بەلگىلى ەكولوگ، قوعام بەلسەندىسى ازاماتحان ءامىرتاي جۋىردا ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا پارتيا قۇراتىنىن مالىمدەگەن ەدى. وسىعان وراي، ءبىز ازاماتحان ءامىرتاي مىرزانى از-كەم سوزگە تارتقان ەدىك.

قازاننىڭ سوڭىندا سەز وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز

- ءسىز كەشە «جاسىلدار» پارتياسىن قۇراتىنىڭىزدى مالىمدەدىڭىز. اۋەلى سول تۋرالى ايتايىق...

- ءبىز پارتيا قۇرۋ ءۇشىن 4 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەمىز.  2016 جىلى ءبىزدىڭ «بايتاق بولاشاق» دەگەن ەكولوگيالىق اليانس قۇرىلدى. سودان بەرى ءبىز وسى باعىتتا جۇمىس ىستەپ كەلە جاتىرمىز. ءبىزدىڭ قازاقستان بويىنشا تىركەلگەن 11 فيليالىمىز بار. باسقا ايماقتاردا فيليالدار تىركەۋدەن وتەدى. كۇتىپ وتىرمىز. ءار جەردە فيليال-ديرەكتورلارىمىز بار. اۋداندىق دارەجەدە بولىمدەرىمىز بار. جىل سايىن وتكىزەتىن ەكولوگيالىق كونگرەسىمىز تاعى بار. ەكولوگيالىق رەيد-كوميسسياعا كىرەمىز. قازىر بىرقاتار جۇمىستار اتقارىپ جاتىرمىز. ءبىز وسى ءىستىڭ ءبارىن «جاسىلدار» پارتياسى بولۋ ءۇشىن جاسادىق. ەندى ءبىز پارتيا رەتىندە تىركەلۋگە جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك. سول باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز.

ەندى وسى 15 قىركۇيەكتە پرەسس-كونفەرەنتسيا وتكىزسەك دەپ وتىرمىز. ودان دەيىن ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىن وتكىزەمىز. تىركەۋدەن وتكىزۋ جونىندە ادىلەت باسقارماسىنا ارىز جازامىز. ءار وڭىردە «ورگكوميتەتتىڭ» جيىندارىن وتكىزەمىز. سودان كەيىن قازان ايىنىڭ سوڭىندا پارتيانىڭ سەزىن وتكىزسەك دەگەن ويىمىز بار. ءبىز سوعان دايىندالىپ 20 مىڭ قولدى جينايمىز. وسى كۇزدە ءبىزدى ۇلكەن جۇمىس كۇتىپ تۇر. ءبىز وعان دايىنبىز. تەك، بىزگە، بەلسەندىلەرىمىزگە قىسىم جاساماسا بولدى.

بۇل – وپپوزيتسيا ەمەس، ەكولوگيالىق پارتيا!

- قىسىم جاسالۋى مۇمكىن بە؟

- ەندى ءبىزدىڭ بيلىك جاڭا پارتيا دەسە قورقادى. نەلىكتەن ەكەنى تۇسىنىكسىز. ونىڭ ۇستىنە بۇل ەكولوگيالىق پارتيا. بيلىككە ەشقانداي وپپوزيتسيا ەمەس. ءبىز حالىقتىڭ پارتياسىمىز، شىندىقتى ايتامىز. بىراق، بىزدە بيلىكتى ورنىنان كەتىرۋ كەرەك، كوتەرىلىس جاساۋ كەرەك دەگەن پوزيتسيا جوق.

- وسىعان دەيىن دە بىرنەشە ازامات پارتيا قۇرامىز دەگەن ەدى.  اتاپ ايتساق، «دەمپارتيا»، «حاق» پارتياسى دەگەن توپتار بولدى. بىراق، ولار ءالى كۇنگە پارتيا قۇرا الماي ءجۇر...

- مەن «حاق پارتيا» دەگەندى بىلمەيمىن. ولار قازىر نە ىستەپ جاتىر؟ ورگكوميتەت، سەز وتكىزدى مە؟ ۇيىمى بار ما؟ ماعان سول وتىرىك سياقتى. ال، جانبولات مامايدى تۇسىنۋگە بولادى. ايماقتاردى ارالاپ ءجۇر، جۇمىس جاساپ جاتىر. توعجان دەگەن ادام مەلس ەلەۋسىزوۆ سياقتى. پارتيا قۇرۋ دەگەن وڭاي شارۋا ەمەس...

«تابيعات» دەگەن مۇلدە تىركەلمەگەن ۇيىم

- قازاقستاننىڭ قازىرگى جاعدايىندا پارتيا قۇرۋ مۇمكىن بە؟

- ءبىزدىڭ بيلىك پارتيا دەگەننەن قورقادى. ول كەڭەس وداعىنان قالعان ستەرەوتيپ. ول كەزدە ءبىر عانا پارتيا بولدى عوي.  «كومپارتيا».  بىزدە سول قالىپ قالعان. پارتيا كەلسە ءبارىن توڭىكەرىپ جىبەرەدى دەپ ويلايدى. پارتيا دەگەن ساياسي ۇيىم. ول كەرىسىنشە بيلىكتىڭ وزىنە پايدالى. ول ءۇشىن بىلدەي جەمقورلىققا قارسى اگەنتتىك ۇستاۋدىڭ قاجەتى جوق. ءىىم-ءدى ۇستاۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى ەكىنشى پارتيا حالىقتىق بولسا، ول حالىقتىڭ نازىن، ءۋاجىن بيلىككە جەتكىزىپ وتىرادى، ءار ۋاقىتتا. ۇرلاعان ادامداردى ۇرلادى دەپ ايتىپ وتىرادى. قورقۋدىڭ ەش قاجەتى جوق.

ءبىز دە 2019 دىڭ 16 ناۋرىزىندا ورگكوميتەت وتكىزدىك. ارى قاراي بيلىك وكىلدەرى بىزدەن سۇرادى. قازىر پرەزيدەنت وزگەرىپ جاتىر. جاڭا پرەزيدەنت كەلەدى، شەگەرە تۇرىڭدار دەپ ايتتى. سونىمەن ءبىز ول كەزدە توقتاتتىق.

بۇل جەردە جۋرناليستەر دە تەرەڭ اناليتيكا جاساۋ كەرەك. ەڭبەك دەگەندى سىيلاۋ كەرەك!  ەڭبەگى جوق، كوكەك سياقتى پارتيا اشام دەگەندەردى شىعارا بەرەتىن بولساق... مەلس ەلەۋسىزوۆ 30 جىل بويى پارتيا اشامىن دەپ ءجۇردى عوي. قاسىندا ءبىر ادام جوق. قاسىندا جۇرگەن ۇيىمنىڭ ءبارى وتىرىك. «تابيعات» دەگەن مۇلدە تىركەلمەگەن ۇيىم. ول اشەيىن «پوپۋگاي» سياقتى. ولاردى بيلىك حالىقتى جىندى قىلۋ ءۇشىن ادەيى جىبەرەدى. پرايمەريز دەگەننىڭ ءبارى وتىرىك قوي. ۇلتتىق كەڭەس دەدى، اناۋ دەدى، مىناۋ دەدى... مۇنىڭ ءبارى حالىقتى الداۋ. حالىق الداعاننان شارشادى. 90 پايىز حالىق ەشنارسەگە سەنبەيدى قازىر!

پوليتسيا حالىقتى قورعامايدى!

- قازىر ءبىزدىڭ ءماجىلىستە  90 پايىزدان كوبى ءبىر پارتيانىڭ وكىلى…

- 100 پايىز! مەن ولاردى ۇيقىباستار دەيمىن. ءبىزدىڭ ۇيقىباس دەپۋتات، سەناتورلارىمىز، ماسليحاتتاعى دەپۋتاتتارىمىز قالتالارىن تولتىرادى. ولاردىڭ ءبارى بۇرىن كەدەي، بايقۇس بولعان. قازىر ءبارى مۋلتيميلليونەر-ميلليوردەر. سول دۇرىس پا؟ حالىقتى الداۋ - وڭباعاندىق قوي. ولار حالىقتى توناپ جاتىر. حالىق بايعۇس كوشەدە ءجۇر. اقشا جوق. ءبىلىم سالاسى، دەنساۋلىق سالاسى قۇلدىراپ كەتتى. پوليتسيا حالىقتى قورعامايدى. بۇل شىندىق قوي؟.. ءبىز قازىر تىعىرىققا تىرەلدىك.

مامايدىڭ ارتىندا تاسماعامبەتوۆ تۇر!

ەندى جانبولات ماماي ىسكە كىرىسىپ جاتىر. ونىڭ ارتىندا تاسماعامبەتوۆ تۇر. ونىڭ مىقتى قولداۋشىسى بار. تىكەلەي جازساڭىز بولادى. جانبولات ماماي دەموكراتيالىق پارتيا قۇرىپ جاتىر. بىزدەگى باردىڭ بارلىعى دەموكرتيالىق پارتيا. «نۇر وتان» - دەموكراتيالىق پارتيا، «اق جول» - دەموكراتيالىق پارتيا. «بىرلىك» تە، «اۋىل» دا سولاي. مۇنداي دەموكراتيالىق پارتيالاردان ءبىز شارشادىق. ولاردىڭ دەموكراتياسى پوپۋليزم. ال، دەموكراتيالىق جۇيەنى قۇرۋ ول باسقا اڭگىمە. قاجەت. ول - ەركىندىك. ءسوز بوستاندىعى، تاعى باسقالارى. بىراق، ونى قۇرۋ ءۇشىن قۇندىلىق كەرەك. ءبىر قۇندىلىققا جينالۋ كەرەك. ول مىسالى، ءبىزدىڭ ەكولوگيالىق پارتيامىز.

ءبىز ەكولوگياعا بايلانىستى حالىقتى جيناپ، وسى باعىتتا جۇمىس ىستەسەك دەپ جاتىرمىز. ەكولوگيالىق ۇيىم كۇشەيگەن سايىن حالىقتىڭ تۇرمىسى-تىرشىلىگى دە وزگەرەدى.

وزبەك، قىرعىز بەن ورىستا بار. بىزدە جوق!

قازىر ەكولوگيا دەگەن قۇندىلىق، سانا سەزىم، مادەنيەت الەمدى جەڭىپ جاتىر. سوندىقتان ەكولوگيالىق پارتيانىڭ بولاشاعى وتە ۇلكەن.قازاقستاندا دا بولاشاعى زور. ويتكەنى بۇل پارتياعا بيلىك قارسى بولماۋى مۇمكىن. ويتكەنى مۇنداي پارتيا وزبەكستاندا، قىرعىزستاندا بار. رەسەيدە ەكى-ءۇش پارتيا بار. كىشكەنتاي مەملەكەتتەردىڭ بارىندە ەكولوگيالىق پارتيا بار. وزبەكستاندا 20 جىلداي بولدى پارلامەنتتە وتىر. ال، بىزدە جوق.

بىزدە ەكى مىڭىنشى جىلدىڭ باسىندا بولدى. بىراق، ونى سەرىكجان مامبەتالين ساتىپ الدى. ودان كەيىن تيمۋر قۇلىباەۆ ساتىپ الىپ، تاعى ءبىر پارتيامەن قوستى دا «بىرلىك» دەگەن پارتيا قۇرىپ جىبەردى. ويتكەنى، قۇلىباەۆ مۇنايشى عوي. وعان وزىنە قارسى شىعاتىن ەكولوگيالىق پارتيانىڭ نە قاجەتى بار؟ وسىنى حالىق ءبىلۋ كەرەك، ءتۇسىنۋ كەرەك.

ال، ءبىزدىڭ قازىرگى جۋرناليستەردىڭ ءبارى جۇلدىزدىق اۋرۋمەن اۋىرادى. ساياساتكەر بولعىسى كەلەدى. مىسالى، قوسانوۆ جۋرناليست. ول جۋرناليستيكامەن اينالىسىپ ءجۇرىپ، ساياسي «تەماعا» كىردى. ساياساتكەر بولدى. بىراق ارتى نە بولدى؟ قۋىس بوپ قالدى. جانبولات ماماي دا جۋرناليست. جۋرناليستيكادا ءجۇرىپ، جۇلدىزدىققا ۇشىراپ قازىر ساياساتقا ارالاسىپ ءجۇر. ول قانشالىقتى جەتەدى؟.. ارى قاراي كۇرەسۋگە قانشالىقتى دايىن؟ كورەمىز. ارينە ول حالىق ءۇشىن جۇمىس ىستەسە ءبىز تەك قانا قولدايمىز. حالىققا جۇمىس ىستەگەن ادامداردىڭ ءبارىن قولدايمىز. حالىق الدانباسا ەكەن دەيمىز.

دايىنداعان نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz