بۇگىندە قازاق ءتىلىن ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ اسا ماڭىزدى. بۇل تۇرعىدا مەملەكەت تاراپىنان ىرگەلى ىستەر اتقارىلىپ جاتىر. سولاردىڭ ءبىرى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ءتىل ساياساتى كوميتەتى ۇيىمداستىرعان ارنايى شارا. ونلاين رەجيمدە وتكەن سەمينار-كەڭەستىڭ تاقىرىبى “قازاق ءتىلىن ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى” دەپ اتالادى.

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا “سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى” دەپ اتالاتىن قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا “حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت” اتتى ازاماتتاردىڭ ءوتىنىش تىلەكتەرىن ءتيىمدى ءارى جەدەل تۇردە قاراستىراتىن تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرۋ تۋرالى ناقتى مىندەتتەر قويعان ەدى.

مەملەكەت باسشىسى اتالعان جولداۋىندا: “قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى ءرولى كۇشەيىپ، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالاتىن كەزەڭى كەلەدى دەپ ەسەپتەيمىن” دەگەن بولاتىن.

سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ “انا ءتىلى” گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا دا قازاق ءتىلىنىڭ ماڭىزىنا ەرەكشە توقتىلعان ەدى. سونىڭ نەگىزىندە “قازاق ءتىلىن جاقسى بىلەتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىن قولداۋ” اتتى ارنايى تاپسىرما بەرىپ، ەلىمىزدەگى وزگە ەتنوس وكىلدەرىنە قازاق ءتىلىنىڭ ماڭىزدىلىعىن، ونى ىلىمىزدەگى ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ قاجەتتىگىن تالقىلاپ، شەشۋ جولدارىن ۇسىنۋدى ماقسات ەتكەن بولاتىن.

بۇل تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە قاراستى ءتىل كوميتەتىنىڭ توراعاسى ادىلبەك قابا پىكىر ءبىلدىردى.

-مەملەكەت باسشىسىنىڭ جوعارىدا ايتىلعان يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋ اڭگىمەمىزدىڭ نەگىزگى وزەگى بولماق. ءبىز وتىز جىلدان بەرى ايتىپ كەلە جاتقان اڭگىمەمىز- ءتىل تاعدىرى. بىراق، ءبىز ءدال وسى جولمەن جۇرە بەرەتىن بولساق، جارتى عاسىر، بالكىم ءبىر عاسىر وتەر. الايدا، ءبىز ءبارىبىر زاڭدارىمىزدى مەملەكەتتىك تىلدە جازبايمىز. سوندا كىمگە قارايلاپ ءجۇرمىز؟

بۇگىنگى بۇلدىرشىندەر وزگە تىلدە سويلەيدى، وزگە تىلدە اقپارات الادى دەپ كىمدى ايىپتاۋعا بولادى. سول باسقا تىلدە سويلەپ جۇرگەن بۇلدىرشىندەر ەرتەڭ كىم بولادى؟ بۇل ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى. ەسەپ بويىنشا، جينالىستار مەن ءىس قاعازدار مەملەكتتىك تىلگە كوشكەن. ەگەر سول راس بولسا، نەگە ءالى كۇنگە اۋدارما جاسالادى؟ دەمەك، بۇل قۇجاتتاردىڭ بارلىعى ءبىرىنشى ورىس تىلىندە دايىندالىپ، ارتىنان قازاق تىلىنە اۋدارىلادى دەگەن ءسوز. مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ تەك قازاق ۇلتىنىڭ عانا ەمەس، قازاقستانداعى ءار ازامتتىڭ ۇلەس قوسۋى ءتيىس مارتەبەسى،- دەدى.

اتالعان ونلاين جيىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانسەيىت تۇيمەباەۆتىڭ العى سوزىمەن باستالدى.

ءسوز كەزەگىن اۋەلى پاۆلودار وبلىستىق ەۆرەي ەتنو-مادەني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى تاتيانا سليۆينسكايا مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت وكىلدەرىنىڭ سانى الدەقايدا كوپ ەكەنىن ايتىپ، سول كوپشىلىك باسقا ازشىلىققا ۇلگى بولۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

ال، ۋكرايندەردىڭ “ۆاترا” مادەني ورتالىعىنىڭ توراعاسى تاراس چەرنەگا “بىرلىك پەن ورتاق جالپى قۇندىلىقتار حالىقتى بىرىكتىرەدى. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدىسى – مەملەكەتتىك ءتىل” دەگەن ويىن ورتاعا سالدى.

سونىمەن قاتار، “KAZAKH INVEST” ۇك” اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى نيكولاي پۋتيلين دە مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى تەبىرەنىستى سوزدەرىن ايتىپ، ءتىلدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.

-مەن ءۇشىن قازاق ءتىلى ومىرگە جول اشقان بايلىعىم. سوندىقتان دا جاي ءتىل ەمەس. مەن قازاق ءتىلىن ءبىلۋ ارقىلى جيىرما بەسكە تولماعان جاسىمدا بىرقاتارا رەسپۋبليكالىق تەلەارنالارداجۇمىس ىستەپ، مەملەكەتتىك ورگانداردا قىزمەت اتقاردىم. بۇگىندە مەن ۇلكەن ۇلتتىق كومپانيانىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى قىزمەتىندەمىن. مەنىڭ مۇنداي جەتىستىگىمنىڭ بارلىعى قازاق ءتىلىن بىلگەنىمنىڭ ارقاسى.

ءبىر ۇلتتىڭ رۋحى مەن ادەت-عۇرپى بۇزىلۋ ءۇشىن سول ۇلتتىڭ ءتىلى بۇزىلسا جەتىپ جاتىر. ال، ۇلتتىڭ ادەت-عۇرپى مەن رۋزىنىڭ بۇزىلۋى دەگەنىڭىز -اقيقات پەن ادىلەت جويىلىپ، جالپى حالىقتىڭ جوعالۋىنا اكەلىپ سوعادى.

قىسقاسىن ايتقاندا، ۇلتتىڭ ءتىلى بۇزىلسا، سول ۇلتتىڭ بولاشاعى بولمايدى. سوندىقتان مۇنداي قاتەرلى جاعداي تۋىنداماس ءۇشىن ونىڭ الدىن الۋدىڭ ماڭىزى زور. سوندىقتان، ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتى بۇل ءسوزدىڭ تەرەڭىگىن ءتۇسىنىپ، ءسوزدىڭ ماڭىزىنا بويلاپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە كوشسە دەيمىن. قازاق ءتىلى عۇمىر بايگەسىندە ءوز جۇلدەسىن الاتىنىنا سەنەمىن!

ءوز كەزەگىندە ءسوز العان “احىسكا” تۇرىك ەتنو-مادەني ورتالىعىنىڭ توراعاسى اسكەر پيريەۆ ءوز كوزىمەن كورگەن جاعدايدى ايتىپ بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا، ىسكەرلىك بايلانىس ورناتۋعا كەلگەن ەۋروپالىق ءبىز جىگىت قازاق ءتىلىن بىلمەي تۇرعان كاسىپكەرمەن ارىپتەس بولۋدان باس تارتقان. ونىڭ سەبەبىن سۇراعاندا، تۋعان ەلىن قادىرلەمەيتىن ادام ەشنارسەنىڭ قادىرىن تۇسىنبەيدى. ال، ونداي ادامدارمەن كاسىپ باستاۋعا بولمايدى دەپ جاۋاپ بەرگەن.

پيريەۆ ءتىل ماڭىزدىلىعىن وسىلاي ايتا كەلىپ، “قازاق ۇلتىنىڭ تاعامى ءدامدى، تابيعاتى سايا، باۋىرساعى ءتاتتى، اۋاسى شيپا بولعاندا، ءتىلى نەگە قۇرمەتسىز بولادى؟” دەدى.

سونىمەن قاتار، الماتى قالاسىنىڭ جاس تۇرعىنى ەۆگەني دەميدەنكو قازاق ءتىلىنىڭ جاستار اراسىندا ناسيحاتى از ەكەنىن ايتتى. ال، ءتىل ۇيرەتۋ باعىتىندا جاسالىپ جاتقان جۇمىستارعا ەش ءۋاج جوقتىعىنا توقتالدى. سونداي-اق، اتالعان كەڭەستە تىلگە قويلاتىن تالاپتى كۇشەيتىپ، ءتىلدى قاداعالايتىن قۇزىرلى ورگاندار قۇرىلۋى ءتيىس ەكەندىگى ايتىلدى.

ونلاين فورماتتا وتكەن جيىن سوڭىندا ناقتى پىكىرلەر مەن ۇسىنىستار ەسكەرىلىپ، بارشا رەسپۋبليكا جۇرتشىلىعىنا ۇندەۋ جاريالاندى.

سونىمەن قاتار، قازاقستاندىق ەتنوس وكىلدەرى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ يدەياسىن قولدايتىنى جانە سول ماقساتتا ءتىل كوميتەتى جانىنان ء“تىل قورعاندارى” اتتى ونلاين توپقا قوسىلىپ، قازاق ءتىلىنىڭ ابىرويىن ارتتىرىپ، مارتەبەسىن كوتەرۋگە نيەتتى ەكەندەرىن جەتكىزدى.

سونىمەن قاتار، ەتنومادەني بىرلەستىك باسشىلارى بىرنەشە پۋنكتەن تۇراتىن ۇندەۋ جاريالادى.

ۇندەۋگە سايكەس، قازاقتىلدى بيزنەس-كوممۋنيكاتسيا قۇرالدارىن جەتىلدىرۋ مەن بيزنەس-كومۋنيكاتسيا الاڭدارىن كەڭەيتۋگە باسىمدىق بەرۋ ماسەلەسى قارالۋى ءتيىس. جانە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى كەز-كەلگەن زاڭ ءماتىنى مەن نورماتيۆتىك قۇجات اۋەلى مەملەكەتتىك تىلدە ازىرلەنۋى ءتيىس.

ودان بولەك، جەكە مەنشىك كومپانيالار مەن مەكەمەلەر بانك، قارجى سالاسىنىڭ ۇيىم قىزمەتكەرلەرىن مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋگە ىنتالاندىرۋ اسا ماڭىزدى.

سونىمەن قاتار، ەتنومادەني بىرلەستىك باسشىلارى قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىسىن مىندەتتەۋ جونىندەگى «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلداۋ كەرەكتىگىن ايتىپ ءوتتى.

Abai.kz