ەلىمىزگە كوروناۆيرۋستىڭ كەلۋىمەن قاتار، ول تۋرالى جالعان اقپاراتتار دا جىلدام تاراپ كەتتى. قازىر الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن چاتتاردا اتالعان ىندەتتىڭ قاۋپى، شىعۋ تاريحى جانە ەمىنە بايلانىستى ءتۇرلى قاۋەسەتتەر تولىپ ءجۇر. ءبىز وسى تۇرعىدا دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس، كوروناۆيرۋسقا قاتىستى تاراعان ميفتەردىڭ نەگىزگىلەرىنە توقتالدىق.

1

«25ºس-تان جوعارى تەمپەراتۋرادا جانە -35ºس ۆيرۋس جويىلادى»

بۇل ۆيرۋستىڭ تارالۋى اۋا رايىنىڭ جىلى-سۋىقتىعىنا بايلانىستى ەمەس. ماسەلەن، كليماتى ىستىق ەل ساۋد ارابياسىندا ۆيرۋستى جۇقتىرعاندار سانى 2,5 مىڭنان اسقان.

ال ادامنىڭ دەنەسىنىڭ قالىپتى تەمپەراتۋراسى 36,5-37ºس. ياعني، سىرتقى ورتادا قانداي تەمپەراتۋرا بولماسىن، قار مەن جاڭبىر جاۋسا دا، ادامنىڭ ىشكى اعزاسىنا اسەر ەتە المايدى دەگەن ءسوز.

سوندىقتان قورعانۋدىڭ ەڭ جەڭىل ءارى ءتيىمدى جولى – قولىمىزدى سابىنمەن ءجيى جۋىپ ءجۇرۋ جانە مەيلىنشە كوزگە، اۋىزعا جانە مۇرىنعا جۋىلماعان قولدى تيگىزبەۋ ەكەنىن ۇمىتپاعان ءجون.

2

«كوروناۆيرۋستى جۇقتىرماۋ ءۇشىن ىستىق سۋ ءىشۋ كەرەك»

«كوروناۆيرۋستى جۇقتىرماۋ ءۇشىن ءجيى ىستىق سۋ ءىشىپ تۇرۋ كەرەك. سوندا اسقازاندا ۆيرۋس ىستىقپەن جويىلىپ، تىنىس الۋ جولدارىنا وتپەيدى» دەگەن سىڭايداعى حابارلامالار تارادى. ادەتتە، دارىگەرلەر تۇماۋ كەزىندە ءجيى سۋ ىشۋگە كەڭەس بەرەدى. الايدا ول ۆيرۋستى جويۋ ءۇشىن ەمەس، اعزاداعى سۋ مولشەرىن رەتتەۋگە كەرەك.

ددۇ ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، ىستىق سۋ ءىشۋ نەمەسە ىستىق سۋعا ءتۇسۋ ۆيرۋستى جەڭۋگە جانە جۇقتىرۋدىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسپەيدى. كەرىسىنشە، تىم ىستىق سۋ كۇيىك تۋدىرىپ، دەنساۋلىققا باسقاشا زيان كەلتىرۋى مۇمكىن.

3

 «COVID-19 جازىلمايتىن اۋرۋ»

كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرعان ادام ءومىر بويى ۆيرۋستى تاسىمالداۋشى بولادى دەگەندى بىلدىرمەيدى. اۋىرعان ادامداردىڭ كوپشىلىگى ساۋىعىپ، ۆيرۋس اعزادان شىعارىلۋى مۇمكىن. جۇقتىرۋ جاعدايىندا سيمپتومداردى ەرتە بىلگەن ءجون: جوتەلىپ، دەنە قىزۋى كوتەرىلىپ، تىنىس الۋى قيىنداسا دەرەۋ مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنۋ قاجەت. ەلىمىزدە ازاماتتار دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن 1406, +7 7172 76 80 43 بايلانىس ورتالىعىنا حابارلاسىپ، كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى جانە ونىڭ الدىن الۋ شارالارى مەن سيمپتومدارى جايلى بىلە الادى.

4

«الكوگولدى ىشىمدىك ءىشۋ كوروناۆيرۋستان قورعايدى»

الكوگولدى ىشىمدىك COVID-19 ۆيرۋسىنان قورعامايدى. كەرىسىنشە شامادان تىس تۇتىنۋ دەنساۋلىققا وتە زيان ەكەنىن ەستەن شىعارماعان ءجون.

5

«بۇكىل دەنەنى ەتانولمەن نەمەسە حلورلى اك ەرىتىندىسىمەن ءسۇرتۋ كوروناۆيرۋستى جويادى»

بۇكىل دەنەنى سپيرتپەن نەمەسە حلورلى اك ەرىتىندىسىمەن ءسۇرتۋ اعزاعا كىرگەن ۆيرۋستاردى جويمايدى. مۇنداي زاتتار دەزينفەكتسيا ءۇشىن ءتيىمدى قۇرال سانالعانىمەن، كيىمگە نەمەسە دەنەدەگى شىرىشتى (كوزدىڭ، اۋىز قۋىسىنىڭ) قابىقتارعا شاشىراسا، بەلگىلى دەڭگەيدە زالالىن تيگىزەدى. سوندىقتان بەرىلگەن نۇسقاۋلىق پەن ەرەجەلەردى ساقتاي وتىرىپ پايدالانۋ قاجەت.

6

«سارىمساق پەن ءزىمبىر كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن وزىنە ءسىڭىرىپ، ولتىرەدى»

سارىمساق – ميكروبتارعا قارسى بەلگىلى ءبىر اسەرى بار پايدالى ءونىم. دەگەنمەن، اتالعان جاعدايدا سارىمساق قولدانۋدىڭ تيىمدىلىگى راستالعان جوق.

ال زىمبىرگە قاتىستى جالعان اقپارات بىزگە عانا ەمەس دۇنيەجۇزىنە تاراپ كەتتى. ءتىپتى ەلىمىزدە ءزىمبىردىڭ باعاسى شارىقتاپ، كەي ساۋدا ورتالىقتارى مەن ازىق-تۇلىك دۇكەندەرىندە تاۋسىلىپ قالعان ەدى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددۇ) COVID-19 ينفەكتسياسىن ەمدەۋدەگى ءزىمبىردىڭ تيىمدىلىگىنە سەنبەۋگە شاقىردى. بۇل تۋرالى 1 ءساۋىر كۇنى وتكەن بريفينگتە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى توتەنشە جاعدايلار جونىندەگى باعدارلامانىڭ ديرەكتورى مايكل رايان مالىمدەدى.

7

«مۇرىندى سابىندى سۋمەن جۋ كوروناۆيرۋستان قورعايدى»

WhatsApp چاتتارىندا بەلسەندى تارالىپ جاتقان اڭگىمەلەردىڭ توركىنى بويىنشا، كسرو-نىڭ باس سانيتار دارىگەرى پەتر بۋرگاسوۆ «وسىلاي» ايتقان. حابارلاماعا سەنسەك، 90 جىل ءومىر سۇرگەن اكادەميككە اسا قاۋىپتى ينفەكتسيالارمەن جۇمىس ىستەسە دە، تۇماۋ مەن جەدەل رەسپيراتورلى اۋرۋلار مۇلدە جۇقپاعان.

مۇرىندى تازالاۋ – تۇماۋ مەن جرا كەزىندە دارىگەرلەر ۇسىناتىن شارالاردىڭ بىرىنە جاتادى. تازالاۋ ءتاسىلى ارنايى سانيتارلىق نۇسقاۋلىقتاردا كورسەتىلەدى. الايدا مۇرىندى سابىندى سۋمەن تازالاۋعا بولمايدى. ويتكەنى ول مۇرىننىڭ شىرىشتى قابىعىن قۇرعاتىپ جىبەرەتىندىكتەن، قابىق السىرەپ، قورعانىش قىزمەتىن دۇرىس اتقارا المايدى.

8

«ۆاكتسينا بار، بىراق ول تۋرالى اقپارات جاسىرىلعان»

سوvid-19-دان قورعايتىن ۆاكتسينا قازىرگى ۋاقىتتا جوق. بيىل قاڭتار ايىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ عالىمدارى مەن ساراپشىلارىنىڭ  كوبى «ۆاكتسينانى ازىرلەۋ ءۇشىن ەڭ قاراپايىم ەسەپتەۋلەر بويىنشا كەمىندە ءۇش اي كەتەدى، ال ونى كلينيكالىق پراكتيكادا پايدالانۋ شامامەن ءبىر جىلدان كەيىن مۇمكىن بولادى» دەپ ءتۇسىندىردى. ۆاكتسينا جۇمىسىن الەمنىڭ ءتۇرلى ەلدەرىنەن بىرنەشە فارموكومپانيا جۇرگىزەدى.

بۇگىندە اقش-تا جاڭا پرەپاراتتىڭ كلينيكالىق سىناقتارىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى باستالدى: mRNA-1273 دەپ اتالاتىن ۆاكتسينانىڭ العاشقى ەكپەسىن دەنى ساۋ 45 ەرىكتى العان. پرەپاراتتى جاساۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، كلينيكادا قولدانۋعا ءالى ەرتە، تەك ءبىر-ءبىر جارىم جىلدان كەيىن مۇمكىن بولادى. https://esquire.ru/articles/164083-4-mifa-o-koronaviruse-pro-kotorye-nuzhno-zabyt-nemedlenno/#part3

9

«كوروناۆيرۋستى تەك ەگدە جاستاعىلار جۇقتىرادى»

كوروناۆيرۋستى بالالار دا، ەگدە ادامدار دا، ورتا جاستاعىلار دا جۇقتىرۋى مۇمكىن. الايدا جاس مولشەرى ايتارلىقتاي ماڭىزدى رولگە يە. مىڭداعان اۋرۋلار اراسىندا 10 جاستان كىشى بالالار سانى 1%-دان كەم بولىپ شىققان. ددۇ ساراپشىلارى «قارتتار مەن جۇرەگى سىرقات، دەمىكپە، ديابەتپەن اۋىراتىنداردىڭ كوروناۆيرۋستى جۇقتىرۋ قاۋپى جوعارى» دەپ كورسەتكەن.

10

«بەتپەردەمەن (ماسكا) جۇرسە، ەشقانداي قاۋىپ جوق»

قازىر كيىپ جۇرگەن مەديتسينالىق (حيرۋرگيالىق) بەتپەردەلەر تەك ۆيرۋستىڭ اعزاعا كىرۋىنە كەدەرگى جاسايدى. ياعني تۇشكىرۋ، اڭگىمەلەسۋ، جوتەلۋ كەزىندە سىلەكەي تامشىلارىنان قورعايدى. ولاردى ساعات سايىن، ەڭ كوپ دەگەندە 2 ساعاتتان كەيىن اۋىستىرىپ وتىرۋ كەرەك. بەتپەردە ناۋقاس پەن ساۋ ادامنىڭ ەكەۋى دە كيگەن كەزدە ۆيرۋسقا توسقاۋىل بولادى.  الايدا ونىڭ ەشقانداي ءتۇرى كوروناۆيرۋستان (مەديتسينالىق، رەسپيراتورلى) 100% قورعاي المايدى.

ءتۇيىن. اقپان ايىنىڭ ورتاسىندا وتكەن كوروناۆيرۋسقا ارنالعان كونفەرەنتسيالاردىڭ بىرىندە دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باسشىسى تەدروس گەبرەيەسۋس: «ءبىز تەك ىندەتپەن ەمەس، ينفودەميامەن دە كۇرەسەمىز. ويتكەنى جالعان اقپارات ۆيرۋستىڭ وزىنە قاراعاندا جىلدام ءارى وڭاي تارالادى جانە قاۋپى دە كەم ەمەس»، - دەگەن ەدى. راسىمەن دە جالعان اقپاراتقا سەنىپ، وپىق جەپ جاتقاندار جەتەرلىك.

بۇگىندە دۇنيەجۇزى بويىنشا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 1 ملن 300 مىڭنان، ال قايتىس بولعاندار 73 مىڭنان استى. سوندىقتان كارانتين تالاپتارىن ورىنداپ، Covid-19-دان ساقتانۋ فورمۋلاسىن (2 اپتا بارىنشا وقشاۋلانۋ، ادامداردان كەمىندە 2 مەتر الشاق ءجۇرۋ، 2 اداممەن عانا قارىم-قاتىناستا بولۋ) ەستە ۇستايىق.

ازىرلەگەن رامينا چاكيرباەۆا

Abai.kz