«ماڭعىستاۋ-مەديا» جشس ديرەكتورى ايسۇلۋ قابىشقىزى دۇتباەۆا «Nur وtan» پارتياسىنىڭ پرايمەرىزىنە قاتىسىپ جاتىر. وقىرمان نازارىنا ايسۇلۋ حانىمنىڭ سۇحباتىن ۇسىنامىز.

- قايىرلى كۇن، ايسۇلۋ قابىشقىزى! بىرىنشىدەن قازىرگى اتقارىپ جاتقان جۇمىمىڭىز جايلى ايتىپ كەتسەڭىز.

- 1977 جىلى سەمەي وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەنمىن. تاعدىر ايداپ، باتىس وڭىرىنەن شىقتىم. اقتوبە مەن اتىراۋدا ءباسپاسوز سالاسىندا قىزمەت اتقاردىم. مەن «ماڭعىستاۋ-مەديا» كومپانياسىنىڭ جەتەكشىلىگىنە بىلتىر كوكتەمدە كەلدىم. Əرينە، ۇجىمعا بىردەن ءسىڭىسۋ، ونىمەن ورتاق ءتىل تابىسۋ وڭاي شارۋا ەمەس قوي، ونىڭ ىشىندە باسشى رەتىندە. ونىڭ ءبىر-اق جولى - كəسىبي بىلىكتىلىگىڭدى كورسەتۋ، سوسىن مەكەمەنىڭ شارۋاشىلىق-قارجىلىق مəسەلەلەرىن تابىستى شەشە وتىرىپ، قاراماعىڭداعى قىزمەتكەرلەردىڭ əلەۋمەتتىك جايىن ۇنامدى ەتۋ. مەن سول جولدى تاندادىم. سونىڭ ارقاسىندا توككەن ماڭداي تەرىم مەن ارتىق بولگەن قىمبات ۋاقىتىم زايا بولعان جوق. ارىپتەستەرىمنىڭ قولداۋىمەن ەلۋ جىل بولعان كونە كەڭسەنى تاستاپ، كەڭ دە əسەم جاڭا عيماراتقا كوشتىك. تاباندى تالاپ ەتە وتىرىپ جۋرناليستەرىمىزدىڭ جالاقىلارىن كوتەرەتىن مۇمكىندىكتەر تۋدى. الدا ءəلى دە اتقارار ىستەر بارشىلىق. سول ماقساتقا ۇجىم كۇشىن جۇمىلدىرۋعا تىرىسىپ كەلەمىن. كادر قۇرامى كوڭىلىمنەن شىعادى. تاجىريبە مەن جاستىق شابىت-جىگەردى قاتار قولداۋدامىن.

قازىرگى كۇنى وبلىستىق، قالالىق جəنە اۋداندىق 8 گازەتتى بىرىكتىرەتىن "ماڭعىستاۋ-مەديا" جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتىڭ ديرەكتورىمىن. ۇجىمدا جۇزگە جۋىق جان بار. باسىلىمداردىڭ ۋاقىتىلى شىعىپ وتىرۋى، قىزمەتكەرلەردىڭ əلەۋمەتتىك جاعدايى، ولاردىڭ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋ سياقتى ىستەر مەنىڭ قىزمەتىمنىڭ نەگىزىن قۇرايدى. قوعامدىق جۇمىستاردان دا تىس قالعىم كەلمەيدى. ونىڭ ىشىندە ماڭعىستاۋ ءوڭىرى بويىنشا كəسىپكەرلىكتى قورعاۋ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس، باق بەدەلىن كوتەرۋ، ونىڭ مəرتەبەسىن ارتتىرۋ سەكىلدى مəسەلەلەر مەنى قاتتى الاڭداتادى. ومىردە ءəدىل بولۋعا تىرىسامىن. جالپى ەلدەگى قوعامنىڭ دامۋىنا قاتىستى ءوز كوزقاراسىم بار. كوپ ىزدەنەمىن، كىتابىم - تۇراقتى سەرىگىم. وسى كۇندەرى مəسكەۋدەگى (رف) رەسەي پرەزيدەنتى جانىنداعى اكادەميانىڭ تىڭداۋشىسىمىن.
ءۇش بالانىڭ اناسىمىن. ۇلكەن قىزىم قىزىل ديپلوم يەگەرى، مەنىڭ جولىمدى جالعاستىرۋدا. بىلاي ايتقاندا، باقىتتى انامىن. 

- قازىرگى تاڭدا «Nur وtan» پارتياسى (سىنامالى ىرىكتەۋدى ەسەپتەمەگەندە) العاش رەت پرايمەريز وتكىزىپ جاتىر. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ قاۋلىسىنا وراي 2020 جىلدىڭ 17 تامىزى مەن 3 قازان ارالىعىندا جۇزەگە اسادى.

پرايمەرىزدىڭ ماڭىزدىلىعى جانە وعان قاتىسۋىڭىزعا قانداي سەبەپتەر بولعانىن ايتىپ كەتسەڭىز؟

- وزىڭىزگە بەلگىلى، قازىرگى كۇنى «Nur Otan» پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ 2020 جىلعى 26 ناۋرىزداعى «Nur Otan» پارتياسىنىڭ پرايمەريزىن وتكىزۋ تۋرالى قاۋلىسىنا ساي قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ءمəجىلىسى مەن بارلىق دەڭگەيدەگى مəسليحات دەپۋتاتتارىنا پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا ۇسىنىلاتىن كانديداتتاردى ىرىكتەۋ جۇرگىزىلۋدە. بۇدان بەس جىل بۇرىنعى وتكىزىلگەن پرايمەريزدەن بۇگىنگى ساياسي شارا قاتتى ەرەكشەلەنىپ وتىر. ونىڭ، مەنىڭشە، بىرنەشە سەبەبى بار. ەڭ باستىسى - ونىڭ اشىقتىعى پەن جاريالىلىعى. ونىڭ ىشىندە بۇرىن پارتيادا جوق ازاماتتار ءۇشىن سايلامالى ورگاندارعا جول اشىلۋى (əرينە، ولار پارتياعا جاڭادان مۇشە بولۋعا ءتيىس). ەكىنشىسى - ءمəجىلىس پەن بارلىق دەڭگەيدەگى مəسليحاتتار دەپۋتاتتارىنىڭ ۇشتەن ءبىرىنىڭ قىز-كەلىنشەكتەر بولاتىندىعى. مەملەكەتتى باسقارۋ سالاسىنداعى گەندەرلىك ساياسات اياسىنداعى بۇل قادام دا قوعامدا، ونىڭ ىشىندە əيەل ازاماتتار اراسىندا شىن مəنىندەگى قۇلشىنىس تۋعىزعاندىعى انىق. كەلەسىسى - دەپۋتاتتىق كورپۋستىڭ بەستەن ءبىرىن جاستاردىڭ قۇرايتىندىعى. كۇنى بۇگىن پرايمەريزگە اسا بەلسەندى جاس جىگىتتەر مەن قىزدار كوپتەپ قاتىسۋدا. «بولاشاق – جاستاردىكى» دەسەك، ولار ءۇشىن جاڭا دا، تىڭ مۇمكىندىكتەر تۋدا. پرايمەريز، مەنىڭ ويىمشا، جاڭارۋعا، جاسارۋعا ءھام  حالىققا جاقىنداۋعا بەتبۇرىس ەكەنى داۋسىز. ياعني، جاقسى باستاما.

سارالاپ وتىرساق، «پرايمەريزدى» قابىلداي الماي جاتقاندار دا جەتكىلىكتى. ولاردىڭ ىشىندە قارا دا ءجۇر، دانا دا ءجۇر. ولاردىڭ كوكەيىندە باياعى «نە وزگەرە قويادى دەيسىڭ» دەگەن سەنىمسىزدىك.

ونىڭ سەبەپتەرى پرايمەريز دەگەن نە ەكەنىڭ تولىق تۇسىنبەۋ دەپ ويلايمىن. پرايمەريز – اقش ساياساتكەرلەرىنەن باستاۋ العان، پارتيا بەلسەندىلەرىن اشىق تاڭداۋ ءتاسىلى. قازاق تىلىندەگى ماعىناسى «ىرىكتەۋ» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. كەيدە «الدىن الا سايلاۋ» نەمەسە «الدىن الا داۋىس بەرۋ» دەپ تە اتايدى. ياعني، جاقتاستارىنىڭ اراسىندا الدىن الا پارتياىشىلىك سايلاۋ وتكىزۋ ارقىلى، پارتيا اتىنان باستى الامانعا تۇسەتىن كوشباسشىلاردى ىرىكتەپ الۋ دەگەنگە سايادى. پرايمەريز وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسىندە ءوزىن-ءوزى دالەلدەگەن جانە سىناقتان وتكەن ەڭ ءتيىمدى ءتاسىل. ءاۋ باستا اقش-تا، ودان كەيىن ەۋروپانىڭ بىرقاتار ەلىندە قولعا الىنعان. ەڭ العاش پارتيالىق ىشكى سايلاۋ 1842 جىلى اقش-تا ءوتىپتى. 1901 جىلى فلوريدا شتاتى تۇڭعىش پرايمەريز وتكىزىپ، سول جىلى بۇل ۇعىم زاڭدى تۇردە قابىلدانعان.

پرايمەريزدىڭ نەگىزگى ماقساتى – پارتياىشىلىك سايلاۋدا ءوندىرىپ ءىس جاسايتىن، ەل الدىنا شىعار كوشباسشىنى تاڭداۋ. «Nur وtan»-نىڭ پرايمەريز وتكىزۋدەگى ماقساتى – قاتارىن ادۋىندى مىقتى جاس ماماندارمەن  ەل قولداۋىنا يەك ارتىپ تولىقتىرۋ. سايلاۋعا ءوز ايماعىندا ءسوزى ءوتىمدى، بەدەلگە يە ازاماتتار قاتىسا الادى. پارتيالاردىڭ سايلاۋ تىزىمىندە əيەلدەر جəنە جاستار ءۇشىن 30 پايىز مىندەتتى كۆوتا قارالىپ، ول زاڭمەن بەكىتىلدى. پارتيالار بيلىككە جاڭا تۇلعالاردى - ءوز سالاسىنىڭ ماماندارىن، بەدەلدى كوشباسشىلاردى، ەل تاعدىرىنا جانى اشيتىن، شەشىم قابىلداپ، سىندارلى ۇسىنىستار جاساي الاتىن ادامداردى ىلگەرىلەتۋدىڭ قاينار كوزى دەسەك، ارتىق ەمەس. بۇل شىنايى əلەۋمەتتىك ليفت. قاتاڭ ىرىكتەۋ، جاڭا يدەيالار مەن جوبالاردى ىزدەۋ.
بۇل يدەيانى كوپتەگەن بەلگىلى ساياساتتانۋشىلار مەن قوعام بەلسەندىلەرى قولدادى. ولارعا مەندە قوسىلىپ، پرايمەريزگە قاتىسۋعا شەشىم قابىلدادىم. مەن بۇرىن ەلدەگى ساياسي تىرلىكتى جاريالاۋمەن اينالىسىپ كەلسەم، ەندى سونىڭ قالىڭ ورتاسىنان تابىلۋعا بەت بۇردىم. مەنىڭ ءوز ازاماتتىق ۇستانىمىم بار، رەفورمالارعا قاتىسۋعا دايىنمىن!

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ايتقانداي: «سايلاۋالدى باعدارلامالاردى قوسا العاندا، بارلىق شەشىمدەر، əر اۋداننىڭ، قالانىڭ، وبلىستىڭ بيۋدجەتتىك مۇمكىندىكتەرىمەن بايلانىستى قابىلدانۋى كەرەك. ەلدىڭ الدىندا پاندەميادان كەيىن ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ، جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ، شاعىن جəنە ورتا بيزنەستى جانداندىرۋ مəسەلەسى تۇر. سونداي-اق پاندەميامەن كۇرەسۋ مəسەلەسىن تالداپ، ونىڭ ىقتيمال ەكىنشى تولقىنىنا دايىندالۋ قاجەت. مۇنىڭ ءبəرى پارتيانىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىنا ەنگىزىلىپ، نۇر وتاندىقتاردىڭ الداعى 5 جىلداعى ءىس-قيمىلدارىنىڭ نەگىزى بولادى». مىنەكي، پرايمەريزدىن ماڭىزدىلىعى وسىندا.

- ءسىز، ماڭعىستاۋ وڭىرىندە تانىمال تۇلعا رەتىندە داۋىس بەرۋ جونىندە نە ايتاسىز؟

بىرىنشىدەن، پرايمەريزگە قاتىسا وتىرىپ، بەلگىلەنگەن ەرەجەگە ساي جاساعان جەلىلىك كەستەمە ساي جۇمىستار اتقاردىم. ءوزىم باسشى قىزمەتتە بولعان سوڭ «باعىنىسىنداعى باق قۇرالدارىن ءوز مۇددەسىنە پايدالاندى» دەگەننەن اۋلاق بولۋ ءۇشىن دەمالىسقا كەتتىم. بىراق جۋرناليست رەتىندە جەلىدە ءتۇرلى مəسەلەلەر بويىنشا اشىق پىكىرىمدى جازىپ كەلەمىن. كەستەنىڭ ورىندالىسىن قاتتى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرمىن. قۇرامى وسى ماڭعىستاۋدىڭ بەلگىلى ازاماتتارىنان تۇراتىن شتابىم اقىل-كەڭەستەرىن اياپ جاتقان جوق. ءوزىمنىڭ تۇجىرىمىم بويىنشا، پارتيانىڭ ىرىكتەۋ سايىسىنان دۇرىس جولىمەن ءوتتىم دەپ سانايمىن.

داۋىس بەرۋ جونىندە ايتار بولسام، ەل بولعاسىن، جۇرت بولعاسىن سان الۋان ويلاردىڭ «ەلەسى» دالامىزدى كەزىپ ءجۇرۋى زاڭدىلىق. قوعام -ادامداردىڭ قولداۋى مەن قارسىلىعى ارقىلى عانا دامي تۇسپەك. ماڭعىستاۋداعى ەلدىڭ مۇڭى مەن قۇنىن بىلەتىن ازاماتتار ماعان داۋىس بەرەدى دەگەن سەنىم بار.   ەلباسىمىز «جيعان تəجىريبەمىزگە سۇيەنىپ، وتكەن كۇننەن ساباق الىپ، العا ۇمتىلۋىمىز كەرەك. ورتاق ماقسات – ەلدىڭ ەرتەڭى، حالىقتىڭ بولاشاعى جولىندا بىرىگە الاتىندار عانا تابىسقا قول جەتكىزەتىنىن ۇمىتپايىق» دەگەنىنە قوسىلىپ، əرىپتەستەرىمە سəتتىلىك تىلەيمىن.

ءوزىم زامانداس، جەرلەس، تالانتتى اقىن سابىر ادايدىڭ "Əر قازاق - مەنىڭ جالعىزىم!" دەگەن ولەڭ جولدارىن ۇران ەتە وتىرىپ، ەلىمە شارشاماي قىزمەت ەتەتىندىگىمدى زور شابىتپەن جاريا ەتەم!

سىزگە راحمەت ايتىپ وتىرىپ، شىعارماڭىزعا ۇلكەن تابىس تىلەيمىن! مەديا اسقار تاۋىنىڭ بيىگىنەن كورىنە بەرىنىز!

Abai.kz