تاياۋدا http://www.russianskz.info سايتى «قازاقستانداعى رەسەيلىك وتانداستارعا! ورىستار، ويانىڭدار!» دەپ ۇران كوتەرگەن رەسەيلىك الەۋمەتتانۋشى ماكسيم اكيموۆتىڭ ماقالاسىن جاريالادى. وندا مىناداي سوراقى ويلار ايتىلعان:
«بۇل دالادا ءارتۇرلى كوشپەلى حالىق ۇلكەن تەرريتوريادا كو­شىپ-­قونىپ ءجۇردى. ولاردا قازىرگىدەي مەملەكەت بولماعان، ءتىپتى شەكارانىڭ نە ەكەنىن دە بىلمەدى.
...رەسەيگە قوسىلعانعا دەيىن بۇل دالادا مەملەكەت دەپ ايتۋعا بولاتىن نەمەسە قازىرگى مەملەكەتتىلىككە ۇقساس دۇنيە بولدى دەۋ - بارىپ تۇرعان وتىرىك.
...قازاقستان تەرريتورياسىندا تەك قازاق جۇزدەرى عانا ەمەس، ۇيعىرلار مەن قالماقتار دا كوشىپ-قونىپ ءجۇردى. ەندەشە، قازاقتار نەگە ۇيعىر نەمەسە قالماق ءتىلىن ۇيرەتپەيدى؟»

تاياۋدا http://www.russianskz.info سايتى «قازاقستانداعى رەسەيلىك وتانداستارعا! ورىستار، ويانىڭدار!» دەپ ۇران كوتەرگەن رەسەيلىك الەۋمەتتانۋشى ماكسيم اكيموۆتىڭ ماقالاسىن جاريالادى. وندا مىناداي سوراقى ويلار ايتىلعان:
«بۇل دالادا ءارتۇرلى كوشپەلى حالىق ۇلكەن تەرريتوريادا كو­شىپ-­قونىپ ءجۇردى. ولاردا قازىرگىدەي مەملەكەت بولماعان، ءتىپتى شەكارانىڭ نە ەكەنىن دە بىلمەدى.
...رەسەيگە قوسىلعانعا دەيىن بۇل دالادا مەملەكەت دەپ ايتۋعا بولاتىن نەمەسە قازىرگى مەملەكەتتىلىككە ۇقساس دۇنيە بولدى دەۋ - بارىپ تۇرعان وتىرىك.
...قازاقستان تەرريتورياسىندا تەك قازاق جۇزدەرى عانا ەمەس، ۇيعىرلار مەن قالماقتار دا كوشىپ-قونىپ ءجۇردى. ەندەشە، قازاقتار نەگە ۇيعىر نەمەسە قالماق ءتىلىن ۇيرەتپەيدى؟»

دوس كوشىم، رەسپۋبليكالىق «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى

بۇل ماسەلەگە قاتىستى مىنانى ايتقىم كەلەدى: عاسىرلارعا سوزىلعان بوداندىق پەن كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ اسەرى 20 جىلدىڭ ىشىندە جوعالىپ كەتەدى دەۋ قاتەلىك بولادى. مويىنداۋىمىز كەرەك، كوپتەگەن ءورىستىلدى ازاماتتار مەن ەتنيكالىق توپتاردىڭ وكىلدەرىنىڭ (اسىرەسە كەڭەس وكىمەتى كەزىندە ەركىن ءومىر سۇرگەندەر جانداردىڭ) مي قىرتىستارىندا بۇرىنعى زاماننىڭ «جاقسىلىقتارى» تولىقتاي ساقتالىپ قالعان. ءبىز قازىر مۇلدەم جاڭا قوعامى قالىپتاستىرۋعا بەت بۇردىق. جوسپارلى ەكونوميكادان - نارىقتىق ەكونوميكاعا، سوتسياليزمنەن - كاپيتاليزمگە، ورىس ۇلتىنىڭ نەگىزىندە قۇرىلعان وداقتىق جۇيەدەن - ۇلتتىق مەملەكەتكە اينالا باستادىق. بۇل جاعدايدى، وسى وزگەرىستەردى مويىنداعىسى كەلمەيتىن جاندار دا، ساياسي كۇشتەر دە جەتكىلىكتى.
ادام ەركىندىگى مەن قۇقىعىنا جۇگىنسەك، بۇلاردىڭ ءوز پىكىرلەرىن ايتۋلارىنا، جازۋلارىنا، كەرەك دەسەڭىز ۇرانداپ كوشەگە شىعۋلارىنا دا تولىق قۇقىقتارى بار.  ارينە، ولاردىڭ ايتقان سوزدەرى مەنىڭ كوڭىلىمە جاقپايدى، كەيدە ولاردىڭ سول سوزدەرى ءۇشىن... مۇرىندارىن دا بۇزعىڭ كەلەدى. الايدا ودان پايدا جوق. ءوز باسىم، وسىنداي پىكىرلەردى («قازاق ادام ەمەس»، «ولاردى بىزدەر مادەنيەتكە جەتكىزدىك»، «قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل بولا المايدى»، ت.ت.) 22 جىل بويى ەستىپ كەلەمىن. العاشقى كەزەڭدە ولارمەن پىكىرتالاستىرىپ تا كوردىك. ءبىرىمىز ءبىرىمىزدى سەندىرۋگە كۇش سالدىق. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قۇجاتتارىنان باستاپ، اكادەميك ساحاروۆتىڭ ايتقان سوزدەرىنە دەيىن دالەلدەر كەلتىردىك. قازىر قاراپ وتىرسام، بۇلاردىڭ بارلىعى ەش كەتكەن ەڭبەك ەكەن. ورىس شوۆينيستەرى بۇلاردىڭ بارلىعىن ء(بىزدىڭ ۋاجدەرىمىزدىڭ دۇرىس ەكەندىگىن) جاقسى بىلەدى. بىراق ءپرينتسيپتى تۇردە مويىنداۋدان باس تارتادى. دەمەك، بۇل پىكىرلەرگە كوڭىل اۋدارۋدىڭ قاجەتى جوق. مەنىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن ماقالىم - «يت ۇرەدى، كەرۋەن كوشەدى» دەگەن حالىق دانالىعى. قويشى اۋىلدىڭ جانىنان وتكەندە سەندە ءوشى بارداي ەكى-ءۇش يت شابالانىپ سوڭىڭنان قالماي قويادى عوي، بۇل دا سونىڭ كەبى. ءبىزدىڭ ولارعا سىندارلى جاۋاپ بەرۋىمىز - ولاردىڭ سوزدەرىندە تارىداي بولسا دا، شىندىق بار دەپ مويىنداعان بولىپ تابىلادى. رەسەي تەلەديدارىندا اندرەي مالاحوۆ جۇرگىزەتىن «ايتا بەرسىن» دەگەن حابار بار. بۇعان دا سولاي قاراۋىمىز كەرەك.
ءبىز ءوزىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدى نە ءۇشىن جەڭىپ الدىق؟ باسقالاردىڭ ايتقاندارىنا، بايبالام سالعاندارىنا قاراماي قازاق ۇلتىنىڭ وزىندىك كوكەيكەستى ماسەلەلەرىن شەشۋ ءۇشىن، ءوزىمىزدىڭ حالىقتىڭ ىشكى ومىرىنە قاجەتتى  زاڭداردى ءوزىمىز شىعارۋ ءۇشىن عانا مەملەكەت قۇردىق ەمەس پە! رەسەيدەگى بىرەۋ بىردەمە دەپتى دەپ ءبىر دۇرلىگەمىز، افريكاداعى ءبىر تايپانىڭ ءبىر كوسەمى «قازاقستاننىڭ جەرى الىمساقتان بەرى بىزدىكى بولعان» دەپ قويىپ قالسا، بۇكىل قازاق ۇيىمدارى، بارلىق قازاق گازەتتەرى تىك كوتەرىلەمىز. مەنىڭشە، بىزدەر بۇنداي تۇككە تۇرمايتىن تالاستان اۋلاق بولعانىمىز دۇرىس.
بۇل جەردە ايتا كەتەتىن ەكى ماسەلە بار دەپ ويلايمىن. بىرىنشىدەن، ەگەر وسىنداي شىرىگەن سوزدەر رەسەيدىڭ (نە باسقا مەملەكەتتىڭ) رەسمي ورىندارىنان (ىرىگەن اۋىزدارىنان) شىقسا، ءسوز جوق، ءبىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى «بايقاپ سويلە!»، «ءتايت!» نە «مەن ساعان كورسەتەمىن!» دەگەن سياقتى ديپلوماتيالىق سەس كورسەتىپ، نەمەسە قازاق ەلىنىڭ ەلشىلىگىن شاقىرتىپ الار ەدى. ال مىڭداعان نە ميلليونداعان شوۆينيستەردىڭ اۋزىنا ولار قاقپاق بولا المايدى.  دەمەك، يتتەردىڭ ۇرگەنىنە بولا، كوشتى توقتاتۋعا بولمايدى. بۇل - ولار ايتا بەرسىن، ال ءبىز ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق مەملەكەتتىلىگىمىزدى نىعايتا بەرەيىك دەگەن ءسوزىم. ەكىنشىدەن، كەيدە مەن «وسىنداي، قازاقتىڭ نامىسىنا تيەتىن سوزدەر كوبىرەك ايتىلسا ەكەن» دەپ تە تىلەيمىن. مەنىڭشە، اقشا بەرسەك تە، التى ايدا سايىن جيرينوۆسكيدى تەلەديدارعا شىعارىپ ءبىر سويلەتىپ تۇرساق، نەمەسە «لاد»، كازاكتار سياقتى ۇيىمداردىڭ يدەولوگتارىنىڭ پىكىرلەرىن تىكەلەي جاريالاپ وتىرساق، جوعالىپ بارا جاتقان ۇلتتىق رۋحىمىز سوندا عانا جاڭعىرتاتىن سياقتىمىز.
ال قازاق ءتىلىن قورعايمىن دەپ جۇمىستان شىعىپ قالعان راديوجۋرناليست مارجان سۇلتانباەۆانىڭ ماسەلەسىنە كەلسەك، ونىڭ جاساعان قادامى - قاراپايىم ازاماتتىق ۇستانىم. سونىڭ سالدارىنان «رۋسسكوە راديو» وتە تاماشا جۇرگىزۋشىدەن ايىرىلىپ قالدى. ال ازاماتتىعى بار بيلىك ورىندارىنداعى ادامداردىڭ مىندەتى - وسى قىزعا ءوزىنىڭ تالانتى مەن تالابىنا ساي جۇمىس تاۋىپ بەرۋ دەپ بىلەمىن. بىزدەر ءبىر-ءبىرىمىزدى تەك وسىلاي عانا قورعاي الامىز. سوندا ءبىزدى جاۋ المايدى. ال ەگەر مارجان جۇمىسسىز قالسا، انا ءتىلى ءۇشىن كۇرەسكەن تاعى ءبىر ادامنىڭ ساعى سىنادى دا، ودان ۇلگى الۋشىلاردىڭ سانى ازايادى.

http://jasqazaq.kz/post/%C2%ABit-%D2%AFred%D1%96-keruen-k%D3%A9shed%D1%96%C2%BB