جەر كوميسسياسىنىڭ نازارىنا تاعى ءبىر ماسەلە!

ادامدار تۇراتىن جەردى ساناتتارعا بولمەي، ادامداردى الالاماي، ءبىر عانا «ادامدار تۇراتىن جەر» دەپ دارەجە بەرۋ كەرەك.

ساياجايعا كوكونىس ەگۋگە بولادى، ال ونى جاسايتىن ادامعا ءومىر سۇرۋگە بولمايدى. شارۋا قوجالىعىنا مال وسىرۋگە بولادى، ال ونى وسىرەتىن ادامعا جاعداي قاجەت ەمەس دەگەن قاعيدا - ميعا سىيمايدى اق. 

ەشكىمگە جاسىرىن ەمەس، ەلىمىزدە باسپانا جەتىسپەۋشىلىگى - شەشۋىن تاپپاي كەلە جاتقان وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. اۋىلداعى اعايىندى ايتپاعاننىڭ وزىندە، ايشىقتى قالالاردىڭ ىرگەسىندە جەر تابىلسا، تىربانىپ باسپانا سوعىپ الىپ، تۇرىپ جاتقان حالىق جەتكىلىكتى. 

ال ەندى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ادامدار تۇراتىن جەردىڭ ءوزىن بىرنەشە ساناتتارعا ءبولىپ تاستاعان. «باعباندىق»، «شارۋا قوجالىعى» جانە «تۇرعىن ءۇي سالۋعا ارنالعان» دەپ بولىنەدى. وسى ءۇش ساناتقا بولىنگەن دەگەن اتى بولماسا، زاتىندا ايىرماشىلىعى جوق. ادامدار بارلىق جەرگە ءۇي سالىپ، تىرشىلىك كەشۋدە. بىراق ۇكىمەت بۇلاردى بىرىنەن ءبىرىن الالاپ قارايدى. باباندىق جەرگە تەك كوكونىس ەگۋ كەرەك، شارۋا قوجالىعىنا تەك مال ۇستاپ، شارۋا جۇرگىزۋ كەرەك، ال تۇرعىن ءۇي سالۋعا ارنالعان جەردە جانۋارلار ۇستاۋعا تىيىم سالادى. ايتپەسە ايىپپۇل ارقالاتىپ جىبەرۋگە قاقىلارى بار. 

دۇرىس باعىتتا دامىپ كەلە جاتقان ەلدەردە جەر ساناتى «ادامدار تۇرۋعا ارنالعان» دەپ جالپىلاما بەلگىلەنەدى. وندىرىستىك جەرلەر مەن اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرى بۇل ساناتتىڭ ماڭىنا جولامايدى. 

ەندى ەلىمىزدەگى ادامدار تۇراتىن جەرلەردى 3 ءتۇرلى ساناتقا ءبولىپ تاستاعاندا نە پايدا دەيمىز عوي. پايداسى جوق. زيانىن شەگىپ وتىرعان قاراپايىم حالىق. جىپكە تىزگەندەي عىپ ايتىپ بەرەيىن. قۇرمەتتى حالىق قالاۋلىلارى، مۇقيات وقىساڭىزدار جانە حالىققا ءتيىمدى جاعدايدى جاساساڭىزدار ەكەن دەيمىن.

باعباندىق جانە شارۋا قوجالىعى دەگەن ساناتتاعى جەرلەرگە ينفراقۇرىلىمدار جۇرگىزىلمەيدى. ياعني، گاز قۇبىرى، جول، سۋ، جارىق بەرۋ سياقتى دۇنيەلەر جەتۋى قيىن. سوندا دا حالىق ءۇيسىز-كۇيسىز قالعىسى كەلمەيدى، وسى جەرلەرگە وزدەرى ءۇي سالىپ، وت جاعىپ، كۇل شىعارىپ، سىم تارتىپ، جارىق اكەلىپ، تىرشىلىگىن جاساپ جاتىر. نۇرسۇلتان قالاسىنىڭ ىرگەسىندە قانشاما ساياجايلار بار ەكەنىن كورىپ تە، ءبىلىپ تە جۇرسىزدەر. وندا ينفراقۇرىلىمنىڭ جوقتىعىنان قانشاما حالىق زارداپ شەگىپ وتىرعانى شىندىق. ال ەندى «شولاق بەلسەندىلەر» زاڭدى العا تارتىپ، وسىندا تىرشىلىك جاساپ جاتقاندارىن زاڭسىز كورىپ، ايىپپۇلدار سالادى. ول از دەگەندەي «ءۇيىڭىزدى ءسۇرىپ تاستايمىز» دەپ قورقىتادى. ساياجاي تۇرعىندارىنان ءوز ۇيلەرىنە تىركەۋگە تۇرۋعا دا تىيىم سالىنعان. جاسىراتىنى جوق، جەمقورلىق جايلاعان مەملەكەتىمىزدە ساياجاي تۇرعىندارى حقكو قىزمەتكەرلەرىنە پارا بەرىپ، باسقا ۇيلەرگە تىركەۋگە تۇرۋعا ءماجبىر. ايتپەسە قايتا-قايتا ايىپپۇل ارقالاۋ قاۋپى بار.  

مۇنداي قولدان جاسالعان قياناتتان شىعۋدىڭ جولى وتە قاراپايىم: 

ادامدار تۇراتىن جەردى ساناتتارعا بولمەي، ادامداردى الالاماي، ءبىر عانا «ادامدار تۇراتىن جەر» دەپ دارەجە بەرۋ كەرەك.

ساياجاي تۇرعىندارىنا ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك. التى اي قاقاعان قىستا جاۋراماي، كۇيەگە كومىلمەي، گاز جاعىپ وتىرۋعا، كوكتەم شىعا بالشىققا باتپاي، جولعا اسفالت توسەۋىنە، سۋدى شاقىرىمداپ شەلەكپەن تاسىماي، ءۇيدى ۇيىنە قۇبىرمەن جەتكىزۋگە، ساسىتىپ سەپتيك قازباي، ورتالىقتان كارىز جولدارىن جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك. سۇرۋگە كەتكەن جاعدايدا تولىققاندى شارشى مەترىنە شاعىپ، باسپانا بەرۋگە ءتيىسپىز. 

ايتپەسە، بىزدە مۇلدە كەرسىنشە، ساياجايعا كوكونىس ەگۋگە بولادى، ال ونى وسىرەتىن ادامعا ءومىر سۇرۋگە بولمايدى. شارۋا قوجالىعىنا مال باعۋعا بولادى، ال ونى باعۋشى ادامعا جاعداي قاجەت ەمەس دەگەن قاعيدا - ميعا سىيمايدى اق. 

گۇلجان ءىزتاي

Abai.kz