جاز بويى زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسى وتكەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ مۇناي ءوندىرۋشى كاسىپورىندارىنداعى جاعداي تۇراقتالدى. «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ بىزگە حابارلاعانىنداي، «وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىندا اۋىسىمعا شىعۋى ءتيىس جۇمىسكەرلەر سانى جوسپارلىق كورسەتكىشكە سايكەس كەلەدى. ارناۋلى تەحنيكالاردىڭ جۇمىسقا شىعۋى دا سونداي. دەمەك، بۇل كومپانياعا تاۋلىكتىك مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىن قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك تۋدى دەگەن ءسوز. زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسى باستالعانعا دەيىن تاۋلىكتىك ءوندىرۋ دەڭگەيى شامامەن 16 مىڭ توننانى قۇراعان.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، مامىراجاي مامىر ايىنىڭ سوڭعى كۇندەرى جاڭاوزەندە جانە قاراجانباستا زاڭسىز نارازىلىق اتسياسى باستالدى. ەرەۋىلشىلەر ەڭبەك كودەكسى مەن باسقا زاڭ اكتىلەرىن ءوز بىلگەنىنشە تەرىس تالقىلاپ، جالاقىنى كوتەرۋدى تالاپ ەتتى. قۇزىرلى ورگاندار - ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنەن باستاپ، باس پروكۋراتۋراعا دەيىن ولاردىڭ تالاپتارىنىڭ نەگىزسىز ەكەنىن العا تارتتى. مۇنى قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ نۇسقاۋىمەن قۇرىلعان ۆەدومستۆارالىق كوميسسيا دا راستادى. سوعان قاراماستان، بەلسەندىلەر جۇمىسقا شىعۋدان باس تارتىپ، بىرىنشىدەن، مۇنايگاز كاسىپورىندارى سياقتى نىسانداردا ەرەۋىل وتكىزۋگە تيىم سالاتىن، ەكىنشىدەن، قانداي دا ءبىر ەڭبەك داۋى جاعدايىندا بىتىمگەرلىك پروتسەدۋرالارىن ساقتايتىن زاڭدى اياق استى ەتتى.

جاز بويى زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسى وتكەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ مۇناي ءوندىرۋشى كاسىپورىندارىنداعى جاعداي تۇراقتالدى. «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ بىزگە حابارلاعانىنداي، «وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىندا اۋىسىمعا شىعۋى ءتيىس جۇمىسكەرلەر سانى جوسپارلىق كورسەتكىشكە سايكەس كەلەدى. ارناۋلى تەحنيكالاردىڭ جۇمىسقا شىعۋى دا سونداي. دەمەك، بۇل كومپانياعا تاۋلىكتىك مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىن قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك تۋدى دەگەن ءسوز. زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسى باستالعانعا دەيىن تاۋلىكتىك ءوندىرۋ دەڭگەيى شامامەن 16 مىڭ توننانى قۇراعان.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، مامىراجاي مامىر ايىنىڭ سوڭعى كۇندەرى جاڭاوزەندە جانە قاراجانباستا زاڭسىز نارازىلىق اتسياسى باستالدى. ەرەۋىلشىلەر ەڭبەك كودەكسى مەن باسقا زاڭ اكتىلەرىن ءوز بىلگەنىنشە تەرىس تالقىلاپ، جالاقىنى كوتەرۋدى تالاپ ەتتى. قۇزىرلى ورگاندار - ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنەن باستاپ، باس پروكۋراتۋراعا دەيىن ولاردىڭ تالاپتارىنىڭ نەگىزسىز ەكەنىن العا تارتتى. مۇنى قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ نۇسقاۋىمەن قۇرىلعان ۆەدومستۆارالىق كوميسسيا دا راستادى. سوعان قاراماستان، بەلسەندىلەر جۇمىسقا شىعۋدان باس تارتىپ، بىرىنشىدەن، مۇنايگاز كاسىپورىندارى سياقتى نىسانداردا ەرەۋىل وتكىزۋگە تيىم سالاتىن، ەكىنشىدەن، قانداي دا ءبىر ەڭبەك داۋى جاعدايىندا بىتىمگەرلىك پروتسەدۋرالارىن ساقتايتىن زاڭدى اياق استى ەتتى.

ءبىر قىزىعى، ەل اراسىندا «مۇنايشىلار ەرەۋىلى» دەپ اتالىپ كەتكەن زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگىن كولىكتىك قىزمەت كورسەتەتىن سەرۆيستىك قۇرىلىمنىڭ جۇمىسكەرلەرى قۇرادى. ءدال وسىنداي جاعداي قاراجانباستا دا ورىن الدى. ەرەۋىلدەگەندەر مۇنايشىلار ەمەس، «ارعىماقترانسسەرۆيس» جانە «تۇلپارمۇنايسەرۆيس» سەرۆيستىك كومپانيالارىنىڭ جۇمىسكەرلەرى ەدى.

تىپ-تىنىش جۇمىسىن جاساپ جاتقانداردىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ، «ەكى-ءۇش ەسە كوپ جالاقى بەرەمىز» دەپ الداۋسىراتۋ وڭاي بولعانىمەن، ولاردى قايتا جۇمىسقا شىعۋعا كوندىرۋ الدەقايدا قيىنعا سوقتى. بۇل ارينە، مۇناي ءوندىرىسىنىڭ قۇلدىراۋىنا اكەپ سوقتىردى. ماسەلەن، زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسى ناعىز شارىقتاعان كەزدە وعان قاتىسۋشىلار سانى «وزەنمۇنايگاز» بويىنشا 25 پايىزدان اسقان جوق، ال بىلايشا كۇندەرى 20 پايىزعا دا جەتپەيتىن.

الايدا، جاڭاوزەندەگى ءوندىرىستىڭ ەرەكشەلىگى سول، ەگەر ونداعان ادام مەن بىرنەشە تەحنيكا جۇمىسقا شىقپاي قالسا، ۇڭعىمالارعا قىزمەت كورسەتۋ جانە جوندەۋ تەحنولوگيالىق پروتسەسى بۇزىلىپ، سونىڭ سالدارىنان ءوندىرۋ قۇلدىرايدى. قمگ ءبو حابارلاۋىنشا، جىل باسىنان بەرى ەلەكتر قۋاتىنىڭ اپاتتى ءسونۋىن قوسقاندا، توپتاستىرىلعان مۇناي ءوندىرۋ جوسپارىنان قالىپ قويۋ 600 مىڭ توننانى قۇرايدى. جاڭاوزەندەگى ءوندىرۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى قمگ ءبو باسقا اكتيۆتەرىندەگى كورسەتكىشتەردىڭ اسىرا ورىندالۋىمەن ءىشىنارا وتەلدى.

دەسەك تە، جوسپاردىڭ ورىندالماۋى كومپانيا اكتسيونەرلەرى ءۇشىن، الدىمەن اكتسيالاردىڭ 60 پايىزىنان يەلىك ەتەتىن نەگىزگى اكتسيونەر - مەملەكەت ءۇشىن شىعىندى بىلدىرەدى. سوندىقتان كومپانيا باسشىلىعىنىڭ الدىندا تۇرعان باستى مىندەتتىڭ ءبىرى - «وزەنمۇنايگاز» ءوف مەن «قاراجانباسمۇناي» اق-ىنداعى شتاتتىق جۇمىس رەجيمىن قالپىنا كەلتىرۋ بولدى.

زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسىنا قاتىسۋشىلاردى ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت جۇمىسقا شىعۋعا شاقىرىپ، ولاردىڭ تالاپتارىنىڭ زاڭسىز ەكەنىن جانە بارلىق ماسەلەنى زاڭ شەڭبەرىندە شەشۋگە بولاتىنىن قايتا-قايتا تۇسىندىرگەننەن كەيىن، قمگ ءبو ءوزىنىڭ ەڭبەك مىندەتتەمەلەرىن ورىنداماعانداردى جۇمىستان شىعارىپ، ولاردىڭ ورنىنا جاڭا مامانداردى قابىلداي باستادى.

«وزەنمۇنايگاز» ءوف 120 مىڭنان استام تۇرعىنى بار جاڭاوزەندەگى قالا قالىپتاستىرۋشى كاسىپورىن، سوندىقتان بوساعان ورىندارعا ورنالاسقىسى كەلگەندەر جەتەرلىك. جۇمىسقا تۇرۋ تۋرالى ءوتىنىش ايماقتاعى باسقا دا ەلدىمەكەندەردىڭ تۇرعىندارىنان كەلىپ ءتۇستى. بۇل جاعى تۇسىنىكتى، سەبەبى ورتاشا العاندا 300 مىڭ تەڭگەگە جەتىپ جىعىلاتىن ومگ جالاقىسى وبلىستاعى ەڭ جوعارى جالاقىنىڭ ءبىرى.

ودان بولەك، ۇجىمدىق شارتپەن كەپىلدەندىرىلگەن الەۋمەتتىك پاكەت تە «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-ىندا جۇمىس ىستەۋدىڭ نەگىزگى باسىمدىعى بولىپ تابىلادى. ول تەك ىستىق تاماق پەن تاسىمالداۋدى، وندىرىستەگى جۇمىسكەرلەرگە قولايلى تۇرمىستىق جاعدايدى قامتىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار شيپاجايلاردا ەمدەلۋگە، جۇمىسكەرلەردىڭ بالالارىن جازعى دەمالىس لاگەرلەرىنە جىبەرۋگە، مەرەكەلەرگە سىياقى الۋعا، جۇمىسكەر مەن ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىن مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا، زاڭمەن بەلگىلەنگەن نورمادان تىس ەڭبەككە جارامسىزدىعىنا بايلانىستى تولەم تولەۋگە جانە باسقا دا كوپتەگەن يگىلىكتەرگە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

- بۇرىندارى جالعىز ۇيشىكتەن باسقا ەشتەڭە بولعان جوق. اۋىز سۋ دا، گاز دا بولعان ەمەس. قىس مەزگىلىندە وتە سۋىق، جازدا اپتاپ ىستىق بولدى. سالقىنداتقىش دەگەن تۇسىمىزگە دە كىرمەيتىن. ەشقانداي جاعداي بولعان جوق، ال قازىر كەن ورىندارىندا كەرەك-جاراقتىڭ ءبارى بار، - دەيدى مۇناي دايىنداۋ جانە وندىرىستىك قىزمەت كورسەتۋ باسقارماسى باستىعىنىڭ ءوندىرىس جونىندەگى ورىنباسارى ارىستانعالي ىندىباەۆ.

ماڭعىستاۋ مۇنايىنىڭ 50 جىلدىعىن تويلاۋ بارىسىندا جانە تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى اياسىندا كەندىرلى دەمالىس ايماعىندا كاسپي تەڭىزىنىڭ جاعاسىنان مۇنايشىلارعا ارناپ مەديتسينالىق-وڭالتۋ ورتالىعى سالىندى. مۇندا جىلىنا 3,5 ادام ەمدەلە الادى.

- جىل سايىن «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق باسشىلىعى جۇمىسكەرلەردىڭ الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق جاعدايىن جاقسارتۋعا 2 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق قاراجات بولەدى، - دەيدى «وزەنمۇنايگاز» ءوف ديرەكتورىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ابزال مەڭدىباەۆ.

ماسەلەن، تەك بيىلدىڭ وزىندە ون الەۋمەتتىك نىسان سالىندى. ولار ءۇش اسحانا جانە جەتى شارۋاشىلىق-تۇرمىستىق كەشەن.

«وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىنا جۇمىسقا تۇرعىسى كەلگەندەردىڭ ىشىنەن كومپانيا بوساعان ماماندىقتارعا ساي كەلەتىن، جۇمىس تاجىريبەسى بار بىلىكتى مامانداردى ىرىكتەپ جاتىر. ايماقتاعى جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىن شيەلەنىستىرىپ، الەۋمەتتىك احۋالدى ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن جۇمىسقا وسى ايماقتىڭ تۇرعىندارى قابىلدانۋدا. سونىمەن قاتار، ماڭعىستاۋ وبلىستىق اكىمدىگى جانىنان قۇرىلعان ارنايى كوميسسيا ايماقتاعى باسقا دا كاسىپورىنداردىڭ كومەگىمەن بوساعان ورىنداردىڭ ءتىزىمىن جاساقتاپ، جۇمىستان شىعارىلعانداردىڭ وتىنىشتەرىن قابىلداۋعا ۋادە ەتتى.

ءدال وسىنداي جۇمىستار اكتسيالارىنىڭ 50 پايىزى قمگ ءبو-گە قارايتىن «قاراجانباسمۇناي» اق-ىندا دا جۇرگىزىلىپ جاتىر. مۇندا زاڭسىز نارازىلىق اكتسياسىنان كەلگەن شىعىن 17,5 مىڭ توننانى قۇرادى. دەگەنمەن، بۇگىندە ۆاحتالار تولىق قۇرامدا جۇمىس ىستەپ جاتىر، ينجەنەرلىك-تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر مەن جۇمىسكەرلەردىڭ بارلىق  كۇش-جىگەرى مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىن قالپىنا كەلتىرۋگە جانە جىلدىق ءوندىرۋ جوسپارىن ورىنداۋعا جۇمىلدىرىلعان.

جاقىندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى قىرىمبەك كوشەرباەۆ ايماقتاعى مۇناي ءوندىرۋشى كاسىپورىندارداعى جاعدايدىڭ تۇراقتالعانى تۋرالى مالىمدەدى:

- ماڭعىستاۋ مۇنايىنىڭ 50 جىلدىعىن تويلاۋعا ءبىز جاقسى جەتىستىكتەرمەن كەلىپ وتىرمىز. ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر بويىنشا ءبىز ەلىمىزدىڭ باسقا ايماقتارى اراسىندا كوشباسشى ورىنعا شىقتىق. مۇناي كومپانيالارىنا قىزمەت كورسەتەتىن بىرقاتار سەرۆيستىك كاسىپورىنداردا بولعان نارازىلىق اكتسيالارىنا كەلەر بولساق، قازىر اتالعان ەڭبەك ۇجىمدارىنداعى جاعداي تۇراقتالدى. بۇگىندە ولار جوسپارلىق كورسەتكىشتەردى ورىنداۋعا تالپىنىپ جاتىر، - دەدى قىرىمبەك كوشەرباەۆ.

شىن مانىندە قازىر «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق وندىرىستىك پروتسەستى تۇراقتاندىرىپ، شتاتتىق جۇمىس رەجيمىن قالپىنا كەلتىرۋگە كۇش سالۋدا. بىزگە بەرگەن سۇحباتىندا كومپانيانىڭ باس ديرەكتورى اسقار بالجانوۆ بىلاي دەدى:

- ءبىز تاۋلىكتىك ءوندىرۋدى قالپىنا كەلتىرىپ جانە ونى ارتتىرۋدىڭ ءتيىمدى تاسىلدەرىن انىقتاپ، وندىرىسكە ەنگىزۋمەن اينالىساتىن قمگ ءبو ماماندارىنان تۇراتىن جۇمىس توبىن قۇردىق. قازىرگى تاڭدا ءوندىرۋ دەڭگەيى تۇراقتالدى جانە ءوسۋ قارقىنى بايقالادى، - دەدى اسقار بالجانوۆ

كومپانيا باسشىسى اسقار قۇمارۇلى كاسىپورىن جۇمىسكەرلەرىنە قاراتىپ:

- تۇراقتى جۇمىس رەجيمىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن بىزگە ەڭبەك ءتارتىبىن كۇشەيتىپ، تەحنولوگيالىق رەجيمدى ساقتاۋ قاجەت، اعا بۋىن مۇنايشىلار سياقتى ايانباي ەڭبەك ەتۋ كەرەك. ءبىزدىڭ اتالارىمىز، اكەلەرىمىز اشىپ كەتكەن كەن ورىندارىنىڭ ەرتەڭگى بولاشاعى ءبىزدىڭ قولىمىزدا. اعا بۋىن وكىلدەرى سياقتى وزەن مەن قاراجانباستىڭ تاعدىرىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، اسقان جاۋاپكەرشىلىكپەن جۇمىس اتقارۋعا شاقىرامىن، - دەپ مالىمدەدى.

اقتاۋ قالاسى

"لادا" گازەتى