كۇنى كەشە داريعا نازارباەۆا «Nur Otan» پارتياسىنىڭ اتىنان ماجىلىسكە دەپۋتات بولىپ باراتىنى بەلگىلى بولدى. ونىڭ بۇل ارەكەتىنە قاتىستى ەل ىشىندە ءتۇرلى بولجامدار ايتىلىپ جاتىر.

وسىدان ءبىراز بۇرىن داريعا نۇرسۇلتانقىزى سەناتتان كەتكەندە: «داريعا ۇلكەن ساياساتتان ءبىرجولا كەتتى»، دەگەن ەدى ءبىراز جۇرت. ەندى قايتا ورالىپتى. ونىڭ بۇل ورالۋىنان قازاق قوعامى نە كۇتۋى كەرەك؟ ساياسات الاڭىندا تاعى قانداي وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن؟ پارلامەنت سايلاۋىندا «اۋىل» مەن «ADAL» پارتيالارى ماجىلىسكە نەگە  وتپەدى؟ ال، «كومۋنيستەردى» پارلامەنتكە وتكىزۋدىڭ ارتىندا قانداي ساياسات بار؟

ءبىز وسى ساۋالدار توڭىرەگىندە «HAQ» پارتياسىن قۇرۋشى، كەشەگى سايلاۋدا تاۋەلسىز باقىلاۋشى بولعان توعجان قوجاليەۆامەن از-كەم اڭگىمەلەسكەن ەدىك...

- داريعا نازارباەۆا ءماجىلىس دەپۋتاتى بولدى. ول ماجىلىستە جاي عانا دەپۋتات بولىپ وتىرادى دەگەنگە سەنەسىز بە؟ 

- داريعا قاراپايىم دەپۋتات بولمايتىن شىعار. ول نە ۆيتسە-سپيكەر نەمەسە ءماجىلىس سپيكەرى بولادى. بۇل ءبىرىنشى بولجامىم.

ەكىنشىدەن، ول دەپۋتات بولىپ، ودان كەيىن سەناتقا تاعايىندالىپ، توراعاسى بولۋى دا مۇمكىن. ياعني، داريعا نە ءماجىلىستى، نە سەناتتى باسقارادى.

- الەۋمەتتىك جەلىدە ۇكىمەتتى نىعماتۋلين باسقارۋى مۇمكىن دەگەن بولجام جاسالدى. بۇعان نە دەيسىز؟

- مەنىڭشە، نىعماتۋلين الماتىعا اكىم بوپ كەلەدى. ويتكەنى نىعماتۋلين مەن بايبەكتىڭ اراسىندا شيەلەنىستەر بار. ول بارىنە بەلگىلى. سوندىقتان كوبىنەسە ءبىر-بىرىمەن كەلىسپەۋشىلىگى بار ادامداردى ءبىر جەرگە قىزمەتكە قويمايدى.

ال، ۇكىمەتتى كىم باسقاراتىنى تۋرالى ءارتۇرلى بولجام بار. وندا بايبەك تە، بوزىمباەۆ تا ايتىلادى. ماسەلەن، بوزىمباەۆ كوپتەن بەرى كورىنبەي كەتتى عوي. ول دا بۇرىن اكىم بولعان، مينيستر بولعان. قازىر توقاەۆتىڭ كەڭەسشىسى بولىپ ءجۇر. ونىڭ تاجىريبەسى بار. مۇمكىن، پرەمەر-مينيسترلىككە سول دايىندالىپ جاتقان شىعار؟..

- كەشەگى پارلامەنت سايلاۋىندا ءوزىڭىز تاۋەلسىز باقىلاۋشى بولدىڭىز. قالاي ويلايسىز، «اۋىل» پارتياسى مەن «ADAL» پارتياسى ماجىلىسكە نەگە وتپەدى؟

- مەنىڭ پىكىرىمشە، «اۋىل» مەن «ADAL» ماجىلىسكە كىرەمىز دەپ دايىندالعان. بىراق، جوعارى جاقتىڭ جوسپارى بويىنشا، ماجىلىستە تەك ءبىر عانا وپپوزيتسيالىق پارتيا بولۋى كەرەك. وپپوزيتسيا دەگەندە، ارينە، تىرناقشانىڭ ىشىندەگى وپپوزيتسيا. ال، وعان ءۇش پارتيا عانا كانديدات بولدى. ولار: «اۋىل»، «ADAL» جانە «اق جول». «اق جول» كوپ داۋىس العاندىقتان، قازىر  «وپپوزيتسيالىق» پارتيا رەتىندە پارلامەنتكە «اق جول» ءوتتى. ال، ۇشەۋىنىڭ بىردەي ءوتۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. بۇل ءبىرىنشى سەبەپ.

ەكىنشى سەبەپ - داريعا پارلامەنتكە كەلدى عوي. ال، «ADAL»-دىڭ ارتىندا «اتامەكەن» كاسىپكەرلەر پالاتاسى تۇر. ونىڭ تىزگىنى قۇلىباەۆتىڭ قولىندا. داريعا مەن قۇلىباەۆتىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ قانداي ەكەنى بارىنە بەلگىلى. سوندىقتان ەگەر داريعا سەناتقا نەمەسە ماجىلىسكە توراعا بولسا، وعان وپپوزيتسيا رەتىندە قۇلىباەۆتىڭ پارتياسى بولعانى ءتىپتى، كەرەك ەمەس.

بىراق، جالپى، پارلامەنتكە 4 پارتيا ءوتۋى مۇمكىن ەدى...

- ال،تاۋەلسىز قازاقستان پارلامەنتىنە «كومپارتيا» (قحپ) نەگە ءوتتى؟

- «كومپارتيانىڭ» پارلامەنتكە ءوتۋى - رەسەيدىڭ ىقپالىنان. قحپ نەگىزىنەن سوۆەت ءداۋىرىن ناسيحاتتايدى عوي. قازىردىڭ وزىندە سونى اڭساپ ءجۇر. ال، رەسەيدىڭ قازىرگى ساياساتى قايتادان سول كسرو-عا بارۋ. سوندىقتان، قايتالاپ ايتام، قحپ-نىڭ پارلامەنتكە كىرۋى رەسەيدىڭ ىقپالىنان بولدى. ەگەر ولار پارلامەنتكە وتپەسە، رەسەيمەن قارىم-قاتىناس ودان ءارى شيەلەنىسەر ەدى.

ەكىنشىدەن، «كومپارتيا» -  ۇقك-ءنىڭ پارتياسى ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. ونىڭ قاتەلەسپەسەم، «ۇران» دەگەن ءبىر تارماعى بار. سول تارماعىنىڭ رەسمي سايتىن قاراساڭىز، باسشىلارى «ەكس-سوترۋدنيك كنب»، دەپ جازىلعان. ال، وعان داۋىس بەرگەندەردىڭ كوبى باسقا ۇلتتار.

بىراق، شىن مانىندە كوممۋنيستەردى پارلامەنتكە وتكىزبەۋ كەرەك ەدى. ودان دا ول ورىنعا «اۋىل» لايىقتى بولعان. بىراق، «اۋىل» دا، «اق جول» دا ۇلتتىق پاتيوتتىق پارتيالار. ال، پارلامەنتتە ەكى ۇلتتىق پارتيانىڭ بولۋى كنب مەن اپ-نىڭ يدەولوگياسىنا قايشى كەلەدى. سوندىقتان دا ەكى ۇلتتىق پارتيانىڭ قاتار ءوتۋى مۇمكىن ەمەس.

- كەشە «Nur Otan» پارتياسى ماجىلىسكە باراتىن 76 ادامنىڭ ءتىزىمىن جاريالادى. سىزدىڭشە بۇل ءتىزىم قانشالىقتى ءساتتى جاسالعان؟

- بۇعان دەيىن «Nur Otan» پارتياسى ماجىلىسكە ورىن دايىنداۋ ءۇشىن  پرايمەريز وتكىزدى. بىراق، سول پرايمەريز تىزىمىمەن كەشەگى ءتىزىمدى سالىستىرساڭىز، پرايمەريز ارقىلى وتكەندەر بىرەن-ساران عانا. ال، كوبىسى سول ىرىكتەۋدەن وتپەگەندەر. سوندا، پرايمەريز نە ءۇشىن جاسالدى؟..

- ال، اسسامبلەيادان وتكەن دەپۋتاتتار تۋرالى نە ايتاسىز؟

- جالپى، ءبىزدىڭ «HAQ» پارتياسىنىڭ نەگىزگى ۇستانىمى - سول اسسامبلەيانى تاراتۋ. سەبەبى ولاردان وتكەن دەپۋتاتتىڭ بارلىعى «Nur Otan» مۇشەلەرى.

- سايلاۋدا باقىلاۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى داۋىس بۇرمالانعانىن ايتتى. بۇعان قاتىستى نە ايتاسىز؟

- كەشەگى سايلاۋداعى ءبىزدىڭ ساناعىمىز بويىنشا، كوپ جەردە «Nur Otan-نىڭ» داۋىسى 50%-دان اسپايدى. ال، «اق جولدىڭ» داۋىسى 30%-دىڭ شاماسىندا.  ۋچاستكەلەردە پروتوكولدار كوبىنە دۇرىس سانالعان. بىراق، وسك-نىڭ ءوز ەسەبى بار عوي...

كوپ جەردە تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار بولعان جوق. كوبىنە وزدەرىنىڭ باقىلاۋشىلارى بولدى. ولار كەشكى ساعات 8-دە داۋىس ساناۋ اشىلعاندا، كوپ ۋچاستكەلەردەگى باقىلاۋشىلار ساناۋعا قالعان جوق. كوبى كەتىپ قالدى.

- سول سايلاۋدا ەڭ تومەنگى بەلسەندىلىكتى الماتى قالاسى كورسەتىپتى. بۇل ساعىنتاەۆتىڭ قىزمەتىنە اسەر ەتە مە؟

- نەگىزى الماتىنىڭ سايلاۋعا بەلسەندىلىگى تومەن بولادى. بىراق، بۇل جولى تەك قانا الماتىدا ەمەس، بۇكىل قازاقستان بويىنشا سولاي بولدى.

نەگە الماتىنىڭ كورسەتكىشىن كوتەرگەن جوق؟ سەبەبى، الماتىدا باقىلاۋشىلار وتە كوپ بولدى. سوندىقتان وبكتيۆتى تۇردە تسيفرلاردى وزگەرتە العان جوق.

سونداي-اق، استانادا دا تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار كوپ بولدى. سول سەبەپتى ەكى قالاداعى تسيفرلار باسقا قالالارعا قاراعاندا تومەن.

ال، مۇنىڭ كولگىنوۆ پەن ساعىنتاەۆتىڭ قىزمەتىنە اسەرى بولادى دەپ ويلايمىن. ەكەۋىنىڭ دە ورىندارىندا قالۋى ەكىتالاي.

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz