پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن «اقوردا» رەزيدەنتسياسىندا رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ ءبىرىنشى وتىرىسى ءوتتى. بۇل تۋرالى اقوردا مالىمدەدى. 

جيىندا رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ مۇشەلەرى: قر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى – رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەس توراعاسىنىڭ ورىنباسارى سەر سۋما چاكرابارتي، پرەمەر-مينيستر اسقار مامين، ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى اگەنتتىكتىڭ توراعاسى قايرات كەلىمبەتوۆ، سونداي-اق، شەتەلدىك بەدەلدى ساراپشىلار – اندرەس ۆەلاسكو، لورد فرەنسيس مود جانە لورد فيلليپ حامموند بايانداما جاسادى.

مەملەكەت باسشىسى سويلەگەن سوزىندە ەل ازاماتتارىنىڭ تىڭ تاسىلدەر مەن ءتيىمدى شەشىمدەر كۇتەتىنىن، مۇنداي ساتتە رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، كەڭەس ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن نىعايتۋعا جانە تۇرعىنداردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا بايلانىستى اسا كۇردەلى ماسەلەلەر بويىنشا شەشىمدەر قابىلدايتىن بولادى.

پرەزيدەنت ءوز سوزىندە كەڭەس قىزمەتى باسقا كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەستىك ورگانداردان تۇبەگەيلى ەرەكشەلەنۋى ءتيىس ەكەنىن، قوعامداعى وزەكتى ماسەلەلەردى نەمەسە ءتۇيىندى تۇيتكىلدەردى جاسىرماي اشىق ايتۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

– دەرەكتەردى ءتىزىپ، قالىپتاسقان جاعدايدى سيپاتتاۋمەن شەكتەلۋگە بولمايدى. باستىسى – ۋاقىتىلى شەشىم قابىلداۋ. كەڭەس ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسپايتىن، الدىن الا ازىرلەنگەن ۇسىنىستاردى قۇپتاپ قانا وتىرماۋى ءتيىس. كەڭەس مەكەمەارالىق ۇزاق داۋلارعا نۇكتە قويۋى كەرەك. ۇلتتىق ەكونوميكانى باسقارۋدا، قوعامدىق دامۋدا، ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمالار جۇرگىزۋدە جاڭا باعىتتار ۇسىنۋعا مىندەتتى. ارينە، قازىرگى جۇمىستاردى دا باقىلاۋى ءتيىس، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت كەڭەستىڭ كەلەسى وتىرىسىندا مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىندەگى جاڭا تاسىلدەردى قاراستىرۋدى جانە وسى ماسەلە بويىنشا شەشىم قابىلداۋدى ۇسىندى.

– ءبىز ءاربىر سالادا مەملەكەتتىڭ ماقساتتارى مەن دامۋ كەزەڭدەرىن ايقىندايتىن باعدارلامالىق قۇجاتتاردىڭ يكەمدى ارحيتەكتۋراسىن قۇرۋىمىز كەرەك. جۇيە بيۋدجەتتى جوسپارلاۋمەن بايلانىستىرىلادى جانە مەملەكەتتىك ورگاندار باسشىلارىنىڭ جۇكتەلگەن مىندەتتىڭ ورىندالۋىنا تىكەلەي جاۋاپتى ەكەنىن بەكىتەدى. جوعارى كەڭەستىڭ شەشىمدەرىنىڭ ورىندالۋىن، ۇلتتىق جوبالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن، رەفورمالاردى جوبالىق باسقارۋ قاعيداتتارىنىڭ ەنگىزىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى. قازىرگى كەزەڭدە بۇل – ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى اگەنتتىكتىڭ نەگىزگى مىندەتى، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

سونىمەن قاتار قاسىم-جومارت توقاەۆ ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆاداعى ءىس-قيمىلدارعا نەگىز بولۋعا ءتيىستى ەل دامۋىنىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى ستراتەگيالىق جوسپارىنا نازار اۋداردى. اتالعان قۇجاتتا دامۋدىڭ جاڭا كۇن ءتارتىبى جاسالادى.

مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتتىڭ ستراتەگيالىق جوسپاردىڭ العاشقى نۇسقاسىن ازىرلەگەنىن، ەندى ونى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى اگەنتتىكپەن بىرلەسىپ، سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋ جانە جوعارى كەڭەس مۇشەلەرىمەن تالقىلاۋ، سونداي-اق، سوڭعى نۇسقاسىن كەلەسى جيىندا پرەمەر-مينيسترگە ۇسىنۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ بەرىلەتىن باستاپقى مالىمەتتەردىڭ ساپاسىندا، اسىرەسە، ۆەدومستۆولىق ستاتيستيكادا تۇيتكىلدى ماسەلەلەر بارىن ايتتى. ستاتيستيكا  كوميتەتىن ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى اگەنتتىككە بەرۋ بۇل پروبلەمانى شەشۋگە سەپتىگىن تيگىزۋى ءتيىس.

– فاكتولوگيالىق مالىمەتتەردىڭ شىنايىلىعىن جانە ولاردىڭ ساپالى ءتۇسىندىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان رەفورمالاردى ازىرلەۋ كەرەك. ەكونوميكالىق، دەموگرافيالىق جانە باسقا دا ۇدەرىستەردى دۇرىس مودەلدەۋ، ازىرلەنگەن شەشىمدەردى قابىلداۋ ءۇشىن دۇرىس بولجام جاساۋ ماقساتىندا ۇلكەن دەرەكتەردى وڭدەۋدىڭ تەتىكتەرىن پايدالانۋ قاجەت، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى اگەنتتىككە تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، اتالعان ماسەلەنى مۇقيات پىسىقتاۋعا جانە احۋالدى جاقسارتۋ ءۇشىن ناقتى ۇسىنىستار ەنگىزۋگە تاپسىرما بەردى.

كەزدەسۋدە قازاقستان پرەزيدەنتى «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسى جايىندا دا ايتتى. ول جۇمىس بارىسىندا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن جەكەلەگەن ازاماتتاردىڭ بەيتاراپ پىكىرلەرىن ەسكەرۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

مەملەكەت باسشىسى كەڭەس شەڭبەرىندە رەفورمالاۋدىڭ ءاربىر ماڭىزدى باعىتى بويىنشا التى جۇمىس توبىن قۇرۋدى ۇسىندى. جۇمىس توپتارىنىڭ قۇرامىنا كەڭەس مۇشەلەرىنەن بولەك، لاۋازىمدى تۇلعالار، قوعامدىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى، حالىقارالىق جانە وتاندىق تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ كىرۋ مۇمكىندىگى بار.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ءبىرىنشى توپ رەتىندە سۋما چاكرابارتيدىڭ باسشىلىعىمەن ءتيىمدى ماكروەكونوميكالىق ساياسات توبىن قۇرۋدى ۇسىندى. بۇل توپ اقشا-نەسيە جانە بيۋدجەت ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگى، سالىق جۇيەسى، قارجى سەكتورىنىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ سياقتى مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋدى كوزدەۋى كەرەك.

ەكىنشى توپ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى ەرلان قوشانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن سوت جانە قۇقىق قورعاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋمەن اينالىسۋى قاجەت. پرەزيدەنت اتالعان باعىتتا اۋقىمدى جۇمىس اتقارۋ كەرەك دەپ سانايدى. سوندىقتان كوزبوياۋشىلىققا جول بەرىلمەۋى ءتيىس.

مەملەكەت باسشىسى الەۋمەتتىك سالانى قايتا جاڭعىرتۋعا ارنايى توپ جۇمىلدىرىلاتىنىن ايتتى. ول ءوزىنىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن قازاقستان ءۇشىن مۇلدە جاڭا قۇجات، اتاپ ايتقاندا، الەۋمەتتىك كودەكستىڭ ازىرلەنىپ جاتقانىنا توقتالدى.

– شىن مانىندە، بۇل قۇجات جەكەلەگەن ادام مەن مەملەكەت اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى جۇيەلەۋگە، ولاردىڭ ءوزارا مىندەتتەمەلەرىن ايقىنداۋعا، سونداي-اق، قازاقستاندىقتارعا بەرىلەتىن تومەنگى الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەردى ناقتىلاۋعا ارنالعان. ياعني، قۇجاتتا ازاماتتاردىڭ بالاباقشاعا بارعاننان زەينەتكە شىققانعا دەيىنگى ءومىرى تولىق قامتىلعان، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

سونىمەن قاتار ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ بويىنشا دا توپ قۇرىلادى. مەملەكەت باسشىسى ەلىمىز ءۇشىن بۇدان باسقا جول جوق ەكەنىنە سەنىمدى. دەگەنمەن، ونىڭ پىكىرىنشە، ناقتى جۇمىس ىستەيتىن تەتىكتەر ءالى دە جەتكىلىكسىز.

– ازىرگە شيكىزات ءوندىرۋ، الىپ-ساتۋمەن اينالىسۋ جانە مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا «يەك ارتىپ وتىرۋ» الدەقايدا ءتيىمدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

جوعارىدا اتالعان ەكى توپتىڭ جۇمىسى پرەمەر-ءمينيستردىڭ باسشىلىعىمەن ۇيىمداستىرىلادى.

بەسىنشى توپتاعى ۇكىمەت پەن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ وكىلدەرى بيزنەستى رەتتەۋ ماسەلەلەرىمەن اينالىسادى.

پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ باسقاراتىن التىنشى توپ زاماناۋي مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ءتيىمدى مەملەكەتتىك قىزمەت ماسەلەلەرىن باقىلاۋعا الاتىن بولادى.

– ءبىزدىڭ الدىمىزدا مەملەكەتتىك اپپاراتتى جاڭا ساپالى دەڭگەيگە كوتەرۋ ماسەلەسى تۇر. ول ناقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن وزىنە جاۋاپكەرشىلىك الاتىن، قانداي دا ءبىر شەشىم قابىلداعاندا مەيلىنشە يكەمدى ءارى قۇزىرەتتى بولۋى كەرەك. بۇل جەردە كوپ نارسە زاماناۋي تسيفرلىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە بايلانىستى. اتالعان ماسەلەدە ەشقانداي كەدەرگى بولماۋى ءتيىس، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

ءسوز سوڭىندا قازاقستان پرەزيدەنتى ۇزاق ويلانۋعا ۋاقىت جوق ەكەنىن، جۇمىس توپتارىنىڭ الدىندا مەملەكەتتىك ماڭىزدى مىندەتتەر تۇرعانىن اتاپ ءوتتى.

– كەلەسى جىلى ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. بۇل ايتۋلى داتانى مەرەكەلىك ءىس-شارالارمەن ەمەس، ناقتى ىستەرمەن قارسى الۋىمىز كەرەك. تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30-جىلىنا قۋاتتى، ءونىمدى ەڭبەكپەن جەتكەن ابزال. بۇل جەردە، ەڭ الدىمەن، ازاماتتارىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءتيىمدى رەفورمالار جونىندە ءسوز بولىپ وتىر، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

Abai.kz