بۇگىن داريعا نازارباەۆانىڭ توراعالىعىمەن قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. جيىندا سەنات سپيكەرى داريعا نازارباەۆا قازاقستاندىقتاردى الاڭداتىپ وتىرعان بىرنەشە وزەكتى ماسەلەلەر جونىندە ايتتى.

سەنات توراعاسى الەمدى الاڭداتىپ وتىرعان كوروناۆيۋرس پاندەمياسىنىڭ قاۋىپ قاتەرى مەن ونىڭ الەمدىك ەكونوميكاعا تيگىزەر زيانى جونىندە ايتىپ ءوتتى. جانە، بۇل جاعدايدى قازاقستان دا دۇرىس باعامداۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى.

- پاندەميا الەمدىك ەكونوميكانى ەشقاشان بولماعان كولەمدە قىسقارتىپ، مۇناي نارىعىندا باعانىڭ تومەندەۋىنە، كاسىپورىندار مەن تۇرعىندار شارۋاشىلىقتارىن اسا قيىن جاعدايعا الىپ كەلدى.ول ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل الەم ءۇشىن دە ناعىز سىناق بولدى. مۇنىڭ سالدارى ءار ادامنىڭ ومىرىنە ۇزاق ۋاقىت اسەر ەتەتىنى  انىق. بۇل جاعدايدى دۇرىس باعالاي ءبىلۋىمىز كەرەك. شىعىنداردى ازايتۋ قاجەت بولادى. بىزدەر ەندى بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعىمەن جاڭاشا ءومىر ءسۇرىپ ءجۇرمىز, - دەدى سەنات سپيكەرى.

سونىمەن قاتار، داريعا نازارباەۆا حالىقتى الەۋمەتتىك جاعىنان قولداۋ ءۇشىن ناقتى مۇمكىندىكتەرمەن رەزەرۆتەردى قاراستىرۋ قاجەتتىگىنە توقتالدى.

- ءارتۇرلى ستسەناريلەر مەن بولجامداردى قاراستىرىپ، ناقتى مۇمكىندىكتەر مەن رەزەرۆتەرگە باعا بەرۋىمىز قاجەت. بۇگىنگى جاعدايدا حالىق پەن ەكونوميكانىڭ بارلىق سالالارى مەملەكەتتىڭ قولداۋىنا مۇقتاج. الەمدىك ەكونوميكاداعى كەلەڭسىز احۋال مەن رەسۋرستاردىڭ شەكتەۋلى بولۋىندا ەسكەرۋ قاجەت. سوندىقتان، ۇكىمەتتىڭ ءىس-قيمىل جوسپارىنىڭ نەگىزى ەرەجەلەرىن پارلامەنتتىڭ، وڭىرلەردىڭ، ەكونوميكا سالالارى مەن قوعام  وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن تالقىلاۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل ماسەلەلەر بۇكىل قوعامدى تولعاندىرادى, - دەدى سەنات توراعاسى.

بۇل تۇرعىدا سەنات توراعاسى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىمدىقتارىنىڭ اراسىندا سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى، ازىق-تۇلىك، سونداي-اق يمپورتتى الماستىرۋ ءبىرىنشى ورىندا بولۋى ءتيىس ەكەنىن ايتىپ ءوتتى.  جانە ول مۇنايدان تۇسەتىن تابىستاردىڭ تومەندەۋى ەكسپورت مۇمكىندىكتەرىن ايتارلىقتاي قىسقارتاتىنىن، سوندىقتان ءبىز كوپ نارسەنى ءوزىمىز جاساپ ۇيرەنۋىمىز كەرەك ەكەنىن ايتتى.

ودان بولەك، سەنات توراعاسى اگروونەركاسىپ سالاسىندا بىرقاتار ماسەلەلەر بار ەكەنىنە توقتالىپ، بۇل ماسەلەنى ءبىرىنشى كەزەكتە شەشۋ قاجەت دەدى.

- جىل باسىندا وتكەن پارلامەنتتىك تىڭداۋدا اگروونەركاسىپ سەكتورىنا جاسالعان تالداۋ وسى سالادا پروبلەمانىڭ كوپ ەكەنىن كورسەتتى.بۇرىنعى پروبلەمالارعا ەندى توتەنشە جاعداي كەزىندەگىلەر  قوسىلدى. بۇل اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن قايتا قاراۋ كەرەك ەكەنىنە تاعى دا كوزىمىزدى جەتكىزىپ وتىر. بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعىن ەسكەرىپ، مۇنى ءبىرىنشى كەزەكتە اتقارۋ قاجەت. سەبەبى، بۇگىندە جەر جىرتىپ، مال ءوسىرىپ وتىرعان ءىرى، ورتا جانە شاعىن بيزنەس ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ كەلەدى،- دەدى داريعا نازارباەۆا.

سونىمەن قاتار ول، تۇركىستان وبلىسىنداعى اۋىلشارۋاشىلىق ماماندارى تاپ بولعان وزەكتى ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ءسوز قوزعادى.

-قىرىققابات ونىمىنە بايلانىستى تۇركىستان وبلىسىندا ورىن العان جاعدايعا قاراڭىزدارشى. بۇكىل الەم كوپتەگەن ەلدەردە اشتىقتىڭ ورىن الۋ ىقتيمالدىعى جوعارى ەكەنىن تالقىلاپ جاتقاندا، ءبىز جينالعان ونىمدەرمەن نە ىستەرىمىزدى بىلمەي وتىرمىز- دەدى سەنات توراعاسى.

داريعا نۇرسۇلتانقىزىنىڭ ايتۋىنشا، وڭتۇستىكتەگى بۇل ماسەلەنى ءماسليحاتتار مەن تەكسەرۋ كوميسسيالارى قاتاڭ باقىلاۋعا الۋ قاجەت.

-فەرمەرلەرگە مەملەكەتتىڭ كومەگى قاجەت، ونى وسى ايدىڭ تاجىريبەسى  كورسەتتى. كومەكتى ىشكى نارىق قاجەتتىلىگىنە، سونداي-اق قايتا وڭدەۋ مەن ەكسپورت مۇمكىندىكتەرىنە قاراي كورسەتۋ كەرەك.ولاردىڭ ەڭبەگىن زايا كەتىرۋگە ءبىزدىڭ قۇقىعىمىز جوق، - دەدى سەنات توراعاسى.

سونىمەن قاتار، سەنات سپيكەرى وسىنداي جاۋاپتى كەزەڭدە دەپۋتاتتاردىڭ اسا ماڭىزدى مىندەتى – ەكونوميكانى، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى، اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ازاماتتاردى قولداۋعا بولىنگەن، داعدارىسقا قارسى شارالاردى ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان قارجىنىڭ جۇمسالۋىنا باقىلاۋ جاساۋ ەكەنىنە توقتالىپ ءوتتى.

سونداي-اق، ول  پرەزيدەنت تاپسىرمالارىنىڭ ورىندالۋىنا تۇراقتى مونيتورينگ جۇرگىزۋدى، ۇكىمەتتىڭ داعدارىسقا قارسى شارالارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋىن جوعارعى پالاتانىڭ كوميتەتتەرىنىڭ باعىتتارى بويىنشا، وڭىرلەردەن سايلانعان دەپۋتاتتارعا – ءوز وڭىرلەرى بويىنشا باقىلاۋعا الۋدى تاپسىردى.

ودان بولەك، سەنات توراعاسى بۇگىنگى كەزەڭدە پارلامەنتكە كەلىپ تۇسكەن 2019 جىلعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ۇكىمەتتىڭ ەسەبى بويىنشا جۇمىستارعا جەكە توقتالدى.

- بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىن دۇرىس قۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز سەنات جانىنان بيۋدجەت زاڭناماسىن جەتىلدىرۋ جونىندەگى كەڭەس قۇردىق جانە ول بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتىر. كەڭەستىڭ كوپتەگەن ۇسىنىستارىن قارجى جانە ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىكتەرى جۇمىس ءۇشىن قابىلدادى. وسى جۇمىستى جالعاستىرۋ كەرەك, - دەدى د.نازارباەۆا.

سونداي-اق ول سەنات كوميتەتتەرىنە ءوز باعىتتارى بويىنشا ەسەپتى مۇقيات زەردەلەپ، پروبلەمالار انىقتالعان جاعدايدا، ولاردى جۇيەلى تۇردە شەشۋ جولدارىن ۇسىنۋدى تاپسىردى.

Abai.kz