بۇگىن پرەزيدەنت توقاەۆ پارلامەنتتىڭ 7-ءشى شاقىرىلىمىنىڭ 1-ءشى وتىرىسىن وتكىزدى. ءماجىلىستىڭ سۋ جاڭا (اراسىندا ەسكى دەپۋتاتتار دا جوق ەمەس) دەپۋتاتتارىنىڭ جۇمىسىن باستاپ بەرىپ، حالىققا ۇندەۋ جاسادى.

بۇل جيىنعا سەناتتىڭ 49 دەپۋتاتىنىڭ 42-ءسى، ءماجىلىستىڭ 107 دەپۋتاتىنىڭ 99-ى قاتىسىپتى.

اتالعان جيىندا پرەزيدەنت توقاەۆ ەلدەگى ساياسي جۇيە مەن ونى رەفورمالاۋعا قاتىستى بىرقاتار مالىمدەمە جاساپتى. پارلامەنت وتىرىسىنان «قازاقپارات» سايتى ترانسلياتسيا جاسادى. سونىمەن، پرەزيدەنت پارلامەنتتە نە سويلەدى؟ ءبىر شولىپ شىقتىق.

ۇكىمەت تۋرالى

«قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جاڭا قۇرامى بەكىتىلگەنگە دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى ءوز مىندەتتەرىن اتقاراتىن بولسىن»، - دەدى.

ەسكى ءھام جاڭا ءماجىلىس تۋرالى

«5 جىلعا جۋىق ۋاقىتتا پارلامەنت قابىرعاسىندا 410 زاڭ قابىلداندى. دەپۋتاتتار وزدەرىنىڭ زاڭعا باستاماشىلىق ەتۋ قۇقىعىن تولىق پايدالانىپ، 60-قا جۋىق زاڭ جوباسىن دايىندادى.

بۇل وسىعان دەيىنگى 5-ءشى شاقىرىلىم دەپۋتاتتارىنىڭ باستامالارىن قوسا العاننان دا كوپ. جاڭا دەپۋتاتتار الدىڭعى ارىپتەستەرىنىڭ وسى قارقىنىن ساقتاي وتىرىپ، اناعۇرلىم قارقىندى جۇمىس ىستەۋى قاجەت. سەبەبى ءبارىمىزدى زور مىندەتتەر مەن اۋقىمدى ىستەر كۇتىپ وتىر»، - دەدى.

***

«رەفورمالاردى ساپالى زاڭدار ارقىلى جۇرگىزۋ – ۇزاق مەرزىمدى جەتىستىككە جەتۋدىڭ باستى شارتى. مەن جاڭارعان دەپۋتاتتىق كورپۋس وزىنە جۇكتەلگەن بۇل مىندەتتەردى ابىرويمەن اتقارادى دەپ سەنەمىن»، - دەدى.

***

«پارلامەنتتىڭ الدىندا ماڭىزدى ەكى مىندەت تۇر. بۇل – ساپالى زاڭدار قابىلداۋ جانە وزەكتى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تاباتىن ورتالىققا اينالۋ. جالپى، ەلىمىزدىڭ زاڭناما جۇيەسىن كەشەندى تۇردە جەتىلدىرۋ كەرەك»، - دەدى.

سايلاۋ جانە ساياسي پارتيالار تۋرالى

«ساياسي پارتيالاردىڭ ماجىلىسكە ءوتۋ شەگىن 7-دەن 5% تومەندەتۋىمىز كەرەك. وسىنداي شەشىمدى قابىلدايتىن ۋاقىت كەلدى، ويتكەنى اتالعان نورما زاڭ جۇزىندە تىركەلگەن پارتيالاردى الداعى سايلاۋلارعا قاتىسۋعا ىنتالاندىرادى»، - دەدى.

***

«شىن مانىندە، بالامالى پىكىر جانە بارىنە قارسى داۋىس بەرۋ ۇعىمى ءبىز ءۇشىن دە قالىپتى نارسە بولۋعا ءتيىس. سوندىقتان، بارلىق دەڭگەيدەگى سايلاۋ بيۋللەتەندەرىنە «بارىنە قارسىمىن» دەگەن جازۋ ەنگىزگەن ءجون»، - دەدى.

***
«تاعى ءبىر ماڭىزدى قادام - اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ. بيىل جەكەلەگەن اۋىلدىق وكۋرگتەردە ساي لاۋ وتەدى. ءبىز جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىن ەڭ تومەننەن باستاپ نىعايتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. بۇل وتە ماڭىزدى ماسەلە. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا اۋىل اكىمدەرىن سايلاعاننان كەيىن اۋدان اكىمدەرىن سايلاۋعا كوشۋگە بولادى»، - دەدى.

رەفورمالار تۋرالى

«تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىندا كەشەندى رەفورمالار جۇرگىزىلدەتىن بولادى. باستى باسىمدىق - حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتىپ، ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ. جۇرت جاساندى جەتىستىكتەردى ەمەس، كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستايتىن ناقتى ناتيجەنى كۇتەدى»، - دەدى.

***

«جاستاردىڭ الەۋمەتتىك قىزمەتتەرى» ۇعىمىن زاڭ جۇزىندە راسىمدەۋ قاجەت»، - دەدى.

***

«مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ جاڭا مودەلىن ەنگىزۋ ايرىقشا ماڭىزدى»، - دەدى پرەزيدەنت.

***
«21-عاسىردىڭ 21-ءشى جىلى بارشا ادامزات ءۇشىن بەتبۇرىس كەزەڭىنە اينالماق. بۇل جىل الداعى ونجىلدىقتىڭ باستى باعدارىن ايقىندايدى. مۇنداي كۇردەلى جاعدايدا ۋاقىتتان ۇتىلۋعا جانە ءبىر ساتكە دە بوساڭسۋعا بولمايدى»، - دەدى.

***

«ماقساتىمىز – وزىق دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋ. دامىعان ەل دەگەنەمىز – ەڭ الدىمەن، دەنى ساۋ، ءبىلىمدى جۇرت. سوندىقتان مەملەكەتتىڭ باستى مىندەتى – ازاماتتارىمىزدىڭ تولىققاندى دامۋىنا، ءال-اۋقاتىنىڭ ارتۋىنا جانە جايلى تۇرمىسىنا جاعداي جاساۋ. ءبىز 2025 جىلعا قاراي ءاربىر ازامات ءۇشىن ءتيىمدى ينستيتۋتتسيونالدىق جانە ينفراقۇرىلىمدىق ورتا قالىپتاستىرامىز. كوزدەگەن ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن بارلىق سالالاردا دايەكتى وزگەرىستەر جاسايمىز»، - دەدى.

***

«جاڭا ستاندارتتارعا سايكەس 3500-دەن استام اۋىلدى جاڭعىرتامىز. اينالاسىنداعى ەلدى-مەكەندەردىڭ تىرەگى سانالاتىن ءاربىر اۋىلعا باراتىن جولدار مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار كۇرە جولدار 100 پايىز جوندەلەدى»، - دەدى.

***
«ءبىزدىڭ الدىمىزدا الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا ساياساتتى قايتا رەتكە كەلتىرۋ ماسەلەسى تۇر»، - دەدى.

***

«سوت جۇيەسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن رەفورمانى سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋىمىز كەرەك»، - دەدى.

***
«سوت جۇيەسى جابىق كورپوراتسيا بولماۋعا ءتيىس. سوندىقتان، سوت كورپۋسىن ەداۋىر جاڭارتىپ، وعان ءتۇرلى قۇقىق سالالارىنىڭ ماماندارىن تارتۋ كەرەك. ۇمىتكەرلەردى ىرىكتەگەن كەزدە ولاردىڭ كاسىبي تاجىريبەسىمەن قاتار، جەكە قاسيەتتەرىن دە ەسكەرگەن ابزال. بۇل جۇمىس بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا اشىق كورسەتىلۋگە ءتيىس»، - دەدى.

ايتا كەتەيىك، ماجىلىسكە ەلىمىزدەگى 3 ساياسي پارتيا جانە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ كانديداتتارى دەپۋتات بولدى.

Abai.kz