ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك وڭىرىندە رەسەيگە قاراپ ەمىرەنىپ، «كورشىمىز قاشان كەلىپ، وزىنە قوسىپ الار ەكەن» دەپ ءتۇن ۇيقىسى تورتكە ءبولىنىپ، مازاسى قاشىپ جۇرگەندەر ونشا كوپ ەمەس دەسەك، ءوزىمىزدى-ءوزىمىز الداعان بولىپ شىعامىز. «سەپاراتيزم» دەگەن اۋراۋعا شالدىقققاندار مۇندا جەتىپ ارتىلادى. سىرت كوزگە تىنىش سەكىلدى كورىنگەنىمەن ىشىندە يت ءولىپ جاتقاندارى جەتەرلىك. ال وزدەرىن قازاقستاننىڭ ازاماتى ەمەس، رەسەيدىڭ «شىن پاتريوتى» سانايتىندار مۇنداي ماقسات ءۇشىن قولىنا قارۋ الىپ، قان توگۋگە دە دايىن. 

سولاردىڭ ءبىرى قوستانايدىڭ تۇرعىنى ەۆگەني ششەرباك دەگەن ازامات كورشىمىز وزدەرىنشە كولگىرسىپ ايتاتىن، شىن مانىنىدە قىلمىسكەرلەر قاتارىنا جاتاتىن «ەرىكتى»، ورىسشا ايتقاندا اتاقتى «دوبروۆولەتس». «ورىس الەمى» دەگەندە جان بەرۋگە دايىن بۇل «باتىرىڭ» ءبىر كۇنى ەش ويلانباستان ۋكراينانىڭ وزدەرىن «دونباسس حالىق رەسپۋبليكاسى» دەپ اتايتىن ايماققا بارىپ، سونداعى ارسەني پاۆلوۆ (لاقاپ اتى «موتوروللا) باسقاراتىن «سپارتا» وتريادىنىڭ قۇرامىندا سونداعى شيروكينو جانە دەبالتسەۆو دەگەن ەلدى مەكەندەردى «قورعاۋدا» اسقان «ەرلىكپەن» شايقاسادى.

«قاسيەتتى سوعىستان» ابدەن قۇمارى قانعان سوڭ، سول رەسەيدە قالىپ، شات-شادىمان ءومىر ءسۇرۋدى ويلايدى. ەندەشە، سول ەلدىڭ ازاماتتىعىن الۋ كەرەك ەكەندىگى بەلگىلى. بۇل ءۇشىن ول «ويباي ماعان قازاقستاندا تىنىشتىق بەرمەدى، ساياسي قۋعىندادى» دەگەن «ەرتەگىنى» ويلاپ شىعارادى. كىم ءبىلىپتى، وعان رەسەي سۇراعانىن بەرە سالار ما ەدى، ەگەر ول سول سوعىستان ابدەن جۇيكەسى جۇقارىپ، مىنەزى وزگەرىپ، اركىممەن ءبىر جاعالاسىپ، شاتاق شىعارماسا. ونىڭ ۇستىنە بۇل «جالدامالىنىڭ» اسا قاۋىپتى قۇرت اۋرۋىنا (تۋبەركۋلەز)  ۇشىراعانى بەلگىلى بولادى. ءوزى اۋرۋ، ءوزى بۇزاقى ادام كىمگە كەرەك، سوسىن رەسەي جاناشىرلىق تانىتقان بولىپ، بىزگە يتەرە سالادى.

مىنە وسىدان كەيىن «اتتانعا بەرگىسىز» ويباي باستالىپ كەتەدى. رەسەيدىڭ كەيبىر ءباسپاسوز قۇرالدارى «ەلدى قورعاعان اسقان باتىر مەن شىنايى پاتريوتتى قازاقستانعا ۇستاپ بەرىپ جاتىر» دەپ شۋلاي جونەلەدى. ءبىر قىزىعى، ونى وسى وزىمىزدەگىلەر دە ءىلىپ الا جونەلەدى. قوستانايداعى بەلگىلى ءبىر پورتال وسىنىڭ ءىزىن سۋىتپاي «روسسيا ۆىدالا «نا راسپراۆۋ» كازاحستانۋ «دوبروۆولتسا» ۆوەۆاۆشەگو نا دونباسسە س «موتوروللوي» دەگەن ماقالانى سول دونباستاعى ءبىر پورتالدان كوشىرىپ باسا قويادى. نە دەگەن وپەراتيۆتىلىك پەن جەدەلدىك  دەسەڭىزشى. بۇل تۋرالى ءبىز ءوز پورتالىمىزدا «بۇل نە قىلعان «جاناشىرلىق؟» دەگەن ماقالا دا باسقانبىز. وندا ءبىز مۇنداي سەپاراتيستىك پيعىلدى دەر كەزىندە اشكەرەلەپ، الدىن الىپ وتىرماساق، ءتۇبى وكىنىشكە ۇرىناتىنىمىزدى ەسكەرتكەنبىز. الايدا، وكىنىشىكە وراي، بۇل جان ايقايىمىزدى ەشكىم دە ەستىمەدى. ەشكىم دە قۇلاعىن ىلمەدى. ەشكىمدى دە الاڭداتپادى.

بۇلاي دەپ وكىنە سويلەۋمىزدىڭ وزىندىك سىرى بار. سول ششەرباك دەگەندى «قازاقستانعا قايتارىپ بەردى» دەگەندى وتكەندە ايتتىق قوي. مىنە ەندى، وتكەن مامىر ايىندا قوستاناي قالالىق سوتىندا وعان ۇكىم شىعارىلدى. ەندى ورىندىقتى مىقتاپ ۇستاڭىز. قۇلاپ قالۋىڭىز مۇمكىن. قازاق ەلىن وتانىم دەمەي، ودان قاتتى قورلىق كوردىم دەپ، قولىنا قارۋ الىپ، شەتەلگە بارىپ، قانشاما ادامنىڭ قانىن موينىنا جۇكتەگەن وسى قىلمىسكەردى (قان توكپەسە وندا نەمەنەگە باردى؟) نەبارى 4,5 جىلعا عانا سوتتادى.

بۇل ەندى كوپ پە، از با ، مۇنى وقىرمانداردىڭ ۇلەسىنە قالدىردىق. ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز، بۇل سوت پروتسەسى تۋرالى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى تۇگىلى، وبلىسىمىزداعى ەشبىر ءباسپاسوز قۇرالدارى ءلال-ليم دەپ جاق اشپادى. ولارعا ءسىرا، بۇل انشەيىن عانا، كوڭىل اۋدارۋعا تۇرمايتىن، ۇساق-تۇيەك دۇنيە سەكىلدى. وبلىسىمىزداعى بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلاتىن ەكى گازەت پەن ەكى بىردەي تەلەديداردان دا بۇل جولى ەشتەڭە بىلمەدىك. ولاردىڭ نە سەبەپتى وسىناۋ سيرەك كەزدەسەتىن جانە كۇندە بولا بەرمەيتىن سوت پروتسەسىن جان-جاقتى تالداپ، تۇبەگەيلى ساراپتاپ، ششەرباكتىڭ قىلمىسىنىڭ ءتۇپ-تامىرىن اشىپ بەرەتىن ماقالا نەمەسە حابار جاساۋعا نە كەدەرگى؟ الدە جوعارى جاقتان «ويباي، مۇنى قوزعاماڭدار. ولاي ىستەسەڭدەر ۇلت ارازدىعىن قوزدىراسىڭدار» دەگەن قاتاڭ تالاپ ءتۇستى مە ەكەن. ءبىز مۇنى دا جوققا شىعارمايمىز. ويتكەنى بيۋدجەتەن كۇن كورىپ وتىرعان ءباسپاسوزدىڭ بارلىعى دا جەرگىلىكتى بيلىككە تىكەلەي تاۋەلدى. ال جەرگىلىكتى بيلىك تە كەي ماسەلەلەردە جوعارى جاققا قاراپ، اڭدىسىن اڭديتىندىعى دا وتىرىك ەمەس. ماسەلەنىڭ ءمانىسىن بىلمەي، بىرەۋگە كىنا تاعۋدان اۋلاقپىز. قالاي بولعاندا دا وسىنداعى قالىڭ وقىرمان «ەرىكتى» ششەرباكتىڭ ۋكرايناعا بارىپ «نەنى ءبۇلدىرىپ» قويعاندىعىنان مۇلدەم حابارسىز قالدى. تۇپتەپ كەلگەندە، گازەتتەردى ءوز اقشاسىنا جازدىرىپ الاتىن قالىڭ وقىرمان جان-جاقتى دا وبەكتيۆتى اقپارات الۋ قۇقىعىنا مۇلدەم ايرىلىدى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولماس.

ءسوز سوڭىندا رەسەيلىكتەردىڭ «ورىس الەمىن» كەڭەيتۋ جولىندا ەرەكشە ەڭبەك ەتكەن ششەرباك سەكىلدىلەردى جانىن سالىپ قورعاۋداعى جانكەشتىلىگىنە تاڭ قالاسىڭ ءارى ءتانتى بولاسىڭ. ماسەلەن، اناۋ-مىناۋ ەمەس، رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى سەرگەي شارگۋنوۆ دەگەن مىقتىسى وسىنداعى سوت پروتسەسىن قاتاڭ قاداعالاپ، تىكەلەي اتسالىسقان كورىنەدى. ونىسىن ول ءوزىنىڭ  Facebook جەلىسىندە ەشكىمنەن قىسىلماي اشىق جازقىپتى. «رۋسسكوگو چەلوۆەكا جەنيۋ ششەرباكا سۋد گورودا كوستانايا (كۋستانايا، نيكولاەۆسكا…) پريگوۆوريل ك 4 س پولوۆينوي گودام ليشەنيا سۆوبودى. ناپومنيۋ: پارەن پوەحال وپولچەنتسەم ۆ دونباسس، گدە چۋدوم ۆىجيل. يز روسسي، كوتورايا ەگو پومانيلا نا ۆوينۋ ۆسەم بلەسكوم ي شۋموم سۆويح تەلەەكرانوۆ، ەۆگەنيا ۆىدالي ۆ كازاحستان. حوتيا ون ۋموليال پرەدوستاۆيت ەمۋ ۋبەجيششە. ي ۋج، كونەچنو، نيكتو نە وزابوتيلسيا دالنەيشەي سۋدبوي پرەداننوگو. پريشلوس پولنوستيۋ وپلاتيت ادۆوكاتا. بىل بى „گوسۋدارستۆەننىي زاششيتنيك“، بىلو بى حۋجە. موگلي دات ي 9 لەت. تاك چتو داجە تاكومۋ پريگوۆورۋ سەميا رادا»، - دەپ، قۋانىشىن دا جاسىرمايدى.

ايتپاقشى ءبىز وتكەندەگى «بۇل نە قىلعان «جاناشىرلىق؟» دەگەن ماقالامىزدى: «الدە «ۇندەمەگەن ۇيدەي پالدەدەن قۇتىلادى» دەگەن ساياساتپەن ءومىر ءسۇرۋ الدەقايدا پايدالى ءارى تىنىش پا ەكەن؟ وندا مەملەكەت مۇددەسىن، ەلىمىزدىڭ تۇتاستىعىن كىم قورعايدى، الگىندەي ارانداتۋشىلىق ارەكەتتەرگە كىم تويتارىس بەرەدى؟ حالىق ءۇنسىز، بيلىك ساڭىراۋ»، - دەپ اياقتاعانبىز. ءبىزدىڭ بۇعان قوسىپ-الارىمىز جوق.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz