كەشە دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىندا «ەتنيكالىق كوشى-قون: قۇرىلتاي شەشىمدەرى جانە جاڭا زاڭ» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. جيىنعا  شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ ءبىرلى-جارىم وكىلى، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى كوشى-قون كوميتەتى، ءبىلىم مينيسترلىگىنەن قىزمەتكەرلەر جانە قازاق كوشىنە قابىرعاسى قايىسىپ، الىستاعى اعايىننىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنا جانىن سالىپ جۇرگەن ازاماتتار قاتىستى.

جيىنعا كەلگەندەر جاڭا زاڭدى تالقىلاپ، شەشىلمەي جاتقان ماسەلەلەر توڭىرەگىندە پىكىر الماستى. اڭگىمەنىڭ اۋانى قىتايدان كەلەتىن قازاق كوشىنىڭ توقتاپ قالۋى، ەلگە كەلگەن قانداستاردىڭ قازاقستانداعى كوشى-قونعا جاۋاپتى جەرگىلىكتى رەسمي مەكەمەلەردەن كورگەن قۇقايى، قاعازباستىلىق، بيۋراكراتيالىق،  تىپتى، زاڭدا كورسەتىلمەگەن كوشى-قون مەكەمەلەرىنىڭ ويدان شىعارىپ العان كەدەرگىلەرى ءبارى-ءبارى ايتىلدى. مينيسترلىك وكىلدەرى ماسەلەنىڭ مانىنە قانىققان سىڭاي تانىتىپ، باس شۇلعىسىپ تىڭدادى. (دوڭگەلەك ۇستەلدە كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى تومەندەگى ۆيدەولاردان كورە الاسىز).

دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ 4-ءنشى قۇرىلتايىندا قويىلعان تاپسىرمالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جانە ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن بەكىتىلگەن «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» جاڭا زاڭدى ءسوز ەتكەن اتى دارداي جيىندى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆ مىرزا جۇرگىزدى. (دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ).

كەشە دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىندا «ەتنيكالىق كوشى-قون: قۇرىلتاي شەشىمدەرى جانە جاڭا زاڭ» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. جيىنعا  شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ ءبىرلى-جارىم وكىلى، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى كوشى-قون كوميتەتى، ءبىلىم مينيسترلىگىنەن قىزمەتكەرلەر جانە قازاق كوشىنە قابىرعاسى قايىسىپ، الىستاعى اعايىننىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنا جانىن سالىپ جۇرگەن ازاماتتار قاتىستى.

جيىنعا كەلگەندەر جاڭا زاڭدى تالقىلاپ، شەشىلمەي جاتقان ماسەلەلەر توڭىرەگىندە پىكىر الماستى. اڭگىمەنىڭ اۋانى قىتايدان كەلەتىن قازاق كوشىنىڭ توقتاپ قالۋى، ەلگە كەلگەن قانداستاردىڭ قازاقستانداعى كوشى-قونعا جاۋاپتى جەرگىلىكتى رەسمي مەكەمەلەردەن كورگەن قۇقايى، قاعازباستىلىق، بيۋراكراتيالىق،  تىپتى، زاڭدا كورسەتىلمەگەن كوشى-قون مەكەمەلەرىنىڭ ويدان شىعارىپ العان كەدەرگىلەرى ءبارى-ءبارى ايتىلدى. مينيسترلىك وكىلدەرى ماسەلەنىڭ مانىنە قانىققان سىڭاي تانىتىپ، باس شۇلعىسىپ تىڭدادى. (دوڭگەلەك ۇستەلدە كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى تومەندەگى ۆيدەولاردان كورە الاسىز).

دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ 4-ءنشى قۇرىلتايىندا قويىلعان تاپسىرمالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جانە ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن بەكىتىلگەن «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» جاڭا زاڭدى ءسوز ەتكەن اتى دارداي جيىندى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆ مىرزا جۇرگىزدى. (دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ).

اعايىندار باس قوسقان اتالعان وتىرىستا مامشەۆ مىرزانىڭ قوردالانىپ جاتقان ماسەلەلەردى ءسوز ەتكەن ورالماندارمەن ءبىرتۇرلى قارىم-قاتىناسىنا كۋا بولدىق. دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى دوڭگەلەك ۇستەل باسىندا وتىرعان شەنەۋنىك مىرزالارعا زار-مۇڭىن ايتۋ ءۇشىن ءبىر بۇرىشتا ءۇيىرىلىپ تۇرعان اعايىنعا ەكى ءسوزىنىڭ بىرىندە جەكىپ، ۇرسىپ وتىردى. ءسويتىپ، اسىپ-تاسىعان تالعات ماماشەۆ مينيسترلىك وكىلدەرىنىڭ، شەتەلدەن كەلگەن قازاقتاردىڭ، جۋرناليستەردىڭ كوزىنشە جاۋتاڭكوز اعايىنعا «ورالمانداردى ۇرعانىم بار. سىيلاسىپ ءجۇرمىز بە، سىيلاسىپ، ادام سياقتى جۇرىڭدەر. ءجونى جوق ەسىرىپ، قۇتىرماڭدار!» دەپ سالدى. بۇل -  جەر بەتىندەگى قازاقتىڭ باسىن قوسىپ، ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنا جيناپ، مەملەكەتتىڭ ىرگەسىن مىقتاۋعا ءتيىستى پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ءوزى توراعالىق ەتەتىن ۇيىمنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنىڭ ءسوزى مەن نيەتى.

ماماشەۆ مىرزانىڭ بۇل ءسوزى دوڭگەلەك ۇستەلگە جينالعان الىس-جاقىننان كەلگەن اعايىننىڭ جۇرەگىنە قانجارداي قادالىپ، ءۇمىتىن سۋ سەپكەندەي باستى. بۇل - وتانىنان جىراقتا جۇرگەن 5 ميلليون قازاققا قاراتىلىپ ايتىلعان ءسوز. دەمەك، «ورالماندى ۇرمايتىن» ادام ءۇشىن تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ دۇنيەجۇزىندەگى قازاقتى ەلگە اكەلىپ، سول ارقىلى مەملەكەت قۇرۋشى حالىقتىڭ سانىن ءوسىرىپ، ەلدەگى قوردالانعان قازاق ماسەلەسىن تۇبەگەيلى شەشۋگە ارنالعان ستراتەگيالىق ساياساتىنىڭ قۇنى كوك تيىن. پرەزيدەنتتىڭ كوشى-قون ماسەلەسى جونىندە ايتقان سوزدەرى مەن بەرگەن تاپسىرمالارى «ورالماندى ۇرمايتىن» كىسىنىڭ ءبىر قۇلاعىنان كىرىپ، ەكىنشى قۇلاعىنان شىعىپ كەتەتىنىنە ايتقان ءسوزى دالەل.

جانە شەتەلدەگى قازاقتى اتامەكەنگە كوشىرىپ الۋ، ولاردى وزگە ۇلت وكىلدەرى باسىم سولتۇستىك، باتىس شەكاراعا جاقىن وبلىستارعا  ورنالاستىرۋ  مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ساياساتى ەكەنىن اعايىنعا اكىرەڭدەپ جۇرگەن ماماشەۆ مىرزا تۇسىنەدى دەگەنگە، ءاي، قايدام، ەشكىم سەنبەيدى-اۋ.

ۇكىمەتتەن كوشى-قونعا بولىنگەن قارجى يگەرىلمەي، كۆوتانىڭ ورنى تولماي، كوشتىڭ توقتاپ جاتقانى شەتەلدەگى قازاق قونىستانىپ وتىرعان مەملەكەتتەردىڭ كەدەرگىسىنەن ەمەس، دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆ سەكىلدى باسشىلاردىڭ نيەتى مەن پەيىلى ءام ناداندىعىنان ەكەنى داۋسىز!

جالپى، دۇنيەجۇزى قازاقتار قاۋىمداستىعى شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ ماسەلەسىن تەرەڭ زەرتتەپ، زەردەلەپ، ساراپتاپ ۇكىمەتتىڭ الدىنا ماسەلە ەتىپ قويىپ وتىراتىن ۇيىم  بۇگىندە كوشى-قون ماسەلەسىندە پرەزيدەنتتى الدارقاتىپ، ءالى كۇنگە ەشقانداي ناتيجە بەرمەيتىن جيىندار وتكىزۋمەن عانا شەكتەلىپ كەلەدى. ال، ۇيىم توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنىڭ ءسوزى - «ورالمانداردى ۇرعانىم بار». ءدال وسى ءبىر قانجارداي قادالاتىن ءسوز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرگى جيىرما جىل ىشىندە دۇنيەدەگى بارشا قازاقتىڭ باسىن قوسۋدا ايانباي جۇمىس جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ەلباسىنىڭ بەدەلىنە، شەتەلدەگى قازاقتار اراسىنداعى اتاق-ابىرويىنا قانشالىقتى نۇقسان كەلتىرەتىنىن ويلاپ كورىڭىزشى. ال، پرەزيدەنت ءوزى توراعالىق ەتەتىن ۇيىمنىڭ شارۋاسىن سەنىپ تاپسىرعان تالعات ماماشەۆ: «ورالماندى ۇرعانىم بار» دەپ وتىر.

تالعات مىرزانىڭ تاڭدايى تاقىلداپ ايتقان ءسوزىن دوڭگەلەك ۇستەلگە شەتەلدەن كەلگەن ءاربىر قازاق سول ەلدەگى اعايىنعا جەتكىزەتىنى ءسوزسىز. ەندەشە، قازاق كوشى توقتاماعاندا قايتەدى. ءارى جيىنعا قاتىسقان مينيسترلىك وكىلدەرى ماماشەۆتىڭ الگى سوزىنەن كەيىن كوشى-قون جۇمىسىنا جانىن سالىپ ، جانداندىرىپ جىبەرەدى دەگەنگە سەنىپ كورىڭىز...

«اباي-اقپارات»

تالعات ماماشەۆ