سوڭعى كەزدەرi كوزi قاراقتى وقىرمان ەكس-دەپۋتات بەكبولات تiلەۋحان­نان كوز جازىپ قالدى. وسىعان بايلانىستى باق-تا "قا­ناي­ۇلى قايداسىز" دەگەن سياقتى ءارتۇرلi ماقالالار جاريالانۋدا. جۋرناليستەر شاممەن iزدەپ جۇرگەن بەكبولات تiلەۋحان تابىلدى. كۇنi كەشە ول "امانات" ينتەللەكتۋالدى پiكiرسايىس كلۋبىنىڭ وتىرىسىنا كەلدi. جاي كەلگەن جوق "قازاقتار تاۋەلسiزدiك ءۇشiن كۇرەسپەدi مە؟" دەگەن وزەكتi تاقىرىپتا بايانداما جاسادى.

سوڭعى كەزدەرi كوزi قاراقتى وقىرمان ەكس-دەپۋتات بەكبولات تiلەۋحان­نان كوز جازىپ قالدى. وسىعان بايلانىستى باق-تا "قا­ناي­ۇلى قايداسىز" دەگەن سياقتى ءارتۇرلi ماقالالار جاريالانۋدا. جۋرناليستەر شاممەن iزدەپ جۇرگەن بەكبولات تiلەۋحان تابىلدى. كۇنi كەشە ول "امانات" ينتەللەكتۋالدى پiكiرسايىس كلۋبىنىڭ وتىرىسىنا كەلدi. جاي كەلگەن جوق "قازاقتار تاۋەلسiزدiك ءۇشiن كۇرەسپەدi مە؟" دەگەن وزەكتi تاقىرىپتا بايانداما جاسادى.

تاياۋدا "ۆرەميا" گازەتiنە سايا­ساتتانۋشى دانيار اشiمباەۆ "قازاقتار تاۋەلسiزدiك ءۇشiن كۇرەسكەن جوق" دەپ ايدى اسپان­عا شىعارعان بولاتىن. ءوز سۇحباتىندا ول "مەن "الاش وردا" نەمەسە 20-جىلدارداعى پانتۇركيس­تiك كوڭiل-كۇيدi ايتىپ وتىرعان جوقپىن. بiراق بۇدان كەيiن تiپتi كسرو تاراعانعا دەيiن تاۋەل­سiزدiك ءۇشiن قانداي دا بiر كۇرەس جۇرگiزiلگەن جوق" دەپ كولگiرسيدi. دانيار ءاشiم­باەۆتىڭ بۇل پiكiرiمەن كەلiسپەي­تiنiن بەكبولات تiلەۋحان بايانداماسىندا ەگجەي-تەگجەي باياندايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسiز­دiگiمiزگە، تاريحىمىزعا، ءداس­تۇرiمiز بەن دiنiمiزگە بايلانىستى ايتىلىپ جۇرگەن كەلەڭسiز پiكiرلەردiڭ وبەكتيۆتi سەبەبi - وتارلىق سايا­ساتتىڭ سالدارى. ال سۋبەك­تيۆتi سەبەبi ساياسي كۇشتەردiڭ ماقساتتى ساياساتىندا جاتىر دەپ ەسەپتەيدi ءانشi. "بiر حالىقتى باعىندىرۋدىڭ ەكi جولى بار، بiرi - قىرىپ جويۋ، جەر بەتiنەن جويىپ جiبەرۋ. ەكiنشiسi - ۇلتتىڭ تاريحي ساناسىن ءوشiرۋ. بiزدi قىرىپ كوردi, قۇدايعا شۇكiر، جويىلىپ كەتكەن جوقپىز، سودان سوڭ تاريحي سانامىزدى ءوشiرۋدi قولعا الدى. سول سانانى تابيعي قالپىنا كەلتiرمەي ۇلت بiرلiگi كوتەرiلمەيدi", -دەيدi بەكبولات قانايۇلى.

د.اشiمباەۆتىڭ "قازاقتار تاۋەلسiزدiك ءۇشiن كۇرەسكەن جوق" دەۋi شىلعي وتiرiك. ماسەلەن 1941 جىلى سوعىس باستالعاندا ورالدا "قازاق حالقىن قورعاۋ ۇيىمى" دەگەن ۇيىم قۇرىلعان. "بۇل دەرەك مەملەكەتتiك قاۋiپ­سiزدiك كوميتەتiنiڭ ارحيۆتەرiندە بار. ۇيىم ءوز جارعىسىندا قازاقتىڭ تiلiن، تاريحىن، دiلiن ساقتاۋدى، ۇرپاعىنا جەتكiزۋدi ماقسات ەتەتiنiن جازعان. ال "حرۋششەۆ جىلىمىعىندا" مۇرات اۋەزوۆتiڭ "جاس تۇلپار" ۇيىمىن قۇرعانىن جاقسى بiلەمiز. مۇنداي مىسالداردان، اسiرەسە، جاستار بەيحابار. سوندىقتان دا قازاقتار تاۋەلسiزدiك الۋعا كۇرەسكەن جوق دەگەن ءسوز شىعىپ وتىر", - دەيدi مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى جاننا قىدىرالينا.

ال ءماجiلiس دەپۋتاتى الدان سمايىل بولسا، 1969 جىلى كەرەكۋدە "جاس ۇلان" اتتى ۇيىمدى نەبارi 15 جاستاعى بالالاردىڭ قۇرعانىن تiلگە تيەك ەتتi. "جەتەكشiسi ارمان قانيەۆ دەگەن بالا بولعان. سونىڭ تاراتقان ۇنپاراعى: "سەندەر، قازاق دەگەن ۇلى حالىقسىڭدار، عاسىرلار بويى ەركiندiك iزدەپ، قارا تۇنەك قاندى جىلداردا باقىتتى اڭساعان ەلسiڭدەر!", دەپ باستالادى دا، ورىستاندىرۋ ساياساتىنا قارسى كۇرەسۋگە شاقىرادى. سول ارمان قانيەۆ باستاعان بالالاردى بيلiك ۇيىم قۇرعانى ءۇشiن ينتەرناتتان قۋىپ شىققان، جوو تۇسiرمەگەن، جۇمىس تا بەرمەگەن، قاڭعىتىپ جiبەرگەن", - دەي­دi الدان سمايىل.

جۋرناليست جۇلدىز تولەۋ دانيار اشiمباەۆ سياقتىلارعا ءمان بەرiپ، وعان قارسى سويلەۋ اتاعى دارداي بەكبولات تiلەۋ­حان­عا ۇيات ەكەنiن ايتتى. جۋر­ناليستiڭ "سiز نەگە جاڭاوزەن كوتەرiلiسiنە بايلانىستى پiكiر بiلدiرمەدiڭiز" دەگەن ساۋالىنا ەكس-دەپۋتات: "مەن ءوز پوزيتسيامدى جاڭاوزەن بولماي تۇرىپ پارلامەنت قابىرعاسىندا، سونداي-اق نۇرلان ەرiمبەتوۆ جۇرگiزگەن "ساراپشى" كلۋبىندا ايتتىم. ءبارi بiتكەننەن كەيiن ايتاتىن ءسوزدi ايتىپ جاتقاندار كوپ-اق. جاڭاوزەن قاسiرەتiنە 7 اي بويى جۇيەنiڭ سەلت ەتپەۋi ادامنىڭ اقىلىنا سىيمايدى. سول ايتىل­عان سوزدەر سول كەزدە ەسكەرiلۋi كەرەك ەدi. ال ەندiگiنi "جاۋ كەتكەن سوڭ قىلىشىڭدى بوققا شاپ" دەيدi" دەپ جاۋاپ بەردi. سونداي-اق ول جاڭاوزەنگە بايلانىستى ءسوزiن مۇحامەدجان تازابەكوۆ جازعان "سابىر، حال­قىم" ءانiن شىعارعانىن ايتتى. ءانشi دوڭگەلەك ۇستەلگە جينال­عاندارعا يبراگيم ەسكەندiر ورىندايتىن ءاندi ينتەرنەتتەن تاۋىپ تىڭداۋدى ۇسىندى. تىڭدادىق. اتى ايتىپ تۇرعانداي جاڭاوزەندە قان جۇتقان حالىقتى سابىرعا شاقىراتىن ءان ەكەن. بiراق جالعىزىنان اجىراعان انانىڭ نەمەسە جازىقسىز سوتتالعالى وتىرعان اعايىننىڭ تۋىستارى بۇل انگە قالاي سابىر ەتەتiنiن تۇسiنە المادىق؟  بەكبولات تiلەۋحان ءانiن جازعان "سابىر حالقىمنىڭ" العاشقى شۋماعىندا:

"اش پا، توق پا بiر قۇداي دەپ،

اردى ويلاعان ەر قايدا-اۋ؟

دۇنيە مالعا داۋلاسپاۋعا،

قولدى بەرگەن ءمارت قايدا؟", - دەيدi.

سونداي-اق اندە: ء"وز قولىڭمەن جاساپ شىققان،

بوستاندىقتىڭ سارايىن،

ءوز قولىڭمەن بۇزاسىڭ با؟

كوزiڭ قيىپ اعايىن" - دەگەن ولەڭ شۋماقتارى كەزدەسەدi.

بۇل انگە كوپ تۇسiنiكتەمە بەرۋدiڭ قاجەتi شامالى. ويتكەنi اندە ءانشi جاڭاوزەندiكتەرگە "اشسىڭ با، توقسىڭ با اردى ويلا" دەپ اقىل ايتادى. مەنiڭ­شە، بەكبولات تiلەۋحان "پوزيتسيامدى جاڭاوزەن كوتەرiلiسiنە دەيiن بiلدiردiم" دەمەي "37-نiڭ سوتىندا" حالىقتىڭ ءسوزiن سويلەسە، سونىسى ءجون بولار ەدi. ويتكەنi تاياۋدا جاڭاوزەندiكتەر­گە قاتىستى سوت ۇكiمi شىعادى. ال سوت قاراشانى اقتاپ الادى دەگەنگە سەنۋ قيىن

سەرiك جولداسباي،

استانا

«جاس الاش» گازەتى