كۇنى كەشە عانا ۇكىمەت جانىنان قۇرىلعان جەر كوميسسياسى ءوز جۇمىسىن باستاپ، العاشقى وتىرىسىن وتكىزگەن ەدى. جالپى كوميسسياعا 80-گە جۋىق ادام مۇشە بولعان. كەشە وتكەن العاشقى جيىن 3,5 ساعاتقا جۋىق جالعاسقان. كوميسسيا مۇشەلەرى ءتۇرلى ۇسىنىس-پىكىرلەرىن ايتقان. 

ءبىز بۇگىن اتالعان كوميسسيانىڭ مۇشەسى، سەنات دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆتىڭ جەر رەفورماسى جونىندەگى كوميسسياسىنىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن ءسوزىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك. 

اقىلبەك كۇرىشباەۆ، سەنات دەپۋتاتى:

- قازاقستان ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەر جاي عانا ءوندىرىس قۇرالى ەمەس، ەڭ الدىمەن، بۇل ءبىزدىڭ ۇلتتىق يگىلىگىمىز، اتا-بابامىزدان قالعان تاريحي مۇرامىز، بۇكىل حالقىمىزدىڭ بايلىعى جانە ونىڭ باستى قۇندىلىعى.

جەر ماسەلەسىنە قاتىستى مەنىڭ جەكە پىكىرىم: قازاقستانداعى اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەر تەك مەملەكەتتىڭ قۇزىرىندا بولۋى كەرەك. ەڭ الدىمەن، بۇل ءبىزدىڭ گەوساياسي جاعدايىمىزعا بايلانىستى. اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ كولەمى بويىنشا ءبىز الەمدە التىنشى ورىن الامىز، ال ەگىستىكتىڭ القاپتارى بويىنشا جان باسىنا شاققاندا اۆستراليادان كەيىن ەكىنشى ورىندامىز (ياعني، ءبىر ادامعا شامامەن 1,3 گا ەگىستىك جەر كەلەدى). باسقاشا ايتقاندا، بىزدە حالىق تىعىزدىعى وتە تومەن. سوندىقتان مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، ءبىزدىڭ جەر رەسۋرستارىمىزدىڭ جەكە مەنشىكتە ەمەس، تەك قانا مەملەكەتتىك مەنشىكتە بولعانى ماڭىزدى. الەمدىك تاجىريبەدە مۇنداي مىسالدار بار. ماسەلەن، نارىقتىق ەكونوميكاسى دامىعان يزرايلدە بارلىق اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرى مەملەكەتتىڭ قۇزىرىندا.

ەكىنشىدەن، قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان ەكونوميكاسى نەگىزىنەن جەراستى پايدالى قازبالارىنىڭ ارقاسىندا دامۋدا، بىراق ولار ءبىر كەزدەرى اياقتالاتىن، ياعني جاڭارتىلمايتىن تابيعي رەسۋرستار بولىپ تابىلادى. سوندىقتان، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىمەن بايلانىستى. مىنە، سوندا ءبىزدىڭ بولاشاق ۇرپاعىمىزعا اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى پايدالانۋ قولجەتىمدى بولۋى كەرەك. ياعني، ولار ءوزىنىڭ اگرارلىق بيزنەسىن دامىتۋ ءۇشىن، جەردى جەر يەلەنۋشىلەردەن نەمەسە لاتيفۋنديستەردەن ساتىپ الماي، تىكەلەي مەملەكەتتەن الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولۋى قاجەت.

ۇشىنشىدەن، بۇگىندە «اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەرگە جەكە مەنشىكتىڭ بولماۋى اگرارلىق سالاعا ينۆەستيتسيالار تارتۋدىڭ باستى تەجەگىشى بولىپ تابىلادى» دەگەن پىكىر بار.

شىنىندا دا، اگرو-ونەركاسىپتىك كەشەنگە ينۆەستيتسيالار تارتۋ جاعىنان ءبىز الەمنىڭ جەتەكشى اگرارلىق ەلدەرىنەن كوپ ارتتا قالىپ وتىرمىز. اتاپ ايتقاندا، اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار كولەمى اۆستراليادا ءبىر گەكتار ەگىستىككە شاققاندا 422 اقش دوللارىن قۇرايدى، كانادادا - 80 اقش دوللارى، ال قازاقستاندا ءبىر دوللارعا دا جەتپەيدى، ياعني 100-400 ەسە از. شەت ەلدەردە ينۆەستيتسيالار تارتۋدىڭ باستى شارتى اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن جوعارى رەنتابەلدىلىگى بولىپ تابىلادى، بۇل ەڭ الدىمەن مەملەكەتتىڭ ءتيىمدى اگرارلىق ساياساتى ەسەبىنەن قالىپتاسادى. باسقاشا ايتقاندا، ەگەر ءبىزدىڭ شارۋاشىلىقتارىمىز شەتەلدىك فەرمەرلەر سياقتى ۇزاق جانە ارزان كرەديتتەرمەن، مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ءتيىمدى شارالارىمەن (سۋبسيديالارمەن) كەپىلدەندىرىلگەن ساقتاندىرۋ جۇيەسىمەن جانە عىلىمي-تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەرمەن قامتاماسىز ەتىلسە، ءبىزدىڭ دە اگرارلىق سالامىز ينۆەستيتسيالىق سۇرانىستا بولار ەدى.

جالپى، 2016 جىلى قۇرىلعان مەملەكەتتىك جەر كوميسسياسىنىڭ ءوز ۋاقىتىندا قوعامداعى ءتۇرلى پىكىرلەردى بىرىكتىرىپ، جەر قاتىناستارىن جەتىلدىرۋ جونىندەگى نەگىزگى ۇسىنىستاردى ەسكەرگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. سوندىقتان، مەنىڭ ويىمشا، قازىرگى جەر كوميسسياسى ءوز جۇمىسىندا سول ۇسىنىستاردى نەگىزگە الۋى كەرەك.

وكىنىشكە وراي، ولاردىڭ ءبىر بولىگى ىسكە اسىرىلماي قالدى. ماسەلەن، ەلدە جەر رەسۋرستارىن جۇيەلى باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، ءبىز مەملەكەتتىك جەر ينسپەكتسياسىنىڭ ۆەرتيكالىن قالپىنا كەلتىرە المادىق. سونىمەن قاتار، جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ كوميتەتىندە تەك 38 ادامنان تۇراتىن ورتالىق اپپاراتى بار. ايماقتىق جەر ينسپەكتسيالارى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا بەرىلگەن. سوندا اۋدان اكىمى جەردى ءوزى بولەدى، ءوزى ونى باقىلايدى. بۇل دۇرىس ەمەس.

ەلىمىزدە توپىراق-اگروحيميالىق زەرتحانالار جەلىسىن قۇرۋ ماسەلەسى دە شەشىلگەن جوق. سوندىقتان جالعا بەرىلگەن جەر تەلىمدەرىنىڭ توپىراق قۇنارلىلىعى نە بولىپ جاتقانىن ناقتى بىلمەيمىز.

اكىمدىكتەر اۋىلدىق ەلدى-مەكەندەردى جايىلىمدارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن سوڭىنا دەيىن شەشە المادى. جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، قازىر اۋىلدىڭ مالىن جايۋعا 32 ملن. گەكتاردان استام جايىلىم جەتىسپەيدى. بۇل ۇكىمەتتىڭ قاراۋىنا 2016 جىلى جەر كوميسسياسى شىعارعان ماسەلەلەردىڭ ءبىر بولىگى عانا، ولار ءالى كۇنگە دەيىن تۇپكىلىكتى شەشىمىن تاپپادى.

Abai.kz