سەنبى, 23 قاراشا 2024
الاشوردا 8683 4 پىكىر 5 جەلتوقسان, 2019 ساعات 11:51

سۇلتانبەك قوجانوۆ قازاق جەرىن جيناۋشى

سۇلتانبەك قوجانوۆ قازاق رەسپۋبليكاسىندا 1924 جىلدىڭ سوڭىنان 1925 جىلدىڭ كۇزىنە دەيىن – ون اي عانا ىستەدى. ول تۇركىستان رەسپۋبليكاسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە، ولكەدەگى مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردى ۇلتتىق-مەملەكەتتىك تۇرعىدا قايتا جىكتەپ-مەجەلەۋ كەزىندە، ورتا ازيا مەن قازاق رەسپۋبليكالارىن ەكونوميكالىق تۇرعىدان قاۋىمداستىرۋ جانە سولاردان ورتاازيالىق فەدەراتسيا قۇرۋ ارقىلى سوۆەتتىك رەسپۋبليكالار وداعىنىڭ قۇرىلتايشىلارى قاتارىنا كىرۋ، فەدەراتسيا قۇرامىندا ۇلتتىق بىرلىكتەردىڭ دامۋ دەڭگەيىن تەڭەستىرىپ العاننان كەيىن عانا دەربەس رەسپۋبليكالار رەتىندە ءتۇتىن تۇتەتۋ دۇرىس بولماعى جايىندا ماسەلە كوتەرگەن ەدى.تاشكەنت قالاسىن قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى ەتۋ ءۇشىن كۇرەسكەن بولاتىن. مەجەلەۋ ناۋقانىندا وسى باعىتتا جۇرگىزگەن كۇرەستەرى ناتيجەسىز اياقتالعاننان كەيىن،  تۇركرەسپۋبليكادان بولىنگەن قازاق اۋماقتارىن قازاق ەلىنە قوسۋ ارقىلى ۇلتتىق رەسپۋبليكانى راسىمدەۋ باستالاتىنىن مالىمدەگەن-ءدى.  وسى مالىمدەمەسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ساياسي باسشىلىق جاساۋعا ول رەسەي كومپارتياسى قازاق وبكومىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى لاۋازىمىندا كىرىسكەن ەدى.

قوجانوۆ ەڭ الدىمەن: «قازاقيا پارتيا ۇيىمدارىندا قازاق كوممۋنيستەرىنىڭ 6 پايىز (568 ادام) عانا» ەكەنىن، ولاردىڭ دەنى ورىس پرولەتارياتى وشاعىندا وتىرىپ، «باياعىدا جەرلەنگەن الاشوردانى كۇنىنە ءۇش قايتارا قايتا جەرلەۋمەن، ياعني ءولى ۇيىممەن كۇرەسۋدە قاھارماندىقتىڭ نەبىر ۇلگىسىن كورسەتىپ، قىزىل ءسوز رەۆوليۋتسيونەرى بولۋمەن جۇرگەنىن»، ءىس جۇزىندە بۇقارامەن بايلانىسى جوقتىعىن ايتىپ، رەسپۋبليكا ورتالىعىن قالىڭ قازاق اراسىنا كوشىرۋگە كۇش سالدى. سونىمەن بىرگە جەر-سۋى مەن حالقى ءبىر شاڭىراق استىنا بىرىككەن ۇلكەن قازاقستاننىڭ دەربەس پارتيا ۇيىمىن قۇرىپ، ورتالىق كوميتەتىن سايلاۋ قاجەتتىگىن كوتەردى. بۇل رەتتەردەگى تاباندى تۇردە قويىلعان ماسەلەنى ورتالىق، ارينە، وزىنشە شەشتى.  ماسكەۋ قازاق كومپارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىن ەمەس، رەسەي كومپارتياسىنىڭ قازاق ولكەلىك كوميتەتىن قۇرۋ ءجون دەپ تاپتى. قازاق استاناسىن ورىنبوردان شىمكەنتكە ەمەس، اقمەشىتكە كوشىرۋگە پۇرسات بەردى.

سۇلتانبەك قوجانۇلى ىرگەسى كەڭەيگەن رەسپۋبليكانىڭ تۇڭعىش كەڭەستەر سەزىن جاڭا استانادا وتكىزۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرا كەلە، سەزد الدىندا، 1925 جىلعى 9–11 ساۋىردە وتكەن قازولكەكوم پلەنۋمىندا  «كەڭەستەر سەزىنىڭ ماسەلەلەرى» اتتى ارنايى بايانداما جاسادى. وسى تاريحي قۇرىلتايدا تالقىعا قويىلاتىن ماسەلەلەردى ازىرلەگەندە، ولكەپارتكومنىڭ نەنى نازاردا ۇستاعانىن جانە سەزدىڭ جۇمىسى بارىسىندا قانداي كوزقاراستى قورعايتىنى جايىندا تاراتا باياندادى. كيررەسپۋبليكا دەرەۆنيالارى مەن اۋىلدارىن سوۆەتتەندىرۋدەگى، جالپى كەڭەس قۇرىلىسىنداعى، جەكەلەگەن ۆەدومستۆولارداعى ءىس احۋالىن، الدا تۇرعان مىندەتتەردى شولىپ، حالىقتى جەرگە ورنالاستىرۋ ماسەلەسىنە   ەرەكشە توقتالدى. جەرگە ورنالاستىرۋ جۇمىستارىنىڭ نەگىزىنە قانداي ءپرينتسيپتى ەرەجەلەر قابىلدانعانى جايىندا سەزدە ەرەكشە ماسەلە قويىلاتىنىن ايتتى. «جەرگە ورنالاستىرۋ جونىندەگى كوميسسيا حاتتاماسىن» كورسەتىپ، ونىڭ «جەر ورگاندارىنىڭ قاتارداعى قىزمەتكەرلەرىنە تۇسىنىكتى بولاتىنداي ەتىپ دەتالىنە شەيىن جەتىلدىرىلىپ» جاتقانىن،  قۇرىلتايدا جەرگە ورنالاستىرۋ جونىندە جاسالاتىن ارنايى بايانداماعا سول نەگىز بولادى دەدى.  قازاقيادا شارۋاشىلىقتى وركەندەتۋدىڭ زەرتتەلىپ-جاسالعان پەرسپەكتيۆاسى جوقتىعىن سىنادى. «جىلدان جىلعا، كۇننەن كۇنگە ەشقانداي دا پەرسپەكتيۆالىق جوسپارسىز ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. بار ايتاتىندارى – وتكەن جىلى پالەن باس مال بولدى، ەندى وعان جيىرما شاقتى مىڭ قوسىلدى دەگەندەر عانا. ...قايتكەندە جاعىمدى اسەر ەتۋدىڭ امالى. ەندى وسىندايدىڭ جولىن قيۋ كەرەك. وسى سەزدە ءبىز بىرەر پەرسپەكتيۆالىق جوسپار كونسپەكتىمەن سويلەمەكپىز. سوسىن جەر ماسەلەسىن پراكتيكالىق مىندەت ەتىپ قويامىز» دەدى. ودان كەيىن يرريگاتسيا ماسەلەسىن ءسوز ەتتى. سوسىن وقۋ-اعارتۋ ءىسىنىڭ جاي-كۇيىنە توقتالدى. قازاقستاندا بۇل ماسەلە جىلدان جىلعا كۇن تارتىبىنە شىعارىلىپ وتىرعانمەن، ونى كۇنى بۇگىنگە شەيىن الدە-ءبىر دەڭگەيدە قاناعاتتاندىرارلىقتاي ەتىپ شەشىلدى دەپ ەسەپتەۋگە بولمايتىنىن ەسكەرتتى. قازاقستانبىز دەي تۇرا، ءبىرىنشى باسقىشتى مەكتەپتە قازاقتار بار بولعانى 10% عانا ەكەنىن سىنعا الدى. «ءبىرىنشى باسقىشتى مەكتەپ – بۇل ساۋات اشۋ مەكتەبى. ال ەكىنشى باسقىشتا قازاقتاردىڭ 1%-عا دا جەتپەۋى ىقتيمال. ورتا وقۋ ورىندارى مەن جوعارى كاسىبي تەحنيكالىق مەكتەپتەردە قازاقتاردان ەشكىم جوق. قازاقستان كاسىبي وقۋ ورىندارىندا – بار بولعانى 1%. جالپى، اعارتۋ سالاسىندا ءىس وتە ناشار جۇرۋدە»، –دەي كەلە: «...بىزدە ۇلتتىق رەسپۋبليكا بولسا دا، مەكتەپتەرىمىز قازاقتارعا قىزمەت كورسەتپەيدى»، – دەپ   قورىتتى. مۇنداي احۋالدىڭ ورىن الۋىنا ول پلەنۋمعا رەسپۋبليكانىڭ شارتارابىنان كەلىپ قاتىسىپ وتىرعان پارتيا ساياساتىن جۇرگىزۋشى قىزمەتكەرلەردىڭ تىكەلەي ايىپتى ەكەنىن بىلاي ءبىلدىردى: «سىزدەر ينتەرناتسيوناليستسىزدەر، سىزدەرگە مەكتەپتەردە كىمنىڭ وقىتىلىپ جاتقانى ماڭىزدى ەمەس. سوندا دا، ەگەر قازاقتان وقۋ جايى قالاي ەكەنىن سۇراي قالساڭىز، ول پارتيانىڭ بۇل تۇرعىدا ءوزىن اينالىپ-الداپ كەتكەنىن ايتادى عوي دەپ ويلايمىن». بۇل – ءار 100 كوممۋنيستىڭ 94-ءى ەۋروپالىق ۇلتتار وكىلى بوپ تۇرعان سول كەز ءۇشىن باتىل مالىمدەمە بولاتىن. مەكتەپتەردىڭ قانات جايۋ اۋقىمى مەن وقۋ ساپاسىنداعى جارتىمسىزدىقتاردى ايتا كەلىپ، ونىڭ سەبەپتەرىن، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ ۇيىمداستىرۋشى كۇش بولا الماي وتىرعانىن سىنادى. سىناعان، كوتەرگەن جىتستتەردىڭ ءبارىن زەرتتەپ، ۇلتتىق اعارتۋ ماسەلەسىن بارشا كولەمىمەن كوتەرۋ – ناركومپروستىڭ مىندەتى. وقۋ ءىسىن، ارينە، «ورىستار پايىزىن قىسقارتۋ باعىتىندا ەمەس، قازاقتاردى ءىس جۇزىندە جاپپاي اعارتۋ   باعىتىندا» جولعا قويۋ كەرەكتىگىن، بۇل جايلى تەزيستەردىڭ   كەڭەستەر قۇرىلتايىندا تاراتىلىپ بەرىلەتىنىن ايتتى.  جاڭادان تاعايىندالعان اعارتۋ حالىق كوميسسارى سماعۇل سادۋاقاسوۆ ءوز بايانداماسىندا ءتيىستى مالىمەت بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.

سوسىن قازاقستانداعى كەڭەس قۇرىلىسى جايى قازاتكوم مەن حالكومكەڭەستىڭ بايانداماسىندا تولىق اشىلاتىنىن حابارلادى. وندا «ولار پالەن تيىن الىپ، تۇگەن تيىن جۇمسادىق دەپ ەسەپ بەرمەۋگە ءتيىس، – دەپ ەسكەرتتى قوجانوۆ، – ولاردىڭ بايانداماسىنىڭ باستى ءمان-ماعىناسى – كەڭەس قۇرىلىسىن قالاي باسقارۋ جايى بولۋعا كەرەك... مۇندا اتقارىلماعان ءىستىڭ كوپتىگى بيۋروعا بەلگىلى، ىستەلمەگەنى ءوز الدىنا، ونى قالاي جاساۋدى دا بىلمەيمىز، ول دا بيۋروعا ءمالىم. قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ بەسىنشى-التىنشى جىلىندا دا وسى ماسەلە ىزدەنىستەر مەن ديسكۋسسيا ساتىسىندا تۇر. ءتىپتى، كەڭەستەنۋ كەرەك دەگەن ءپرينتسيپتى كوزقاراستى ەسەپتەمەگەندە، بەكەم باعىت تا جوق». قۇرىلتايدا وسىنى كەڭىنەن تالقىلاۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى. «سايلاۋعا ساقتاعان كۇش-كۋاتتى» وسى ماسەلەگە شىعىنداۋ ءجون بولماعىن ايتتى. ال سايلاۋدى ۇيىمشىلدىقپەن، بەكەر ءسوز تالاستىرۋعا جول بەرمەي، مەيلىنشە قاتاڭ تاسىلمەن جۇرگىزۋ كەرەك، اسىرەسە توپتىق «دەموكراتيالارعا» جول بەرمەۋ كەرەك، ولكەكوم بيۋروسى توپشىلدىقپەن كۇرەسۋ باعىتىن ۇستانىپ وتىر دەدى. «التى جىل بويى جىلما-جىل قۇرىلىپ-ۇيىسىپ كەلە جاتقان، پايدالى ىسكە جوق، وسەككە وڭ يىعىن بەرۋشىلەر قاباتىنىڭ بارلىق قۋلىق-سۇمدىعىنا، قوجانوۆتى، مەڭدەشەۆتى، نۇرماقوۆتى، سەيفۋلليندى، قىسقاسى، كىمدى قايدا جانە قايتىپ وتىرعىزامىز دەگەن ارنايى استىرتىن ارەكەتتەرىنە بالتا شابىلۋ كەرەك»، – دەدى. قازاق قىزمەتكەرلەرىنىڭ وسىنداي كەمشىلىگىن پايدالانىپ، «وتارشىلدار وزدەرىنىڭ وتارشىلدىق پىكىرلەرى مەن پيعىلدارىن وتكىزىپ ءجۇر» دەدى. وسىلاي، الاۋىزدىقتىڭ زالالدى سالدارىن دا اشىق ەسكە سالدى.

سوسىن ۇلتتىق مەملەكەتتىك ءۇشىن كۇرەس مازمۇنىن: «كيررەسپۋبليكا ورتالىعىن جاڭا استاناعا اۋىستىرۋ ارقىلى ءبىز ۇلت رەسپۋبليكاسى جولىنداعى كۇرەسىمىزدى اياقتاعانىمىزدى اتاپ وتەمىز. ءبىز، باياعىدا جاريالانعانىنا قاراماستان، ۇدايى ۇلتتىق رەسپۋبليكا ءۇشىن كۇرەسۋگە  ءماجبۇر بولدىق. ۇلتتىق رەسپۋبليكا ءۇشىن كۇرەستىڭ سوڭى – ونىڭ بىتكەنى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە – وسى رەسپۋبليكانى جاساۋ ماقساتىنداعى جۇمىستىڭ باستالعانى، – دەپ تۇجىرىمدادى دا، الداعى مىندەتتى بەلگىلەدى: – رەسپۋبليكانى جاساۋ – ءسوز جوق،  «ونىڭ باسىنا مەنى قوي»   دەگەندى ەمەس، بۇرىش-بۇرىشقا جۇگىرىپ، «اناعان داۋىس بەر، مىناعان داۋىس بەر» دەپ   سىبىرلاسۋعا ورىن قالمايتىنداي، ءتيىستى احۋال جاساۋ كەرەكتىگىن، جاندى كەڭەس جۇرتشىلىعىن، پارتيا جۇرتشىلىعىن جاساۋ قاجەتتىگىن بىلدىرەدى. ۇجىمشىلدىقتى جاساۋعا ءتيىسپىز، ال ول حالىقتىڭ ۇجىمدىق مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋ نەگىزىندە پايدا بولادى.   ...ميلليونداعان بۇقارانى وياتۋ قاجەت، احۋالدى سەرگىتۋ كەرەك،   بۇقاراعا جان كىرگىزۋ ءلازىم، سودان سوڭ  – سول بۇقارانى  يگەرىپ،   بيلەۋ ءجون».   وسىلاي،   ساياسي  باسشى رەتىندەگى باعدارلامالىق سوزىمەن،   سۇلتانبەك قوجانۇلى كەڭەس قۇرىلىسىنداعى وزگەرتۋلەردە ۇستانىم  بولاتىن نەگىزگى پرينتسيپتەرگە  نازار اۋدارىپ، بۇل باعىتتى كوممۋنيستەردىڭ تولىق قۋاتتايتىنىنا   سەنىم ءبىلدىردى.

ەكى اۋماقتىڭ بىرىگۋىن، ۇلكەن قازاقستاننىڭ قۇرىلۋىن پاش ەتكەن  اقمەشىت قۇرىلتايى جاڭا بولاشاققا جول اشتى. قازاق رەسپۋبليكاسىنا ورتا ازيادان سىرداريا جانە جەتىسۋ وبلىستارىنىڭ جانە باۋىرلاس قاراقالپاق اۆتونوميالىق وبلىسىنىڭ قوسىلۋى ونى، ءىس جۇزىندە قازاق جەرىن جيناۋشى بولعان ۇلت قايراتكەرى سۇلتانبەك قوجانوۆ مالىمدەگەندەي، «قازاق ۇلتتىق رەسپۋبليكاسى» دەپ راسىمدەپ، كەڭەس تۇعىرىنداعى ۇلتتىق مەملەكەت رەتىندە جاڭا ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرۋ مۇمكىندىگىن تۋعىزدى. قازاق جەرى مەن ەل-جۇرتىن ءبىر شاڭىراق استىنا جيناعان 1925 جىلعى تۇڭعىش قۇرىلتايدىڭ قارارلارى ەلدىڭ ەكونوميكاسىن، الەۋمەتتىك جانە مادەني جاعدايىن كوتەرۋ، قازاق حالقىن ءوز اتامەكەنىنە  شىن مانىندە لايىقتى تۇردە ورنالاستىرۋ، ت.ت. ەلدىك ماسەلەلەردى ەسكەرگەن-ءتىن. الايدا ماسكەۋدەگى ورتالىق پارتيا-كەڭەس بيلىگى جالعىز-اق شەشىمدى مويىندادى، ول – قۇنىن تاريحي وقيعا رەتىندە ەشقاشان جويمايتىن، قابىلدانۋى قوجانوۆ ەسىمىمەن بايلانىستى  ماڭىزدى قاۋلىلار ەدى. ونىڭ   قۇرىلتايداعى تاريحي ۇسىنىستارى ومىرگە قالاي كەلگەنى جايىندا مەن العاش رەت كەڭەستىك قۇپيا پوليتسيا جۇرگىزگەن تەرگەۋ ماتەريالدارىنان ءبىلدىم. ساياسي تۇتقىن دىنشە  ءادىلوۆ وگپۋ تەرگەۋشىسىنە 1928 جىلعى جەلتوقسان ايىندا بەرگەن كورسەتۋىندە شاعىن توپتىڭ تۇسكى اس كەزىندەگى سۇحباتىن ەسكە الىپتى: «سەزد اياقتالۋعا تاقالعان... ۇكىمەتتىڭ اقمەشىت قالاسىنا كوشىپ كەلۋىنە بايلانىستى، ونىڭ   اتىن وزگەرتۋ ماسەلەسى كوتەرىلدى. ات ويلاستىرا باستادىق. قىزىلوردا دەگەن اتاۋدى اۋەلى قوجىقوۆ ويلاپ تاپتى... ...قوس ەسىم، ەكى جاقتى دا قاناعاتتاندىرادى دەدى ول. «قىزىل»... بولشەۆيكتەرگە ۇنايدى، ال «وردا» – ۇلتتىق اتاۋ. وسىلاي اتاعاندا ەكى جاقتان دا تالاس تۋماۋعا كەرەك. بۇنداي دايەكتەمەگە ءبارىمىز كەلىستىك... سودان كەيىن قوجانوۆ پەن ءبىز سەزگە كەتتىك. قوجانوۆ پرەزيديۋمعا شىقتى دا، وزىنە كەزەكتەن تىس ءسوز الىپ، ۇسىنىستار ەنگىزدى: ءبىرىنشى ۇسىنىسى – «كيرگيز رەسپۋبليكاسىنا» «قازاق رەسپۋبليكاسى» دەپ قايتا ات قويۋ، ەكىنشىسى – اقمەشىت قالاسىنىڭ اتىن قىزىلورداعا الماستىرۋ. سەزد ەكى ۇسىنىستى دا ءبىراۋىزدان قابىلدادى». بەسىنشى سەزدىڭ ستەنوگرافيالىق ەسەبىن قاراعاندا كوز جەتتى: سۇلتانبەك قوجانوۆ ۇسىنىستارىن شىنىندا «ستسەناريدەن تىسقارى»، بىراق ورايىن كەلتىرە جاريا ەتكەن.

ولكەكومنىڭ ەكىنشى حاتشىسى قوجانوۆتىڭ ىقپالىمەن سادۋاقاسوۆ  1925 جىلدىڭ باسىندا اۋەلى «ەڭبەكشىل قازاقستان» گازەتىنىڭ رەداكتورلىعىنا، ودان  اعارتۋ حالىق كوميسسارى لاۋازىمىنا  تاعايىندالعان. ۇلتتىق مەملەكەتتىك ءۇشىن كۇرەس جولىندا ىسىمەن دە، قالامىمەن دە تانىلىپ كەلە جاتقان سادۋاقاسوۆتىڭ وزىمەن جاقسى ۇزەڭگىلەس بولارىنا قوجانوۆ سەنسە كەرەك. بەلگىلى-ءبىر مەزگىل سولاي بولعان دا. 1928 جىلى وگپۋ تەرگەۋشىسىنە ءادىلوۆتىڭ بەرگەن جاۋابىندا: «قازاق قىزمەتكەرلەرى ىشىندە سادۋاقاسوۆ پەن قوجانوۆتى ەكى زور تۇلعا، ەكى كيت دەگەن پىكىر جۇرەتىن-ءدى»، – دەگەن جولدار بار. «ۇلتشىلدار ولاردىڭ كەلىسىمگە كەلىپ، قازاقستاندى بىرلەسىپ باسقارۋلارىن قالاپ ەدى، – دەدى ول ودان ءارى. – تىلەكتەرى ورىندالمادى، قوجانوۆ مۇنداعى قىزمەتىنەن ورتالىققا شاقىرتىپ الىندى. قوجانوۆتى قازاقستاننان شاقىرىپ اكەتۋ ىسىنە سادۋاقاسوۆ زور ۇلەس قوستى دەسەتىن جۇرت».  اكادەميك-جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆ تا ايگىلى «ءومىر مەكتەبىندە» ولاردىڭ رەسپۋبليكاداعى ەڭ قابىرعالى تۇلعالار رەتىندە نەگىزگى ماسەلەلەردى بىرلەسىپ شەشىپ وتىرعانىن ايتقان.  «قازاقستاندى ەندىگى بيلەۋشى ەكى ادام عانا: سۇلتانبەك قوجانوۆ، سماعۇل سادۋاقاسوۆ»، – دەي كەلىپ، گولوششەكيننىڭ سادۋاقاسوۆتىڭ جاردەمىمەن اۋەلى قوجانوۆتى، ودان سوڭ ونىڭ ءوزىن قۋعانىن كۋالاندىرادى. 1925 جىلعى 19 قازاندا گولوششەكين بيۋروعا ءوزىنىڭ ماسكەۋگە بارىپ قايتقان ءىسساپارىنىڭ ناتيجەسىن حابارلاپ، ورتالىق كوميتەتتىڭ ۇيىمداستىرۋ بيۋروسىنىڭ   قاۋلىسىن وقىدى، وندا «قوجانوۆ جولداس ولكەكوم حاتشىسى مىندەتىنەن بوساتىلسىن دا، رك(ب)پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ قاراماعىنا جىبەرىلسىن» دەلىنگەن-ءدى.

قازاق رەسپۋبليكاسىندا ون-اق اي بەلسەندى قىزمەت اتقارا العان سۇلتانبەك قوجانوۆ قازولكەكومنىڭ  بيۋروسىنا  سوڭعى مارتە 1925 جىلعى 25 قازاندا قاتىسىپ، سويلەگەن سوزىندە: «توپتار نەگىزىنەن مانساپتىق سيپاتتا قۇرىلادى، – دەپ اتاپ كورسەتتى، – توپتاردا مانساپقورلىق ەلەمەنتتەر مولىراق، ال ساياسي جانە رۋلىق ەلەمەنتتەر، بىلاي ايتقاندا، مانساپ مۇددەسىنە قىزمەت جاسارلىق ءرول عانا وينايدى». قالاي دەسەك تە، مانساپ قۇلقىنىنا ۇلت مۇددەسىن قيىپ جىبەرۋ، قوجانوۆ كوكتەمگى پلەنۋمدا اتاپ كورسەتكەندەي، قازاقى ىندەتتەن ارىلا الماعان قازاق قايراتكەرلەرىنىڭ «كەمشىلىگىن بەتكە ۇستاپ، وتارشىلداردىڭ وتارشىلدىق ويلارى مەن ناۋقاندارىن جۇرگىزۋلەرىنە» كەڭ جول اشتى. ماسكەۋ ەميسسارى فيليپپ گولوششەكين قازاقستانداعى بولاشاق ءىس-ارەكەتتەرىنە ەڭ باستى كەدەرگى بولۋى ىقتيمال «جىكشىل» سۇلتانبەك قوجانوۆتى ماسكەۋگە اتتاندىردى دا،  «توپشىلدىق» سيمۆولى ىسپەتتى «قوجانوۆشىلدىق» دەگەن ايداردى قازاق كوممۋنيستەرىن ءوزارا قىرقىستىرۋعا، وزىمەن تايتالاسۋعا قاۋقارى بارلارىن قىزمەتتەن قۋعا، قالعاندارىنىڭ سانا-سەزىمدەرىن ورتالىق ويىنا سايكەس بىركەلكىلەندىرۋگە پايدالاندى دا، قازاق حالقىن وتىز ەكىنشى جىلعى جاساندى ۇلتتىق اپاتقا جەتەلەي بەردى...

بەيبىت قويشىباەۆ

Abai.kz

4 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1468
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3244
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5402