۆ دال شايمەردەنوۆۋ سروك دو 1 فەۆراليا تەكۋششەگو گودا،  ي سكازال، چتو ۆ سلۋچاە، ەسلي ۆوپروس س دەنگامي نە رەشيتسيا دو  ۋكازاننوگو دنيا، تو ون سەكۆەستيرۋەت راسحودى پو سوكولوۆسكومۋ گرۋپپوۆومۋ ۆودوپروۆودۋ. ۆ سۆويۋ وچەرەد تۋكيەۆ تاك جە دوباۆليال، چتو ەمۋ سروچنو نۋجنى دەنگي». وسى جاۋاپ بويىنشا نە ايتا الاسىز؟ وسى وقيعالار بولدى ما؟

– مەن سىزگە تاعى دا قايتالاپ ايتامىن، بۇل پروتوكولدى وزگەرتىپ، ءوزى جازىپ وتىردى. سام سلەدوۆاتەل سوچينيال. ايتىپ تۇرمىن عوي، مىنا پروتوكول مۇلدە باسقا بولعان. مۇندا جازىلعان تەرگەۋ پروتوكولدارىنىڭ ءبارىن تەرگەۋشى جاسادى.

– جاڭا مەن جاريالاعان جاۋابىڭىز ءسىزدىڭ جاۋابىڭىزعا ءىشىنارا سايكەس كەلەدى عوي؟

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى سوت، قارسىمىن. پروكۋرور، ءسىز ناقتىلاساڭىزشى، «كەلدىڭىز بە؟ ءيا، جوق. بىلاي دەپ ايتتى ما؟ ءيا، جوق. بىلاي ىستەدى مە؟ ءيا، جوق». «ءىشىنارا» دەگەنگە ءبىز قالاي باعا بەرۋىمىز كەرەك؟ ءسىز حاتتامانىڭ ءبىر بەتىن وقىپ شىقتىڭىز. ونىڭ «ءىشىنارا» قايسىسىمەن كەلىسەدى، قايسىسىمەن كەلىسپەيدى؟

سۋديا: ادۆوكاتتىڭ قارسىلىعىن سوت قابىلدايدى. پروكۋرور مىرزا، ءسىز وقىعان كەزدە مىنامەن كەلىسەسىز بە، مىنامەن كەلىسپەيسىز بە، سولاي سۇراساڭىزشى، ءار ءسوزىن.

پروكۋرور: سونىمەن، مەن جاريالاعان ءسىزدىڭ جاۋابىڭىز، تەرگەۋ كەزىندە بەرگەن. قاي جەرىمەن كەلىسەسىز، قاي جەرىمەن كەلىسپەيسىز؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: ءبىرىنشى حاتتاما ساقتالعان  بولسا، سونى ماعان اكەپ بەرسىن، مەن سول بويىنشا جاۋاپ بەرەيىن، قاي جەرى سايكەس كەلمەيتىنىن بەلگىلەپ بەرەمىن. قازىر ءبارى تۇگەل ەسىمدە جوق قوي.

سۋديا: كۋاگەر، تۇرا تۇرىڭىز، اسىقپاڭىز ءسىز. جاۋاپ بەرۋدىڭ الدىندا قۇقىقتارىڭىزدى ءتۇسىندىردىم عوي. سوتقا تەك قانا شىندىقتى ايتىڭىز دەدىم. وتىرىك ايتىپ، جالا جابۋدىڭ قاجەتى جوق. ءتۇسىندىڭىز عوي؟ بىراق، سىزگە ءوزىڭىزدىڭ جاۋابىڭىزدى كورسەتتىك، ءسىز قول قويدىڭىز عوي، ءيا، دۇرىس پا؟

– ماعان «قول قوي» دەدى.

– تۇرا تۇرىڭىز. ول جاعىنا سوت باعا بەرەدى. جاراي ما؟ ءبىز سوتتا سۇراپ وتىرمىز، تەك قانا شىندىعىڭىزدى ايتىڭىز. شىندىقتان باسقا ەشتەڭەنىڭ كەرەگى جوق. وتىرىك ايتساڭىز، بىرەۋگە جالا جاپساڭىز، قىلمىستىق كودەكستىڭ باپتارىنا سايكەس، سوت وعان باعا بەرۋى مۇمكىن. ءتۇسىندىڭىز عوي؟

– مەن مىنانىڭ ءبارىن ايتسام، راستاسام، مەنىڭ جالا جاپقانىم بولىپ شىعادى عوي، ەكى ادام جازىقسىز تۇرمەگە كەتەدى عوي. مەنىڭ شىندىعىم سول، قۇرمەتتى سوت! مىنامەن مەن كەلىسپەيمىن.

–  تۇسىنىكتى. ونى ءبىز جازدىق، اۋديو-ۆيدەو پروتوكولدا قازىر جازىلىپ وتىر. پروكۋرور تاعى دا ءار ابزاتس بويىنشا سىزدەن سۇرايدى. سوعان جاۋاپ بەرىڭىز. جاراي ما؟ پروكۋرور، سۇراي بەرىڭىز.

پروكۋرور: سۇراقتى بىلاي قويايىن. مەن سىزگە تاعى جاۋابىڭىزدىڭ ءۇزىندىسىن جاريالايمىن. ءسىز بىلاي جاۋاپ بەرىڭىزشى، مۇمكىندىك بولسا. «راستامايسىز» نەمەسە «ەسىڭىزدە جوق» نەمەسە «راستايسىز».  جاقسى ما؟

سۋديا: پروكۋرور، انىق كۆادرات قويۋعا بولمايدى. وقىڭىز. سۇرايمىز.

– «ۆ يانۆارە تەكۋشەگو گودا ابيشەۆ ۆنوۆ پوزۆونيل منە نا سوتوۆىي تەلەفون ي پوپروسيل پريگلاسيت ك نيم نا ۆسترەچۋ گوستينيتسۋ «رەديسسون» شايمەردەنوۆا. وسى جاعداي بولدى ما؟  بولعان جوق پا؟

– ءيا، ماعان زۆونداپ ايتتى. ازاماتقا كەل دەپ ايتا سالشى دەپ. ول راس.

– ارى قاراي. «ۆ توت جە دەن يا سۆيازالسيا س شايمەردەنوۆىم ي پەرەدال، چتو  زاۆترا ۆ گوستينيتسە «رەديسسون» ۆ 14.00 چاسوۆ س نيم حوتيات ۆسترەتيتسيا كوكەشكي. «كوكەشكي»،  يا يمەل ۆ ۆيدۋ ابيشەۆا، تاك كاك ابيشەۆا  نە وفيتسيالنو تاك نازىۆال شايمەردەنوۆ».

– ءيا.

– «نا سلەدۋيۋششي دەن شايمەردەنوۆ ي يا پريەحالي ۆ ۋكازاننۋيۋ گوستينيتسۋ، گدە ستالي وجيدات  شايمەردەنوۆا ۆ رەستورانە نا پەرۆوم ەتاجە ۆ زالە دليا كۋرياششيح».

– ءيا.

– «سپۋستيا نەكوتوروە  ۆرەميا پريەحالي ابيشەۆ س سۋپرۋگوي ي دوچەريۋ، ا تاك جە تۋكيەۆ. سۋپرۋگا س دوچەريۋ وستاليس ۆ حولە، ا مى پروشلي زا ستول ۆ رەستورانە».

– ءيا، سولاي.

– «سيديا زا ستولوم ابيشەۆ ناچال ۋپرەكات شايمەردەنوۆا...

–  مۇنىمەن كەلىسپەيمىن.

– ...ۆ توم، چتو پوشلي سلۋحي و توم، چتو ەگو كۋپيلي، ۆ سۆويۋ وچەرەد  شايمەردەنوۆ گوۆوريل، چتو، نيكومۋ نيكاكۋيۋ ينفورماتسيۋ و ەگو ۆزايموتنوشەنياح س نيم نە راسكرىۆال. پوسلە ەتوگو ابيشەۆ ناچال ۋزناۆات، پو كاكوي پريچينە پەرەداچە تۋكيەۆۋ، كاك يا پونيال، رەچ شلا و توي سپونسورسكي پوموششي فەدەراتسي  «قازاق كۇرەسى».

– كەلىسپەيمىن.

سۋديا: قالاي بولدى؟

– جاڭا ايتتىم عوي.  ول جەرگە كەلگەندە ابىشەۆ «ءاي، سەن بالا» دەپ ايتتى ازاماتقا. «سەن مەنىڭ اتىمدى جامىلىپ، بىرنارسە ىستەپ ءجۇرسىڭ بە؟» دەدى. «سەن ءوز تىرلىگىڭدى ىستەي بەر، شارۋاڭدى جاساي بەر. قۇدايعا شۇكىر، مەندە ءبارى جاقسى، ءبارى بار. ماعان ەشنارسە كەرەك ەمەس. مەن زەينەتكە شىعامىن» دەگەن سياقتى  اڭگىمە ايتتى.

پروكۋرور: ءسىز جاڭا قورعاۋشىلاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرگەن كەزدە «دەمەۋشىلىك كومەك» تۋرالى اڭگىمە بولدى دەپ ايتتىڭىز. ەسىڭىزدە مە ول اڭگىمە؟

ماكىش ەسقاراەۆ، ادۆوكات: قۇرمەتتى سوت، پروكۋرور قاي جاۋابىن ايتىپ وتىر؟ ءبىر سۇراعىن قايتا-قايتا قايتالاپ سۇراپ جاتىر. ونداي جاۋاپ بولعان جوق قوي. «رەديسسوندا» وتىرعاندا دەمەۋشىلىك كومەك تۋرالى اڭگىمە بولدى دەپ ايتقان جوق. كەيىن سىرتقا تەمەكى تارتۋعا شىققان كەزدە «ازاماتقا دەمەۋشىلىكتى ەسىنە سالا سال دەپ ايتتى» دەدى. سونداي جاۋاپ ەستىدىك ءبىز بۇل جەردە.

سۋديا: پروكۋرور، ول سۇراققا جاۋاپ بەردى عوي. تاعى سۇراق بار ما؟

پروكۋرور: جاقسى. كەلەسى سۇراق. «كوگدا ابيشەۆ دال شايمەردەنوۆۋ سروك دو پەرۆوگو فەۆراليا تەكۋششەگو گودا ي سكازال، چتو ۆ سلۋچاە، ەسلي ۆوپروس دەنگامي نە رەشيتسيا دو ۋكازاننوگو دنيا، تو ون سەكۆەستيرۋەت راسحودى پو سوكولوۆسكومۋ گرۋپپوۆومۋ ۆودوپروۆودۋ. ۆ سۆويۋ وچەرەد تۋكيەۆ تاك جە دوباۆليال،  چتو ەمۋ سروچنو نۋجنى دەنگي». وسى ءمان-جاي بولدى ما، بولعان جوق پا؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: سىزگە تاعى دا قايتالاپ ايتامىن. مەن ول جەردە بىردەڭە وقىپ وتىردىم، دالادان كولىكتەن اكەلگەن قاعازداردى. ول اڭگىمەگە ارالاسقانىم جوق. مۇنداي اڭگىمەلەر ەسىمدە جوق، «پرو كاكوە-تو سەكۆەستيروۆانيە..، سروك كاكوي-تو دو 1 فەۆراليا بىل..، تاك جە دوباۆليال، چتو سروچنو نۋجنى دەنگي...» دەگەن ونداي اڭگىمەلەر ەسىمدە جوق.

– باسقا سۇراعىم جوق.

سۋديا: قوسىمشا سۇراقتارىڭىز بار ما؟

سايان جۇنىسباەۆ، ادۆوكات: ءدال وسى سۇراقتى جاڭا عانا پروكۋرور قويدى. وسىنىڭ الدىندا عانا «ونى قولدامايمىن» دەدىڭىز. ياعني، «بۇنداي اڭگىمەنى ەستىگەن جوقپىن» دەدىڭىز. «سەكۆەستيروۆانيە جونىندە دە، ابىشەۆتىڭ تاراپىنان شايمەردەنوۆكە اقشانى الىپ كەلەسىڭ 1 اقپانعا دەيىن، بولماسا سەكۆەستيروۆانيە جاسايمىن. سول كەزدە تۇكيەۆ تە قوسىمشا  «ماعان شۇعىل اقشا كەرەك، كەتەيىن دەپ جاتىرمىن دەپ ايتتى...» وسى سۇراققا قولدامايمىن دەپ جاۋاپ بەردىڭىز عوي؟

– مەن ول حاتتامانى قولدامايمىن. ايتتىم عوي، ول باسقاشا ەدى، ونى الىپ جىرتىپ تاستادى. ول قىسقاشا، ءۇش-اق بەتتەي بولاتىن. وعان تەرگەۋشى ستەنوگراممانى الدى دا، تۋرا سوعان سايكەس قىپ ىستەدى. مىنانداي سۇراقتار، مەن ءوز لەكسيكونىمدا قولدانبايتىن ارتىق سوزدەر كوپ، تۇسىنبەيمىن. قازىر قاراپ تۇرمىن، مىنا سوڭعى ابزاتستاردى دا ايتپاعانمىن.

– پروكۋروردىڭ جاريالاعان، ابىشەۆ پەن شايمەردەنوۆ تۋرالى سۇراعىنا: «سيديا زا ستولوم ابيشەۆ ناچال ۋپرەكات شايمەردەنوۆا ۆ توم، چتو پوشلي سلۋحي و توم، چتو ەگو كۋپيلي». ابىشەۆتىڭ اشۋىنىڭ ماعىناسى قانداي بولدى، وسى حاتتامادا كورسەتىلگەندەي بولدى ما، الدە باسقا ماعىنادا بولدى ما؟ ءسىزدىڭ جاۋابىڭىزعا سايكەس، «مەن تۋرالى، مەنىڭ اينالامدا اقشا تۋرالى اڭگىمەلەر شىعىپ جاتىر، ماعان ونداي كەرەك ەمەس، ماعان تىنىشتىق كەرەك، ءوزىڭنىڭ ۋادەڭدى ورىندا، باسقاعا ارالاسپا، ءوزىڭنىڭ جۇمىسىڭدى جاساي بەر» دەپ ايتتى دەدىڭىز. ال مىندا باسقاشا كورسەتىلگەن، «حوديات سلۋحي و توم، چتو مەنيا كۋپيلي» دەپ. ونىڭ اشۋى وسىمەن عانا شەكتەلىپ قالعان. ايىرماشىلىعىن ءتۇسىندىڭىز بە؟

– ءيا.

– ياعني، ءسىزدىڭ جاۋابىڭىزعا سايكەس، الدىنداعى ماعىناسى دۇرىس پا سوندا؟ ول ستەنوگراممادا بار، قۇرمەتتى سوت، ءدال وسى سوزدەر.

– ستەنوگراممانى كورسەتكەن. ءدىر-ءدىر ەتىپ وتىرىپ وقىدىم. ابىشەۆ ايتتى: «مەنىڭ اتىمدى جامىلىپ تىرلىگىڭدى ىستەپ ءجۇرسىڭ. ءوز شارۋالارىڭدى شەشە بەر. ماعان سەنەن دە، باسقالاردان دا ەشنارسە كەرەك ەمەس» دەدى.

–  «دەمەۋشىلىك كومەك» جونىندە اڭگىمە بولدى دەدىڭىز. سول  كەزدە يسلام ابىشەۆ تاراپىنان شايمەردەنوۆكە، ورىسشا ايتقاندا «ناەزد، ۆىموگاتەلستۆو، ۋگروزا» بولدى ما؟

– ەشكىم ەشكىمدى قورقىتقان جوق، ەشكىم ەشكىمنەن تالاپ ەتكەن جوق. ازامات ايتتى: «جوق، اعا، ءبارى جاقسى» دەگەندەي اڭگىمە ايتتى. ناقتى ەسىمدە جوق، شىنىمدى ايتسام.

– ابىشەۆتىڭ تاراپىنان قيناۋ، ماجبۇرلەۋ (پرينۋجدەنيە) بولدى ما؟

– ونداي ەشتەڭە بولعان جوق.

مارات اداموۆ، قورعاۋشى: ءسىز تەرگەۋ بارىسىندا تەرگەۋشى ايتۋار اگيباەۆ  جىرتىپ تاستاعان ءبىرىنشى حاتتامانى عانا قولدايمىن دەدىڭىز عوي؟ قالعان تەرگەۋ حاتتامالارىن، مەنىڭ تۇسىنىگىمشە، تەرگەۋشى ءوزى جازعان، ءسىزدىڭ قاتىسۋىڭسىز تولتىرىلعان. دەمەك، تەرگەۋ كەزىندە قاتتى قوبالجىپ تۇرىپ، نەگە قول قويىپ جاتقانىڭىزدى دا بىلمەدىڭىز. دۇرىس ءتۇسىندىم بە؟

– ءيا.

– دەمەك، اڭگىمە ەركىن، دوستىق باعىتتا وربىگەن، ەشكىم ەشكىمدى ەشتەڭەگە ماجبۇرلەمەگەن، دەمەۋشىلىك كومەك تۋرالى اڭگىمە بولعان. سوت تەرگەۋىندەگى سۇراقتاردىڭ بار جاۋابى وسى.

سۋديا:  سوتتالۋشىلار، سۇراقتارىڭىز بار ما؟

يسلام ابىشەۆ: ادال جاۋاپ بەرگەنىڭىز ءۇشىن ۇلكەن راقمەت. ايىپتاۋ اكتىسىمەن تانىسقاندا مەن ەشقانداي وكىنگەن جوقپىن. بىراق سەنىڭ جاۋاپتارىڭا ەشقانداي دا سەنگەن جوقپىن. بۇگىن كوزىم جەتتى. راقمەت.

– تۇكيەۆ، سۇراق بار ما؟

سەرىك تۇكيەۆ: مەندە ءوتىنىش بار. تەرگەۋ كەزىندە دە، قازىر دە مىنە، دەمەۋشىلىك اقشا ەكەنى دالەلدەندى. مەن مىنا جەردە نەگە وتىرمىن، سونى ايتىڭىزشى؟

سۋديا: نەعىپ وتىرمىن دەيسىز بە؟

–  ءيا.

– شىنىمدى ايتسام، مەنىڭ سىزگە جاۋاپ بەرۋىمە بولمايدى. بىراق سىزگە ايتايىن، سىزگە مەملەكەتتىك ايىپتاۋشى ايىپ تاقتى. سول سەبەپتى ءبىز مۇنى  شەشۋمىز كەرەك. شەشكەندە، زاڭدى باعا بەرۋمىز كەرەك. ءتۇسىندىڭىز عوي ءيا؟ پروتسەسس اياقتالعان كەزدە سوت ءوزىنىڭ شەشىمىن ايتادى. جاراي ما؟ وتىرا تۇرىڭىز.

يسلام ابىشەۆ: تولىقتىرىپ كەتەيىن.

– ايتىڭىز.

– ءبىز ءبىزدىڭ قىلمىسىمىزدى انىقتاپ جاتىرمىز. «قىلمىس ىستەدى مە، ىستەمەدى مە؟» دەپ. وتكەندە ءبىز ۇيقاماققا ءوتىنىش ايتقان كەزىمىزدە، ءسىز ايتتىڭىز، «كۋاگەرگە قىسىم جاسالۋى مۇمكىن» دەگەن سياقتى. كۋا ءبىتتى. ەندى ايىپتاۋشى جاعىنان تەك ءبىر عانا ارىزدانۋشى شايمەردەنوۆ قالدى.  ءبىز تاعى قانشا وتىرۋىمىز مۇمكىن بۇل جەردە؟ قانشا؟ 6 اي، 7 اي، 1 جىل...؟ ونسىز دا 1 جىل بولدى وتىرعانىمىزعا. مەنىڭ قورعاۋشىلارىم ءىستى قاراماي-اق توقتاتاتىنداي دايەكتەر بەردى. ءبۇيتىپ سوزا بەرسەك، قاشانعا دەيىن وتىراتىنىمىز بەلگىسىز. الدە ولگەنشە وتىرۋىمىز كەرەك پە؟ سوندىقتان ءوتىنىش، ارتىق كەتسەم كەشىرىم سۇرايمىن، بۇدان ارتىق قانداي جەرگە بارۋىمىز مۇمكىن؟ و دۇنيەگە كەتۋىمىز مۇمكىن نەمەسە ءسىزدىڭ بىزگە 10-15 جىل بەرۋىڭىز عانا قالدى. سوندىقتان، ءبىزدى جاقسى جاعدايدا الىپ كەلسىن، دۇرىس جاعدايدا بولايىق ەڭ بولماسا. ايتپەسە، ءۇي قاماعىنا شىعارىڭىز. ۇيدەن كەلىپ تۇرىپ، جاۋابىمىزدى بەرەيىك، انىق-قانىعىنا جەتەيىك.

– ءىس ماتەريالدارىن قارايمىز، زەرتتەيمىز، زاڭدى شەشىم قابىلدايمىز. كۋاگەرگە تاعى قوسىمشا سۇراقتارىڭىز بار ما؟

بارلىعى: ازىرگە جوق.

–  وندا مەندە بىرنەشە سۇراق بار. ءسىز ايتىپ وتىرسىز عوي، تەرگەۋشىگە جاۋاپ بەرگەن كەزدە جاۋاپتارىڭىز باسقاشا بولدى دەپ. قازىر شىندىقتى ايتىپ وتىرمىن دەدىڭىز. دۇرىس پا؟ وسى 26 ناۋرىزدان باستاپ بۇگىنگى كۇنگە شەيىن ءسىز باسقا ورگاندار دەي مە، پروكۋراتۋراعا ما، جوق باسقا مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە وسى جاعداي بويىنشا ارىزداندىڭىز با؟

– جوق.

– نەعىپ؟

– وسىنداي بولادى دەپ ويلامادىم.

– تۇسىنىكتى. تاعى قوسىمشا سۇراقتارىڭىز بار ما؟

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: مەندە سۇراق بار. قۇرمەتتى كۋا، جاڭا سىزگە مەملەكەتتىك ايىپتاۋشى تاراپىنان، قورعاۋ تاراپىنان سۇراقتار قويىلعان كەزدە، ءسىز قولىڭىزدا ءتورت بىردەي حاتتاما بار دەدىڭىز. مەن ءسىزدى دۇرىس ءتۇسىندىم بە؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: ءيا.

– سوسىن ونىڭ ءبارى سمس حابارلاما ارقىلى ۋاتساپتان ءتۇستى، سوسىن شىعارىپ الدىم دەدىڭىز.

– ءيا.

– ودان باسقا، ءسىز جەدەل قىزمەتكەر جاردەم ەسىمدى ازاماتتىڭ تاراپىنان جانە تەرگەۋشى ايدار اتاشەۆتىڭ تاراپىنان جازىلعان بىرنەشە سوزدەرگە سىلتەمە جاسادىڭىز. وسىلاردىڭ سىزدە قاعاز كۇيىندە شىعارىلعان نۇسقاسى بار ما؟

–  مىنە، بار.

– وسىنىڭ ءبارىن ءسىز تەلەفوننان ۋاتساپ-مەسسەندجەردەن شىعاردىڭىز با؟

– ءيا.

– وسىنى ىسكە جالعاۋعا مۇمكىندىك بار ما؟ قارسى ەمەسسىز بە؟

– قارسى ەمەسپىن.

– قۇرمەتتى سوت، ءبىزدىڭ ءوتىنىشىمىز، ىسكە جالعاۋىڭىزدى سۇرايمىن.

سۋديا: بەرىڭىز.

(كۋاگەر اسىلجان جامپوزوۆ سكرينشوت ماتەريالدارىن حاتشىعا بەردى)

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: سۇراق قويسام بولا ما؟

سۋديا: ءسىز سۇراق قويا المايسىز.

– مەندە سۇراق بار.

– نە سۇراق بار؟

– سوتقا پوۆەستكانى كىم اكەلۋ كەرەك؟

– سىزگە سوت پوۆەستكا جىبەرمەيدى. سىزگە سمس-حابارلاما جىبەرىلەدى.

– سوتقا شاقىرتۋدى انامنىڭ مەكەن-جايىنا (مەن تۇرىپ جاتقان), ءىنىمنىڭ مەكەن-جايىنا وپەر (جەدەل قىزمەتكەر) الىپ كەلدى.

زالدا شۋ.

– تىنىشتىق ساقتاڭىزدار.

– مەن ولاردىڭ قوڭىراۋىن كوتەرمەي جۇرگەننەن كەيىن، مەن ويلادىم، مەنىمەن كەزدەسكىسى كەپ، ادەيى پوۆەستكا الىپ كەلگەن شىعار دەپ. مامام سودان كەيىن قىسىمى كوتەرىلىپ، اۋىرىپ جاتىر. ماماما: «اسىلجان كەلگەندە ايتىڭىز، ماعان زۆونداسىن» دەگەن. ەكى داناسىن ەكى ۇيگە دە جاڭاعى وپەر اپارىپ بەرگەن.

– اتى-ءجونى كىم؟

– جاردەم. سۋديا، ءسىزدىڭ قولىڭىزبەن.

– سوت حاتشىسى، ءسىز پوۆەستكا جىبەردىڭىز بە؟

حاتشى: سمس-حابارلاما جىبەردىم.

–  وندا ءسىز بىزگە ول قۇجاتتاردى ەرتەڭ الىپ كەلىڭىز. ءبىز زەرتتەيمىز. جاراي ما؟

– جارايدى.

ەرالحان ابىشەۆ، قورعاۋشى: قۇرمەتتى سوت، ءبىر سۇراق. مەن سىزگە ايتايىن دەپ ەدىم، وسى كىسىنىڭ قاۋىپسىزدىگى جونىندە. مىناۋ دەگەن ويىنشىق ەمەس. ءبىز قازىر مىنا جەردە قورقىپ وتىرمىز، بۇل بالا ەرتەڭ ءتىرى قالماۋى دا مۇمكىن. سوندىقتان وسى جىگىتكە قورعاۋشىلار تاعايىنداساڭىزدار. بۇل قاۋىپتى. ەكى رەت ەكى ۇيگە اپارىپ بەرۋ دەگەن نە دەگەن باسسىزدىق؟ پوۆەستكاعا كىم قول قويعان؟

– بۇل جاعدايدى سوت شەشىپ قويدى. ەرتەڭ بۇل كىسى سوتقا اكەلۋى مۇمكىن.

– جوق، كىم قول قويعانىن شەشكەن جوق قوي. قولىندا بار عوي، ايتادى عوي.

– كۋا، قازىر قولىڭىزدا كوشىرمەسى بار ما؟

– كوشىرمەسىن قالدىرىپ كەتىپپىن. فوتوسى بار. (پوۆەستكانى ورىسشا وقىپ بەردى). سۋديا مەكەمتاس، سەكرەتار ماليك. مەكەمتاس دەگەن قولى بار.

ءبىر قورعاۋشى: ول ءسىزدىڭ قولىڭىز عوي.

سۋديا: سوتقا قاتىسۋشىلار، تاعى دا قايتالاپ ايتامىن. سوت پوۆەستكاسىنا سوت قول قويمايدى. ادۆوكاتتارىڭىز وتىر عوي، ءبارىن بىلەسىزدەر.

(ادۆوكاتتار تەلەفونداعى پوۆەستكا سۋرەتىن كورسەتۋدى سۇرادى. حاتشى اپارىپ كورسەتتى). قازىر كۋادان بىرنەشە قۇجاتتار ءتۇسىپ وتىر. وسى قۇجاتتاردى ءىس ماتەريالدارىنا قوستىردىڭىز، مەنىڭ تۇسىنىگىم بويىنشا. دۇرىس پا؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: ءيا.

سۋديا: پروكۋرور، نە ايتاسىز؟

پروكۋرور: تۇسكەن ءوتىنىش-حات بويىنشا كۋامەن كەلتىرىلگەن قۇجاتتاردى ىسكە تىركەۋگە قارسىلىعىم جوق.

سۋديا: تەلەفوندى بەرىڭىزدەرشى. (حاتشى اپارىپ بەردى، پوۆەستكانىڭ سۋرەتىن قارادى). سىزدەردىڭ وتىنىشتەرىڭىزدى تىڭداپ، سوت كەلەسى شەشىمدى قابىلدايدى: ءىس ماتەريالدارىن تولىقتىرۋ ءۇشىن تاپسىرىلعان قۇجاتتاردى سوت ماتەريالدارىنا تىركەيمىن. تاعى سۇراقتارىڭىز بار ما؟

ابزال قۇسپان، ادۆوكات: ءوتىنىش بار. قۇرمەتتى سوت، قر قىلمىستىق- پروتسەسستىك كودەكسىنىڭ 97 بابىنىڭ 1 بولىگىنىڭ 3 جانە 5 تارماعىنا سايكەس، اتاپ ايتقاندا، قر قىلمىستىق-پروتسەسستىك كودەكسىنىڭ 97-ءشى بابىندا بىلاي دەپ كورسەتىلگەن: «قىلمىستىق پروتسەستى جۇرگىزەتىن ورگان كۋالاردىڭ، كۇدىكتىلەردىڭ جانە قىلمىستىق سوت iسiن جۇرگiزۋگە قاتىساتىن باسقا دا ادامداردىڭ، ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرiنiڭ جانە جاقىن تۋىستارىنىڭ قاۋiپسiزدiگى شارالارىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ونىڭ جەكە باسىنىڭ قاۋiپسiزدiگiن قامتاماسىز ەتۋ تۋرالى تاپسىرما بەرەدى». ءدال وسى ماقساتتا، 97 باپتىڭ 5 تارماعىنا سايكەس، «جاقىنداۋعا تىيىم سالۋ تۇرىندەگى پروتسەستىك ماجبۇرلەۋ شاراسىن قولدانادى» دەلىنگەن. ياعني، تەك قانا بۇل كىسىگە ەرتەڭگى ساعات 10-داعى پروتسەسكە دەيىن قانشاما ۋاقىت بار. ءبىز سوت زالىندا پروتسەسس ءجۇرىپ جاتىر. ال سىرتتا قانداي قاۋىپ كۇتىپ تۇرعانىن بىلمەيمىز، جاڭاعى جاريالانعان، ءوزىڭىز ءىس ماتريالدارىنا تىركەۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان قۇجاتتاردان كورىپ وتىرعانىمىز، جاردەم ەسىمدى جەدەل ۋاكىل «ۆىيدي، پوگوۆوريم پو-مۋجسكي» دەگەن ءسوزىن ناقتى، تىكەلەي بۇل كىسىنىڭ ومىرىنە توندىرىلگەن قاۋىپ رەتىندە باعالايمىن. سول سەبەپتى، ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان جاقىنداۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى شەشىم كەرەك. كۋانىڭ ءوزىن ۇستاي الماعاننان كەيىن تۋعان شەشەسىنە، تۋعان ىنىسىنە پوۆەستكا اپارىپ تاپسىرىپ وتىر. جانە «بىزگە زۆونداسىن، تەلەفونىن كوتەرمەي جاتىر» دەپ ايتقان. سوندىقتان وسى ازاماتتاردىڭ كۋاعا جاقىنداۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋعا جانە جەكە باسىن قورعاۋعا شارالار قابىلداۋىڭىزدى سۇرايمىن. ءوتىنىش.

– مۇنى شەشۋ ءۇشىن كۋاگەردىڭ ءوز تاراپىنان ءوتىنىش ءتۇسۋى كەرەك. ارىزىڭىز بار ما؟

اسىلجان جامپوزوۆ، كۋاگەر: مەنىڭ ايتاتىنىم، مەن ءوز باسىم ءۇشىن اسا قورقىپ جۇرگەن جوقپىن، بىراق وتباسىما، اناما، جاقىندارىما، ۇيىمە بارماسىن ەشقايسىسى!

– مەنىڭ تۇسىنىگىم بويىنشا، جانىڭىزعا ەشكىم (كۇزەت) كەرەك ەمەس پە؟ بىرەۋدەن قورقاسىز با، قورىقپايسىز با؟ قورعاۋ كەرەك پە، كەرەك ەمەس پە؟

– مەن ويلايمىن، كەرەك دەپ.

–  وندا قازىر تۇسكى ۇزىلىستە سوتقا جازباشا ارىز جازىڭىز. جاراي ما؟ سودان كەيىن تالقىلايمىز. ولاي بولسا، 10 مينۋتقا ءۇزىلىس جاسايىق.

ءۇزىلىس كەزىندە قورعاۋشى ابزال قۇسپان ءبىزدىڭ «بۇگىنگى سوتتتاعى بولىپ جاتقان وقيعالاردى قىسقاشا قورىتىپ جىبەرىڭىزشى» دەگەن وتىنىشىمىزگە بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى:

– مەن سۋديانىڭ ورنىندا بولسام، مىنا سوتتالۋشى ەكى ازاماتتى ءدال بۇگىن بوساتىپ جىبەرەر ەدىم. نەگە؟ اسىلجان جامپوزوۆ بۇل ىستەگى ەڭ باستى، ەڭ نەگىزگى كۋا، ودان ارتىق كۋا جوق. مىنە، ءدال وسىلاي جازىڭىز! سەبەبى، ول تەرگەۋدە قانىبەك ابىشەۆكە قارسى، قۇنانباي شىنداۋلەتوۆكە قارسى، يسلام ابىشەۆكە قارسى، سەرىك تۇكەەۆكە قارسى جاۋاپ بەرگەن ادام. ودان باسقا تەرگەۋ كەزىندە ازامات شايمەردەنوۆ پەن ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرىنىڭ پايداسىنا جاۋاپ بەرگەن ادام. بۇگىن سوتقا كەلىپ، بۇرىنعى ءسوزىنىڭ ءبارى قىسىم كورسەتۋدىڭ سالدارىنان جازىلعانىن ايتتى. بۇل جەردە ۇلتتىق بيۋرو قىزمەتكەرلەرىنە قارسى قىلمىستىق كودەكستىڭ كەم دەگەندە ءۇش بابى بويىنشا – كۋانى جاۋاپ بەرۋگە ماجبۇرلەۋ، زاڭ تالاپتارىن بۇرمالاۋشىلىق (فالسيفيكاتسيا), ت.ت. قىلمىستىق ءىس قوزعالۋى ءتيىس. سۋديا بۇل جونىندە جەكە قاۋلى قابىلداپ، ونى تىركەتۋى ءتيىس. ار جاعىندا تەرگەۋ جۇرگىزىلۋى ءتيىس. مىندەتتى تۇردە! ويتكەنى، ايىپتاۋشى جاقتىڭ كۋاسىنىڭ ايىپتالۋشى جاقتىڭ پايداسىنا سويلەۋى – سەنساتسيا.
ءبىز ەندى جامپوزوۆتىڭ بۇرىن تەر­گەۋدەگى جاۋابىنىڭ ءتورت حاتتا­ماسىن جارامسىز دەپ قابىل­داۋ تۋرالى جانە ۇلتتىق بيۋرو قىز­مەت­كەرلەرىنىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعاۋ جايلى ءوتىنىش-حات بەرەمىز. ەگەر وسى ەكى ءوتىنىشىمىز قابىل­دانبايتىن بولسا، سۋديا ق.مەكەم­تاس­قا سوتتى جۇرگىزۋىنە تولىق قارسىلىق (وتۆود) بىلدىرەمىز. ويتكەنى، مىنا جاعدايدان كەيىن سوتتا­لۋشىلاردا اقتاۋدان باسقا ىستەي­تىن ءىس قالعان جوق. بۇگىن يسلام ابىشەۆ پەن سەرىك تۇكەەۆ سوتتىڭ قاۋلى­سىمەن اقتالماي قالسا دا، قوعام الدىندا تولىق اقتالدى دەپ ەسەپ­تەيمىن!

 (جالعاسى بار...)

سوت بارىسىن حاتقا تۇسىرگەن ساۋلە ابەدينوۆا،

قوسىمشا: Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەركىن اقپارات الاڭى. مۇندا وي جارىستىرىپ، پىكىر الماستىرۋعا اركىم قۇقىلى. جوعارىداعى سپيكەردىڭ پىكىرى رەداكتسيا ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى. الداعى ۋاقىتتا ماقالادا ەسىم-سويلارى اتالعان جەكەلەگەن ازاماتتار رەداكتسيامىزعا جاۋاپ بەرۋگە نيەتتى بولسا، ولاردىڭ دا پىكىرىن بەرۋگە ءازىرمىز. 

Abai.kz