1950 جىلدار باسىندا قاسىم امانجولوۆ بiر اڭگiمەسiندە قاسىندا وتىرعان اقىنعا بۇرىلىپ، شالكەزدەۋ بiر ءسوز ايتتى. "جاقسى ولەڭدi جامان ولەڭ اسىرايدى",- دەدi. وتىرعاندار ودىرايا قاراستى. "ول قالاي؟" - دەستi. قاسىم ءتۇسiندiردi. "جاقسى ولەڭ جازۋ ءۇشiن قانشاما ولەڭ جازامىن. جاسىقتارىن لاقتىرامىن. ءسولi جوعىن تاستايمىن. سورپاعا شىعارىن عانا كiتاپقا قوسامىن. سوندا جامان ولەڭ جاقسى ولەڭدi اسىراماعاندا قايتەدi".

1950 جىلدار باسىندا قاسىم امانجولوۆ بiر اڭگiمەسiندە قاسىندا وتىرعان اقىنعا بۇرىلىپ، شالكەزدەۋ بiر ءسوز ايتتى. "جاقسى ولەڭدi جامان ولەڭ اسىرايدى",- دەدi. وتىرعاندار ودىرايا قاراستى. "ول قالاي؟" - دەستi. قاسىم ءتۇسiندiردi. "جاقسى ولەڭ جازۋ ءۇشiن قانشاما ولەڭ جازامىن. جاسىقتارىن لاقتىرامىن. ءسولi جوعىن تاستايمىن. سورپاعا شىعارىن عانا كiتاپقا قوسامىن. سوندا جامان ولەڭ جاقسى ولەڭدi اسىراماعاندا قايتەدi".

ءسوزدiڭ اياسىنان كوزدiڭ اياسى كەڭiرەك پە، كوزدiڭ اياسىنان ءسوزدiڭ اياسى كەڭiرەك پە؟! 1950 جىلدىڭ باسىندا ۆلاديمير ماياكوۆسكيدiڭ تاڭدامالى ولەڭدەرiن قازاقشاعا اۋدارىپ شىعارۋعا ازiرلiك باستالدى. رەداكتسياسىن كورنەكتi اقىن قاسىم امانجولوۆ باسقاردى. اۋدارۋعا ايگiلi قالامگەرلەر: تايىر جاروكوۆ، عالي ورمانوۆ، قاليجان بەكقوجينمەن بiرگە ءۇش-ءتورت جاس اقىندار ات سالىستى. سولاردىڭ بiرەۋi مەن ەدiم. اركiم اۋدارماسىن قاسىمعا اكەپ كورسەتiپ الىپ، قايتا جوندەپ، قىرناپ جەتiلدiرۋمەن بولدى. مەن دە ءوز ءتارجiمالارىمدى اعا اقىن الدىنا سان اكەلدiم. بiر جولى ماياكوۆسكيدiڭ بiر تومدىعىن قولتىعىما قىستىرا بارعانمىن. قاسىم اعا قاسىنا وتىرعىزىپ، اۋدارمالارىمدى تۇپنۇسقامەن سالىستىرا قاراپ شىعىپ، قۇپتايتىنىن بولەك الىپ، شالاعايلارىن وڭدىرماي سىزىپ، ەسكەرتپەلەرiن تۇجىرىمدى تۇردە ايتتى. مەن بولمەدەن شىعۋعا وڭتايلانا بەرiپ ەدiم رەداكتورىم: "مىنا بiر تومدىقتى بiر كۇنگە ماعان قالدىرىپ كەتشi. "اتلانتيچەسكي وكەان" دەگەن ولەڭiن اۋدارايىن دەپ ەدiم. ءوزiمنiڭ كiتابىمدى بiرەۋ سۇراپ اكەتتi",- دەدi.
ەكi-ءۇش كۇننەن كەيiن كiتابىم قولىما قايتا تيدi. كەيiن ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچتiڭ كiتابى قازاقشا اۋدارىلىپ شىققاننان سوڭ iشiندە "اتلانت مۇحيتى" جوق بولىپ شىقتى. "اۋدارماعان-اۋ" - دەدiم دە قويدىم. بەرتiنiرەكتە بiر كەرەگi بولىپ الگi تومدىقتى پاراقتاسام، 106-بەتتەن قاسىم قولتاڭباسى كوزiمە وتتاي باسىلدى. قىزىعا قارادىم. بەس جەرگە سۇراق قويىپتى. ءتورت ءسوزدiڭ استىن سىزىپتى. اۋدارماشىنىڭ قولىمەن قازاقشا جالعىز-اق ءسوز جازىلىپتى. "سلەپياش" دەگەن اتاۋعا بالاما iزدەگەن بولسا كەرەك. "كوز قارىتا" دەپ قيعاشتاي قوندىرىپتى. استىن سىزعان سوزدەرi مىنالار: "وكوۆاننىم نوسوم", "ۆودياننىە گلىبوي", "ۆودمياچي رەۆكوم" جانە جاڭاعى "كامەن سلەپياش"... سۇراق قويعان تۇستارىنا دا تiسi باتا قويماعان ەكەن عوي. سودان با قاسىم اعا الگi ولەڭدi قازاقشالاۋعا جول تاپپاسا كەرەك. ءوز انا تiلiندە عانا سويلەيتiن اياۋلى سوزدەردi وزگە تiلدە قيقالاقتاتۋ قيانات ەكەنiن كامiل بiلەتiن العىر قاسىمدار مiنە وسىلاي ەتەدi. ال دالباسالار بولسا، دولبارلاي سالار ەدi-اۋ، ءا؟!

قازاق پوەزياسىندا سەگiز بۋىندى جىر ەكi ءتۇرلi. بiرەۋi ابايدىڭ "اسەمپاز بولما ارنەگە، ونەرپاز بولساڭ ارقالان. سەندە بiر كiرپiش دۇنيەگە، كەتiگiن تاپ تا بار قالان". ەكiنشiسi, قاسىم اقىننىڭ "اقىن ءولiمi تۋرالى اڭىزىنداعى" "قارا تولقىن ورمان شاشىن، جۇلدى تالداپ سناريادتار..." سياقتى ىرعاقتار. تالايلاردىڭ ۇستانىشى بۇل سوڭعى ولشەمدi اسقار توقماعامبەتوۆ، قاسىم امانجولوۆ، تايىر جاروكوۆتار ۇلى وتان سوعىسى الدىندا عانا ۇردiسكە ەنگiزگەن دەپ ويلايدى. الايدا وسى ىرعاق ياعني، ءتورت بۋىننان ەكi بۋناق بولىپ كەلەتiن ولشەم حالىق فولكلورىنداعى "ەسەت اتام ەت اساتار، ەت اساتسا بەس اساتار" سياقتى جاڭىلتپاشتاردا دا، ماقال-ماتەلدەردە دە كەزدەسەدi. ونى ايتاسىز، سوناۋ "اقتابان شۇبىرىندى" تۇسىنداعى قاتىگەز قىس ازابىنان تۋعان تاريحي شاعىن ولەڭدەردiڭ قاتارىنداعى مىنا بiر ولەڭدi الىڭىز. اشتىقتان وزەگi تالىپ اڭىراعان بالاسىن اناسىنىڭ جۇباتقانى: "بۇرىنعىداي جايىڭ بار ما، مiنەتۇعىن تايىڭ بار ما؟ جىلاعاندا دايىن تۇرعان، قارىنداعى مايىڭ بار ما؟". بۇنى ساكەن سەيفۋللين "قازاق ادەبيەتi" اتتى 1932 جىلى قىزىلوردادا باسىلىپ شىققان كiتابىندا كەلتiرگەن. سەگiز بۋىندى ولەڭنiڭ ەڭ كونە نۇسقاسى وسى بولار-اۋ. ەندەشە جاڭا دەگەنiمiز - ۇمىتىلماعان كونەلەر دەگەن فورمۋلانىڭ جالعان بولماعانى.

دايىنداعان
كولباي ادىربەكۇلى

01.09.2011 ج.

http://www.turkystan.kz/page.php?page_id=31&id=6554