قىرعىزستان بشك-سىنىڭ (بىزشە وسك) ءتورايىمى نۇرجان شايلدابەكوۆا پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ الدىن الا ەسەپتەۋلەرىن جاريالاپتى. ول بويىنشا سادىر جاپاروۆ وزگە قارسىلاستارىن 79,18 پايىزبەن ۇتقان. ەكىنشى ورىندا اداحان مادۋماروۆ تۇر. ول سايلاۋشىلاردىڭ 6,70 پايىز داۋىسىن العان.

رەفەرەندۋم بويىنشا ەلەكتوراتتىڭ 81,29 پايىزى «پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىن» تاڭداعان. «پارلامەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىن» قولداعاندار – 10,85 پايىز. بۇل ەكى نۇسقاعا دا قارسى بولعاندار – 4,43 پايىز.

بايقاۋشىلار بۇل سايلاۋدا ەلەكتورات بەلسەندىلىگىنىڭ تومەن بولعانىن ايتادى. جالپى 3 ميلليون 563 مىڭ سايلاۋشى تىركەلسە، بشك مالىمەتىنشە، سولاردىڭ 39 پايىزى عانا سايلاۋعا كەلىپ داۋىس بەرگەن. شەت ەلدەردەگى قىرعىزستاندىقتار ءۇشىن 48 سايلاۋ ۋچاسكەسى جۇمىس ىستەگەن. قىرعىزستاننىڭ ورتالىق ساياۋ كوميسسياسى بۇل ەسەپتەۋلەردىڭ سوڭعى قورىتىندى ەمەس ەكەنىن، الايدا، سوڭعى ناتيجە وسى كورسەتكىشتەردىڭ توڭىرەگىندە بولاتىنىن ايتقان.

سونىمەن، سادىر جاپاروۆ انە-مىنە دەگەنشە قىرعىزستان تاريحىنداعى التىنشى سايلانعان پرەزيدەنت اتانباق. جاپاروۆ 52 جاستا. ول قازان ايىنداعى پارلامەنت سايلاۋىنان كەيىن بولعان «توڭكەرىس» كەزىندە تۇرمەدەن بوساتىلىپ، ۇكىمەت باسشىسى جانە پرەزيدەنت مىندەتىن اتقارۋشى بولىپ تاڭدالعان.

وتكەن جىلدىڭ قازانىندا وتكەن پارلامەنت سايلاۋىنان كەيىنگى جالپىحالىقتىق نارازىلىقتاردان سوڭ قىرعىزستان پرەزيدەنتى جەەنبەكوۆ باستاپ، تۇگەل اپپاراتى، پرەمەر-مينيستر باستاپ، ۇكىمەت مۇشەلەرى، قولىندا قۇزىرەتى بار بيلىك ورگاندارىنىڭ ءبىراز باسشىلارى دوعارىسقا كەتتى. بيلىك تىزگىنىن ەدەل-جەدەلدە وسى سادىر جاپاروۆ ۇستاپ، ەلدەگى جەمقورلىقپەن كۇرەسىپ، ۇكىمەت جۇمىسىن اشىق ەتۋگە ۋادە بەرگەن.

جاپاروۆ. جەتيم-توو. قىتاي قارىزى

قاراشا ايىندا سادىر جاپاروۆ قىرعىزستان پرەزيدەنتىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى وكىلەتتىگىن توقتاتىپ، پرەزيدەنت سايلاۋىنا ۇمىتكەر رەتىندە قاتىساتىنىن مالىمدەگەن.

«ۆۆس-ءدىڭ» قىرعىز قىزمەتى: «جاپاروۆتىڭ الدىندا ۇلكەن ماسەلەلەر تۇر. پاندەميادان كەيىن ەلدىڭ ەكونوميكاسى 12 پايىزعا قۇلاپ، سىرتقى قارىزى وسكەن. 2020 جىلدىڭ قاراشاسىنداعى دەرەك بويىنشا، قىرعىزستاننىڭ سىرتقى قارىزى – 4 ملرد 886 ملن دوللار بولسا، ىشكى قارىزى – 669 ملن دوللاردى قۇراعان. سىرتتان الىنعان نەسيەنى قايتارۋدىڭ شەكتىك مەرزىمى 2023 جىلدان 2030 جىلعا دەيىن دەپ ەسەپتەلگەن.

قارىزعا بايلانىستى ماسەلەدە سادىر جاپاروۆ جەتيم-توو كەنىن يگەرىپ، ودان تۇسكەن اقشامەن قىتاي قارىزىن جابۋعا بولاتىنىن ايتقان. سول ءۇشىن دە قوعامنىڭ ۇلكەن سىنىنا قالعان.

جەتيم-توو كەن ورنى وسى سايلاۋ كەزىندەگى ەڭ كوپ تالقىلانعان تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى بولدى. باق-تا: «سادىر جاپاروۆ جەتيم-توو كەنىن قىتايعا ساتپاق ەكەن»، دەگەن ءسوز تارادى. ال قارسىلاستارى جاپاروۆتى: «قىتايدىڭ مۇددەسىن قولدايدى»، دەپ ايىپتاعان»، - دەپ جازىپتى.

2019 جىلعى دەرەك بويىنشا، قىرعىزستاننىڭ ءاربىر بەسىنشى ازاماتى كەدەيشىلىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. بۇل دەگەنىڭىز – 1,3 ميلليون قىزعىزستاندىق كۇنىنە 1,5 دوللارعا تىرشىلىك ەتۋدە دەگەن ءسوز. بۇل دا قىرعىزدىڭ ءوز اقپاراتى (ۆۆس سايتى). قىرعىزستاننىڭ ۇلتتىق ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ ايتۋىنشا، ەگەر شەتەلدەگى ەڭبەك ميگرانتتارى (قىرعىز ازاماتتارى) ەلگە اقشا اكەلمەگەندە، حالىقتىڭ 30 پايىزى كەدەيشىلىك شەگىنە تۇسكەندەي ەكەن. بيىلعى پاندەمياعا بايلانىستى وسى شەتەلدەن كەلەتىن اقشا كۇرت قىسقارعان. قىرعىز ۇلتتىق بانكى: «بۇل ساناتتاعى تۇسىمدەر 19 پايىزعا قىسقاردى»، - دەپ مالىمدەپتى.

ال جاپاروۆتىڭ كومانداسى بۇل تىعىرىقتان قىرعىزستاننىڭ باس كونستيتۋتسياسىن اۋىستىرۋ ارقىلى شىققىسى كەلەتىن كورىنەدى. سول ءۇشىن دە، كەشەلى-بەرى قىرعىزستان ازاماتتارى پرەزيدەنت سايلاۋىمەن قاتار رەفەرەندۋم وتكىزۋ ءۇشىن دە داۋىس بەرىپ جاتىر.

وسى سايلاۋدا سادىر جاپاروۆتىڭ باستى قارسىلاسى بولعان اداحان مادۋماروۆ سايلاۋ ناتيجەلەرىمەن كەلىسپەيتىنىن ايتقان.

ءبىز شىندىق ءۇشىن كۇرەسەمىز

اداحان مادۋماروۆ، پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر:

- ءبىز زاڭدىلىق ءۇشىن كۇرەسەمىز. باسقا ۇمىتكەرلەرمەن جولىعىپ، ولارمەن بىرگە ءبىر شەشىمگە كەلەمىز. ءبىر ۇمىتكەرگە 700 مىڭداي ادامنىڭ داۋىس بەرۋى شىندىققا جاناسپايدى. مەن ءوز قۇقىعىمدى ميتينگ ارقىلى قورعامايمىن، مەن زاڭ جولىمەن شەشەمىن.

ال قىرعىز ساياساتشىسى فەليكس كۋلوۆ جاپاروۆ جەڭگەن كۇنىڭ وزىندە، مامىر ايىندا تاعى دا سايلاۋ ءوتۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.

مامىردا قايتا سايلاۋ ءوتۋى كەرەك!

فەليكس كۋلوۆ، قىرعىز ساياساتشىسى:

- جاڭا كونستيتۋتسيا قابىلدانعاننان كەيىن پرەزيدەنتتىڭ قۇقىق-قۇزىرەتى اۆتوماتتى تۇردە كەڭەيتىلمەيدى. دەمەك، قايتا سايلانۋى كەرەك.

سادىر جاپاروۆ پارلامەنتتىڭ جارتىسى ءبىر مانداتتى جۇيەمەن، قالعان جارتىسى پارتيالىق تىزىممەن سايلاناتىنىن، جوعارعى كەڭەس دەپۋتاتتارىنىڭ سانى 90-عا دەيىن قىسقاراتىنىن ايتتى. دەمەك، 45 دەپۋتات پارتيالىق تىزىممەن سايلانادى. ول دەگەنىڭىز – جوعارعى كەڭەسكە 2 پارتيا عانا وتەدى دەگەن ءسوز. ولاردىڭ ءوزى بيلىكشىل پارتيالار بولماق. ال قالعان 45-ءى نەگىزىنەن وليگارحتاردىڭ ادامى بولادى. 

ماي ايىندا قايتادان پارلامەنت جانە پرەزيدەنتتىك سايلاۋ وتەدى. مۇنى سادىر جاپاروۆتىڭ ءوزى دە ايتىپ وتىر.

جاپاروۆ جاڭا ەسىم ەمەس

جاپاروۆ قىرعىز ساياساتىنداعى جاڭا ەسىم ەمەس. ونىڭ ساياسي كارەراسى 2005 جىلى باستالعان. جوعارعى كەڭەسكە دەپۋتات بولىپ سايلانعان. قۇرمانبەك باكيەۆتىڭ پرەزيدەنتتىگى تۇسىندا كەڭەسشى بولعان. كەيىن جەمقورلىقپەن كۇرەس اگەنتتىگىندە كوميسسار بولىپ ىستەگەن.

ونىڭ تانىمالدىلىعى بىلتىرعى قازان توڭكەرىسى كەزىندە ارتا ءتۇستى. بيلىكتەن كوڭىلى قالعان ەل جاپاروۆتى قولداعان. ەل ونى ادىلەتتى، تۇرمىس تاۋقىمەتىن كورگەن ساياساتكەر رەتىندە تانيدى. ول تۇرمەدە وتىرعان ۋاقتا: «جاپاروۆ وزىنە-ءوزى قول سالىپتى»، دەگەن اقپارات تاراعان. كەيىن سول قاماۋدا وتىرعان كەزىندە اتا-اناسى مەن ۇلى قازا تاپقان.

العاشقى ساپارىن قازاقستاننان باستايدى

بۇگىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ قىرعىزستانداعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا الدا كەلە جاتقان سادىر جاپاروۆتى «سايلاۋداعى جەڭىسىمەن» قۇتتىقتادى.

اقوردا تاراتقان رەسمي حابارلامادا توقاەۆتىڭ جاپاروۆتى قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلۋگە شاقىرعانى، جاپاروۆتىڭ پرەزيدەنت رەتىندە العاشقى ساپارىن قازاقستاننان باستايتىنى ايتىلعان.

Abai.kz