(اڭگىمە)

شۆەيتساريا جازۋشىسى گەرمان حەسسە – حح عاسىرداعى اتاقتى جازۋشىلاردىڭ ءبىرى. 1946 جىلى ادەبيەت سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعىن العان داڭقتى قالامگەردىڭ اڭگىمەسىن جازۋشى-اۋدارماشى قۋاندىق شاماحايۇلىنىڭ ءتارجىماسى بويىنشا ۇسىنىپ وتىرمىز.

القيسسا: قىتاي اقىنى حان فۋ جاس شاعىندا ولەڭ-جىر شىعارۋعا قاتىستى ءاربىر نارسەنى ۇيرەنىپ زەردەلەۋگە، دارىن-قابىلەتىن شىڭداۋعا اسا قۇمار جان بولعان دەسەدى.  ول زاماندا حان فۋ سارى وزەن جاعالاۋىنداعى تۋعان جەرىندە تۇراتىن ەدى. ءوزىنىڭ قالاۋى، اتا-اناسىنىڭ قولداۋى ارقاسىندا شىعۋ تەگى مىقتى ءبىر وتباسىنىڭ قىزىمەن اتاستىرىلىپ، كەشىكپەي ءساتى تۇسكەن ءبىر كۇنى نەكە تويىن جاساۋعا ازىرلەنىپ جۇرگەن بولسا كەرەك.

حان فۋ ول كەزدە جيىرما جاستا. اجارى اشىق كەلىستى، مىنەز-قۇلقى بالقىعان قورعاسىنداي كىشىپەيىل ءارى سالماقتى جىگىت. ءار سالانىڭ ءتۇرلى عىلىمىنا ءبىرشاما ماشىقتانعان، جاستىعىنا قاراماستان ولەڭ-جىرلارىمەن ءسوز ونەرىنە جۇيرىك جەرلەستەرى اراسىندا تانىمال بولىپ ۇلگەرگەن بولاتىن.  حان فۋ ءوز باسى سونشالىقتى باي-قۋاتتى بولماسا دا، مۇقتاجدىقتان قورقاتىنداي جاعدايدا ەمەس. قالىڭدىعى اقىلىنا كوركى ساي ءارى يگى ءتالىم-تاربيە العان ادالدىعىمەن قاتار بايدىڭ قىزى بولعاندىقتان حان فۋ ءۇشىن باقىتقا كەنەلۋدەن وزگە باس قاتىرارلىق ەشتەڭە جوقتاي كورىنەتىن. سوعان قاراماستان، ونىڭ كوڭىلى تولمايتىن ءبىر جاي عانا بولدى. ول نە دەسەك، تولىققاندى جەتىلگەن اقىن بولۋدىڭ ىستىق ىقىلاسى مەن ارمانعا بار اڭسارى اۋىپ تۇراتىن.

سونىمەن، ءبىر كۇنى كەشكە ۇلى وزەن بويىندا شام مەرەكەسى ءوتىپ جاتقاندا جاس جىگىت سوقا باسى جاعالاۋدا سوپيىپ سەرۋەندەپ ءجۇردى. حان فۋ وزەنگە قاراي يىلگەن ءبىر اعاشقا سۇيەنىپ تۇرىپ، مىڭداعان شامنىڭ جارىعى سۋ بەتىنە ايناداعىداي جىلتىلداپ اققانىنا قاراپ، قايىق پەن سال ۇستىندەگى قىز-جىگىتتەردى، گۇل بايشەشەك اتقانداي اسەم كيىنگەن بويجەتكەندەردىڭ ءوزارا سالەمدەسىپ، قۇتتىقتاۋلارىنا كوز تىگىپ، داريا سۋىنىڭ سىلدىر قاققان دىبىسىن، ايەلدەردىڭ تۇنىق داۋىسپەن سالعان اندەرىن، جەتىگەننىڭ تامىلجىعان اۋەنىنە سىبىزعىنىڭ قوسارلانعان ءۇنىن قۇلاق قۇرىشىن قاندىرا تىڭداپ، ءبارىنىڭ توبەسىنەن عيباداتحانانىڭ دوڭگەلەنگەن توبەسىندەي كوكشىل اسپاننىڭ ءتونىپ تۇرعانىن كوز تىكتى.

جاس جىگىت الابۇرتقان كوڭىلىنە ەرىك بەرىپ، وسىناۋ اسەم بەينەلى سۋرەتتەردى كوزقۋانىشى ەتىپ تۇرعاندا جۇرەگى ەرىكسىز اتشا تۋلايدى. قالىڭدىعى مەن يگى جاقسى دوستارىنىڭ قاسىنا بارىپ، سولارمەن بىرگە دۋمانداتۋدى جان-تانىمەن قالاسا دا، كوز الدىنداعى كورىنىستەردىڭ كۇردەلى كەلبەتىن جۇرەك تۇبىنە ءسىڭىرىپ الىپ، كەيىن وسى تۇنگى كوك اسپان، داريا سۋىنىڭ ايناداي بەتىندەگى شام ساۋلەلەرى، جينالعان جۇرتتىڭ مەرەيلى كەلبەتتەرىن  ولەڭ-جىرلارىندا سۋرەتتەۋدى، ءبارىن وزەن جاعاسىندا اعاشقا سۇيەنىپ تۇرعان جاننىڭ كوڭىل-كۇي اۋانىن كورسەتۋدى ارمانداۋمەن بولدى.

حان فۋ بۇل الەمنىڭ قاي تۇسىندا، قانداي مەرەيلى مەرەكە ءوتىپ جاتسا دا ەشقاشان كوڭىل جاي، كەڭ قولتىق بولا المايتىنىن سەزىنىپ، تىرلىكتىڭ تەرەڭ تۇڭعيىعىندا ۇنەمى جالعىزسىراپ، بەيتاراپ كورەرمەن بولىپ قانا قالارىن ءتۇيسىندى. بارشا ادام اراسىنان ءوزىنىڭ عانا زەردەسى دۇنيەنىڭ سۇلۋلىعىن سەرگەك تانىپ، بوتەن جۇرتتىڭ سۋىق باۋىر جانى ىسپەتتى الىستاپ كەتۋگە پەيىل قۇپيا ارمانعا بەرىلۋ قۋاتىنىڭ دا بارىن سەزىپتى. سونى بىلگەندە كوكىرەگىن مۇڭ تورلاپ، سەبەپ-سالدارىن وي ەلەگىنەن وتكىزۋمەن بولدى. ويلاي كەلە حان فۋ الداعى ءبىر كەزەڭدەردە الەم كەلبەتىن ولەڭ-جىرىندا بەينەلەپ كورسەتىپ، سول تۋىندىسى ماڭگىلىك ساف داستانعا ۇلاسىپ، ءوزىنىڭ مۇراسىنا اينالۋى پەشەنەسىنە جازىلسا عانا كوڭىلى تولىقتاي قاناعاتتانىپ، راقات سەزىمگە بولەنەتىندىگىن تۇجىرىمدايدى.

حان فۋ وسىلايشا ۇيىقىلى-وياۋ ەكەنى بەلگىسىز ءتۇس كورگەنى نەمەسە ارمان قيالى دا بەيمالىم وي ۇستىندە تۇرعاندا كەنەت اقىرىن ءبىر سىبدىر ەستىلىپ، اعاشتىڭ قاسىندا بەيتانىس ءبىر ادامنىڭ تۇرعانىن كوردى. ول كوكشىل كۇلگىن كيىم كيگەن، كورەر كوزگە ارداقتاۋعا لايىق قاريا بولدى.

ونىڭ قاسىنا بارىپ، حان فۋ قادىرلى قاريالاردى قالاي قۇمەتتەۋگە ءتيىس بولسا، سوعان لايىق ءىلتيپات كورسەتىپ، تاعزىم ەتتى. سول ءبىر بوتەن ادام كۇلىمسىرەپ، بىرنەشە شۋماق ولەڭ وقىدى. جاس جىگىتتىڭ كوڭىلدە توقىعانىنىڭ ءبارىن ۇلى اقىندارعا لايىق ۇردىسپەن وتە بيىك تالعاممەن، اسقان شەبەر ليريكامەن ايشىقتاپ بەردى. جۇرەگىنە جىلىلىق ۇيالاعان جاس جىگىت تاڭدانا تابىنىپ، باس ءيدى دە:

-اي اعاسى، ءسىز كىم بولاسىز؟ مەنىڭ كوكىرەگىمنىڭ تۇبىندەگىنى بىردەن كورىپ، مارتەبەلى ۇستازدارىمنان ەستىگەن جايلارىمنان دا ارتىق ولەڭ وقىعان ءسىز كىمسىز؟ – تاڭدانا سۇراق قويادى.

جات جۇرتتىڭ بەيتانىس ادامى مەرەيلەنە كۇلىمسىرەپ:

-ەگەر سەن اقىن بولعىڭ كەلسە، ءبىزدىڭ ۇيگە كەلگىن. باتىس سولتۇستىكتەگى بيىك تاۋدىڭ ورتاسىندا ۇلكەن وزەننىڭ باستاۋ العان جەرىندە مەنىڭ جامان كۇركەم بار. مەن ءمانى جەتىك ءسوزدىڭ شەبەر ۇستاسى دەيتىن كىسى بولامىن.

قاريا وسىلاي دەيدى دە، اعاشتاردىڭ كولەڭكەسىنە كىرىپ جوق بولادى. حان فۋ الگى قاريانى اينالا ىزدەگەنىمەن ەشبىر ءىزسىز جوعالىپ كەتكەن سوڭ شارشاعاندا كوزگە كورىنگەن ەلەس بولار دەپ ويلايدى. حان فۋ قايىقتارعا جەدەل جەتىپ، توي دۋمانىنا ارالاسقانىمەن كوپتىڭ اڭگىمە-دۇكەنى، سازدى اۋەننىڭ ورتاسىنان الگى جات ادامنىڭ سىرى بەيمالىم ءۇنى قۇلاعىنا كەلگەندەي بولىپ، جان دۇنيەسى سونىڭ سوڭىنان كەتىپ قالعانداي دەل-سال كۇي كەشەدى. ماحابباتتىڭ ىستىق وتىنا لاۋلاپ، ماس ادامشا ماڭگىرىپ قالدىڭ دەپ قىجىرتقان دوستارىنىڭ ازىلىنە دە ءمان بەرمەي كوڭىل-كۇيى ارمان مەن قيال تۇمانىنا قاراي قالقىپ بارا جاتتى.

بىرنەشە كۇننەن كەيىن حان فۋدىڭ اتا-اناسى، تۋعان تۋىستارى مەن جاقسى دوستارى باس قوسىپ، كەلىن ءتۇسىرۋ كۇنىن بەلگىلەمەك بولعاندا ول قاتتى قارسىلاسادى.

-اكە، ەگەر مەن سىزدەردىڭ ۇيعارىمدارىڭىزبەن كەلىسپەي ءداستۇردى كەزدەيسوقپەن بۇزعالى وتىرسام، ايىپقا بۇيىرماڭىزدار! اقىندىق ىلىمگە ۇمتىلعان ارمان مۇددەمدى ءسىز جاقسى بىلەسىز. مەنىڭ سەنىمدى دوستارىم ولەڭ-جىرلارىمدى ماقتاعاندارىمەن شىن مانىندە، مەن ورلەيتىن بيىك ساتىنىڭ العاشقى باسقىشىندا عانا اياق باسقان اقىن ەكەنىمدى بىلەمىن. وسى سەبەپتەن، يەن تۇزگە جالعىز شىعىپ، پوەزيا الەمىن زەرتتەۋىمە رۇقسات بەرسەڭىز ەكەن. ەگەر كەلىنشەك الىپ، ءۇي-جايمەن اينالىسىپ كەتسەم، مەنىڭ قالاۋىم بولعان مارتەبەلى ءىسىم قالىس بولادى. قازىر جاسپىن، قاربالاس ەشتەڭە جوق. سوندىقتان، ءبىراز ۋاقىتىمدى ءوزىم قالاعان پوەزيا ونەرىنە ارناعىم كەلەدى. بۇل ءىس كوڭىلىمدى كوتەرىپ، اتاعىمدى بيىككە كوتەرەر دەپ سەنەمىن.

ۇلىنىڭ بۇل ءسوزىن ەستىگەن اكەسى قاتتى تاڭدانىپ قالادى.

-ەگەر سەن پوەزيا ءۇشىن نەكە تويىڭدى كەيىن قالدىرماق بولساڭ، ءسوز ونەرىن بارىنەن ارتىق سۇيەدى ەكەنسىڭ. الدە، قالىڭدىقپەن سوزگە كەلىپ قالدىڭ با؟ ولاي بولسا، ماعان جاسىرماي ايت. مەن ەكەۋىڭدى تاتۋلاستىرايىن نەمەسە باسقا قىز تاۋىپ بەرەيىن – دەيدى، اكەسى.

بالاسى قالىڭدىعىن بۇرىنعىداي ءالى سۇيەتىنىن، ارالارىندا ەشبىر داۋ-دامايدىڭ بولماعانىن، شام مەرەكەسى كەزىندە ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىندا عۇلاما ۇستازىن تاپقانىن، وعان شاكىرت بولۋدى بارىنەن ارتىق باقىت كورەتىنىن ايتادى. سوندا، اكەسى:

-جارايدى، وندا ساعان ءبىر جىلدىق مەرزىمگە رۇقسات  بەرەيىن. وسى ۋاقىتتا سەن ءتۇس پەن تۇيسىگىڭە ەرىپ جۇرە تۇر. بالكىم، جاراتۋشى ساعان ءبىر بەلگى بەرگەن شىعار.

-ەكى جىل ءجۇرىپ تە قالۋىم مۇمكىن. ونى الدىن الا كىم كەسىپ ايتا الار – دەيدى، حان فۋ.

سونىمەن، اكەسىنىڭ كوڭىلى الاڭ بولىپ تۇرسا دا ۇلىن جىبەرۋگە ءماجبۇر بولادى. جاس جىگىت قالىڭدىعىنا كەشىرىم سۇراعان حات جازىپ قالدىرىپ، الىس ساپارعا اتتانادى.

حان فۋ ۇزاق جول جۇرگەننەن كەيىن ۇلى وزەننىڭ باستاۋ الاتىن جەرىنە جەتىپ، تۇكپىردەگى يەن مەكەندە اعاشتان تۇرعىزىلعان كۇركەنى كورەدى. كۇركەنىڭ الدىندا شام مەرەكەسى كەزىندە وزەن بويىنداعى اعاشتىڭ قاسىندا كورگەن قاريا توقىلعان توسەنىشتىڭ ۇستىندە وتىرعانى كورىنەدى. قاريا پيپا ساز اسبابىن ويناپ وتىرادى. وزىنە قاراي يمەنە جاقىنداپ كەلە جاتقان جاس مەيماندى كورسە دە ول ورنىنان تۇرمادى. باسىن دا يزەمەدى، جاي عانا كۇلىمسىرەپ، ساز اسپابىنىڭ ىشەگىن ساۋساعىمەن اقىرىن عانا تۇرتكەندە   يەن دالا مۋزىكانىڭ سيقىرلى اۋەنىمەن كۇمىس بۇلتتار كوشكەندەي بولعاندا، جاس جىگىت الەمدى ۇمىتا اسەرلەنە تىڭداپ، تاڭدانا قاراپ تۇردى. ءمانى جەتىك ءسوزدىڭ شەبەر ۇستاسى پيپا ساز اسپابىن قويىپ، كۇركەسىنە كىردى.  حان فۋ وعان تاعزىم ەتىپ، ارتىنان ەرە كىرەدى. وسىلايشا، قاريانىڭ قىزمەتشىسى ءارى شاكىرتى بولىپ قالا بەرەدى.

ءبىر اي وتكەندە حان فۋ ءوزىنىڭ بۇرىن شىعارعان بارلىق داستاندارىن مەنسىنۋدەن قالىپ، ءبارىن ساناسىنان ءوشىرىپ تاستادى. كەلەسى ايلاردا ءوز مەكەنىندەگى ۇستازدارىنان ۇيرەنگەن بارلىق پوەمالاردى ەسىنەن شىعارىپ تازارتتى. ءمانى جەتىك ءسوزدىڭ شەبەر ۇستاسى جاس شاكىرتىنە كوپ ەشتەڭە ايتپايدى، تەك قانا پيپا سازدى اسپابىن ويناۋدىڭ كۇردەلى ءىلىمىن ءۇنسىز عانا ۇيرەتىپ، شاكىرتىنىڭ زەردەسىنە مۋزىكا اۋەنىن ءسىڭىرىپ جاتتى.  بىردە حان فۋ قىسقى اسپاندا ۇشىپ بارا جاتقان قوس قۇس تۋرالى قىسقاشا ولەڭ شىعاردى، ونىسى وزىنە قاتتى ۇناعانىمەن شەبەر قارياعا وقۋعا باتىلى بارمادى. كەشكىسىن ۇستازىنىڭ كۇركەسىنەن الىسىراق بارىپ، مانەرلەپ وقىدى، ونى قاريا ەستىگەن بولار دەپ ۇمىتتەندى.

سوندا دا ۇستازى ەشتەڭە دەمەدى. پيپا اسپابىندا باياۋ عانا ويناعاندا  جاز مەزگىلىنىڭ ورتا شەنى ەكەندىگىنە قاراماستان كۇن سۋىتىپ، قاراڭعىلىق ءتۇسىپ، داۋىل سوعىپ، جەل ىسقىردى، كۇل ءتۇستى سۇرعىلت بۇلت تورلاعان اسپاندا الىس ساپارعا اڭسارى اۋعان قوس تىرنا ۇشىپ ءوتىپ بارا جاتقانى كورىندى.

مۇنىڭ ءبارى شاكىرتتىڭ ولەڭ-جىرىمەن سالىستىرۋعا كەلمەيتىن ءماندى دە ماعىنالى، ليريكالىق كەرەمەت سەزىم سىيلاعاندىقتان، جاس جىگىت ۇستازىنىڭ قاسىندا ءوزىنىڭ تۇككە تۇرعىسىز ەكەنىن ءبىلىپ، مۇڭايعان ەكەن.  شەبەر قاريا كوپ مارتە وسىلاي ۇيرەتۋمەن ءبىر جىل وتكەندە حان فۋ پيپا ويناۋ ونەرىن تولىق يگەرگەنىمەن ولەڭ-جىر شىعارۋ ءىلىمى بارعان سايىن كۇردەلى ءارى بيىك مارتەبەلى بولا تۇسكەندەي سەزىلدى.

ەكى جىلدان كەيىن جاس جىگىت تۋىپ وسكەن جەرىن، اعايىن تۋىستارىن، قالىڭدىعىن قاتتى ساعىنىپ، مۇڭايا ءتۇستى. اقىرى، شەبەر قاريادان ەلىنە قايتۋعا رۇقسات سۇراپ ەدى، ۇستازى كۇلىمسىرىەپ باس يزەدى:

-قايدا بارامىن دەسەڭ دە ءوز ەركىڭ. قايتا ورالاسىڭ با، ەلىڭدە قالا بەرەسىڭ بە، ءوز قالاۋىڭ ءبىلسىن – دەيدى.

الىس ساپارعا اتتانعان شاكىرت ءبىر ءسات تە دەم الماستان ءجۇرىپ وتىرىپ، تاڭ الدىنداعى الا كولەڭكەدە تۋعان ەلىنە جەتەدى. وزەن جاعالاۋىنان كوپىردىڭ ارعى جاعىنداعى تۋعان قالاسىنا مەيىرلەنە كوز تاستايدى.

ءوز ءۇيىنىڭ ساياباعىنا باسپالاپ بارىپ، جاتىن بولمەسىنىڭ تەرەزەسىنە جاقىنداپ، اكەسىنىڭ دەم العان تىنىسىن ەستىدى. قالىڭدىعىنىڭ اۋلاسىنداعى جەمىس باعىنا ەنىپ، المۇرت اعاشىنىڭ ۇستىنە شىعىپ قاراسا، سۇيىكتىسى بولمەسىندە شاشىن تاراپ تۇر ەكەن.

سونىمەن حان فۋ ءوز كوزىمەن كورگەننىڭ ءبارىن ساعىنىشپەن كوڭىلىندە پايىمداعان سۋرەتپەن سالىستىرىپ كورەدى دە اقىندىق ونەردىڭ پەشەنەسىنە جازىلعانىن ەسكەرەدى. شىنايى ومىردەن ىزدەسە دە تاپپايتىن سونداي سۇلۋلىق، اسەمدىك پەن ليريكا اقىننىڭ تانىم-تۇيسىگى مەن تۇسىندە عانا بولاتىنىن جەتە تۇسىنگەن ەكەن.

اقىرى، حان فۋ اعاش باسىنان ءتۇسىپ الىپ، قاشىپ شىققان كۇيى كوپىردەن ءوتىپ، تۋعان قالاسىن تاستادى، تاۋلاردىڭ ورتاسىنداعى تەگىس بيىكتىككە دە جەتتى. وندا ادەتتەگى باياعى شەبەر ۇستازى كونەتوز توسەنىشتىڭ ۇستىنە وتىرىپ العان پيپا ساز اسپابىن ساۋساعىمەن اقىرىن عانا شەرتەپ قويىپ، امان-سالەمنىڭ ورنىنا سوزبەن  ورنەكتەۋ ىلىمىمەن باقىت تۋرالى ەكى ولەڭ جىرلاپ جىبەرگەندە ونىڭ تەرەڭ ءمانى مەن عاجاپ اۋەنىنە ەلتىگەن شاكىرتىنىڭ قوس جانارى جاسقا تولدى.

حان فۋ تاعى دا شەبەر ۇستازىنىڭ ۇيىندە قالىپ، پيپا ويناپ ۇيرەنگەن سوڭ جەتىگەن تارتۋدى دا يگەرەدى. كۇن مەن اي باتىستان سوققان جەلگە ۇشقان قاردىڭ تۇيىرىندەي ءوتىپ جاتتى. ءسويتىپ جۇرگەندە قايتادان تۋعان جەرى مەن وتباسىن ساعىنىپ مۇڭعا باتاتىن بولدى.

ءبىر جولى قاراڭعى تۇندە قاشىپ شىعىپ، ەتەكتەگى دالانىڭ سوڭعى كەزەڭىنە جەتە بەرگەندە كۇركەنىڭ اۋزىندا ءىلۋلى قالعان جەتىگەننىڭ ىشەكتەرىن جەل قوزعاپ ويناتىپ جىبەرسە كەرەك. ونىڭ اۋەنى حان فۋدى قۋىپ جەتىپ، قايتۋدى ۇرانداعاندا وعان قارسى تۇرا المادى.

تاعى ءبىر كۇنى ءوزىنىڭ ساياباعىندا اعاش ەگىپ جاتادى. ايەلى قاسىندا تۇر، بالالارى سۇتپەن جانە شاراپپەن اعاش سۋارىپ تۇر دەپ ءتۇس كورەدى. ويانسا، اينالاسىنا اي ساۋلەسى ءتۇسىپ تۇر ەكەن. حان فۋدىڭ كوڭىلى استاڭ-كەستەڭ بولىپ ويانسا، شەبەر ۇستازى قالعىپ، ساقالى جىبىرلاپ وتىرعانى كورىنەدى. سول ساتتە وسى ءبىر ادام ونىڭ ءومىرىن توزاققا اينالدىرىپ، كەلەشەككە دەگەن ءۇمىتىن ءۇزىپ، الداپ جۇرگەندەي سەزىلەدى دە، وعان دەگەن جەك كورۋشىلىگى قوزىپ كەتەدى. حان فۋ قارياعا تاپ بەرىپ، ونى ولتىرمەككە ارەكەتتەنگەندە ول كوزىن اشىپ، ساليقالى عالىمنىڭ سالماقتى مىنەزىمەن مەيرىمدى ءارى مۇڭلى كەيىپپەن كۇلىمسىرەگەندە شاكىرتى ەشتەڭە ىستەي الماي قالادى.

-حان فۋ سەن قالاعانىڭدى جاساي الاسىڭ. ونى سەنىڭ پاتشا كوڭىلىڭ بىلەدى. سەن ەلىڭە قايتىپ اعاش ەگۋىڭە بولادى نەمەسە مەنى جەك كورىپ، ءولتىرىپ تاستاساڭ دا ءوز ەركىڭ. مۇنىڭ ءبارى اسا تاڭدانارلىق جاعداي دا ەمەس – دەيدى، قاريا.

اقىن جىگىت باسىن ءيىپ:

-مەن ءسىزدى قالاي جەك كورە الامىن؟ ەگەر بۇلاي ىستەسەم، بيىكتەگى جاراتۋشىنى جەك كورگەنمەن تەڭ عوي – دەپ، ويباي سالادى.

وسىلايشا، حان فۋ سوندا قالىپ، جەتىگەن شەرتىپ، سىبىزعى تارتىپ ۇيرەنەدى. شەبەر ۇستازدىڭ ۇيرەتۋىمەن ولەڭ-جىرلار شىعارىپ، بىلاي قاراعاندا قاراپايىم سەكىلدى بولا تۇرا تەرەڭ سۋدىڭ بەتى جەلدىڭ تەربەۋىمەن باياۋ تولقىعانداي ادام كوڭىلىن تەربەيتىن دۇنيەلەردى كوركەمدىك شەبەرلىكپەن بايانداۋدىڭ كۇردەلى ءىلىمىن ازداپ ۇيرەنىپ، يگەرەدى.

حان فۋ تاڭەرتەڭ كۇن شىققاندا تاۋدىڭ جىبەكتەي شىڭىنا ءسال ايالداپ توقتاعانداي بولاتىنىن، وزەن سۋىنىڭ الا كولەڭكە تۇبىندە كىشكەنتاي بالىقتار ۇيمەلەپ جۇرەتىنىن، كوكتەم جەلىنىڭ ۇرلەۋىمەن الىپ بايتەرەكتىڭ بۇتاقتارى بۇرالا بيلەيتىنىن كوركەمدىكپەن بەينەلەپ جازا الاتىنداي بولدى. مۇنىڭ ءبارى تىڭداعان جانعا جاي ءبىر شىققان كۇن، ادەتتەگى بالىق نەمەسە جاي عانا سىبدىرلاعان اعاش سەكىلدى سەزىلىپ قانا قويماي، ءاربىرى ءبىر ساتتە اسەم اۋەن بولىپ ويناپ، ونسەگىز مىڭ عالامنىڭ سازدى ىرعاعىمەن ۇندەستىك تاۋىپ، كارى-جاس بارىنە وي سالادى. بالا-شاعا ويىن-دۋمانىن، جاس جىگىت سۇيىكتى عاشىعىن، كارى ادام قالاي ولەرىن ويلاپ، كوكىرەكتە قۋانىش پەن مۇڭدى قاتار قويادى.

حان فۋ ۇلى وزەننىڭ باستاۋ الاتىن جەرىندەگى ءمانى جەتىك ءسوزدىڭ شەبەر ۇستاسىندا وتكىزگەن جىلدارىنىڭ سانىنان اداسادى.  كەيدە وسى القاپ بويىنا كەشە عانا كەلىپ، قاريانىڭ ساۋساعىنىڭ ۇشىندا ساز اسپابىنىڭ ىشەگى اۋەن ويناعانداي، كەيدە ادامنىڭ بۇكىل عۇمىرى مەن وتكەن ۋاقىتتىڭ اينالىمىن بويىنان الاستاپ تاستاپ، بوس كەڭىستىكتە قالعانداي سەزەدى.

ءبىر كۇنى تاڭەرتەڭ حان فۋ ويانسا، ۇستازى جوق، كۇركەدە ءوزىنىڭ جالعىز قالعانىن بىلەدى. ءمانى جەتىك ءسوزدىڭ شەبەر ۇستاسىن قانشاما ىزدەسە دە، داۋىستاپ شاقىرسا دا تاپپادى.  ءبىلىمدار قاريا ۇشتى-كۇيلى جوق. كۇز باستالۋعا ءالى ەرتە بولسا دا ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە ءبارى وزگەرگەندەي جىل قۇستارى قاز-قاتار ءتىزىلىپ،  تاۋلاردى اسىپ قاڭقىلداپ بارا جاتتى.

سونان كەيىن حان فۋ شاعىن پيپا ساز اسپابىن الىپ، تۋعان جەرىنە قاراي تارتادى.  ەل شەتىنە كەلگەندە جول-جونەكەي كەزدەسكەن جانداردىڭ ءبارى وعان قاريا رەتىندە ءيىلىپ، تاعزىم ەتىپ، ءىلتيپات تانىتىپ جاتتى. ءوزىنىڭ تۋىپ-وسكەن قالاسىنا تابان تىرەگەندە اكەسى، قالىڭدىعى، جالپى، جاقىن-جۋىق جاندارىنىڭ ءبارى و دۇنيەگە اتتانعان، ولار تۇرعان ۇيلەردە مۇلدە بايتانىس ادامدار تۇرىپ جاتقانىن كورەدى.

بىردە كەشكە ۇلى وزەننىڭ جاعاسىندا شام مەرەكەسى ءوتىپ، اقىن حان فۋ وزەننىڭ كەلەسى جاعالاۋىندا ءجۇز جاساعان اعاشقا سۇيەنىپ تۇرىپ كىشكەنتاي  پيپامەن مۋزىكا وينادى. قىز-كەلىنشەكتەردىڭ كوكىرەكتەرىندە قۋانىش پەن مۇڭلى ۇرەي  قاتارلاسىپ، قوس جانارلارىن سول جاققا تىگىپ، كۇرسىنە باستادى. جاس جىگىتتەر پيپا اسپابىن ويناپ جاتقان ادامدى تاۋسىلا ىزدەسە دە تاپپادى. ولاردىڭ ەشبىرى پيپانىڭ وسىنشاما عاجايىپ ليريكاسىن بۇرىن ەستىمەگەن ەكەن.

حان فۋ كۇلىمسىرەپ قانا مىڭداعان شامنىڭ جارىعى ءتۇسىپ، باياۋ عانا اققان داريانىڭ سۋىنا كوز سالىپ تۇردى. اقىن شىن شام مەن ونىڭ سۋعا شاعىلىسقان بەينەسىن ايىرۋدان قالعان. بۇگىنگى ۇلى مەرەكە مەن جاس شاعىندا ءدال وسى جەردە تۇرىپ، بەيتانىس ءمانى جەتىك ءسوزدىڭ شەبەر ۇستاسى ايتقان اڭگىمەنى زەر سالا تىڭداعان سول ءبىر العاشقى قۋانىش ەكەۋىنىڭ ارا جىگىن ايىرا الماي تۇرعان ەدى.

اۋدارعان:

قۋاندىق شاماحايۇلى

Abai.kz